Pelagonii Veterinaria ex Richardiano codice excripta et a mendis purgata ab Josepho Sarchiano, nunc primum edita cura C. Cionii. Accedit Sarchianii versio italica

11쪽

6 Igitur post Pelagonii Himiatria thuscam intem

retationem invenies, quam consequentur interPretis notulas, nonnullis excutis, quae latino Sor toria onendae Midebantur. C. C.

12쪽

PeIamnium Vegetius memorat in PraesagionC. - . . Sed quoniam minus dignitatis videbatur habere proses Bio , quae pecudum promittebat medelam , ideo minus Spleri didis exercitata , minus eloquentibus collata docetur in libris, licet proxima aetate et Ρelagonio non defuerit, et Columellae

abundaverit dicendi facultas. Verum alter eorum Cum Tu Sticae rei Praecepta conscriberet, curas animalium levi admonitione 2 perstrinxit; alter omissis signis causisque mor borum, quasi ad doctissimos scriberet, tam magnae rei fundamentum neglexit. Chiron et Absirtus diligentius cuncta Timati, eloquentiae inopia, ac sermonis ipsius vilitate sordescunt. Praeterea indigesta et confusa sunt omnia, ut Par tem aliquam curationis quaerenti, necesse sit errare Per ti

tutos, Cum eisdem passionibus alia remedia tu capite, alia inveniantur in sine.

in Lib. I, Cap. XVII

Ρelagonius adversus omnes morbos ossicacissimum pulverem credit esse, si pullum ciconiae nondum adhuc Stantem , sed iam plumas habentem , vivum in cacabum mittas, et gy-PSeS , Perustumque vapore furni, in pulverem redigas , et tritum vitrio vase custodias: graude , cumulatumque COClea rium cum vini sextario animalis faucibus infundas, donec re cipiat sanitatem.

in Lib. VI, Cap. XIII.

Pelagonius vero quadrigarii pulveris eiusmodi composuit consectionem. Cinnamomi, spicae syriacae , spicae indicae, croci siculi , myrrhae trogloditis, scient, piperis nigri, Piperis longi, mannae , croci, helonicae , Catiae nigrae , trixaginis , folii, nardi lentici, idest cepae indici , nardi , storacis, acori pontici, thuris masculi, iris illyricae, thymi cretici, piperis albi , calami aromatici, asari pontici , petroselini,

marinact croci, mali terreni, gentianae, rosae aridae, CasSiae fistulae , enulae : omnia aequis ponderibus pro modo animalium misces, conteris , cribras, in pixi de vel vitreo dolio condi. , et cum opus fuerit singula coclearia, vel amplius, si vi-

13쪽

res patiuntur , iumentis singulis dabis, addito vino , oleo, in terdum aliis potionibus misces , si ratio artis, vel cura maniadaverit.

Quatuor desiderantur capita in Pelagonii codico, quor m XII, de Con ositione caustici. Vegetius lib. IV, cap. XIV. Pelagonii caustici rationem refert his verbis.

Ρelagonius causticum , quod suffusiones, vessicasque siccaret in genibus, vel articulis, hac ratione composuit. Cerae punicae lib., resinae pondera duo et semis, galbani undias tres, assalti iudaici pondera duo, myrrhae secundariae pondera duo, bituminis libram , armoniaci uncias sex, costi unciaS Sex. Verum celera decoquis in cacabo fictili novo, qui cum refrixorit , addis affatium , et armoniacum, et costum pro mensura, qua scriptum est , tritum ad modum farinae, et agitabis, et iterum coques, ut sit una substantia ; quo uteris adversum venas, et Vessicas, et Sussusiones, quae nascuntur in genibus, aut in tibis, aut inter nodos, aut in articulis usque eo ut os-sul aginem curare credantur. Malagma quoque causticum hac voluit ratione componi. Picis pondera duo, cerae pondera duo, galbani uncias tres , resinae ulibram , adipis taurinae pondera duo, bdellii uncias septem , thuris pollinis unc. tres, resinae terebiutinae unc. sex , Visci pondera duo , glutis unc. sex.

