장음표시 사용
221쪽
Meeesso fisci. Quinam illi pra feramur l
Postremo, si nullus sit successor legitimus, fiscus, exclusis asfinibus, tutoribus, nutritoribus bona vacantia intra quadrie nium agnita occupat. L I. pr. D. de success. ediet. L. I. q. de Mn. vae. L. I. s. 2. D. de iur. me. L. a. q. IO. C. de suces. edict.
Praeferuntur tamen fisco, I. coniuges. A. 763. a. Socii liberalitatis imperialis. L. vn. C. si liber ac imp. sec. n. heri dec. 3. Ecclesia in bonis clerici. L. IO. C. de episeo. et elem Vexili tio in bonis militis. L. a. C. de hereae decurioχ s. Collegia et eo pora in bonis collegiati et corporati. L. I. C. de hereae decuri Conferenda hic, quae ducta sunt in Elem. iun Germ. Lib. II. tis. 9. S.
Η Actenus de iuribus in re , sed non de omnibus , itemque
de NODIS AD UIRENDI uniuersalibus et singularibus actum eiam, praetermisso iure pignoris, de quo alio loco agemus s. 8I8. ad lus AD REM prouehitur imperator. Quod quum si facultas, competens in personam , ut haec aliquid clare vel facere teneatur: S. 33od sequitur, ut omne ius ad rem nascatur ex OBLI
OBLIGATIO es iuris vinculum, quo necessitate ad tringimiιr ali euius rei soluendae , id est, faciendae vel praestandae. Arg. Pr. Inst. h. t. Ex quo fluit axioma. obligationem personam non erreri . adeoque actionem aduersus tertium non producere. L. 2I. pr. D. da illig. et act.
Necessitas illa rei alicuius soluendae , id est , faciendae vel praestandae, a lege vel iure imponitur , et quidem vel a solo
222쪽
xaturali, sed eui ius ciuile vel plane non, vel non omnino adsilit; L. 9s. S. q. D. desolat. Vel a iure ciuili, sed quod praetor ,
naturali aequitate motus, data exceptione elidit; vel ab aequitate naturali et iure eivili simul. Primi generis obligationes HE RE NAT vR ALEs ; secundi MERE CIvlLEs; tertii Hix TAE adpellantur s. I. Ins. δε fidei f. L. I. D. de nouat. L. 3. S. I. D. de ρα. cons. S. I. Ins. de except.
Sic aequum eli. stium familias que hae sunt obligationes MERE NA et pupillum expungere nomen, etiam TvRALE . Iure ciuili et qui metu COR sine iussu patris vel tutoris auctoritate eius proiuisit, obligatur : sed praetin contractum: sed huic naturali obliga- aequitata motus dat exceptionem quod tioni non a4sistit ius ciuile: iure ua- metiu eaussa, adeoque haec Obligati turae pacta sunt tiruanda, sed huic est MERE. Civitiis. Denique venditor et obligationi non omnino adsistunt iura, aure naturali et ciuili ad rem traden- quae quidem exceptionem ex pacto dam obsti ictus , adeoque haec obliga- nudo dant, sed non actionem. Ad - iiD MIxTa et L
Mix TAE obligationes praeter naturale vinculum vel Iegibus Secunda. ciuilibus sustinentur, ut contractus e vel iuri actione praetoris , uti obligatio ex constituto. Illae QIvlLEs ; hae PRAETORIAE adeerulantur. S. I. Ins. h. t. Vtrasque in animo habuit imperator , clum obligationem dixit vinculum iuris, quo necessitate adstringimur Hi- cuius rei soluendae , secundum nostrae riuitatis iura. m. I i. h. nHaec enim definitio non ad obligationem generati m , sed in specie ad mixtam pertinet.
omnes obligationes ex aequitate vel lege sunt e sunt enim Teriimminculum iuris. cs. 768.ὼ Sed tamen aliae Imri EDIATE ex aequitate naturati vel ex lege riuili nascuntur, aliae MEDIATE , accedente facto obligatorio, e. c. pater filio obligatur ad alimenta immediate ex aequitate naturali, nullo licet accedente facto obligatorio e possessor ei, cuius interest , ad exhibendum immediate . nullo accedente facto, tenetur. At contrahentes et delinquentes immediate obligantur ex facto suo; mediate ex lege.
