Fr. Burgers Dijcki Idea politica cum annotationibus GeorgI HornI

21쪽

grinus mutationem volet moliri,

Romque publicam ad mores suos componere, quod sine periculo fieri non potest. 3. Quia hoc ignominiosum genti cuique, externum principem quaerere, quasi inter eos nemost,qui principatum gerere possit. 8. Interdum tamen singulares esse cumstantiae postulant, Reipubl. que

necessitas,ut externus princeps advocetur,qui tum virtute incomparabili, tum potentia Rempub. labascentem possit erigere. 9. Quarto,Princeps debet esse nobili loco natus. I. Quia omnes judicant nobilibus inesse semina virtutum eosque procliviores esse ad impetus

- Th s. Multi tamen Reges ab aratro petiti su 'runt, veluti apud Polonos Piastus ruuleus sive agiteola, eujus progenies per multa seeula regnavit. Apud Bohemos PremiElaus. Apud Tartaros Zineis Chan faber ferrarius. Et inter Romanos Imperatores quam plurimi ex infima plebe propter virtutem adImperium evecti fuerunt.

T. II.

22쪽

Doc TR. POLITICAE. Is

heroicos. 2. Quia ipsum stemma &insignia nobilitatis & recordatio m gnarum rerum a majoribus gestarum, reverentiam & autoritatem principi conciliat. 16. Quinto, aetas principis sit matura. Itaque puero aut admodum ais dolascenti non est permitteredum im .perium. I. Quia n m potest esse pris. dens. E. Quia ista aetas nimis est flexilis. 3. Quia non potest polidre ais.

toritate.

I r. Si tamen principatus successione desertur, liberi principum desun- chorum non sint arcendi ab imperior sed pso intores Reip. a ut ephori ut est partamentum in Anglia regimen Rei-Th. it. principatus suecessivus semper deprehenditur in Elix esse sub prineipe impubere, ae ita tutela eonstituto. victaritur fristia exempla quae eontigerunt sub Carolb IX.-iinpubere in Gallia,ti quae ecimi εrunt sub Ludovieo xIV. In Anglia labindvata. v. & ejus tutore Richard.III. iii iam proverbio'diratur: Franciam semper esse miseram sub Rrie 'reso; de edtishmit seriptura, vae populo cujus Rex puer est.. i ς γ T. Ia

23쪽

16 IDEAReipub. uni aut pluribus procerum committere debent, dum princeps adolescat: diligenter in terim caventes, ne tutores illi regnum sibi vendicent.

- Ιχ. Etsi autem virilis ac vegeta ae

tas maxime sit idonea ad principa

tum ; non tamen Videtur aequum, ut

princeps abdicetur imperio propter lenectutem; si alioqui caetera omnia in illo conspirant, quae in principe requiruntur; imprimis si mens sana sit. Cum autem mens vitiata est, e Republica est principem remoVeri, aliumque in illius locum sussici. Iue. Sexto denique in eligendo

Τhes Ix. Ad verba, eum autem mens vitiata est &e. Ita remotus a dueatu Borussiae Albertus senior, eum propter aetatem deliraret. Consultum igitur est ut prineeps qui ad magnam senectutem pervenit antequam repuerascat, seipsum sponte Imperio abdicet, ne aetas ipsius gravis subditis de Reeessori sit, hoe fecit Ptolomaeus Lagi rex AEgypti, Carolus V. Et si hoe fecisset Arnoldu, Geldriae Dux, non tanta calamitate se familiamque suam involvisset.

24쪽

principe opes spectandae sent & po

tentia. Pertinet enim hoc ad Reip. firmamentum. Nec tantopere metuenda videtur ex potentia magistratus, insolentia, quam ex paupertate aut imbecillitate rapacitas ac tyrannis.

CAP. III. De Eruditione Principis.

HAE c de natura principis, sive

dotibus naturat sequitur vir tus, atque ea vel mentis, vel moris.

