장음표시 사용
11쪽
VLPIAM LIBER SINGVLIRIS REGI LAR
prohibet, exceptis quibusdam cognatis, et Si 2 pluS donatum sit, non rescindri. MinuS quam perfecta lex est quae uetat aliquid fieri, et Si factum sit, non rescinda, sed p0enam iniungit ei qui contra legem fecit: qualis est 5 lex Furia testametitaria, qu3e plus quam mille 3ssium te gatum mortiSue causa prohibet capere, praeter except3SperS0n3S, et 3duerSUS eum qui plus ceperit quadrupli poe-
3 Lex aut i 0gatur, id est fertur, aut abr0gatur, id est suprior lex tollitur, aut derogatur, id est parS primae legis tollitur, aut subrogatur, id est adicitur aliquid primae legi,
5 Libertorum geri sera sunt tria, ciuos Romani, Latini tu niunt, dediticiorum numero. 6 Cives Romani sunt liborti, qui legitime manumissi Sunt, id est uindicta aut censu aut testamento, nullo iure impe- 207 di sente. Vindicta manumittuntur 9pud mδgistr itum populi 8 Romani, uelut consulsem praetoremue uel procon Sulem. Censumanumittebantur olim qui lustrali censu Romae iussu do-4 titulum operis suppeditant fragmenta quae in Dist. et Coll. eoetant tituli ex corpore ut plani C ll 2- 3 in C postp. 6, 3 confirmat. leguntur, cf. praef. p. 3 l 2 ante prohibet fere talia supplenda sunt: leges aut perin
fectae Sunt nul imperfectae aut minus quum persectae. perfecta lex eSt. . . . imPerseCtR IOX eSt, quast nori aliquid uetas, nee tamen si tactum sit, rescindit quali S est lex Cincia, quRe Plus quam . . . donare Pro
l4. 3 5 indici rubricarum praemittuntur, cf. praef. p. 3 li 3 . moris C s manumissi ... 20 uindicta aut in C omissa duce Gaio ε, 7 addita uut ii 2 populi ... 22 prae oremue uel Lachmanu, praeturimue Uelut consulem C
12쪽
testamento manumissi liberi sint, Iex duodecim tabularum facit, quae confirmat 40 .... hodie autem ipSo iure liberi Sunt ex lege Iunia, qua lege Latini sunt nomina lint intei 3micoS mRnumissi. 3 Doditiciorum numero Sunt qui P00Π3D DRUS3 uincti sunt a domino, quibuSue Stigmata Scripta fuerunt, quiue propter noxam torti nocentesque inuenti Sunt, quiue traditi sunt, ut forro aut cum bestiis depugnarent, uel in ludum uel custodiam coniecti fuerunt, deinde quoqu0 modo m3numissi ηρ sunt: idque lex Aelia Sentiu facit. 32 Eadem lege cautum est, Ut minor triginta 3 norum seruus uindicta manumissus ciuis Rom3DuS non sint, nisi apud consilium causa probata fuerit ideo Sine eonsilio mo numissum Caesaris seruum m3nere put3t. teStδmento uero 33 manumissum perinde ho heri iuhset, atque Si domini uoluti 13 late in libertatρ essset, id seoqus Lutinus sit. Ea doni lex eum dominum, qui minor Uiginti annorum e St, pr0hibet Seruum 1113numittere, praeterqu3m Si c8HSBm 3pud con Silium pro 33' hauserit. In consilio autem adhibuntur Bom3e quinque Se- 20Πηtores ut quinque equites Romani, in prouinciis uiginti 14 recipera toros ciues Romani. Ab eo domino qui soluendo noti eSt Seruus testamento liber eSSo iuSSus et heres in stiturus, et Si miti ir Sit triginta annis Vel in eδ ea USI Sit,
ut doditicius fieri d beat, ciuis Romanus et heres fit Si 25tΘmen aliuS eX eo testament0 nemo heres sit. quod si duo pluresue liberi hersedesque osso iussi sint, primo loco Scriptus liber et heres fit, quod ut ipsum lex Aelia Sentia 5 facit. Eadem tox in fraudem cruditoris et patroni m3nu mittere prohibet. 303 p08t confirmat in C sequuntur p. 5, 2-43, cf. praef. Sententiam Sictere e leαδ quae confirmat ea quae tostulor de suis rebus disposuerii li4 initio ἶ 40 talia fere interciderunt: qui non legitime manumiSSi erant. sed nuda dominorum uoluntate libortute donati orant, olim qui deIn Serui remanebaut, praetor autem eos in libertatis possessione tueb3
tur il 5 sunt sunt C li nominatim Moo, nominati fortasse nihil aliud nisi interpunctionis signum erasum est; li 2 quibusve stigmata Cuiucius, quibus uestigia C li inscripta Gai. S, cf. tamen Quinstition.