Factum obligatorium III aliud licitum est, aliud illis Quarta. tum : illud dicitur coNvENTIO ; hoc DELICTvri , vel ΜALEFI-Cl V M. De hoc infra erit dicendum: S. io a. seqv. de illa hic disserendi locus est
223쪽
Quid CouvavTio vel PACTIO es duorum in idem placitum em- ψηψς' - δε re soluenda, id est, facienda vel praestanda L. I. f. a. D. de pare
Eius di- Sed non omnibus conuentionibus adsiistit ius ciuile, verum uisio in quibusdam tantum., et iis maxime , quibus vel eaussa ciuilis, et ρος - legibus probata subest, vel quibus singulare nomen et cogno ,- - murem actionem iura dederunt. Et hae conuentiones CONTRACTus; reliquae PACTA vocantur. L. I9. D. de nouat. Iline Romani non negabant, ya- GELL. Lib. XX. cap. I. Qui ergo victa esse seruanda , immo potius im- pulationem , tamquam ciuilem modum Probum eum putabant, qui fidem da- adstringendae fidei omiserat , magis tam liberare nolleti Sed actionem non videbatur perlusorie egisse, quam fi- dabant ex pactione nuda, quia fidem dem volutile adstringere. Cons. Μι- sanxerans in negotiorum eon rati Hur. ILL. Obs Lib. VII. eap. I s.
Quid pa- PACTUM ergo est conuentio desitura nomine ei causa, did est. illum' datione vel facto , 2 quae obligationem eruilem sua natura produ
cere posit : S. πε. vel eit nuda rei vel facti in futurum
CONTRACTVs sunt conuentiones, quae habent nomen veI causetiui sam praesentem , sua natura ciuiliter obligantem. cf. 7 q. L. T. S. I. seqv. D. de pact
Pactum PACTuri vel Nu Duri est, vel NON NUDVΜ. d. L. T. F. I. quotu- a. q. D. L. Io. C. de pact. NUDUM, quod in nudis placiti et eοnpi uentionis finibus sub is, et non quidem actionem producit , sed exceptionem. L. T. f. q. D. de Pa t. L. IO. L. II. L. 28. C. eod.
NON NvDuri , quod actionem producit , ' vel quia speciatim ei Iex , vel quia praetor ad it, L. 6. D. de pati . vel quia in eo tinenti contractui bonae fidei adiectum es e L. T. f. c. L. I S. C. de pact. quorum istud PACTvΜ LEGi TiΜvM , illud pactum
PRAETOR tum 'hoc ADIECTUM Vocatur. . Ita Romani. Sed hane subtilita- olim Germanorum, qui nullat mctria tem aliae gentes non receperunt , adeo- lium a is aut fide ante Germanos esse, que eodem modo obligationem acti iure gloriabantur. TACIT. Annia. iab. Bemque producum pacta et contractus, XIII. cap. 34. Vnde temper apud eos pacta nuda, et non nuda. Haec laus valuit paroemia iuris I ris I bo, eisubria
224쪽
Mora: eri mn , em Μann r id est, vir boniar ει μω verbo obligatur. Quare egregie falluntur qui hanc obligationem
pactorum ex iure canonico repetunt, at quidem ex cap. I. X. de pael. ConsΗERT. Paroem. iur. Lib. I. par. g. set Elem. nostr. iur. Gemp. iab. II.
m. I . s. Mo. M 3 J. . Leotimiam dicitur, quod lege ciuili confirmatur. Sic pacta legitima sunt dotalia , L. f. C. de Ol. p . donationis, L. 3 s. g. vis. C de donat. pacta quaedam de usuris, L. 3o. D.
devsur. L. 7. D. de foen. nain. L. a 2. C de Uur. Nov. Cox . es. 4. Contra pacta praetorio ture confirmata sunt hypotheca, L. I . g. x. D. de paci. constituta pecunia, L. I. D. de pecvn.eOU. et conuentio de iureiurando prae stando. s. II. Ins. de as.