Virtus mentis nihil aliud est, quam doctrina sive eruditio.' a. Eruditio requiritur in principe. Ι. Quia conducit ad prudentiam,& ad acuendum iudicium. Prudentia

enim non facile contingit, nisi animo bene instituto atque eaocto. II. Quia facit ad exactam cognitionem regio. nis

Thes. a. Exempla Principum eruditorum prς-eipua sunt Alexander M. Iulius Caesar. Augurius. Carolus M. Carolus IV. & Alphonias Rea Ne polis.

25쪽

18 IDEAnis ae gentis, cui imperandum est III. Quia princeps debet de multis controversiis judicare, quae sine eru-tione nequeunt intelligi.3 Interim cum eruditio longe la

teque pateat, non debet princeps omnes illius partes accurate pertracta

re: sed satis est , si ex singulis excer pat, quantum satis est ad usum. . primum imbuendus est princeps cognitione linguarum. Praeter

: : ' patriam,

. Thes 4. Ad verba prater patriam princeps diseere debet linguam Latinam. Eius eognitio absolute ne eeffaria est trineiel Christiano. I. Quia in Christiano orbe univer salis est.

a. Quia omnis eruditio in illa eontinetur, autem requititur in Imperatote Roman ini, tost ignotare Romanam linguam, unde Μaximilianus primus Imperator , eum non satis pefitus esset Latinae Iinguae . a qua eum prae deplorabit breuelatu multoties ingemuit, ei m alios audiret Latme loquentes . Ec pro sessus est si adhue viveret praeeeptor ejusis se ab ipso poenas neglectiomeli exacturum', in Imperatore Romano, seeundum Auream Bullam requiritur eognitio linguarum , Germa- Urinae, Selavontem, Itali eae , Gallicae, mnas at, unde obiecta fuit Franei seo I. am-hlent unperitini, ignorantia linguae Germanicae, selavonicae di aliarum. α

26쪽

patriam, discere debet princeps lin guam Latinam, & linguas vicinarum gentium, vel etiam foederatarum. Lingua Latina principi debet esse cognita, quia universalis est, & pene toto orbe cognita. Ideoque poterit in principe supplere multarutii peregrinarum desectum, ad legatos alimrum principum audiendos, iisque r

sporidendum. Ut iam nihil dicam,

Latinam linauam conducere ad eruditIonem, quam porro in principe

requiri ostendemiis. Vicinastum ae foederatarum gentium lingus cognoscendae sunt primipi, ut ipse nego tiis interesse possit, quae cum vicinis gentibus saepe tractanda sunt. s. Post linguas discenda est Lo 'ca, sed obiter: Rhetorica diligentius. Quia eloquentia res est in princi

admodum necessaria, ad movendos atque incitandos subditorum animos. Quin & Poesis principi tractanda est, non ut ipse versus pangat,sed ut Poe

27쪽

tas intelligat, imprimis Tragicos. 6. Hinc transeat ad Philosophiam Theoreticam: ubi Physica sese offert,& Mathematica . Nam Metaphysica principi inutilis est. Physica principi utilis est ad cognoscendam indolem regionis, & gentis, cui imperat; & ad alia multa, quae principi tenoranda

non sunt.

7. Imprimis debet princeps accu

rate

Thes. 6. Ad verba . hIne transeat ad Philosophiam Theoretieam. Eam Alexander M. studi sssime addidieit, & extat epistola eius ad Aristo elem, in qua eonqueritur quod Aristoteles evul-Farit Philosophiam Theoretieam. Nam qua in re inquit Alexander aliis superiores erimus, si hae quod a te didiei omnibus innoteseant. Cui Art. stoteles respondit: Illam quidem ab omnibus imgi, sed a nemine intelligi posse. nisi eui ipse imterpretatus fuit. Thes. 7. Ad verba, Inprimis debet prineeps ae- eurate distere diseiplinas Mathematicas. Nimirum Geometriam& Arithmetieam. Geometriam propter Architecturam Civilem. & Μilitarem. Arithmetieam ad eognoscendas rationes aera- tii sui εe sumptuum atque expensarum. Exemplum huius est Mauritius Princeps Auriaeus Geometriae & Arithmeticae ad miraeulumulatra