13쪽
3 6 Qui tantum in bonis . non etiam ex iure Quiritium sor uum habet, manumittendo Latinum facit. in bonis tantum alicuius Seruus est uelut hoc modo, Si ciuis Romanus a ciue Romano Seruum emerit, isque traditus ei sit nequo tamen mancipatus ei neque in iure cessuS neque ab ipso 53nno p0SSeSSUS Sit: nam quamdiu horum quid fiat, is seruus in bonis quidem emptoris est, eae iure Quiritium au-47 tem uonditoris est. Mulier, quae in tutela eSt, item pu-3 8 pillus ut pupillo manumittere non p0SSunt. CommUDem
qu0, Si pr0prium haberet, ciuem Romanum facturuS OSSet. nam si inter amistos eum mnnumiSerit, pleriSque placet eum 9 nihil segisse. Seruus, in quo ηlteriuS QSt usUSfructUS. at te r i Us proprietaS, a proprietatis domino manumissus liber 35 non sit, sed SeruuS Sine domino eSt. 20 Ρost mortem heredis aut ante institutionem heredis te si amento libertas dari non p010Sι, excepto teStamento mili 2 iis . Inter in dias heredum institutiones liberias data utras que 3 deuntibus n0u 113let. Solo autem priore adeunte iure 2 dantiquo ualet: sed post legem I'apiam Poppaeam, qu3e 93rtem non adeuntis ea ducam facit, si quidem primus heres uel ius liberorum diei ius antiquum habeΘt, Ualere eam P0SSeplacuit: quod Si non habeat, non ualere constat, quod locon0n adeuntis legatarii patres heredes fiunt. sunt tamen qui 222 et hoc casu V3lero eam 908Se dicunt. Qui testamento liber OSSe iUSSUS QSt, mox quam uel unus ex iise redibus adierit 23 hereditatum, lib0r sit. Iusta liberias testamento poteSi dari his Seruis, qui testu menti faciendi et mortis temporo ex iure Quiritium testatoris fuerunt. 30 24 Lox Fufio Caninia lithot testamento ex tribus Sserui S non plureS quam duos manumitti, set usque ad docem dimidiam pBrtem m3numittere concedit 3 decem usque ad triginta terti im partem, Ut tamen adhuc quinque munumittere liceat 3 iureJ ius C li 4 isqui C lj 6 anno in litura scripsit manus attera l7 ex iurei et iis C l 40 admittit C l 35 a ad C li 3s utriusquq C l23 pompeiam CR ll 23 liberorum uel ius Lachmanu, om. C: p SiSetiam cum m Seno patris uel ius supplere it ualere Ch manus se
Sta.. tores C li 34 testamenium C li 33 decimo C: e eotes ab unde cim et similiter infra p. 8, 4 a XXXI et 3 a Cl
14쪽
8 3eque ut ex priori numero: ct triginta uSque ad centumquctriam partem, aeque ut decem eX SUPeriori numero libo rari possint: u centum usque Bd quingentoS partem quin tam, similiter ut ex antecedenti numer0 uiginti quin quo possint fieri liberi. et donique Praecipit, ne Plures omnino s25 quam centum ex cuiuSquam te8t3mento liberi fiant. Eadsim lex causet, ut libertates Serui S teSin mento nominatim dentur.
