AntiLucretius, sive de Deo et natura, libri novem. Eminentissimi S.R.E. cardinalis Melchioris de Polignac opus posthumum; Tomus primus secundus

21쪽

x PRAEFATI O.

siderium reliquit, petenda est magni Cardinalis virtutum expressa effgies. Ibi Oetoginta annorum vita sic oculis subjicitur, ut in tam longo Curriculo pars omnino nulla sit propriosito splendore non insgnis. Ibi debitam sibi

admirationem vindicat ut a prima statim aetate maturos fructus efferens, sic in extrema virens adhuc, vigensque ingenium: animus ingens, in maximis negotiis exercitatus, aC variis Emropae gentibus ad patriae sitae gloriam ostent tus; in prosperis non elatus, non demissus in duersis, sed utrisque altior & par sibi: quanta mentis Celeritast quanta excogitandi visi quam in facilitas ac mollities ad omnium animos fi gendi se se ac flectendit Nestorea ut senectus,sc ab ipsa juventute facundia, quae ad sensiis

audientium cum si1avitate assiveret & illaberetur. HaeC dc alia, quae vel in occulto majora sunt, lenitas, humanitas, natum ad amicitiam pectus, despicientia div 1tiarum, quarum pre xium nullum noverat nisi quatenus ad largiem dum suppeterent, studium tuendae Religionis, quam ex ipsius cogitatione nunquam remoVit

22쪽

aut olli voluptas aut tumultus negotiorum, jam Ssertissime tractata fiant. Nos quibus tantum hunC Virum, quantus fuit, Complecti totum non licet, ea duntaxat quae ad Anti-Lucretii historiam pertinent, explicanda suscipimus. Cum e Polonia rediens anno I 697 Abbas Poliniacus in Batavia aliquandiu Commorare tur, plurimis in Colloquiis cum acutissimo

viro Ρetro Baylio, sed qui in causa Religionis tanquam in Sole Caligaret, de iis quae sp

ctant ad Religionem velitatus est. Igitur in census studio veritatis atque Virtutis, concepit animo magnitudinem hujus operis, quo LucretiumAtheorum antistitem atque oraCulum

collato pede profligaret. Itaque paulo post in Boni Ρortus Abbatiae secessit seclusus a negotiis ac sibi redditus, quinque Anti-Lucretii libros conscripsit. Hoc primum fuit Poematig

rudimentum. Ρost quatuor annos Lutetiam reversiis de iis quae chartis mandaverat , Cum

Malebranchio Metaphysicorum principe Communicavit. Ιs δc propositum operis, & magis etiam opus ipsum admiratus, quaedam tamen

23쪽

xij Ρ R AE p A T I O. reprehendit: id enim impune licebat apud eum, qui moneri se quam laudari mallet: α ex perspicacissimi Ρhilosophi monitis no . nulla auctor ipse emendavit. Vigebat tunc temporis disciplina Canesi.

navaret operam adolescens, in scholas advenientem viderat; hanc ipse alacriter exceperat sinu, adhuc a plerisque & a magistro etiam suo repudiatam, ac publica disputatione silerat magna Cum ingenii laude tutatus. Eam igitur quasi filiolam si1am amplexabatur : Cumque ex Cartesii sententia stam ipse sententiam institueret, celeberrimos aetatis sitae Cartesianos Consiluit, quos familiari cum ipso Consiletudine junxerat consensio studiorum. Adhibuit etiam Bolaei censeris aures, teretes illas ct seperbas: is & annotavit quaedam; & uni-Versum Poema, quod variis temporibus perlegit , prorsus Consonum esse judicavit inco ruptae antiquitati. Denique haud fere quem-. quam praeteriit Poliniacus aut doctrinae aut