Lib. IV. CV. XXVII.

Pelagonius tale collyrium monstrat ad album de oculis tollendum et abstergendum. Oleum , Sal, reSinam, CeruSam, opobalsamum, addito melle, deteris, atque componis; alternis diebus inducis usque ad sanitatem. Nardinium quoque collyrium hac ratione Composuit. Violae une. I , spicae nardi unotam Semis , cassiae , myrrhae uncias tres , Croci uncias tres , olei cyprini uncias sex. piperis albi uncias ΙΙ, cymini uncias III. It uti alia collyria Composuit. opobasami, croci myrrhae , salis uispani , lepidis , ossis sepiae singulas uncias , catimiae uncias duo afronitri unciam unam mellis attici li

bram

14쪽

PELAGONIUS

Frequentissime te equos laudare, amare sem Per Vehementer admirarer q) ; nec inmerito rem tam nobilem , rem omnibus gratam amare non desinis, siquidem sol ipse dominus orbis, decus mundi, Solo equorum ministerio contentus , cotidie aut cum ipsis, aut per ipsos reddit optabilem lucem: imitarer quidem te et ipse ut de ipsorum laudibus aliquid scriberem , si digna proserrem: nunc pauperem linguam, nulluS, aut modicus sermo, protelat; qui tamen tunc Proserendus est, Cum curas aut medicinas ipsorum Ιoqui coepero. Tu lauda qui potes; tu dignus sermone prosequere; mihi sufficit sanare quod amo , contentuS-que Sum me ex tua claritate florere. Tibi enim quaeritur quidquid in nobis est; nobis enitet quidquid in te est. Curas igitur, et medicinas, quibus ut Sanum et Vegetum corpus in animalibus, praesertim in equis , perseveret, iste liber loquetur; quem ut libenter suscipias , libentius legas deprecor. Vale. Explicit vistola.

15쪽

si hoc libro hae sunt medicinas. I. Curae ad morbumλOmnem. II. Remedia ad maciem. ΙΙΙ. Curae ad febrem. IV. Curae ad armOS. V. Curae ad caput, vel ad capitis dolorem, et ad glandulas. VI. Remedia ad tusses omnes, vel ad Vulsos.

bulimum.

XΙΙΙ. Curae ad hydropem, vel ad splenem, et ad tympaniticum. XIV. Item de lumbis, vel de renibus, cOXis, aut gambis.

collo.

XVIII. De dentibuS. XIX. Praecantatio ad equos hordiatos. XX. De muris aranei morsu , vel de percussu salangionis, vel Viperae.

16쪽

XXI. Curae ad potiones et colicos μ , vel ad eos qui faeno malo laeduntur. XXII. De caudae mobilitate '. XXIII. Medicamina ad robur. XXIV Ad eos qui sanguinem metant, aut Cacant,

aut per nares mittunt, aut Vomunt, aut si sanguis nimius per Venam PerCUSSam exierit.

XXV. De vulneribus, vel de emplastris. XXVI. De scabie. XXVII. De lethargo. XXVIII. Potiones omnes, et omni tempore neces

sariae.

εanie o, vel de paralytico.

XXXII. Compositiones CauStici. XXXIII. De haustu hirudinis, et de tumore teStium, et de vermibus, et de Co8tis. XXXIV. De verrucis Pecorum. XXXV. Do farciminOSO. Expliciunt cvitula.