II DE STATU LIBERO VEL SΤΑTV LIBERIS
s Qui sub condicione testamento liber QSSΘ iUSSUS esst, 2 statu liber appelIatur. Statu Liber, qu3mdiu pendet eundi d3 cio, seruus heredi S est. Statu liber Seu alienetur ut, herode siue usucapiatur ab aliquo, libertati S condicionem secum trahit. Sub hae condicion se liber esse iUSSUS, SI DECEM MILI HEREDI DEDERI ', etsi ab herede 9b3lienatus Sit, emptori dando pecuniam ad libert0tem perueniet: idque leX du0deeim ta- 155 bularum iuhet. Si per horedem factum Sit, qu0 minus statu liber condicioni pareat, proinde sit liber, atque si condicio 6 expleta fuisset. Extraneo pecuni9m dare iussus et liberesse, Si parctius Sit dare, ut is, eui iuSSus eSt d 9re, aut nolit accipere Iut 3ntequam acceperit moriatur, proinde sit liber, 20 ac si ponuniam dodisset. 7 Liburtas et directo polost dari hoc m0do: LIBER ESΤΟ,
LIBER sIT. LIBERUM ESSE IUBEO, et per fideicommissum, ut pulis
ROGO, FIDEI COMMITTO HEREDIS MEI, UT BTICHVM SERVUM MANV-
8 MITTAT. I S, qui directo liber esse iussus est, 0rcinus fit li- 25bertus: is autem, cui per fidei commissum data est liberi3S, 9 non testatoris, s sed manumiss0ris fit libortus. Cuius fidei 00mmitti potest ad rom aliquam praestandam, eiusdem etiam 10 libertas sidei committi polost. Per fideicommissum libertas dori p0test t3m proprio seruo testatoris quam heredis aut le- ahil gatarii uel cuiuslibet extransi s0ruo Alieno seruo per fidei-c0mmissum data libertate si dominus eum iusto pretio n0Πuendat, eXtinguitur libertas, quoniam nec protii comput3U032 pro libertate seri potest. Libertas sicut dari, ita et 3di i 2 rrumerum C si numerum C ll 5 praecepit C ll 8 liberoi libe'
15쪽
tam testamento quam codicillis te Stamento confirm3tis potest, ut tamen eodem modo adimntur, quo et dat3 e St. III DE LATINISJ Latinι ius Quiritium consequuntur his m0dis: beneficio principali, liberis, iteratione, militia, naue, Bedificio, pι- 58trio: pr8eteren eae senatus consulto juulgo quae sit ter 2 enixa. Beneficio principuli Latinus ciuitatem Romanam ac-3 cipit, si ab imperat0re ius Quiritium impetrauerit. Libserisius Quiritium consequitur Latiniis, qui minor trigini3 3nnorum manumissionis tempore suit. nam lege Iunia cautum 40 est, ut Si ciuem Romanam uel Latinam uxorem duxerit, testatione interposita, quod liberorum quaerendorum causu uxorem duxerit, postea filio filiaue nato natauo et anniculo facto possit apud praetorem uel praesidem prouinciae cauSamprobaro set fieri ciuiis Bomiluus tam ipse quam filius filiaue 43 eius et UXOr, scilicet Si et ipsa Latina sit: D0m si uxor ciuis R0m3na Sit, parti S qu0que ciuis Rumonus est eX Asenatus 4 con Sulto, quod auctore divo Hadriatio factum est. Iteratione sit ciuis Romanus, qui post Latinii diem qu3m acceperΘt, m3ior trigint3 stinorum iterum iuste m3numissus est ab eo, cU- 20 ius ex iure Quiritium seruus fuit. sed huic concessum OSteae senatus consulto etiam liberis ius Quiritium consequi 5 Militia ius Quiritium accipit Latinus, si inter uigile S Bon 30