ingenii laude cognitum sibi, quin ejus, cum

24쪽

P R P A T I o. xiii . facultas tulit, judicium periclitaretur. Ex privatis doctorum hominum Colloquiis in Aulam celeriter Antiaucretii fama perlata est. Exarsit repente apud omnes Cupiditas ingens audiendi, legendi, exscribendi. Quinetiam eos Principes, quorum oculos & aures vel paulisper detinere magnum erat, tanta Ceperat Anti-Lucretii admiratio, ut apud eos ex eleganti oblectatione in studium verteretur. Nam & Cenomanensium Dux primum librum in Gallicum sermonem transtulit; &eamdem operam in plurimis Poematis partibus collocavit Serenissimus Dux Burgundiae; nec

puduit natas ad sceptrum manus transferre se

ad illud opus, quo pertractando ipsa Religionis arma tradiari viderentur. Hos sebolis sita lusiis egregios Cognoscere Concupivit LUDOVICUs DECIMUS-QUARTUS, qui ut erat ingenio magno, & acerrimo rerum Optimarum sensu excellens, lectione mirum. in. modum delectatus, plurima memoriter Complexus est;& ex iis quaedam interdum palam Abbati ΡΟ- liniaco Ere nata aquderis apposite proferebat.

25쪽

Anno ITO6 Romam a Rege missus Ρolinia-Cus, ut in Tremolii jam Cardinalis locum Auditor Rotae s.ccederet, suscepti laboris med1tationem trans Alpes secum tulit. Nam ipse sbi Muisum in mentis recessu Condiderat omni litterarum elegantia cultissimum, quo se se libentissime proriperet, si nihil ossicii moraretur. Itaque in rheda, in strepitu, in ipsa turba facile secum ipse commentabatur. Postquam ab erudito viro Lancigio medico suo multa de Anti-Lucretio praeclara audivisset Clemens Undecimus, ejus ut Cognoscendi

copiam sibi faceret, ab Abbate Poliniaco postulavit: cui pluribus in colloquiis recitanti,

Cum attentas aures praeberet, vi Ρoeseos αLatini eloquii nitore mirifice Capiebatur Summus Pontifex, qui maximis Virtutibus eximiam

litterarum intelligentiam addiderat. Ipsi quidem placebat minus doctrina Cartesi; sed eam tamen quanam arte Religioni quas ministram ac famulam auctor adjungeret, mirari se fate

batur.

Nec deinde Ultrajeeti, dum gravissimas

26쪽

totius Europae Curas agitaret Ρoliniacus, ipsi tamen suscepta ad tuendam Religionem studia exciderunt: quippe & subcisvis horis sermo. nes ea de re Conferebat Cum eruditis Batavis; dc primum operis librum recitavit doctissimo Clerico; qui Cum multos versus mirabili memoriae Celeritate arripuisset, eos in menstrua scripta conjectos in publicum effudit : quo facto Ρoliniacum a pluribus recitandis ab sterruit. Crescebat interim opus, cum quidquid progrederetur auetor, in vastiorem se altitudinem ac velut profundum invehi sentiret. Assiuebat enim fecundissimum ingenium naicta uberrima materies : dumque cum Epicuro praeliabatur, in ceteros etiam Atheos Epicuro Velut a xiliares arma Convertebat. Spinosam igitur obiter proculcavit: in Hobbesum ex transverso impetum fecit. Quin δc in causa Religionis stispiciosus , atque omnia tuta timenS , Lockium dc Neutonum perstrinxit: quamvis hunc maxime ob Mathematicarum artium prie- stantiam admiraretur, dc novam ejus de colo .