Contractus ita ineuntur , ut vel eonfessus verus utrimque Contra adsit, vel ex altera parte ille ex aequitate vel communi utili- ctus Veitate praesumaturi Priores vocantur contractus vERi ; posterio- 'ς lyς
res OBLIGATIONES, quae QUASI EX CONTRACTU nascuntur,
. Ergo sundamentum quasi contra- citur vero huiusmodi praesuisio , velctuum non est consentus lacisus, vii ex aequitate, vel ex utilitate, veluti , quibuslam visum; sita enim igno- quia nemo debeat eum alterius dam-rantes et inuiti non obligarentur . f. no locupletior fieri. L. 24. D. de con 1. Inst. de Mi. quae quase ex coetur. sed La. indis. contentus I has vel praesum . In
VERI contractus vel pomen et eaussam simul habent , g. 77 . Veri vel ciuilem eatissam sine nomine. Priores vocantur contractus comm NOMINAT , posteriores INNO Hi NATI : quales sunt quatuor illi edo , OV η' ut des: do, ut facias : facio, ιι des o Dacm , ut facias , ex quibus etiam non nascuntur actiones cognomines, f. P . sed actio nati. generalis in factum vel Vaescriptis verbis. L. I. a. D et D L. II 3. est. D. de praescript. - . L. T. A. a. D. de pacL
Contractus in nominati omnes RE ineuntur. Nisi enim res Nomina. interueniret: intra pactorum naturam subsisterent. c g. 77s ti quQxu Nominatorum autem alii substantiam eapiunt vel ineuntur RE; Pii 'talii vERBis; alii LITTERIs ; alii CONSENSv. s. vis. Ins. F. t.
Iam quum hi contractus omnes sint conuentiones, =. 774. CQ 'hae vero consensus in idem placitum de dando aIiquo vel ciendo: s. 773. sequitur, ut vel utrique contrahentes se ad Ei zζ C e 3 dandum raim.
225쪽
Mndum quid vel faciendum obligent, vel alteruter tantum obligatus sit. Hinc contractus in Bl LATERALEa, διπλεύρους9 et vNl-L ATER ALEs , recte diuiduntur.
ordinarie unitateriles sum sTRicri Ius . qui caussam contrahendi dedit, IURIS , ut mutuum, solutio indubiti, nullam reddit obligationem et L. r. itipuluio , litterarum obligatio e bila- pr. D. de dοι. ob incidentem actione terales BONAE FIDEI , uti commoda- ordinaria ex contractu agitur. L. I 3. tum , pignus , et omnes consensuales. s. 4. et s. D. de act. emi. Immos I. In illis non debentur usurae , nisi et exceptio doli competit decepto. L. promissae : in his et propter solam mo- s. pr. D. de dia. 3. In illis compen-ram. L. f. C. de Uur. a. Contractus satio non nisi per exceptionem doli stricti iuris ob dolum noti sunt nulli , mali ; ia his ipso iure obligationem sed reicindendi per reItitutionein ex perimebat. Quod a Iustiniano muta caussa doli. L. 36. D. de verb. obis. tum. s. 3o. Ins. de Mi. In conuuctibus contra bonae fidei do-
nde ex Ergo unitaterales eontractas tantum unam actionem produ- contracti- cunt: Dilaterales duas, et quidem utramque DIRECTAM , u uter-hu vi que statim obligatur. Sin unus initio; alter expost facto demum 't. H obligatur, contra illum DIRECTA, contra hunc CONTRARIA actio actorie, d.xur, L. IT. g. I. G S. S. L. I 8. s. a. L. Denuit. D. eommia. nastuti. quarum haec semper ad consequendam inciemnitatem compa-
Iis ei L DCCLXXXIII. iam hi IIS actionibus non solum agitur ad praestandum id, quod
praesta. promissum : verum etiam ad REsARCIENDv Μ DAMNv M.
