Dissertatio historico-medica inauguralis de morte nigra, pandemia seculo XIV

21쪽

et de impotentia auxilium afferendi, et de morbi saevitia in), qua, qui aegrum Vel eminus appropinquaret, certae Utplurim Una perniciei erat addictus. Eo majorem laudem meretitur, imo venerationem, ii, qui mi Sericordia moti, indefesso labore omnes vires impenderunt in levandam miseram aegrotorum Conditionem, atque pulchrum posteritati reliquerunt pietatis monu

menti m.

Inter hos prae aliis nominandi sunt Guido de Catiliaco et Bai mundus Chalinus de Vinario, qui eodem tempore ViXerunt A Vinione, quorumque alter ipSe morbum paSSUS QSt. PriuS autem audiam Us Joannem CantaCUZenum, ab anno 1347 1 355 imperiali potestate gaVi Sum, cujus filius Andronicus morbo fuit abreptuS. Descrip. tionem Thucydideam pestilentiae Atheniensis ad verbum multis loci S SecutuS QSt. Hanc tamen rem illius auctoritati nihil adimere contendunt contra Sprengelium Cli. HaeSer et Hecker δ).

22쪽

Melius hac de re con Stare poterit, POStquam viderimus, quatenti S ipSiUS relatio cum caete

rorum Congruat.

Malum insanabile dicit, neque diaeta, neque corpori S robore Superandum : Valida Corpora aeque ac imbecilla prosternebantur, et qui optime curabantur peribant aeque ac pat Perrimi. Quod ad caeteros morbos, ab iis annus ille

i347) liber erat, ac si quis vel ante aliquo

morbo laboraret, in hunc deSinebant omnes. Neque medicorum ars ulla Sumciebat, neque morbuS omnibus assimilis erat, sed nonnulli Statim, neque vel breviter SustinenteS, eodem die moriebantur, nonnulli etiam eadem hora. Quotquot autem ad duos vel tres dies sustinerent, primum febre vehementiSSima, et, in caput morbo incidente, desectu vocis tenebantur , et priVatione SenSuum ad omnia, quae fierent, et veluti in Somnum altum incidebant. Et si forte resipiscerent, loqui quidem volebant , Verum aegre moVenda erat lingua, et inarticulata multa proferebant, nervis in occipitio emortuiS, et celerrime exspirabant. Aliis non in caput, Sed in pulmonem incidente malo, inflammatio continuo fiebat ad partes internas et acutos incutiebat dolores ad pectora. Sputum

23쪽

emittebant, Sanguine SuffUSum, et spiritum insolitum ac graveolenS ex partibuS internis: pharynx autem et lingua, calore eXSiccatae, nigraeerant et cruentae: et potio frequentior et parcior eodem redibat, et in Somnia Urgebat Semper,

et inopia consilii undique erat. In cubitis supra et infra, non pauciS etiam ad malas et aliis in aliis corporis partibus, abscessus fiebant, aliis

scebantur. Aliis veluti Stigmata nigra in toto corpore effloreSCebant, quibuSilam rariora magisque pellucida, aliis obscuriora et densiora: atque omne S perinde eX his omnibus peribant: aliis enim omnia accidebant, aliis plura vel minora, non PauciS etiam unum ex his omnibus sufficiebat ad mortem. Quotquot autem ex multis pauci eVadere potia erant, non amplius ab eodem malo corripiebantur, Sed jam Securi esse poterant: biS enim non prehendebat, tantavi ut necaret: abSceSSUS Vero fiebant magni ad femora, vel in cubitiS, quibus incisiS, sanies

effluebat graveolenS et multa: et morbUS sic resolvebatur, rejicien S turbantem materiem: multi etiam his omnibuS Correpti, Praeter opinionem servabantur. Nec Ullum unde Cumque erat auxilium. Quod enim aliis Proderat, hoc ipsum

24쪽

alii, idem patienti, pernicioSum erat, et alter ab alterius curatione morbo inficiebatur, et plurimam stragem hoc edidit, et multae domus habitatoribus erant privatae, brutis etiam Una cum dominis pereuntibus. omnium autem pessima erat desperatio: quum enim aliquis Semorbo prehendi animadverteret, nulla speS Salutis relinquebatur , Sed in deSperationem VerSi, se ipsi negligebant, et repente moriebantur, animi dejectione magnum momentum periculo- sumi morbo addente: ista igitur morbi forma atrocior erat, qUam qilae Verbis exprimi possit;

unde maxime declaratum eSt, non esse aliquid hominibus familiare, eorumque DBtUrae Con Veniens , Sed aliud quid , a Deo hominibus illatum

ad castigationem: et multi exinde meliores facti Sunt Castigatione, non Solum illi, qui mortui sunt, Sed et quotquot morbum SilperasSent: ab omni enim vitio illo tempore abstinebant, et de virtute solliciti erant, et multi facultates suas pauperibus distribuebant, Vel antequam morbus in se invaderet. Quodsi quando animadverterent Se prehendi, nemo erat tam durus, quin poenitentiam demonstraret peCCatorum Suorum, et apud tribunal illud aliquem praetextum sibi pararet, quo a Deo Salvaretur, nisi valde

