Jo Mariae Lancisi ... De subitaneis mortibus libri duo, hac tertia editione ab authore aucti, & recogniti

51쪽

bi-, , . . ducunt hcapitis dolore, sopore, vomice inis . tus extremarumque partium perfrigeratione misere correptum, ac paulo post rursus in typothymiam labentem viderunt; tandem duas circiter intra horas cum supervenientibus signis propinati veneni e vivis sublatum dolentissimi col-

mxmm . lacrymarunt. Interim ipse ego tunc temporis accersitus, moerens, inadmirans,

lividum cadaver observavi. Postulo nunc, quam es, Clarissime Vir fuisse judicas istius mortis causam, scilicet an solum timorem , an etiam venenum, per oculos auresque infusumpan forte serpentis sibilum, qui lethiseras particulas intra Iuvenis corpus per vias narium, orisque urgere potuerit Habes, Doctissime Lancisi, quibus acerrimum, singulare ingenium tuum eXerceas Vale, he perinde ut filium , precor, ames , dum ipse , Hippocratici memor Iurisjurandi, Te Parentis loco assidue

veneror, colo. Datum Introduci prid. id Aug.

MDCLXXXUL

52쪽

Caput VI asstudiosissimo, optimaque spei Iureis D. ANTONIO DONARELLO

Ideo Te admodum sollicitum, quid ipse sentiam de causa repentini morbi , praecocis mortis descripti Iuvenis . Di cam graves inter occupationes breviter, 'hapertes Petis enim non minus curio.sa, quam utilia . Unice quidem tu quaerere videris , quid causae fuisse putem, cur sanus alioquin Iuvenis tam cito de cessierit 3 Scilicet an solum timorem, an etiam haustos veneficos, cum serpentis sibilo extrusos, halitus 3

timore ter aeta

ti subito quidem , sed citra signa propi-

- . . . . rnoctantur ab

nati veneni, eXtinguuntur ut tibi , Perse , . .

Historicorum monumenta diligenter va metragant , clare poterit innotescere mones ergo tuus Adolescens, qui pravis postea symptomatibus correptus fuit, ex nudo timore interfectus est. Utique exibilans invisus serpens per nares, oculosque in pentinam, maximique momenti in Ru-

stici,

53쪽

car.

as . Liber L, disici, alioquin valetudinarii cerebro exci- et ob reare potuit terroris ideam , ob quam il-

re sim, lico, violenterque contractis illius fibris,

propagatoque spasmo ad usque praecordia, continuo perturbatus substitit fluidorum motus, ac proinde infelix juvdinis animo desecit. Sed haec in illo malorum initiata atque excitamenta fuerunt. Enimvero quis adeo in rebus physicis hospes est, qui possit inficiari, ad veram hujus aegritudinis, mortisque causam acicessisse veneficum virus, quod non ex serpentis modo visceribus , una cum sibilo expulsum fuit, quemadmodum haud immerito haesitare videris; sed maxime

mea morti, e concusis, apertaque quercus caverna

repente in libertatem venit , illumque aerem , qui circum Iuvenem fluitabat, implevit, atque inquinavit quo factum est, ut homo miserrimus unde vitae albmentum trahebat, repente morbum hauserit, ac mortem. Cubis,aere. 1, Qualis praeterea extiterit speciatim

s retra huius mixtura veneni, &quomodo idem

im in quercus caverna mortiferam indolem nactum fuerit quid censeam, tibi ostemdam. Sane, ubi vetusta quercus teredine

54쪽

Caput VI 2Icorroditur ramgrandemque sua in medulla concamerationem undique stipatam admittit, tunc non raro anguiculuS, foris intro per cuniculosum forte inuem tum, vel factum, subterraneum arboris corticem subrepens, cavernam ingreditur, ibique teredinum , lignearumque scoriarum pabulo nutritus, sensim ad lescit. Interim vero sulphur impurum ex ulceribus ligni, atque ex male olente serpentis perspiratu iugiter emuit, quod necessario cum acribus salibus ipsarum faecum in urinae, quas sera illa egerit, cohobatur, intime permiscetur, ac, eo loci diu susque deque agitatum , in pestiferum spiritum evehitur, qui tandem, convulso; apertoque arboris antro, rutex subito reseratis sepulchris, frumenti foveis , latrinis, cloacis non raro contingit turbidas exilit in auras, qUa non di

tantum nominum 1anguini, ac IPIrati a sanguinem

bus , puro sulphure, dulcique sale vola ' tili constantibus , uini penitus lethiserae, sed, quod summe notandum bulbmonum porulo , per quos subtiles aeris partes intra venas ingrediuntur , cum implendo obstruunt, tum irritando, persi is striin

55쪽

18 Liber

stringunt, eaque ratione commercium boni aeris cum sanguine , cum cerebro ad vitam adeo necessarium , celeriter intercipiunt. Hujus prosecto exitialis aurae vires expertus est descriptus Rusticus , caeter quin valetudinarius , qui statim atque

venenatum aerem per nares, ac fauces, et 'excepit, sua sensit solida irritatione affoecha, ac fluida lue quadam inquinata Unde non solum dolor capitis , vombtus , ac sopor , sed etiam lypothymia caeteraque symptomata suborta sunt quae propinati toxici indicia passim habentur. Diffuso enim veneno quaqua- versum per corpus, tum corruptiva quaedam fermentatio excitatur propter quam cadavera tumefiunt, ac livescunt; tum erosiones inducuntur, ex quo ingues, ac pili decidunt, relique horroris plena symptomata apparent. is, a... Scio, graves iuveniri Authores, quos L si,.st inter Guainerit S, Forestus, & Zacinra Eitus , qui venena non solum per nares, Prine hilus atque sed per reliquos etiam exterti,s 'p' nos sensus in homines aliquando propagari posse, judicaverint Hoc tamen in

