Caeremoniale Episcoporum 1837

31쪽

Liber Primus. Cap. IV. Hseu Cardinalis, Nuntius. , aut Μetropolitanus in civitate

praesentes, hujusmodi actibus intervenire non curcui: ne ob eorum praesentiam, et dignitatem vel Episcopus a necessa-tiis functionibus Episcopalibus abstinere cogatur , vel saltem interposita mora, et majori cum dissicultate actus praedicti executioni demandentur. 6. Gubernatoribus vero civitatum praesentibus, praeeminentia semper sit Episcopi, tam intra, quam extra Ecclesiam. Μagistratus vero , et alios Μagnates , et viros nobiles , et praecipue Principes magnos, et potentes Episcopus pro eorum qualitate, et gradu honorabit, non tamen ob eorum praesentiam cessabit umquam a suo ossicio , neque ita illis sese submittet , ut qui patris locum tenet, ministri munus subire videatur, sed memor sit dignitatis suae , quae tantopere illi ex Tridentini Concilii gravissimo decreto commendatur.

7. Si vero Episcopus obviam iret alicui Cardinali Legato, vel non Legato ad ejus civitatem advenienti, usque ad portam , Vel extra eam , Vel etiam si cum eisdem per urbem incederet, induet supra Bocchetium mantelletium, et abstinebit a delatione crucis ante se, si erit Archiepiscopus, 'breverentiam ossicii, et dignitatis illius. Et si erit Cardinat is Legatus, abstinebit etiam ab usu Μοχχctiae. Secus si alicui maximo Principi, aut dignissimo Praelato , vel Nuntio Apostolico obviam iret, quo easu non mutat habitum. Εquorum autem , seu mularum Stragulae, et phalerae, et Ornamenta , Episcopo equitante , ex panno laneo coloris nigri, seu violacet, ut supra, plus , minusve composita erunt ,

prout ipse Episcopus solcmnius, aut simplicius equitabit , nisi paratus Pontisicaliter equitaverit.

32쪽

Caeremonialis Episcoporum.

Duo Μagistri caeremoniarum ab Episeops statuendi. Quales esse debeant. Eorum munia in parandis iis , quae ad celebranda divina ossicia, ac mysteria, Cardinales, Principes , Ducesque excipiendos, pertinent. Eorum habitus. Sessionum ordities disponaut . Stipendium eis constituatur. r. A Nieqnam caeremoniarum reguIae, et usus expIIcentur,

de ipsis caeremoniarum Μagistris, quorum ministerio , et cura omnia Ecclesiastica munia obeunda sunt, statuendum est. Curabit ergo Episcopiae, ut duo, si fieri possit, de gremio suae Ecclesiae, aspectu, et statura corporis convenienti, et multo magis scientia , et bonis moribus praediti, experti, et dociles ad ejusmodi onus assumantur, quorum primus vigesimum quintum Saltem attingat annum, sitque tu Presbyterali ordine constitutus , bonis artihus instructus ; et si fieri posset, iuris Canonici, vel Theologiae

intelligentiam habeat , divinorum officiorum, ac rituum E clesiasticorum assiduus, et diligens perscrutator. Is erit in primis solicitus chea personam Episcopi, aliarumque personarum dignitate , aut nobilitate praestantium : ut eis praesto

sit, si quid petant, aut si qua de re admonendi erunt ; -

nihilominus omnia circumspiciat , singulorum munia perpendat. 2. Quando autem erunt celebranda ossicia, quae non ita frequentes occurrunt, et quae solemniori ritu , apparatuque peragi solent praesertim quando ad ea accederent Magnates , ut Cardinales , Principes, nuces , et similes , per diem, aut plures dies antea praesens videat, et intelligat, an omnia recte disposita, et Ordinata sint, quae ad celebrationem spectant 3 nempe an Ecclesia, allare , ahacus , sedes Ponti6calis , Canonicorum , Μagistratuumque sedilia sint decenter

apparata , Ornataque, an caetera ad ipsius cplcbrationis actum neceSSaria, ut Sacrae vestes, paramenta , et vasa , candelabra , cerer , lanalia , aliaque utensilia sint suo quoque loco, praeparata , et congrue disposita juxta normam , et regulas, quae sequentibus eapitulis tradentur: nec gravetur aliquando cum viderit necessarium ) etiam suis manibus adjuvare ministros , caeterosque omnes q rum opera uti oportebit i prae-