Sex 9nnis militauerit, ex lege Visellia . pr3eterea ex SenRtUS00nSUllo conceSSum eSt ei, ut, si triennio inter uigiles mili- 256 lauerit, ius Quiritium consequatur. Νaue L Itinu S ciuit 3tem Romisnam accipit, Si non minoimem quam decem milium modiorum nausem satiricauerit et Romam s sex anni S frumentum
P triauerit, ex edicto diui Claudii. 1 tum tutem C li 4 latinius quiritium C ll 5 pristino C li 6 ex
et C li uulgo quaesit te re nexu C: uulgo quaesitum enixa Lachmanu, uulgo quaesitos treS enixa Boeckino, mulier quae sit ter enixa Mimbach ulli nomen senatus consulti in uulgo latere putant 1 33 ciue C lj i 3 du
16쪽
4 Sui iuris sunt familiarum Suarum principes, id est pater 2 familiae itemque mater familiae. Qui matre quidem certa,
patre autem incerto nati Sunt, Spurii 3ppellantur. V DE HIs QVI IN POTESTATE SUNT 34 In potestate sunt liberi parentum eae iuSto matrimonio nati. 2 Iustimi matrimonium est, Si inter eOS qui nuptias c0Π-ti hunt conubium sit, et tam masculuS pubeS quam semina potens Sit, et utrique consenti3nt, si sui iuriS Sunt, aut etiam 403 parenteS eorum, Si in potestate Sunt. Conubium eSt uxoris 4 iure ducondae lacultas Conubium haboni ciues Romani eum ciuibus Romanis: cum Latinis autem et peregrini S ita, Si
rontes et liberos infinite cuiuscumque gradus sirit conubium 15 non eSt. inter cognatos autem eX tranSuerso gradu olim quidem uSque ad quartum gradum matrimonia contrahi nou 90 ter3nt nunc Autem eii Am ex isertio gradu Iicet uxor m dia cere, Sed tantum fratris filiam, non etiam s0roris siliam aulomitam uel materterom, quamui S eodem gr3du Sint . e3m, 20 quae nouercη uel priuigna uel nurus uel Socrus nostra suit, 7 uxorem ducere non poSSumuS. Si quiS eam quam non licet DXOrem duxerit, incestum matrimonium contrahit: ideoque liberi in p0testate eius n0n fiunt, sed quasi uulgo concepti Spurii Sunt. 258 Conubio in toruontente liberi semper patrem SequuntUr non interueniente conubio matris condiciones nucedunt, eX cepto e0 qui ex peregrino et ciue Romana peregrinuS nascitur, quoniam lex Minicia ex alterutro peregrino n3tum dete 9 rioris parentis eundi et Onom sequi iubet Ex ciue Romano et 303 cerba um. C ll 5 Iἶ 6. I eae titulo de nuptiis eaecerpsit Coli., Cf. prues p. 3 it 6 exl et C lt 8 iusto C ll 9 tam a masculos C l 42 conubium .. habent CR li 45 insinite om. Coll. li sit Coli., om. C l 38 etiam . Coll. li is tantum Coll. , tamen C li fratres O ll filia non C li
17쪽
Latina Latinus nascitur et ex libero et ancilla Seruus , quoniam, cum his caSibiIS conubia nou Sint, partuS Sequitur m9 0 trem. In his, qui iure contracto m3trimonio n3Seuntur, conceptioni S tempus spectatur: in his autem, qui non legitime concipiuntur, editionis. ueluti si ancilla conceperit, deinde amanumissa pariat, liberum parit: nam quoniam non legitime concepit, cuin editionis tempore libera sit, partus quoque li
VI DE DOTIBUS 4 2 Dos aut datur aut dicitur aut promittitur. Dotem dicere AEdpotest mulier quae nuptura est et debitor mulieris, si iussu eius dicat item parens mulieris uirilis Sexus per uirilem
sexum cognatione iunctuS . Vel Ut pclter RUUS paternuS. dare promittere dotem OmnOS POSSUUt.