Damhuti DAMNUM est, quando aliquid per alium ex patrimonio no- quoiu stro demitur: idque vel DoLo, vel CvLPA, vel CAsv datur. plexi DOLUs est ommis calliditas , fallacia, machinatio ad decipiendum , fallendiam , circumueniendum alterum adhibita. L. I. p. a. D. da GL CULPA factum inconsultum, quo alter iniuria laeditur, Vel quod, quum a diligente prouideri potuerit, non sit prouisum. L. 3 I. D. ad leg. Aquili. CAsus est euentus a diuina prouidentia pro festus, eui res ii non potes. L. I 8. pr. D. commodis
Quando Iam ex ipsis definitionibus fluunt axiomata: I. DoLus sem- p η'ς per et in omni contractu praestandus, nec conueniri potest in Ethita γ antecessum , ' Vt ne dolus praestetur. L. 23. D. de ret. iur. II. In quibusdam contractibus, in quibus amici fidem praecipue sequia
226쪽
sequimur, dolus, eique aequiparanda culpa lata, infamia notatur, veluti in DEP SlTO, SOClETATE , ΜANDATO, Tu TELA, si 'quis actione directa pul satus condemnatur. L. I. D. de his, qui not. ins Cic. pro Rost. Com. cap. 6. et Pro Rose. Am. cv. F. III. CAsus numquam praestatur, nisi vel in mora sit debitor , L. a. C. de peric. et comm. rei venae vel casum in se ultro susceperit, vel culpam simul admi serit. d. L. 23. D. de rex. iur. IIII ..CvLPA modo maior, modo minor praestanda est.
De praeterito enim dolo pactio S. 7. D. de admin. tutor. alet. L. 17. s. 3. D. de paci. L. P.
Nimirum uti trium fere generum reperiuntur patresfamilias , Culpae quorum quidam, ad rem attentissimi, oculos centum habent: alii , triplicis rerum suarum in risissmi, nullam rei familiaris curam animum sub- sunda- ire patiuntur: alii Genique , inter hos intermedii, sturales , nec ς' um tamen Eucliones, esse solent: ita tres sunt culpae vel negligentiae gradus.
Qui enim eam non adhibent diligentiam, quam solent patres- Eius dis- familias ad rem attentissimi, culpam L EvissIMAM; L. I 8. D. com- seremine. d. qui omittunt diligentiam, a frusi patre familias adhiberi s litam, LEVEM '; L. 3 a. D. dems qui denique ne ea quidem diligentia, qua omnes, etiam dii soluti homines, uti solent, utuntur, LATAM committere dicuntur. L. a I . I. L. 223. D. de verb. Tu. L. penuit. A. 2. D. de iur. et fact. .nor.
Ita leuis culpa aestimatur dilige n. hi me, in re sua vii solet, culpa illatia, qua in rebus suis uti solet quili- leuis in CoNcRETo vocari solet. Et bet paterfamilias seu gi. Et haec vo- hanc socius socio praestare tenetur: 3. satur doctoribus culpa levis tu Aa - ν. IV. de fetet. quia hia sibi socium STRAcTo : si enim respicitur ad dili- eligens eius diligentiam probasse cen- gentiam , quali ipie, quocum contra- setur.
Iam et de eulpa obseruanda axiomata : I. In contractibus, in Reiuilae quibus penes unum commodum, penes alterum incommodum est, de cul- ille ordinarie culpam etiam leuissimam ; hic non nisi latam prae- pae prῆ stat. L. F. . 2. D. remmia. II. Vbi par utriusque contrahentis com- MI O 'modum atque incommodum est , culpa etiam leuis ab utroque praestanda est. L. s. s. a. D. eod. III. Qui sua sponte se contrassiu obtulit , vel obligationem suscepit, in qua personae industria
227쪽
dustria summa requiritur, quamuis solum incommodum sustineat, tamen ad culpam leuissimam tenetur. L. I. s. 2S. D. deris L. V. C. de neg. ges. L. a 3. D. de reg. iur. L. I 3. L.2I. C. maia. IIII. Q alteri rem ultro obtulit, ex qua ei soli commodum obueniat, non nisi Iatae culpae praestationem exigere potest. L.8. =.3. D. Precar.
. ordinarie. Singulare in tutela. uem praestati L. 1. D. de ιοι. et rac Tutor enim fauore pupilli ad exa- dis 1. , clam tenetur diligentiam et culpam le-
ΛΛ4. Iam ad contractus singulos , et quidem ad veros, NOMIN Lo. Tos , cum imperatore progredimur , quorum quum alii re , alii verbis , psit litteris , alii eo enssu capiant substantiam: s. 78o. primum de illis, qui R R ineuntur, agendum erit.
Quo seri Hontractus dicuntur RE iniri vel REALEs esse, non quasi su eon. actionem in rem producant, s. 768. sed quia non e tractus piunt substantiam hi contractus , nisi rei traditio interueniat. dicamur vel dati .