33쪽

Liber Primus. Cap. V. . 3 moneat, atque instruat, quos opus fuerit , exhibitis etiam schedulis ; si quid enim erroris accidat, aut incaute fiat,

ipsi uni caeremoniario imputari solci. 3. Alter vero junior , qui saltem in sacro ordine sit constitutus , praecipuam euram geret circa personam celebrau-tis , ac ministrorum illius ; cumque opus erit aliquos ducere , aut reducere , laciat id modeste , et discrete submissa voce , ac solo nutu , si fieri possit, quaecumque agenda sint, demonstrans; non discurrat velociter, non caput volvat, aut manus jactet indecenter : caveat demum , ne in suis actibus affectationis vitio notetur: sed quidquid aget, cum gravitate, et congruenti mora, ac cum decoro corporis gestu ita peragere curabit , ut caeteris devotionem, et reverentiam pariat, ipseque . ab omnibus commendari mereatur; unus tamen alterius desectum , cum Opus erit, modestia , ac silentio corrigere, et supplere studeat; ambo simul conveniant , antequam in ipso rei gerendae actu sint; praevideant , quae Sint agenda , ac onera inter Se partiantur, concordesque sint , ne reprehendi ab aliis iure possint, qui docere,

et instituere omues debent.. Satius enim est unum , quam plures esse, nisi fuerint concordes.

4. Eorum habitus sit honestus , et clericalis, ipsaque Vestis inserior, ubi commodo fim possit, coloris violacei , super quam , dum divina ossicia celebrantur , Cottam mundam induent. Ad eorum quoque ossicium spectabit, praeSer tim ubi non adest particularis Μagister cnori, curace ut infra chorum nulla fiant colloquia , nec sint, qui risu , aliove incomposito, seu minus modesto actu rem diri nam turbent; non qui cum caeterorum scandalo dormiant ό litte- Tas, aut alias scripturas legant; sed nec libros aut ipsum Breviarium , aut Diurnum in manibus habeant, ant ex illis privatim horas , aut orationes recitent, sed illas alta voce, una eum choro dicaui, aut canient, et ad id librum habere permittantur ; ne quis gestum aliquem ab aliis differentem demonstret, ut cum alii stant, aliquis sedeat, vel genuflectat , vel e contra : sed detur opera , ut omnes uniformi ritu attente, devote, et reverenter dioiuis mysteriis, atque ossiciis assistere , eaque toto cordis assectu admirari, et contemplari videantur, ac silentium diligenter servetur.

tur , Episcopi cuia erit ocines, tam Ca uicos, quam alios

34쪽

Caeremonialis Episcoporum. de choro praemonere , ut ipsis eaeremoniariis in liis, quae

ad cultum divinum spectant , sine contradictione obediant; nec tantum eorum verbis acquiescant , sed ut oculos in ipsos COnVertentes observent; et illico illius nutu, aut levi aliquo

signo, vel intuitu, quid agendum sit significantibus, stati

pareant. l6. Alia vero nonnulla , quae ad ipsum caeremoniarii os- , scium spectant , vel ut thuribulum deserre ad Episcopum 3 et ad altare ducere, et reducere Diaconum , et Subdiaconum , aliosque omnes, tam majores , quam minores ministros , quorum opera in re sacra , aut alibi requiritur, inserius suis quaeque locis in operis cursu exponentur. Si Ε elesia sit ampla , et numero Clericorum, ac Beneficiatorum abundans, posset arbitrio Episcopi, aut juxta consuetudines Ecclesiarum , aliqui ex ejusdem Ecclesiae gremio subministri adbiberi, qui in aliquibus casibus , tam in choro , quam extra, ipsos caeremoniarios adjuvarent; velut indicendo silentium populo , atque occurrendo , quoad Valerent , tumultu i , et scandalis, quae sorte in ipsa Ecclesia oriri possent; atque etiam circumspiciendo per totam Eeelesiam , ne quid indecenter sat; neve extinguantur lampades , et cerei λ aut me flamma ex cereis ultra modum profluat; vel quid indecorum super altaribus , aut aliis in locis eveniat. a P. Item Viros a mulieribus , cum commode seri potest , distinguendo, et separando, ordinem sessionum inter laicos

