Dissertatio medica inauguralis observationes continens de saliva eiusque vi et utilitate

51쪽

baci Sugeret. In utroque autem Casu COPiOSa Cia

fluebat saliva, quam primum maSticabant aegro ii ; Cl. sEBΛsΤΙΛΝ saepius in aegroto Suo SRli Vam e fistula ejectam vidit et propulsam ad unius pedis distantiam. Copiosa etiam saliva esluehat, si ut, aegroto acetum vini sumtum in os suorat, licet sero immobilis maxilla leueretur. In illa

VerSum Satis apertu Vis erat, quam mUSCUIUS masseler et motus maxillae in Secretionem CXCre

tionemque illius succi exercerent. Neque potest aliter , quin parotis glandula Concutiatur , quam

Primum masseter Se Contrahat et maxilla moveatur quum enim media pars musculi contracti tumeat,

premi glandula parotis debet et urgeri, neque maxilla inserior potest deorsum moveri vel sursum vel ad latera, quin urgeatur illa glandula. Vix dubitamus , quin et reliquae salivales glandulae idcirco prope et infra potentias Contractiles locatae sint, ut hae vires salivae fluxum accelerent: ita enim glandula sublingualis inter mylohyoideum musculum et linguam media locala est vehiti in prelo et pariter submaxillaris glandula erim ductu suo a digas trico musculo, a mylobyOideo et lingua urgeri tota poteSt. Ceterum in ore similis ratio eXStare videtur ,

52쪽

quae in duodeno; nam quemadmodum acidus chymus in duodenum expulsus assiuium proVocat et bilis et probabiliter succi etiam pancreatici , sic ab aceto in Os Sumlo auctum vidimus Salivae

s l.

Salivam multum ad chymificalionem facere ante aliquot annos sere ubique doceri solebat, quin Sen tentia illa , quamvis postea in dubium vocata, hisce

tamen annis noVa fundamenta cepiSse Videtur. Nihilominus si accuratius argumenta Contemple

53쪽

mur, quae priori Saeculo allata sunt, patebit illam salivae vim non satis firmis argumentis comprobatam fuisse sed liceat primum VetuStissimorum scriptorum libros eVolvere.

Apud cΛΕΕΝΠM Ι) liaec leguntur: sielon, in quit , Sive Sialon sive pWalon appellare libet, nihil

interest. Verum id sciendum est , Vim ejuS eSSedisserentem tum in animalium speciebus tum in eorum VI Oquoque , Sano et aegroto , jejuno et sitibundo aut cibo potiaque Sumto. Etenim ut urina et bilis , sic etiam saliva sumpto quidem cibo imbecilla est: Valida et acris eorum, qui ingenti aut inedia aut siti premuntur: in medio utriuSque eSt eorum, qui probe concoxere quidem, nondum tamen cibum potumve hausere. Hac ergo Saliva nutriceS pueris lichenas curant, parvum videlicet digitum rigantes ac deinde cutem assectam confricantes: idque faciunt subinde, tanto scilicet intervallo, dum Salivae

l) De simplicium medicamentorum sacultatibus lib.

54쪽

vires in lichene perdurent, ac nondum Sunt CX-stinctae sed et triticum mandentes rustici non pauci furunculis imponunt, nam Celeriter QOS eldio erit et concoquit: cum Si macerarent a JUR, ΠΟΠaeque prodesset. Ex quo liquet salivam juvandi robur ad serre. Atque corporibus mollibus aut puerorum ,

panem non triticum imponunt Ore Commati Sum.

Porro Omnia sic commansa digerunt et sugillata Caeteraque eCChymomata , maxime ubi panis simul Cum pauco radiculae fuerit commansus. Porro tota Substantia vel maxime adversa est saliva bestiis hominem interficientibus, ceu alicubi etiam NΙ- CANDER poeta resert. Pollicitus autem mihi qui dam incantationem sese ostenSurum, quae SCOrpiOS interficeret, ubi illam semel dixisset, in scorpium exspuit: inde rursum eam obmurmurans, iterum Scorpium conspuit: ac tibi tertio dixisset atque ex SputSSet , mortuus eSt Scorpius. At postea ego absque incantatione a sola saliva occisum vidi Scorpium , idque celeriter a saliva esurientium aut

sitientium : larde autem ab illis qui cibo potiaque fuerant impleti : in aliis autem, proportione.

55쪽

399 3.

Apud PLINIwM exstant haec : n Varro 'radit)etiam nunc esse paucos ibi sin Hellesponto circa Parium) quorum salivae contra ictus Serpentum medeantur 2). Et alibi V hominum vero inprimis jejunam Salivam, contra SerpenteS praeSidio eSSedocuimus 3). Et porro v Credamus ergo lichenas leprasque jejunae illitae assiduo arceri : item lippitudines , matutina quotidie velut inunctione' etc. denique alibi. v Mulieris salivam quoque jejunae potentem dijudicant oculis cruentatis V 4). 4. Similes venenatas vires in universum tota fere antiquitas humanae salivae tribuit: hinc Aelia nus 5) caprarum inquit solertia etiam haec est:

salivam humanam pei AiCiOSam eSSe Ceteris ani mantibus probe norunt, atque ab ea sibi cavent: 2) mst. nut. lib. VII. ORI'. 2. 83 Ibid. lib. XXVIII. cap. 4. 4) Ibid. VII. l. XXVIII. cap. 7.