28쪽

Doe TR. POLITICAE.

rate discere disciplinas Mathematicast earum enim usus est longe maximus, tum in pace, tum in bello. In pace, ad Architectonicam,& Mechanicam; in bello, ad omnem pene apparatum. Et quanquam princeps ad hasce res utatur ministerio aliorum; tamen, si

ipse has disciplinas intelligit, magis fideliter omnia a ministris peragen

tur. ν

8. Philosephiam moralem princeps debet discere satis accurath. Qui enim alios regere possit,qui artem regendi . quae ad Philosophiam moralem pertinet, non didicerit 'Philosophia moralis non tam

usque peritus, 3t quarum artium subsidio tot in expugnabiles urbes cepit, atque victorias reportavit. Et Gustavus Adolphus Rex Suecorum. Princeps non debet imitari Alphoniam T. R gem Castiliae , qui neglecta Regni eura, totam aratem in Astronomia bc Astrologia consumpsit. Thes. s. Prudentiam , quae in Μagistratu requiritur duo constituunt,nimirum usus εc memoria rerum , ex visu vel tractatu, Ee hie est eme cissimus rerum omnium Μagister. Nam usus secundum taeeronem omnium Μagistrois

29쪽

ex praeceptis quam ex historia haurienda est Principi. Praecepi enim

. sunt

gistrorum praeeepta superat. Usus comparatur. r. Longa aetate sive senio, usus enim sive eκ- perientia non potest tradi praeceptis, sed ut Poeia it: --seris venit usis ab astnis. . Unde prudentia propria senum esse dieitur. s. . PeIegrinatione , quae Thes/urus omnis prudentiae diei potest si recte instituatur.' Memoria est notitia rerum humanarum ex Ruditu vel lectu, quae alio nomine historia vocatur, di quet diligenter tractata, tum aetatem, tum pereis grinationem supplere potest, & de hae rectus me Author iudicat, milum pene partem doctrinae tam esse utilem ae necessariam principi, quamaeeuratam Historiarum cognitionem , idque hane eausam. r. Quia Prineipes plerumque adhue juvenes ad Remp. tractandam aecedunt, di per consequens experientia destitu tur. a. Peregrinatio ipsis non est tuta. Ergo non alia ipiis relinquitur ad prudentiam perveniendi ratio, quam studium di aceruata historiarum cognitio.

Notetur insignis locus Livii, inprafaiione hi-siorix de insigni utilitate historiarum. In historia hoc praeipue salabre ae frugi&rum, omnis te exempli documenta in illustri posta intueri, ut inde tibi tuaeque Reip. quod imitere capias: inde laedum inceptu, foedum exitu, Quod vites. Unde Alphonias Stelliae rex optimos epnsilia-- tabat mortuos, intelligens historico -

30쪽

fiant universalium. At actiones humanae , & prudentia politica, qua actiones gubernandae sunt, in singularibus consistunt 'quorum judici sim narrationem historia complectitur. Ita ut nulla penὸ pars doctrinae, tam sit necessaria ac tam utilis principi, quam accurata historiarum cognitio. Confert etiam ad prudentiam peregrinatio, sed ea non est principituta.

Io. Neque vero satis est antiquam

etum seripta. Under vi misempet principes, etiam si omnes alias arim contemsi ni, solis ι-- tum plerumque historiis incumbunt. Ita Alςxander M. delectabatur historia belli Trojani, Iuliu, Caesar historia Alexandit M. Carolus V. historia Ludoviei XI. Regis Franciae scripta a Philippo

Cominat .

Inter historieos autem hi praecipue prinei pilegendi sunt: Titus Livius , Ruintup Curtius, Commentaria Maesstris Polybius, Gaiustius, Ta citus, ic ex recentioribus Comin us, Guiecta dinus , & Τ an s , & eX his omnium maxime quatuor: Polybius ι Tacitus, Cominausidi Guietaeiardmus, fit ex his quatuor praestantissimus di prudentia plenissimus Cornelius Taeitus. Thes 1 o. Ad verba, Imprimis debet tenere ad ung-m historiam regni sui. Talis