advertendo, eosque admonendo , quando Surgere, sedere ,

vel geuussectere debeant; aliaque hujusmodi praeveniendo ,

et operando, prout opportunum erit: atque a dictis duobus Caeremoniariis , cum Opus erit, admonebunturi quibus prae- . terea snbditi , et obessientes esse debeant, et ut ab omnibus cognoscantur, eorumque ossicium commodius , ac majori eum auctoritate exercere, et exequi valeant, pomet eis eOncedi usus aliquarum serularum serico, vel panno tectarum ,

eum aliquibus ornamentis, aut insignibus Sancti Patroni, vel Ecclesiae, vel Episcopi componendarum , quas sempormanibus gestarent. 8. Ut autem ipsi caeremoniarum magistri necessariis rebus pro Victu , et vestitu juxta eorum statum non indigeant, a limumque diversis curis, et perturbationibus defatigare, et distrahere non cogain tur , sed a cunctis aliis negotiis remo

.ii , omni studio ot diligentia , ac toto pectore in commis

35쪽

Liber Primus. Cap. V l. 15sam ipsis curam , et munus suum facilius incumbere possint, providebit Episcopus, ut ipsis constituatur aliquod certum et competens stipendium; et insuper, ut eis applicentur emolumenta aliqua extraordinaria ; item aliquibus privilegiis, et praerogativis decorentur , ut promptiori animo suo muneri satisfaciant, ac libros necessarios sibi parare possint ;videlicet, Pontificale , Caeremonialc Romanum , Caeremoniale Episcoporum , librum de mysteriis Missae Innocentii Papae III. Bationale divinorum officiorum , Ioannem Stephanum Durantum de ritibus Ecclesiasticis . diversosque alios auctores de officiis divinis, tam antiquos , quam recentiores , aliosque plures , quos sibi opportunos judicabunt , ut non solum actione, et opere sint parati, sed etiam cum opus

fuerit, de s is, quae sunt , rationem reddere , quoad ejus fieri possit, valeant.

Sacrista in Cathedralibus, et Collegiatis Ecclesiis constituendus. Qualis eligendus , et quae ejus partes ac munia.

r. ι Ffeium Sacristae in singulis Eeclesiis Cathedralibus,

et Collegiatis pernecessarium est: idcirco in Sacristam eligendus est, qui ad hujusmodi ossietum fideliter et

strenue exercendum idoneus et aptus merito censeri possit.

Assumendus autem est de gremio ipsius Ecclesiae, vel aliunde , prout magis expedire videbitur, qui in Sacerdotali ordine sit constitutus, et cui praesto esse debebunt alii clerici eoadjutores , plures, vel pauciores, pro Ecclesiae necessita-tate , et lacultatibus. a. Ejus praecipua cura erit , ut paramenta Sacra , Vasa libri , cerei , ornamenta , instrumentaque pro usu Ecclesiae, et altarium , ac reliqua praeterea supellex Ecclesiastica sana, integra , et munda conserventur ; eaque, cum attrita, aut lacera erunt, renovari, aptarique procuret. Sed in primis, ubi alias talis cura peculiariter non sit commissa alteri, diligentissime curabit, ut ea , quae ad Sacrosanctae Eucharistiae cultum , et bonorem spectant, nitide conserventur , locusque,

seu tabernaculum, ubi custoditur, diligentissime, et fidis clavibus obseretur; lampades circa illam perpetuo ardeant ;illaque saltem semel in hebdomada mutetur, et xeno Veiuri

36쪽

6 Qeremonialis Episcoporum-

ad ins os debita eum reverentia , et honore deseratur. P xlier et circa sontem Baptismalem, et sacri Chrismatis , ali

rumque sacrorum Oleorum conservationem diligentissimam

curam adhibebit , juxta praescriptam sibi ab Episcopo , et

aliis, ad quos spectat, normam. Et quod ad sacrum oleum infirmorum attinet, procuret illud in vase ab aliis separato custodiri , illudque solum ab aliis sejunctum ad ungendos aegrotos deserri. Idem et de sacris Sanctorum B liquiis dicitur , ut scilicet fideliter , et honorifice asserventur. Aqua benedicta singulis saltem hebdomadis renovetur; ac denique ut tota Ecclesia, et singula illius sacella , et altaria semper munda , et nitida sint, nec per incuriam ob

sordescant.