27쪽

ol P R AE F A Τ t o. ribus opinionem unus omnium maxime approbaret : quam etiam, ubi ea primum in

Galliam appulit, a quibusdam doctis homini

bus minus benigne exceptam publicis experimentis Confirmavit. Et ipsi quidem gratias egit Neutonus plena urbanitatis epistola, qua se assirmabat maximo cum desiderio moritu rum , si Anti-Lucretium totius Europae votis tantopere expetitum legere sibi non contigisset. - Comparata igitur magna stiva rerum ac sententiarum, ita decreverat, ab lutis ad versus Atheos decem libris, novum adversus Deistas, quos vocant, Certamen instaurare

libris duobus, quibus & Religionis ab ipse

Deo traditae necessitatem, & propagatam ad nos a primo parente labem, & Christi divinitatem demonstraret. Id & in hoc ipso Ρoemate pollicetur ; dc in calce hujus operis ad alterum illud jam flectere Currum Videtur. Habebat etiam in animo, id declarare fiasus;

nihil aliud sitisse Idololatriam, nisi quamdam

haei sim, quae a primaria Religione in pravum deflexerat:

28쪽

deflexerat: quod paucis delibat, Libro nono vers. 887. Has magno Cardinali dignas Cogitationes ,

quas diuturnae vitae spatio negotiorum moles non oppresserat, non ultimus etiam morbus δίproximae mortis amatus excussit. Nec proseisto

nefas fuit Christiano morienti, respectare paulisper laetum hunc suum, qu; praesertim Coelestium rerum, quibus jam propior erat, Ima, ginem objiceret. Cum igitur amedium dolore Corpus in cubili versans, nihil usquam leva

menti inveniret, mente adhuc integer , recor datus est Carminum aliquot shorum, quibus Libro primo versu IO T, aegrotantem animum dc rerum terrestrium Cupidine jactatum ac nusquam quiescentem Cum aegro Corpore Coimparat. Hos scilicet versiis, & omnis litteraturae peritus, & in Italica versatissimus, imitatus erat ex his egregii Poetae Dantis ' Alighieri versibus ,

29쪽

xviij P R AE F A T I O. Hic autem a multo acriore magistro, proprio sensu incitatus, eamdem sententiam Versibus Cecinit aliquot pulcherrimis, quos a familiaribus quibusdam, qui aderant, eXCeptoS CX eorum memoria delevit dolor, praeter hunci ultimum Virgiliano affectu imbutum,

uasvit strato requiem, ingemuitque negant.

Fuit haec facundi senis, ut Tullii verbis utar, quasi cygnea Vox ; ac paulo post a rerum di-Vinarum Contemplatione ad res ipsas perfruendas evolaVit.

Relinquebatur jam celeberrimum Ρoema ς sed cujus varias partes variis temporibus perpoliendo, dissolutas ac disi1patas in unum Cor-

Tetur, opus erat amico, qualem Ρlinius ' Octavio suo contingere exoptat, ct meli, eruidito, edi laborioso , qui tantum cura intenti

nisue suscipere di posset θ' vellet. Talem ipsi ,

blanda amicitiae Conciliatrix, Conjunctio voluntatum atque Virtutum paraverat illustris

Plin. lib. a'. epist. Ioti

30쪽

Iimum Abbatem Rothelinum; quem cum dc ingenio sagaci praeditum, dc in omni vitae ossicio imprimis diligentem longo sitavissimae familiaritatis usii fuerat expertus; tum praeterea noverat tam amicum sibi, ut quidquid a se Commendatum soret, id ille habiturus esset suis rebus sanctius & antiquius; tam studiosum Religionis, ut ipsius defensionem vel a quolibet alio profectam promovere ac tueri maxime paratus esset. Huic igitur Cardinalis paucis ante obitum diebust Anti-Lucretium, pretiosissimam hereditatis suae partem, in manus tradidit; aC sedulo recognitum ederet-ne an stipprimeret,

liberum ipsi de tota re arbitrium permisit. Is unus reCenti Virgilio pro Tucca dc Vario fuit. In medio dolore, quem ejusmodi amici funus inusserat, hoc unum solatii nactus est, ut Creditum sibi carissimi Viri foetum omni Cura foveret. Itaque rem vel ipsi Scriptori molestam ac dissicilem impigre statim aggressus est.Quae- Cumque exemplaria pastim abierant, inveΩtigare; ea tum inter se, tum cum iis quae ab