Quot sint Tales ex veris et nominatis sunt quatuor e I. HVTvvM, huiusmo. II. COMMODATVM, III. DEPOSITUM , et IIII. PIGNUS. pr. et Adiu seqq. Inst. h. t.
nactis V. In nominati enim omnes t ex qua- nautarum, cauponum, stabulariorum. si contractibus indebitum et obligatio
g. DCCLXXXXII. . a I. MVTVVM est contractus, quo res fungibilis ita alicui d
mutuumitur , ut eius fiat , et is quandoque tantumdem in eodem gen re restituat. m. Ins. h. t. REs vero FuNGIBu.Es dicuntur, quae Pondere, numero, et mensura constant. ν. I9. L. a. S. I. D. de reb. eriait. In his enim tantumdem est idem.
228쪽
QVIB. MOD. RE CONTRAHITUR OBLIGATIO. ao; f. DCCLXXXX ΙΙΙ.
Ex qua definitione sequitur, I. ut mutuum non si, nisi Lxioma pecunia , vel res fungibilis alia, saltim breui manu tradatur. rara i P 79a. L. a. S. 3. L. II. pr. et L. I S. D. de reb. tria. II. LMQ Vt mutuum sit alienatio, ' et rei fungibilis dominium transferatur in debitorem. S. 792. L. a. f. a. L. I 6. L. Peuuti. D. eod. s. a. Insi quιb. alienar. sic. vel nom. Quod notandum contra CLAVD. litas, quae , utpote res incorporalis, SALMAsu Diatrihen i mutuum non esse non eli obiectum dominii. Iis 8. alienarionini: mutuum enim non solum I.ὶ Et hinc contemplatione qualui- in quantitate eoninit , sed et ipsa spe, talis nummi alienati esto negantur, L. cies quoad substantiam transfertur , et sy. D. de s u. et aes illud, quod in hanc debitor omnino consequitur ad debitorem attinet, dicitur aer .in dominium. Non Alienatur tamen quan- num. L. 123. g. 1. D. de veria sign.
Quum ergo mutuum sit alienatio: c f. 793. 2. infertur, Quis da- I. non nisi eum dare posse mutuum, qui potest alienare, ρ. Te potis vis. Ins. quib. alienar. ID. L. a. s. q. D. A reb. ereae adeoque a. si mutu inquis, qui alienare nequit, mutuum dederit, nummos exstantes vindicari; consumtos bona fide condici; mala fide , actione ad exhibendum peti posse. A. 66. a. ) L. II. s. vis. L. 13. m. L. Iq. D. eod. 3. Idemque obtinere . si quis dolo malo pecuniam alienam sine mandato domini dederit mutuam. L. 1 I. s. vlt. L. I 3. D. eod.
Quamuis vero in mutuo alienetur species : non alienatur Quae- tamen quantitas, =. 793. 'P ex eoque sequitur. q. ut tan-Πδm Dd.
tumdem et quod ad quantitatem , et quod ad qualitatem, red- ' - μ dendum sit. L. 3. D. eod. L. 99. D. de solui. I. Vt conue- '. fniri quidem possit, ut minus, non Ut plus reddatur, quam datum. L. II. s. I. D. de reb. cred. 6. Vt mutato valore nummorum ad tempus contractus respiciendum videatur , - . L. I. D. de reb. creae L. I. C. de vet. num. Potest. L. 69. D. de contrimi. nisi de certa specie monetae reddenda conuentum. L. f. L. 22. D. de reb. cred. Et ita praxis seruat. GAt L. Obs Lib. II. cap. 73
Ex hoc contractu datur actio unica, f. 78a. cognominis, Quae a- ρ. 779. nimirum CONDICTIO certi ex mutuo, vel ACTlo rev-imo inde TVI , L. F. C. quib. non obi. long. tempor. praeso. qua creditor agit R- ς Heiaeceii Elementa Iuris. D d aduer-
229쪽
aduersus debitorem, eiusue heredem ε. 768. ad tantumdem in eodem genere eademque bonitate reddendum : non autem ad usuras, quae iure Romano ex contractu stricti iuris non debemtur , nisi promissae. g. 78 I. I. DCCLXXXXVII.