a. Curabit etiam pro tempore, dierumque festorum qu litate, ut ea decenter ornentur , prout latius infra caP. Xu. hujus libri dicetur. Cum Μissae, et caetera divina ossicia solemni ter celebranda erunt sive per Episcopum , siVe per alios , ipse peculiarem curam geret , ut altare maius, credentia , tribuna , chorus , et secretarium , ubi Episcopus sacris vestibus paratur , necessariis rebus , et ornamentis, qua in eodem capitulo exprimuntur , instruantur opportune, ne eorum aliqua deesse contingat; in quibus perquirendis, et expectaudis, indecenter atque incommode tempus teratur. Aderit apud altare in cornu Epistolae, cum oblata erunt Oia serenda ; et praegustabit de hostia, vino, et aqua porrigente Diacono. Ad eum etiam spectat, ut per campanarum Sonum indicentur horae Vesperarum , Μatutinarum , et Μissae , aereliquarum horarum canonicarum; item cum in Missa majori elevatur SS. Sacramentum, vel quando illud ad infirmos deserendum est; et ut matutino , meridiano ac vespertino tempore diebus singulis, salutationis Angelicae signum detur. Demum ut ab ipsa Sacristia laicorum nimia frequentia , indecentes Sermones , jurgia, rixae, actusque profani removeantur, diligentiam adhibeat; ut Sacerdotes Missas celebraturi opportuno tempore, et ordine eXeant , pro

populi, personarumque concursu.

. Ad ipsum spectabit eleemosynas , quae pro Missis celebrandis dantur, custodire, et adnotare in libris Sacristiae, et luter illos, ad quos spectat, distribuere. Habeatur tabella , in qua descriptae sint Μissae et Anniversaria, infra anxium statutis diebus celebranda , ut omiti exacta diligeuti

37쪽

Liber Primus. Cap. VII. 37henelaetorum intentioni satissati Invigilet item Saerista, ut

mantilia, pro manibus Sacerdotum, qui celebraturi sunt , in promptu habeantur, eaque sint munda, et nitida: 'iaque alia erovidere studeat , quae secundum Ecclesiae ritum, et consuetudinem providenda erunt. Ut vero magis accurate tam Sacrista, quam ipsius adjutores munus suum adimpleant , optime sacrum erit , . si . unus , vel duo ex C. nonicis ei praeilciantur singulis anuis , vel saepius, uti plus expedire videbitur , mutandi, ut sic per Vices Majorem de rebus Ecclesiae suae notitiam assequantur.

CAPUT VII.

Dignior ex Presbyteris Episcopo , rem divinam facturo, assistat. Sedet prope Episcopum. Ejus munia , tari in Ve-- veris , quam in Missis, Episcopo celebrante. I. TNter omnes Episeopi ministros, qui ei in diνiuis et I assistunt, et serviunt, primus, et diga. . est . Pr sbyter assistens, qui idcirco debet esse dignior ex Presbyteris tam Canonicis, quam dignitatibus , qui in choro cum

aliis sedere solent; nec refert , quo nomine n cupetur, an Archidiaconus, an Archipresbyter e, sed attenditur , ut sit dignior omnino ex omnibus , et in Sacerdotiυ coivitiivius satque in Sacerdotalibus ossiciis expertus; uti digne, ei d center ossicium suum exercerst valeat, et opportune, Episcopo , rem divinam agenti , ministrare possit. Igitur Episcopo , ossicium in Vesperis iacturo, ipse simul cum aliis C nonicis capiet paramenta, videlicet amictum super Roccheidito, aut Cotta, et super eo Pluviale , tempori csngruum , sine tamen formatio ad pectus 1, et eum: Epiuopus.pa tuS erit sacris paramentis , ipse imponet ei annulum. Cum vero Episcopus' prima- Alitiplionam erit intonaturus , ipse. librum supra caput sustinere debet , quem. ministri , alias de libro, et cauileia serviquies , 3djuyabu t. a. Intonata ergo prima antiphona, eaque per chorum completa, incaeptoque primo Psalmo, sedebit in aliquo scabello prope Episcopum , ante ipsius faciem a dextris , vel a sinistris, prout loci situs patiekur , . ,rNul/riter um n a dextris , dummodo nec altari , neque Lo Opo renes directe 'ertat , sed maneat semiconversus. Tertiam an-CEREM. RUM. 2