3 Dos nut profecticia dicitur, id est quam pater mulieris 35 dedit. aut aduenticia, id est ea quae 3 quouiS alio data est. Mortua in matrimonio inutiore d0s a patre profecta ad patrem reuertitur, quiniis in singulos liberos in infinitum relictis penes uirum . quod si pater non sit. 3pud maritum re 5 manet. Adventicia autem dos semper penes maritum re- 20 manet, praeterqu3m Si is qui dodit, ut sibi redderetur, sti putatus fuerit: qu30 dos sppotaliter rocopticia dicitur. 6 Diu0rtio facto , Si quidem sui iuris sit mulier. ipSa habet rei uxoriue actionem, id est dotis repetitionem. quod Si in PoteState patris Sit, pater adiuncta filiae persona habet 25
octionem rei uxoriae: nee interest, aduenticia sit dos on profecticia. Post diuortium defuncta muliere heredi eius actio non uliter datur, quam si moram in dote mulieri reddenda maritus fecerit. 8 Dos Si pondere numero mensura contine3tur, 3DDua bi- 30ma trima die redditur, nisi si ut prae Sens reddatur conuenerit. reliqu3e dotes Statim redduntur. 9 Retentionses ex dote sunt aut propter liter os aut propter 2 sequi C li 3 matrimonium C li 4 tempus spectatur Filius, i 'pore exceptatur C ll θ pro mittitur O li 32 item Aleander, in Stilutus C permutatis notis li 35 auli autom C li 32 post muliere in C
nihil erasum, Sed propter membranae uitium uacuum Spatium relictum
est ij 22 fuit C l 24 rei uxoriae Faber om. C si actione C li id est d. rep. deι. Faber is 25 adiunctae C s 26 rei uxoriae Cuiueius, re uera C motis permutatis li 27 mulierem C li 30 nurnerunt C sl 3 trimul trima a sic tiacuo spatio ante a relicto C li die reddetur C ll si Om. li 33 retenteones O li aut propter liberos Tilius, Om. C
18쪽
mores aut propter impensaS aut propter res donatas aut pro-l 0 pter ros amotas. Propter liberos retentio fit, si culpa mulieris aut patris cuius in poteState est diuortium laetum sit tunc enim Singulorum liberorum nomine Sextae retinentur ex dote, non plureS tBmen quam ire S. SeXtae in retentione 54s sunt, non in petitione. DOS, qU3e Semel iuncta est, ampIius fungi non potest, niSi aliud matrimonium sit. 2 Morum nomine grauiorum quidem SeXta retinetur, te
4 tum, leuiores omneS reliqui. Mariti m0re S Puniuntur in ea tu quidem dolo, quae a die reddi debet, ita tit propter malui sesmore S praesentem dotem rEdd3t, propter minoreS Senum menSUm die. in e3 autem , qu9e Praesen S reddi Solet, 13ntum ex fructibus iubetur reddere, quuntum in illa dote quae triennio redditur repraesentatio lacit. 35li Impeii Sarum specises Sunt tres: aut senim necessariae di l 5 cuntur aut utiles aut uoluptuosae. Noce SSari9Θ sunt impen-Sae , quibuS non lactis dos deterior futura est, uelut si quis 46 ruin0SAS aed0s refecerit. Vtiles Sunt, quibuS non factis quidem deterior dos non morit, factis autem fructuosior effect 3 26 7 est, ueluti si uineta et oliupta secerit. Voluptu OS 3 e Sunt, quibuS neque omissis deterior dos fieret neque factis fructi sior esse la est: quotl euenit in uiridiariis et picturis Si milibusque rebuS.
4 Inter uirum et uxorem donatio non ualet nisi certiS ex cauSi S, id est mortis causa, diuortii causa, Serui m3Dum it- tendi gratia. h00 amplius principalibus constituti0nibuS Con cessum est mulieri in hoc donare uiro suo, ut is ab imperatore luto clauo uel sequo publico similive honore honoretur. 362 Si maritus diuortii causa res amouerit, rerum qu0que amot Arum aesione tenebitur.3 Si maritus pro muli sero se obligauerit uel in rem et US
6 dOS sqq. J haec uerba quid sibi uelint et quomodo cum retentione propter liberos concessu cohaereant, non intellegitur li 7 alium C li8 Sexta retinetur Cuiacius, sexto relinentur C li 0 grauioris -- uel εὶ
moris adulterio C, adulterium Boec ny il at annua bima trinas Culaeius il ut om. C li 3 4 quae triennio Biso, quadriennio C ll 5 repraesentatio Culacitis, reponsatio C lj 6 repensarum C li 22 fruc-ιjor C li 23 quodi quae C li 31 maritus C; mulier mmmSen ii mo
19쪽
impenderi ι, diuortio facto eo nomine cauere Sibi solet stipulatione tribunicia.