Commo- II. COMMODATUM est contractus, quo res non fungibilis gradatum tis utenda ita traditur . ut finito eo usu eadem species restituat tur. s. a. Ins. h. t.
Aesiodi, Ex quia sequitur z I. Vt commodatum in certum ac definita de tum V sum detur, alias enim esset PRECARIvΜ. L. I. pr. L. a. D. eommo- de preear. II. Vt, si inercedem sibi quis stipuletur pecuniariam , dato. commodatum transeat in locationem conductionem, s. a. Ins. h. t. pr. Ins. de loe. sin aliam rem, in contractum do vi des. L. F. D. de praeser. verb. III. Vt commodum ex hoc contractu lit penes solum commodatarium I incommodum penes commodan tem. IIII. Vt non, sicuti in mutuo, s. 793. a. 9 transferatur dominium. L. 8. L. 9. D. de commod.
Quamdiu Quia ergo commodatum ad certum usum datur: f. 798. I. ex quo I. illud ante finitum usum ordinarie reuocari nequit. L. IT. S. eoi 2 3, 3. commod. Nec a commodatarius eam aliis usibustii, k adhibere debet, quia alias furtum usus committeret. s. 6. I. In Liendum ' de obl. quae ex delict. L. Fq. S. I. D. de fura. VAL. ΜΑx. Vti . a.
An me Quumque mercede interueniente commodatum in alium con se er' tractum transeat : . 798. a. consequens est, 3 ut , si hono rarium ' interueniat, commodati natura non mutetur. Arg. L. S n. D. mandi
st Honorarium vero a mercede dis mercedem admittant operae tantum serit si, quod hare eonventione de- illiberales I honorarium liberales , et finiatur; illud ultro offeratur: x. quod quae aestimationem haud recipiunt.
Quης Quum porro commodum ex hoc contractu sit penes solum suiPH commodatarium; incommodum penes commodantem : '. T98. 3- ρομφημ' sequitur , ε vi ille culpam leuissimam, hie latam tantum praestet. S. 788. r. L. F. S. Io. D. commod s. Vt, si comm datum in utriusque gratiam factum , contrahentes sibi inuicem
230쪽
teneantur ad culpam leuem. f. 788. a. L. I 8. pr. v. at si v-triusque D. eommia. 6. Vt , si in solam utilitatem commodantis hic contractus sit initus , tantum lata culpa praestanda sit.
g. DCCC II. Denique ex ultimo axiomate f. 98. fluit, quod si Quid
res casu fortuito perierit, ea pereat commodanti, tamquam do- ' mino. L. I 8. M. L. I9. L. 2o. D. L. I. C. commod. S. a. Ins. h. t. P et hinc commodatarius non teneatur. g. 786. 3.
Ex hoc ergo contractu duae nascuntur actiones contractui Cognomines . Gempe actiones COMMODATI DIRECTA et CoN
DIRECTA datur commodanti aduersus commodatarium , eius. v xv que heredes, ad eamdem speciem finito usu restituendam. g. 797. damnaque etiam culpa leuissima data resarcienda. ν. 8o I. q.
ACTIO CONTRARIA datur commodatario aduersus commo- Contradantem eiusque heredes ad indemnitatem r f. 8a. veluti si sumtus haud modicos in rem fecerit, vel ob vitium rei commodatae celatum damnum senserit, vel ob rem usu nondum finito repetitam detrimentum passus sit. L. IT. 3. 3. L. I 8. S. a. ra 3. D. commod. III. DEPosITUM
contractus re initus , quo quis alteri Deposi- rem mobilem ita fratis custodiendam tradit, ut, quandocumque V , deponenti placuerit, eamdem in specie restituat. 3. 3. Inst. h. t. 'μ
Vnde obseruanda axiomata: I. Contractus et hic est gratuitus. Axioma. II. Eo nec dominium , nec usus , sed sola rei custodia, transfer- ta de hoc tur. L. I. m. D. depos s. 3. Inst. h. t. III. Commodum ex hoe con- 'tractu ordinarie ad solum deponentem ; incommodum ad solum v depositarium redundat.
Ex primo axiomate inserimus, tu. depositum quoque Vel in P ς locationem conductionem, vel in contractum in nominatum degenerare posse, si merces intercedat. f. 798. a. L. I. S. 8. 9 1O-ά imb