Dissertatio medica inauguralis observationes continens de saliva eiusque vi et utilitate

71쪽

553 8.

Docentibus 11EDEM MNo et GMELINO 2Ι) saliva sorSan suo sulptio chanureto potassii id essicit , ut vitalis ciborum contractilitas deleatur. I. MULLE- nos 22) improbabilem eum facultatem habet , eam que non confirmari docet vel venenata vi veneni Serpentum vel Veneno rabiei caninae , idque 10. quoniam Serpentum glandulae Venenum quod con linent , non pro Salivalibus eorum animalium glan dulis haberi possint et 20. quoniam in canibus rabie assectis venenum non in Sola SaliVa eorumdem producatur, sed in aliis quoque corporis humoribUS V. gr. in Sanguine Secundum HERT IGΙΙ experimenta. Cui Sa, Cur MULLERUS in Serpentibus inter glandulas salivales et glandulus veneni distinguit in eo est, quod quae glandulae simplices paptim in labio superiore et inferiore , partim in si a linquam collocatae sunt, ut et reliquae juxta nasum dispositae in sua fabrica disserunt a glandulis veneni. Sed non sufficiens mihi hoc argumentum videtur; nam primum prioreS glandulaS revera Sa-

72쪽

livales esse quis probavit ; tum salivales si credaS , iStae comparari possunt cum illis minimis sali valibus glandulis , quae praeter parotidem , Sub- lingualem et submaxillarem glandulam recipiuntur , quaeque nihilominus ab his glandulis fabrica sua disserunt. Denique parotis glandula Serpentum , quum Situ Suo Cum parotide aliorum animalium conveniat , haberi pro glandula salivali poteSt. Forsan Vero Succus qui in humano genere a parotide , sublinguati et submaxillari glan dula secernitur , etiam non idem est in iis omnibus, sed disseri , ut alia saliva Sit a s l. parotide SeCreta, alia a sublinguali cael. Neque demum argumentua rabie canina desumta magno pondere Videntur, nam nondum probatum est in eo morbo salivam non priuS Venenatam Vim contrahere , quam reli

quos Succos, Siquidem fieri posset, ut Venenum primo in Saliva natum , postea ad reliquos humores penetrat. Denique in Saliva tamen vel certe in oris succis in rabie canina Venenum est quamvis alii sorsan humores etiam id contineant. Ergo

illa argumenta Contra TIEDEMANNI conjeCturam

allata non quidem debilitant eam, attamen doctrina ipsa nondum satis firmata est: accedit quod in saliva canum illud sulpho cyanu retum potassii

73쪽

deest s23) , quamvis negari nequeat quin in rabie canina oriri posset in saliva eorumdem illud venenum. Ceterum Superiori anno vir d. Tna11ENBAcHER 24)similem conjecturam haud sine ingenio propOSuit, Sa livae scilicet id etiam tribuens , ut serviat delendae

propriae ciborum indoli; im Κοpf, inquit, dem

76쪽

is es Auslebeii des Eis en illens des Objektes gu

77쪽

Ad priora etiam quodammodo alia reserri potest vis salivae tributa, qua scilicet saporem ciborum Odoremque mutat, uti recte jam monuit B0ER-ΗΛΛVIUS. Constat enim mutari saporem nonnullo

rum ciborum, qui masticati diutius Ore volvantur et revolvantur: Potest hoc triplici imprimis ratione fieri: Potest enim saliva substantias antea haud soli tas Solvere, ut Solutae jam guStatum assiciant, cum constet gustatum assici ab iis solum substantiis , quae

solutae sunt; vel potest illud etiam fieri ad amyli exem-

78쪽

plum, quod a saliva in sacchari speciem mutatur. Odorem ciborum a saliva mutari posse dubito : nam si vinum ore diutius retentum Odorem suam perdat hoc non adeo a saliva repetendum videtur , sed ab eo, quod particulae vini volatiles et odorantes ob ipsam volatilem naturam deCESSerunt.

Recte BoERΗΛΑ ΙUS ad salivae utilitates retulit applicationem Sapidi, quum sit insipida ipsa. Neque recentiores hanc utilitatem salivae in dubium

VOcarunt. Nimirum sicca lingua non Sapit et Saporem eae tantum Substantiae movent , quae Solutae sunt. Saccharum siccum in OS Sum tum non gUS

tatum asscit sed tactum, qui in lingua exquisitis Simus est, Sed idem , quam primum in oris saliva solvatur, dulcedinem Suam prodit.

Neque demum silentio praetereundum eSt, Cibos siccos multo dissicilius deglutiri , quam si humec- lati sint saliva et Oris muco. Saliva igitur, qua cibi in os sumti emolliuntur, humectantur, Sol VUntur, lubrici redduntur, deglutitionem valde promo ei.

79쪽

quidem extra tempus sumendi cibi secernitur , noctu praeprimis atque interdiu etiam sano et bene morato homine deglutitur,. atque VRSorum lymphaticorum ope resorbetur, Suo modo in nutritiam verti substantiam potest. Quae Vero Salivae ratio non magni aestimanda eSt, Cum ParVRm Orga Dicae substantiae quantitatem Contineat.

Salivam denique destinatam esse temperandis et demendis succi gastrici acidis, uti cl. SCHULZ do Cuit , nostra Opinio non eSt. In Ventriculo enim acidus succus gastriCus neceSSarius est nec Sine acidis digestio ciborum rite procederet. Itaque Sialcatina salivae principia nuptiam inirent cum aci dis ventriculi, digestio vel nulla esset , vel certe non bona et perseCta.

Fuerunt etiam qui Succum gaStriCum non pro prium humorem, haberent a VentriCulo SCCretum, 25ὶ l. c. Ρ. 43.

80쪽

sed miscelam potius salivae deglutitae mucique inprimis ita M0NTEGRE 26 docuit. Attamen haec

doctrina ne una quidem ratione Comprobata est.

Est olim etiam quaestio Proposita, num SaliVa excrementilius humor sit, neC ne, Cum in non nullis morbis magna ejus copia haud sine utilitate excernatur et morbi tollantur, cum porro Saliva nonnunquam non inutiliter per remedia proliciatur et ipsae demum natura eum non raro eXCernat ad aegrotorum Salutem. Verum si illae rationes multum Valerent, ipse Sanguis excrementitius humor nuncupari posset, Cum ipSa natura non raro SRnguinis jacturam efficiat in haemorrhagiis criticis, et medici observatione naturae edocti, ut naturae agendi rationem imitentur, sanguinis missionibus instituendis saepissime salutares Crises inducant. Ceterum medicorum observationibus satis probatum est a nimia exspuitione Salivae maciem corporis

asserri posse laesaeque digestionis indicia.