P. XII, in codice titulus est: Potiones vel curae, adeolicos. b) nobilitate. ο) insania. malagma.

18쪽

FALERIO SUO

Equos circo, sacrisque certaminibus quinquennesubque ad annum vigesimum plerunque idoneos ad-εeVerant; usibus autem domesticis a bimo usque in annum trigesimum necessarios esse apud diligentissimum dominum certissimum est. Horum notae cum corpore mutantur : nam dum bimus, et sex mensium est, me dii dentes superiores cadunt; cum quartum annum agit, his qui canini appellantur de ectis, alios adsert. Intra sextum deinde annum molares SuperioreS Cadunt. Sexto anno, quos primo mutaVit, eXaequat. Septimo omnes explentur aequaliter, et ex eo dentes caVatos gerit; nec postea quot annorum sit, mani festo comprehendi potest, nisi a suetissimo et a diligentissimo homine; quaedam enim signa aetatis proprii corporis natura permisit, quae nos magis oculis comprehendimus, quam legendo addiscimus. Decimo tamen anno tempora cavari incipiunt, et βupercilia nonnunquam canescere, et dentes promi' nere. Duodecimo anno nigredo in medietate dentium .PParet. Sane domesticis pecoribus, idest domitis et fraeno assuetis, dilig0ntia invehit, ut annos in labris eomprehendas: rugas igitur a rostro incipientes numerabis, annos numerus rugarum OStendit. . Dissicile est an ot non domito pecori rugas in-Venias. Τalem autem equum aut comparare . aut

19쪽

e gregibus eligere philocatum dominum conVenit, ut sit exiguo capite, nigris oculis, naribus et arrectis , cervice molli lataque, nec longa , densa iuva q), et per dextram partem prosusa; lato et unoso f) pectore, grandibus armis et rectis, musculis in toto corpore extantibus, lateribus instoxis P q, spina duplici,

Ventre substructo, testibus paribus et exiguis, latis lumbis et subsidentibus: cauda longa, et non SetoSaquia n addecet, rectis cruribus, tereti genu parVoque, neque introrsum expectante, clunibus, et semoribus torosis ac numerosis, ungulis nigris, et altis, et con-CaVis, quibus Coronae mediocres super impositae sint: Sit universum corpus compositum, ut sit grande, Sublime , erectum, agile, ab aspectu quoque et longo quantum figura permittit, rotundum. Mores animi laudantur, qui sunt ex placido concitati, et eX COucitato mitissimi , et ad obsequia reperiuntur habiles, et ad certamina, laboremque promptissimi. Si v Iueris scire, an admissarius utilis pro generatione, vel an Vere progeneret, semen ejus digito contactum, ut silum ducito; qui ' aliquantulum duraverit incor ruptum, utilem admissarium Hipparcus adseverat; si statim fuerit ruptum, vel non ut Viscum digito haeserit, inutilem dicimus, minimeque admittendum.

20쪽

AD MORBUM OMNEM

Congruum est etiam medicinas aut potiones, quibus morbi expellantur addiscere. Morbos plerunque equi concipiunt aut lassitudine , aut aestu, aut frigo re, aut fame, aut si, cum diu steterint, subito ad cursum fuerint stimulati , aut si suo tempore urinam non DCerint, aut sudantes, et a concitatione, statim bibe rint; quibus remedia haec a maioribus profuisse accepimus, et facientes nos metipsi experti sumus. Ad omnem morbum. Gallicani unc. conS. Stodiapente dis, gentianae , aristolochiae, baccarum lauri , myrrhae, rasurae eboris. Omnia haec aequis ponderibus tunsa, et cribrata adunatur φ), et pulvis consectus reponitur, et in necessitate prosertur: et datur sic: cocleare grande plenum, Vino mixtum faucibus cotide insundi cum nocium ' erit: certissimus et salutaris pulvis est.

Ad morbum litori m) beneventanicum primo depectorandus est, deinde inter coXas deplendus est; sed et sitnecessitas fuerit et detemporandus. Cibum d0bebit accipere multiplicem, idest hordei farinam, Aeminis farinam, idest sar cantabrum, foeni modicum, et facies potionem huiusmodi, quam dabis pernareS: Centauream, absyntium, peucedanum aequis

Ponderibus decoquis in vino sufficienti , et dabis per

adunantur. necessarium; at negocium. m) al. Laters.