25쪽

insanabilem haberet, et immedicabilem animum: isto autem morbo quam plurimi tunc Byzantii interierunt, et regis filiuS AndronicuS correptus, tertio die mortuus est 'Secundum hanc igitur relationem triplex fuit morbi forma, prima, quae jam eodem die vel eadem hora mortem inferebat, Secunda, qllae altero aut tertio die necabat cum febre acuta, eamque, affecto capite, in Sequenti Stupore, defectu vocis, loquelae Saltem, ex ParalySi nervorum; tertia denique, in qua pulmones invasit morbus cum spiritu foetidissimo, Sputo SanguiniS , VesiciS nigris et bubonibus. Sequitur testimonium Guidonis de Cauliaco i).s Incepit autem dicta mortalitas nobis in mense

Ianuarii et duravit per septem menses a, i 348). Et habuit duos modos. Primus fuit per duos

menses Cum febre Continua et Sputo sanguinis: et isti moriebantur infra tres dies: secundus fuit per residuum temporis, cum febre etiam continua, et a PoStematibus et anthracibus in exterioribus, potiSSime in subasellis et inguinibus. Et moriebantur infra quinque dies. Et fuit

iin Guidonis de Catiliaco chirurgia. Tract. ΙΙ. c. 5. Cf. Η. Haeser. Historisch-Ρathol. Untersiach. Dresden und Leipχig. 1839. 1 ier Thei , p. 121 in adn.

26쪽

tantae contagiositatiS, Specialiter, quae fuit cum Sputo SanguiniS, quod non Solum morando, sed etiam inspiciendo unus recipiebat ab alio, in tantum quod genteS moriebantur Sine servitoribus, et sepeliebantur Sine SaCerdotibus. Ρater non

visitabat filium, nec filius patrem; Charitas erat

mortua, SPQS proStrata. Et nomino eam ingentem, quia totum mundum Vel quasi occupavit. Incepit autem in oriente, et ita Sagittando mundum pertransivit per noS Versus occidentem. Et

fuit ita magna, quod Vix quartam partem hominum dimisit; et inaudita, quia legimus illam de civitate Thraciae et Palaestinae in libro Epidemiarum factas tempore Hippocratis. Et illam quae accidit in subjectam gentem Romanorum,

in libro de Epidemia tempore Galeni, et illam

in civitate Romana, tempore Gregorii. Et nulla fuit talis. Quia illae non occupaverunt nisi Unam regionem, iSta totum mundum. Illae erant remediabiles in aliquo, ista in nullo. Fuit enim inutilis pro medicis et VerecundoSa, quia non erant auSi ViSitare propter timorem inficiendi. Et quando visitabant, parum faciebant, et nihil lucrabantur. OmneS enim, qui infirmabantur, moriebantur; exceptiS paucis Circa sinem, qui cum bubonibus maturatiS evaserunt.'

27쪽

Duas itaque hic commemorat formaS; primam nempe cum Sputo SanguiniS, alteram cum bubonibuS, Utramque cum febre. Qui priorem patiebantur, intra tres, caeteri intra quinque dies peribant. Quod dicit de morbi contagio aegrorum intuitu, vulgaris tunc temporiS erat Opinio in , quam explicat Cl. Hecher ex mutata OCH-lorum Conditione, eorumque Splendore Squalido, cuivis pestilentiae proprio. )Abscessuum criticorum beneficium ipse in suo expertuS eSi corpore Guido: nam peSte Correptus, bubone maturato et suppurato, incolumis CVaSit. TeStis quoque morbi oculatus fuit Chalinus de Vinario, trium Ρontificum, dum Avinione ConSiSterent, medicuS primarius. Quamvis

Guidonis de Catiliaco aequalis, illum nulli bi Chalinus Commemorat. Ille enim ChirurguS erat, et videntur seculum decimum quartum Non mi-nUS quam noStra tempora dominatae fuisse aemulatio et opiniones praejudicatae. Nec miramur chirurgo aliquantulum moviSSe stomachum verba

λὶ Megeray, l. l. Le venin en etait si contagieux, qu'il insectatimesine par Ia Veue. in quantam vim haberent animi assectus in morbo produeendo doceant verba seqq. a Sprengelio citata, p. 79. 3 Plus sanus formidine, quam in-1irmus aegritudine, mortis interitu conturbatur.