cau83 Probatu e St, per errorem contr9cto m3trimonio inter disparis condicionis personas: nam seu ciuis Romanus Lati- 5 nam aut peregrinana uel eam quae dediticiorum numero est quasi ciuem Romanam per ignorantiam ux0rem duxerit, Sive
ciuiS Romana per errorem peregrino uel ei qui dediticiorum Dum ero est qua Si ciui Η0mano aut eti0m quasi Latino ex lege Aelia Sentia nupta suerit, causa probata ciuitas R 0mana da- 4 0tur tum liberis quisna parentibus praeter eos qui dediticiorum
Dum oro Sunt et ex eo fiunt in potestate parentum liberi. VIII DE ADOPTIOΝIBVS J Νon tantum naturatus liberi in potestate parentum Sunt,
2 sed etiam adoptiui. Adoptio fit aut per populum aut per 3 5 prae forem uel praeSidem prouinciae . illa adoptio, quae per 3 populum fit, Specialiter adrogatio dicitur. Per populum qui
sui iuris Sunt 3drogantur: per prael0rem autum filii familiasti a parentibus duntur in Idopti0nem. Adrogatio R0mae dum taxat sit, adopti0 autem etiam in prouincias 3pud pr30Sidos. 205 Per praei irem uel pr3esidem prouinciae adopt0ri toni maS culi quom feminae, et tam puberes quam impubere S POS Sunt: Per populum uero RomAnum feminae non adrogantu ' pupilli antea quidem non poterant adrogari, nuΠc But Omsi possunt ex constitutione diui Auf0nini. Hi qui generare non ab P0SSunt, Heliat Spado, utroque modo possunt adoptare. idou iuris est in persona caelibis. Item is qui silium non habet in 8 focum nepotis adoptare p0test. Si p010r familiae adrogandum se de durit, liberi qu0que eius qua Si nepotes in potestate
8R fiunt adrogatoris. Femino e uero neutro modo poSSunt isd- δοoptare, quoniam nec naturales liti pro S in potestate liabent 4 solent C ll 5 dispares comi ignis pers0narum C ll si iamne rum C liT eluem romanum B0ecking om. C ll 9 numerum C li quasi ciui romano Hoti Deo, om. C li η θ aelia sentiaJ aseia C li romana datur Boec-kino. reddatur C li 32 numerum C li 3 9 adoptione C li dumtaxat Lacumann , data of 22, 3M li 20 prouincia C l 23 seminae CR, feminae quidem Ch manus secundus il arrogant C li 24 antea Filius sutum C lj 26 modo potest C
20쪽
praesentibus ot sollemni S3crificio laeto, in quo panis quoque
Liberi parentum potestate liberantur emancipatione , id est Si, posteaquam m0ncip3ti merint, m3numisSi Sint. Ssed filius quidem ter mancipatus ter manumissus sui iuris fit: id enim lex duodecim tabularum iubet hiS uerbiS: SI PATER FI- h
liburi praeter filium tam masculi qu9m feminao uti A mnnei-2 patione manumissioneque sui iuris fiunt. M0rte patris filius et siliu sui iuris fiunt morte autem aut nepoteS ita demum sui iuris fiunt. si post m0rtem aut in p0testato patris suturi 33 non Sunt, uelut Si moriente avo pater eorum aut iam decussit aut de potestate dimissus ost: nam si mortis aut tempore 93ter eorum in potestate eius sit, mortuo auo in patriS Sui3 p010 statu fiunt. Si patri uel silio aqua et igni interdictum sit, patria pote Stas tollitur, quia peregrinus iit is, cui aqua et 'digni interdictum est: neque aut sem peregrinUS eluum Rom3num neque ciuis Romanus peregrinum in poteState haberei p0test. Si pater ab hostibus captus sit . quamuis SerUUS hOStium fiat, thimen cum reuerSus fuerit, omnia pri Stina iururecipit iure postliminii. sed qu9mdiu apud h0Stes eSt, patri8 25 potestas in filio eius interim penit obit, et cum rouersus fuerit ab hostibus, in pot0stato filium habebit: si ii sero ibi deceS-Serit, sui iuris filius erit. filius quoque si captus fuerit abh0stibuS, similiter pr0pter ius p0Stliminii patria p0teSi 3s in-5 terim pendobit. In pol se state parentum esse desinunt et hi, ad
qui 1lamines Diales in au urantur set quae uiruines VeStBe e3piuntur. xI DE TVTELIR Tutores constituuntur tam masculiS quam seminis. Sed masculis quidem impuberibus dumtaxat pr0pter aetatis infir- 35 pro qui requiritur quae it 2 conuenitur C, conuenit uxor Hugo' la panes quoque farreos C lj 9 id enim Pilitis, idem C li dauii C l 6 jam eliam C li 24 ne ille CV, ne. que o li 3 diualis CR