38쪽

18 Caeremonialis EpiscoporuM.tiphonam ipse Presbyter assistens, stans in eodem loeo , ae praeintonante sibi illam Subdiaeono . vel alio ministro , intonabit voce intelligibili. Cum Episcopus erit intonatums'mnum , eodem modo librum sustinebit, prout de prima antiphona dictum est : auo intonato , redibit ad loeum suum, stans ibi usque aci finem Hymni. Idem faciet cum Episcopus intonabit antiphonam ad Μ3gnificat, qua i tonata , et Episcopo sedente, capiet 'navisulam incensi de manu Aeolythi, illamque cum cochleari prius deosculato, ac manu quoque illius osenlata , porriget Episcopo, ut ex ea imponat incensum in thuribulum , more solito , dicens Benedicite Pater Baver ndisssime. , Quo , lacto , reddet naviculam Aeolytho , et expectabit nans , Vel sedens, quous que inehoetur Μagnifieat i quo Cantico incoepto, praesebit ante Episcopum , ad altare euntem , ubi postquam ille osculatus tuerit altare , offeret ei thuribulum ab Acolytho

acceptum , cujus catenularum Summitatem ipse manu dextera reneti,, eamque deosculans ad sinistram Episcopi porriget ; thuribulum vero , quod ipse manu sinistra sustinet, in dextera Episcopi: collocat, quam deosculatur ; ac finita thurificatione, stans in cornu Epistolae , recipit thuribulum de manu Episeopi, osculando prius ejus manu in dexteram , illudque Aeolytho dat. Cum Episcopus redierit ad sedem suam, ' tunc ipse , stans ante i simum gradum solii Episco pali ', reeipit thuribulum de manu Acolythi, et thurificat triplici ductu Episcopum stantem eum mitra ; cui hiscors benedieit, ac rursus, deposito thuribulo in manu Acolythi, Ipse accedit ad sedem suae assistentiae , et ibi stans thurifieatur a Subdiacono, vel, eo deficiente, ab Acolytho, du-phei Metu thuribuli. Cum Episcopus cantaturus est orationem , accedit , et sustinet librum , ut alias ; deinde revertiinr ad locum suum.

3. Cum vero Μissa solemnis ast, Episcopo erit celebra da , ejus praecipua cura erit, totam Μissam praevidisse ,

omnesque caeremonias, et actus, quos Episcopus facturus est

observasse , ac signacula in libro Μissali, in quo lecturus est Episeopus, locis congruis disposuisse, ut praesto illi esse possit, suggerendo illi submissa voce, vel modesto nutu indie do, si in aliquo stiris vel memoriae lapsu, vel alia de causa deficeret, aut titubaret praesertim apud Altare , dum sacrosancta

mysteria peragit. Igitur ipsa die, qua alissa celebranda

39쪽

Liber Primus. Cap. VII. 19erit, Cotta vel habitu suo eanonicali indutus postquam Episcopum ad Melasiam νenientem eomitatus fuerit, opportune aderit area eum i in se clario ; et luccepta hora Tertia , atque incipiente , Episcopo legere' Psalmos Quam dilecta ee. eum aliis sequentibus , ipse ad ejus sinistram stans alteruatim respondebit, duobus quoque Diaconis assistentibus pariter eum ipso respondentibus ; et lavante Episcopo manus porriget ei mantile had tergendum. Circa finem Tertiae induet se amictu super Rocelietto, aut Cotta , et super eo Pluviali , et sic paratus sustinebit librum supra

caput , cum Episcopus cantabit, orationem Tertiae. Episcopo omnibus sacris paramentis induto , ac sedente, imponet annulum Pontifiealem in digitum annularem dexterae matius, illius annulo . et manu prius Mosculatis , mox naviculam incensi eum chocleari eidem ministret, ut imponat thus in thuribulaem antequam a secretario discedat. Cum autem Episcopus procedit versus altare, ipse ante illum incedit aa dexteram Diaeoni , Evangestari eantaturi, et cum Episcopus ante infimum gradum altaris, facta cruci revereulia, incipit consessionem , ipse ad ejus dexteram stans. respou debit vimul eum Diacono stante a sinistris; et dum idicet