28쪽

sequentia collegae: sΙi enim, chirurgi nempe

DCum rerum omnium imperiti plane sint, artis-nque Silae ProrSUS ignari, et alioqui temerarii ac D praecipites, apud Stolidam plebem, quae ab in-ndoctis doctos nescit dignoSCere, Venerationem saliquam habent, qua inflati, nihil non audent,

o nullum non Scelu S patrant.VQuod ad morbum attinet, in hujus descriptione

non praetervidendum esse monet HaeseritS ', illam non tantum mortem nigram anni 1348, sed etiam sequentium adumbrare annorum, I 361 nempe, I 373, et Ι38a: atque hanc eSSe CauSSam, cur Praeter Sputum Cruentum epistaginetiam memoraverit, mictum Cruentum et fluXum dysenteri Ctim. Ρrimum de causis pestilentiae diSSerit, Silpe-

λὶ Ηist. -Pathol. Unters. p. 123. in In doctrina aetiologica de ea re, quam nos nunc dicimus constitutionem epide micam, illo tempore attendebant praecipue ad radicem s. cau3Sam Superiorem, et CauSSam inferiorem: ad priorem pertinentu errantiu- Stellarum cong reSSisnθS, C9metarum eX0rtuS, ignium per coelum et flammarum accensiones caet. Ad alteram: anni tempestas, calor et frwus, humiditas, ventorum absentia alia. His caussis conspirantibus Pestilentia nascitur, rite distinguenda ab Epidemia, quae enim soli corruptioni atmosphaericae originem debet. Quae Chalino est caussa superior et inserior, Guidoni dicitur: Caussa universalis mens; causSa particularia patiens.

29쪽

pergit: s FebreS Septimum Vix eXCedunt diem, servatis aut interemptiS ad id templa S aegris, et plerumque eo ipSO, QUO Corripi Untur, die, aut biduo vel triduo post, vita decedentibus,

pro humoris venenosi pravitate et multitudine, pari Citateve, et Corporum aut Constantia aut fragilitate. Cum morbuS tenet, aegri nusquam possunt Consistere: huc illiae in lectulo sese dimoventes, aC impatienter discruciantes, vigiliis conficiuntur, Vomunt, nauSeant, animo linquuntur. Quos malum adoritur, iiS citra Vel purgationis vim, Vel Se Ctionem Venae, Corpias lassum torpescit; nec SanguiniS miSSione aut pharmaco levatur; utroque potiUS remedio languescens

magis; ideoque Statim vinum Sibi dari aegri postulant; quibuSdam SangUiS CXSPUitiar, aut Daribus, alvo, Inriendo rejicitur, pernicie tam subita, ut perendie aut poStridie moriantur: Quidam,

et fere omneS deplorati, Somnum tam altum dormiunt, ut iS eXCuti nequeat: foetent omnia purgamenta CorporiS, Sudor, alVUS, SPUt Um , halitus.

Addatur historia Mortis Nigrae ex libro vetusto Dionysii Secundi Colle, a Titiano Colle collecta i).

λὶ De Pestilentia 134S, 1350. et peripueui nonia pestilentiali et ligna simul. Cf. Hist.-Path. Unterstich. p. 525.

30쪽

s A partibus orientalibus usque ad nos pestilentia

cum Sputo Sanguini S et notiS perit neumoniae malignae contagioSae Vulgata est: antea vero in

gens fameS graSSabatur, quae totum Noricum Cisalpinum, et totam regionem Bellonae vastavit, hinc pestilens lues facere Coepit, et tantam Caedem inurere, ut fere tota provincia orba videbatur: neque medicamenta, neque ferrum juvabant: ingens ardor et febris acutissima ad quartum, raro ad SeptimUm enecabat: Sitis magna, lingua nigra et aSpera, anXietas et dolor cordis, anhelitus frequenS, tUSSiS et Sputamina Varia, OS semper apertum, deliria tumultuantia, furor, urinae turbatae, et Saepe nigrae Coti Spiciebantur, excrementa atra, ad USta, melancholica et ferina, eXanthemata nigra, anthra CeS, et foedi bubones vagabantur. AegrotanteS Ob temperiem et habitum CorporiS, atque ViCtUm, Varii Varia Symp- tomata passi Sunt; alii dySenteriaS, Ulcera in toto Corpore, labrorum naSique CorrOSionem, pedum gangrenas et alia dira tollerabant, ob pravos succos et cibaria acria, et praVa comeSta, alii vero

deliriis, siti, inquietudine infestabantur, et alii,

aliis cruciati, interibant: aer Saepe nebulosus et

calidus per plureS annos dire afflixit, et hanc provinciam perpetuo devastavit, e quibus Dei