56쪽

quemadmodum nos quoque Conamur, quae homini, si gustaverit, Sunt pernicioSa, effugere. Verumtamen Saepe imprudens sibi noxia homo haurit: at non item capras saliva hominis latet: quae et marinas scolopen tras interficere Valet. Sed ut ad recentiores scriptoreS tranSeam eoSque, qui in salivae inquisiverunt effectus, quos praeStet

nobis Salutares, ab HALLERO , BOERHAAVIO et MAR- HERBIO Ordiar lamen ne repetentur quae Semel

tradita sunt, ipse jam sic procedam ut in propo

sitam illorum virorum doctrinam critice continuo in quiram, adsumtis recentiSSimorum SCriptorum Sen tentiis observationibusque. In ipSO Ore, HALLERUS

inquit, saliva ventriculo cibum jam pene dissolutum tradit: potus vehementiores debilitat: cum cibo morso et manducato subigitur, eum mollit in pas tam ad destialitionem, ad digestionem aptam figurat diuturno maxillarum et linguae motu diligenter intertrita sales solvit et diluit: olea subacta ad aquae

miscetam Contemperat, CujuS rei Summa eSt neCes sitas Sapores in massam sui undique Similem con fundit aerem, spuma Sua tenaciter inViScatum,

57쪽

in minima alentium elementorum intervalla intro ducit. Saporem etiam ciborum Sensui DOStro aCCommodat, dum Sales Solvit, gratiamque patienter subacto cibo addit , eoque modo hominem ad necessarium et utile opus, mandicationem invitat. Lictu solo canes pene Orenia Sua Vulnera Sanant et dudum saliva laudata est ad lichenes, lippitudinem , ulcera Sordida, Struma S, melicerides. In ea, pergit I. F. HELVETIUS , adepti S ere

inita , lapidem philosophorum quaesivit. Quare

non absque detrimento universae coctionis ciborum

Quod ad B0ΕΠΗΛΛVILM attinet et explicationem illius doctrinae, qualis a Cl. MARIIERR CSt proposita , sequentia de salivae utilitatibus reperiuntur: 'Salii a facit primo ad inducendam similitudi nem corporis nutriendi V Sic BDEB ΗΛ V1Πs. Iam Vero MARIIEBR SaliVa enim, inquit, est humor inquilinus nostri corporis, a Sanguine SeCretUS, de nilio in eum revehenduS et licet plurima pars aqua 6 Elem. Ρllys. lib. XV ΙΙΙ feci. ΙΙ.

58쪽

constet, jum tamen ab hac diversissimae et ani malis naturae est. Ea ergo ingestis in Ore flatir adsuSa, per manducationem penitius his insinuata , atque una cum iis deglutita , primum illis, ut ita dicam , an i malitatis characterem imprimit, eaque ipsa in similem naturam disponit. Jam Vero Videamus hac de doctrina. ΗΛLLERLs etsi post BOERHAAVIUM ScripSit, tamen silentio praeterit hanc doctrinam, neque uti

ter plureS recentioreS egerunt, Certe SPRENGELIUS

Salivae omnino negare videtur, cum dicat dynamiacos salivae essectus nullos adhuc innotuisse. Attamen alii potius consentiunt cum BoERΗΛΛ Ιο ; ita

nimirum I REVIRANUS S), LENII088EΚ 9 , TIEDE MANN 10 . Attamen nihil hac de re constat et ipsa illa doctrina conjectura est, nullis firmis rationibus stabilienda. Etenim nullam vim habet circa illam quaestionem quod a cl. MARHERR an

59쪽

fertur, docente illam salivae proprietatem evidenter confirmari morbis illius nimiam excretionem subsequentibus II). Quis enim non intelligit noxias quae inde oriantur, ab iis aliis utilitatibus dori

VandaS eSSe, quas saliva praestet Vel etiam a sola jactura immoris organicas substantias continentis; via salive, aiunt TIEDEM ANNUS et GMELINIIS , Contritabiae sans dolite aussi a Passimilation des alimens et leur communique tu propriete de S animalifer plus facilement. Celte opinion s apput Sur ce que les unimaux herbivores Ont les glandes salivatres beati Cous plus grosses que Ceux qui Vivent de substan Ces animales. PAction assimilatrice de la salive sur Ies alimens consiste tres probablement dans Pa bandon qu elle leur 1 ait de la mallere salivaire, de POSmagome et peia eire aussi de Palbumine. Des alimens soni iis agotes par la est uti proble me , qu'On ne petat reSOudre d 'une maniere Satis salsante, a cause du peti de Connai8Sances que Ous avonS Sur Ce qui Concerne la composition et les proprietes de la mattere saliva ire et de Pos maZOme. Quod me attinet, argumentum, ni

60쪽

1allor, a magnitudine glandularum salivalium animalium herbi Ororum deductum, non magni ae timo , nam major moles quam glandulae salivales in herbivoris habent, eo tantum consilio facta esse posset , ut illorum alimenta plerumque Sicciora cum majore liquidorum copia miscerentur. ΙnSuper in ceta eis inter mammalia salivales glandulae de

sunt.

Itaque multum abest, ut utilitas, quam primo loco BOERΗΛΛVΙΠs salivae tribuit, satis jam probata sit. Quod vero non ita accipiendum Volo, aCSi dynamicos salivae effectus non possibiles crederem: nam id solum volui, nihil certi adhuc constare de ejusmodi agendi ratione.

Altera utilitas, quam BoERHAAVIUS Salivae tri buit est in miscem oleost cum aquo*is. Scilicet, quum Saponacea Saliva Sit, BOERHAAVIUS et MAR- ΗΕnn credunt essici saliva, ut oleosa principia , quae in sint iis, quibus VeSCimur, miSCeantur perfecte et amicum cum alcatiis salivae ineant Vinculum. Ne Se Paxentur, quae Conjuncta melius exponi