Dissertatio inauguralis medica de valetudine salis coctorum ...

21쪽

humorum Ventilationem Corpora apta reddunt, eam clue facilitant. Atque eX eodem fundamento apparet, liquidoque cognoscitur, talia corpora , si semel a tramite adsietarum evacuationum longi Us discesserint, aut omnino , vitae mutato genere, alienati fuerint, illis morbis, quorum initia cache-xiae nomine insigni muS, aut , eX Veteri consuetudine loquendi , intemperiei humidae & frigidae tribuimus , potissim uni

patere: deinde Vero etiam catarrhalibus S rheumaticis molestiis idoneos esse. f. XXI. supra g. XIIII. illud etiam incommodum , a salis coctoia rum vitae genere inseparabile, annotaVimus , quod illis diu tius standi necessitas incumbat. Ea non sola est, sed , ut ex superioribus intelligi potuit, conjuncta cum aliis binis in

commodis, quae, solidorum tonum relaXando , fluidorum autem partem subtilissimam expellendo , Vires imminuunt. Atque, sib talibus conditionibus , statarium Vitae genus corpus magis amigere necesse est y quam ubi talia absunt. Ita autem stare debent, ut, immotis diu manentibus pedibus, superiores parteS moVeantur quo fit, ut finguinis venosi a pedibus refluus motuS , Ob ascensium perpendicularem per se

iam dissicilis, magis dissicilis reddatur illa mu iculorum pedis

extensorum , quae in stantibus praecipue requiritur, actione in eodem semper statu & gradu permanente, neC grata alternatione subinde mutata. Atque eX ho C fundamento fuit, quod , an rante laudato RAMALI INO l. c. cap. 32. in ejus modi hominibus Vari cois Venarum distensiones & repletion frequentius , quam in aliis, obtingere solent. Atque ab his etiam illos, qui salis coctioni Vacant, non omnino immunes manere , inquirendo cognovi : etsi hic affectus, apud nos in enere rarior , etiam inter illos haud frequentissimus reperatur..

22쪽

S. XXIL

Prrlustravimus Vitae genus illorum , qui stricto jure salis coctores diei merentur : quidque in illo ad valetudinc in vel secundam vel adversiam faciat, conssideravimus. Nunc se meditatio nostra ad istos conVertit, de quibus S. VII. dicebamus, qui extra casias , seu ossicinas salinatorias, aliquos labores peragunt , quibuS in toto hoe opere careri nequit. Horum plerisque humiditas frigida circumstat : quae , ut iderum verbis Illustris HOFFMANNI c. l p. 3 utar , corpora univerto languorem inducet, humores accumulat , fibras motri triceae nemis Iaxat resolvit, adeoque omibus , quae pro sanitate sunt, excretianibus obicem ponite ex quo summa ejus insalubritas nemini non est se potest perspicua. Quo vero minus hi homines ab ejusmodi aere laedantur , emcacissime praestat motus corporis laboriosius, quem sub illo aere peragunt, qui languidiorem Canguinis circuitum fatis apud eos excitat, &cutaneas exhalationes adju Vat. Atque ne ab illo magnopere laedantur labore. illud maxime facit, quod statis horis, quem admodum ad eum Vocati accedunt, ita a b eo remittuntur, ut interquiescendi fatis longa spuia habeant. Quumque dercliquo illorum vitae genus parum habeat, quod non aliis etiam, laborioso Vitae genere Victum requirentibu S , aeque ad-ssit: nolumus illis longius hic immorari.

g. XXII L

Coronidis tandem loco paulo accuratius esensiderabitamus nobilem quaestionem, an non falli Coctura homines, qui extra casas salinatorias degunt, laedere possit, & urbem uni

versiam insalubriorem reddere 3 Qui affirmant, illud potissimum urgent, quod g. XIV. attigimus , insignem scilicet co piam humiditatis , quae ex ossicinis illis aeri immittitur.

23쪽

Nam si ex unica cortina intra nychthemeron quadraginta &quinque centenarii aquae in vapores resolvuntur : & uno die centum cortinis sal decoquatur ; quod certe aliquibus Germaniae locis fieri in dubium est : parum abest , quin singulis horis ducenti centenarii vaporum aqueorum ex salsugine attannosiphaeram illius urbis subeant. Quumque fieri non possit, ut non, ubi multus ignis alendus est, eX fumo a lignis creta malis, aut carbonum fostilium , qui alicubi adhibentur , vapore, illa: CXhalationes multum augeantur : facile intelligi rur de puritate acris in Ala urbe parum promitti posse. Et sene si quis urbem istiusmodi a longinquo adspiciat, fumi va- Porumque copiam , quae ab illa CXsiurgit, non mirari non potest. Istique vapores diutius sane urbi isti incumbent , quo profundiorem illa in convalli aliqua situm nacta est , ut ventis minus sit perflabilis.