in . consessione Tibi Pater , et Te Pater, profunde V suo Episcopum caput inclinabit. i . . Finita consessione , et osculato por Episcopum altarii, dum Subdiaeonus in cornu Euangelii porrigit librum Ev-feliorum osculandum Episcopo , ipse adjuvat, in ira in adibrum aphonendo, deinde retrahit se extra cornu Evangelii, dum Episcopus thurificat altare : et redeunte Episcopo ad sedem suam, ipse eum praeit et apud eum stati Cum Episcopus , lecto introitu Μissae dieit Κyrie eleison , ipse simul cum eo, ac duobus Draconis assistentibus idem dicit ; sedente veto Episeopo, et ipse sedet sup*r scabellum, a dextris , vel a sinistris , i prout supra de Vesperis dictumisit. Si vero sorte Episcopus celebrans non in Sede propria, sed in saldistorio sederet, tunc ipse Presbyter assistens sedebit in aliquo scamno prope altare, versus cornu Epistolae simul cum Diacono, et Subdiacono ad sinistram Episcopi; sustinebit deinde librum supra caput, eum ex eo Episto pus erit cantaturus Gloria in excelsis , et Credo , SMecum eo, ut duobqs Diaconis assistentibus submissa voco

prosequitur. Adjuvabit eodem rubdo, prout de prima lotiο-

40쪽

uo Caeremonialis Episcoporum ne dictum est, ad lotionem manuum, quoties opus erit in Μissa , idest, post offertorium se *osi oblationem , et post communionem. Si sermo habebitur per Episcopum , ipse s debit a dextris Episcopi cum Dianono a sint tris , remanenta interim Subdiacono in suo scabello, si Episcopus

erit in salvistorio ante altare. Si vero habebit sermonem in propria sede , sedebit in scabello suae assistentiae. Finito sese mone, ac consessione per Uaeonum decantata , ipse Indulgentias pronuntiabit in forma , petout suo loco dicendum erit. Si vero sermo habendus erit per ipsum, Presbyterum assistentem , vel per aliquem Canonicum , qui eo casu servire debet Episcopo ih ossicio Pres,rteri assistentis cum pluviali ,

etiamsi non sit ex antiquioribus, et dignioribus Canoviicis; finito Evangelio, accedet ad osculum manus Episcopi , et profunde inclinatus ab eo petet benedictionem ; et sic par tus ascendet ainbonem, sive pulpitum, et sermonem. habebit ;ac finita consessione per Diaconum, ipse: in eodem pulpito adhuc stans , publicabit Indulgentia . in forma. s. Lecto per Episcopum offertorio, ac totis manibus,

ipse . portabit librum cum pulvino ad altare, comitante caeremoniario , vel praemittet ministrum de eo servieinem, ut

ipse praesto sit ad lotionem manuum Episcopi. Cum Epia

scopus revertitur ad altare, ipse a sinistris, illum gracius altaris ascendentem adjuvat ; et eum erit apud altare , accurate , et opportune demonstrabit Episcopo omnia, et singula , quae ex libro erunt legenda , in digiis indicando. Dum autem Episeopus oblata , et altare thurificabit, ipse, sumpto libro Μissali cum pulvino , retrahit se extra cornu Evangelii, me thurificationem impediat , et finita thurifieatione altaris, reponet librum cum pulvino super eo , ostendens ex illo , quae successive erunt dicenda; ac dicet simul cum Episcopo Sauctus etc; nec genuflectet, nisi cum elevatur Sacramentum , et i m Episcopus ipsse genuflectit. Dieit Agnus Dei etc. eum Episcopo celebrante , et Diaeo-nο , quo dicto, locum permutat eum Diacono : ipse enim accedit ad dexteram , Diaeonus vero ad sinistrum latus Episcopi , cui relinquit curam libri. Ipse vero Presbyter assistens , dicta per celebrantem oratione Domine Iesu Christe, qui dixisti etc. genuflectit, . et statim surgit , oseulando altare simul cum celebrante, qui sinistram genam Suam

cum sinistra ipsius Hesuteri .assistentis approximans , dat