56쪽

Caput L as dubium de oculis, atque auribus, quate,nus duos peculiares sensus , a sensu in- CT etinis omnino distinctos, constituunt, me et judice, facile revocabitur, si plane intelligamus, utrumque ex is organis textu am: 'ra adeo areta donatum , multiplicibusque machinulis vallatum esse, ut de moedio aereo nonnisi tenuissimas lucis partiaculas , undulantesque tremores valeat admittere , qui nihil vitae animalium hostile dummodo amoris timoriS mc rorisque causas excipias intro solent

patet via per S, ac per narra, quorum foramina in cerebrum , in pulmones , atque ventriculum alte penetrantia luem aeris ad liquidi nervorum, ad salivae , ad chyli , ad sanguinis denique commercium illico possunt transdu

cere,

Quod si adverteris apud Amatum LV amni m. sitanum ' historiam Viri Anconitani, qui , cum vineam putaret, serpentem offendit, eoque interfecto, repente con '

57쪽

go Liber L. ius a. s. au factis , diei obiit et cujus farinae ii ditia plura prostant exempla apud 'mal. ,

Mese taes Plire, Scalig., aliosque relatos a 3 Schem

Cartanum chiori certe minus admiraberis nostrum

lini, si in quo non tantum d serpentis corpore, quantum de caverna veneficus halitus erupit, atque in Rusticum, viribus jam hebetem, terroreque perculsum, insiliit Quid nunc dices , si veram credides ig. Lib.,olia rariorem historiam , ad Gessiero destria serpenWhrum', ptam, cujusdam hominis , qui e vivenae, bis is, tium numero sublatus fuit, cum balneo: Tt dumtaxat se mersisset aquae, calefactae ex lignis , excisis a cavernis serpentum pDices prosecto , hujusmodi animantia genus esse ferarum foetidissimum , ac pestiferum et quo fit, ut circa illorum viciniam teter semper: expiret odor. Caeterum si curiosus adhuc postules cujusnam fuerit speciei quo nomine compellandus serpens ille, qui intra querineam, a te significatam , cavernam hodie..d diseut spirabatur, succurrunt statim Ballonius,

ira 'hi aliique, quos recitat debitius , qui hu-- ., 'et jusmodi serpentes appellanis ino , reto latina voce, propter eorum domicilium,

siue

58쪽

Caput UL Iouerculos, qui sane , si credere fas est, in immensam pene magnitudinem belluae, in quam reliqui serpentes haud solent,

crescere asseruntur.

Tu interim, mi Donarelles, virtuti, ut facis, studere pergeri nec velim dubites, me filii loco te semper habiturum, ineo quidem filiorum genere, qui, cum suis dent gloriam Praeceptoribus, plus amantur, quam silii carnis, qui saepe Parentum fortunas, famamque disperdunt. Vale. Datum Romae Nat Septembris MDCLXXX LIX. At vero de vitiis aeris, subitas mortes inferentibus , satis , ut arbitror, dictum est . Nunc inceptum ordinem

59쪽

Liber I. De Causis suis earum mortium ex parte sanguinis.

CAPUT VILTTI X mite sanguinis improvisam

mortem intentant quatuor Prah

bipuae ejusdem affectiones . Primo praeceps, ac talis diminutio molis ejusdem, quae cordi, cerebro subtractata alternum horum viscerum motum, incirculi continuationem penitus tollat. Hinc sanguis a majoribus venae cavaesi, pulmonicae truncis , vel a corde summisque arteriis , pulmonica scilicet, torta, affatim erumpens, vin re improviso vitam intercludit; si enima sanguiseris, intra cerebrum apertis, effluat, non adeo subito mortem accersit, ut sequenti capite, vel apposito exemplo, demonstrabimuS.IL Secundo celerrima pariter nimisque abundans ejusdem sanguinis , praesertim effervescentis , ad cor , atque ad cerebrum confluxio,' quavis ex causa, mora pertinax, ubi languescenti vi circumpulsivae horum viscerum valide re

60쪽

nitatum, vitae cursum , quem in motu posuimus, continvo suspendat ut in iis observatur, qui subito timore moerore, vel gaudio perculsit, repente concidunt aut qui nimia plethora saginati, vel qui post corporis excalefactionem, sive praesente aliqua evacuatione, frigido

potu, vel balneo utuntur. Non enim capacitas ad continendum , vis ad pellendum sanguinem in corde, appensis vasis sunt indefinitae , atque immensae verum proportione respondent certae, ac determinata moli, ingravitati ejucdem sanguinis, quem nonnisi citra violentam distractionem , ac resistentiam

Capere, atque urgere possunt. Ecce jam, inquit Cl. Harvaeus, duo sunt genera,eso eoa mortis, extinctio ob defeectum, suta 'A' 'catio ob copiam. Hinc ob oculos exemplum utriusque habere licet, indictam

veritatem autopsia in vivorum corde , confirmares etenim comprehensa vena cava vel tenaculis, vel pollice, sanguinisque cursu versus cor interceptori statim videbis reor albidiori admodum colore fieri, languidius pulsare, ut emori denique videatur. Postea vero, si re- Iin-