Haec sunt, quae urgentur ad insalubritatem istiusmodi urbium, ubi fatis officinae sint, aut comprobandam aut eXaggerandam. Enimvero jam ii pra adduxi m us, nemin ern inventum esse, qui ausus fuerit ullum morbum endemium indicare orbi bus & lo cis illis, ubi fiat decoquitur, proprium, &ita proprium, ut in omnibus reliquis, quae salinis gaudent, inveniatur. Id que, puto, argumentum generalem aCCusitionem , aut sitispitacionem , fatis potenter refeIlit. NOVi aliquos, illo tempore , o in Germania scorbutus primum audiebatur , urbes , ubi salis ossicinae sunt , sus ectas scorbuti prae reliquis reddidisse. Sed quaerelae illae de novo morbo non minus aliis locis, illis etiam ubi serenissimus aer ob positum liberiorem & altiorem indulgetur , exaudiebantur & litterarum monumentis trade hantur. Communi traditione fertur, aliquam saXoniae urbem salinatoriam phthisin habere endemiam , atque advenas eadem

24쪽

eadem labe inficere: sed, si illa urbs endemium quasi morbum vere habet, quod neutiquam credo; & si habet ex salinarum

culpa, cur non aliae urbeS , sialis ossicinaS listbentes, eadem ca- Iamitate premuntur. Nam uniuS Verae causis unus est lcidem effectus , ubicunque locorum agat. Maneo itaque in assertione, quod ab experientia nondum probatum sit urbes illas, quae salem excoquunt, ins alubriores esse, quam sunt aliae illo beneficio destitutae. f. XXV. Ut vero formidabile illud argumentum , de vaporum

incumbentium insigni copia , propius intueamur, non desint, quae ad metum istum eXimendum reponi possunt. Ac primo quidem certum est, & sensitum testimonio comprobatum, quod vapores ordinarie quidem in sublime ferantur, & hapra illam regionem, quam homines incolunt, Vagentur, ibi autem non diu subsistant, sed a Vento , qui aeream regionem pererrat, auferantur. Atque siC fit, ut urbes illae, quae fiat vita cinis eX coquunt , Vaporibus istis quam minime infestentur , sed ventis & aurae permittant, quo Velint eos devehere. Si dies nebulosi sunt, & aer undi quaque Vaporibu S repletus incubat, quales in anno paucissimi esse solent : tales urbes vapo res a se demissos aeque retinent , a C aliae quaecunque pati debent, ut sibi tanti siper siuae eXhalationeS in Cumbant, donec exsurgens ventus eaS dissipet , aut solis radii praevalentes sere nitatem reddant. Id quidem Valetudini non congruere concedimus , sed in communi nebulositate , urbes, quae salinas

fovent , ab aliis non differunt , nisi quod forte majorem vaporum copiam sibi incumbentem sentiunt: istud que ex medici nae praeceptis solatium est , quod uni ea causi pro catarctica morbum , ad quem disiponit , non illico etiam & necessario

inducat.

f. XXVI.

25쪽

S. XXVI.

Deinde vapores illi , qui ab ossicinis salinatoriis in sablime feruntur , non sunt aquarum corruptarum Vel pUtridarum , quales a paludibus eXhalant , quasque nocentissimas

esse ο πά LANCISIVS solide ostendit di sed benigni stuat,

purae aquae , & instiper alterati acidulo spiritu , prorsus Be-Zoardico. Nam sive ligna ad decoquendam salsuginem adhibeantur , sive carbones fossiles, id hui uidum , quod exhalat, dc fumi nomine venit , seque vaporibus aqueis interponit &admiscet, indolis est acidulae, ad spiritum tartari aCCedens, qui est ex ingredientibus illius polychresiae S celeberrimae medicinae, quae obitus de tribus , aut mixturae simplicis, nomine Venit , & adhuc locum suum inter medicamenta anti- febrilia & anticatarrhalia, cum digno es ectu, tuetur. Tandem etiam non injuria dixeris , in ipsa constitutione epidemica urbi aliunde inducta , ut variae esse causiae solent, quae lues istiusmodi locis omnibus, etiam a salinis remotissimis, invehere possimi,) falutariter accidere , si vapores crassiores aliquando humi desideant & miasmata illa tenuioris indo is intra se recipiant, ac deinde una secum auferant. Pestilentiae arcendae causia veteres medici dicuntur stasime, ut rogi passim in urbe accenderentur a profecto non tam illa spe, quo igne, qua calidissimus est , aer emendaretur: sed ut fumo ab igne inseparabili halituosarum impuritatum parS inVoluta abduceretur , & siccedentis purioris aeris impulsu reliquae promoverentur & ad dilaedendum impellerentur. Eodem tetendit illorum consilium , haud sit ne adspernandum, qui vino Vel aceto aedes & plateas conspergere jusserunt et praeviderunt enim se, re ut in libero aere dissipatae illae particulae expansivae& mobiles, simul ac calorem senserint , sese expansurae & in sublime adstensurae sint: confisique sunt fore ut simul secum D miasim λ-

26쪽

mia simatum pestilentiUm , Urbi incumbentium, partem haud modicam successive auferant.

S. XXVII. Possem plura hic addere de fallaciis, quas Iogici vocant, cauta non causis , quae saepius in describenda & judicanda

urbium quarundam salubritate Vel insalubritate committuntatur: neque minus in Πegotii at icujus singularis testimatione nonnumquam produntur ab illis , qui nativas qualitates ab adventitii; non satis caute diSjungunt: sed ob temporis, quod mihi praefixum est, breVitatem , his nunc supersedendum es Rooo autem Benevolum Lectorem Velit primis conatibus hisce veniam induIgere. Si DE VS aetatem & vires benigne eoncesserit: forte haec amplius a me diducta, & experientiae propriae robore confirmata , in publicum prodibunt.

27쪽

Fficit expertum Medicum si gratia gra-

Artibus in variis Tis qUOqUe gratUS eriS. Sal juvat & Medictim, mordax licet arte ProbatUr Comendant Medicum docti tibicUnqUe Sales. Sic semper virtutis iter Tibi grata revelet; Dissicilem reddat nulla salebra viam l

d. O. E. F.

Serenissimi Ducis Solisbaco - Palatini Consiliarius Archiater; Universitatis h. t. Rector.

Q um Sale fit nihil utilius, labor utilis hic est,

Coctorum Salis ut se valetudo habeat, Scrutari, quibus auxiliis it rite itienda ista labor, I ELELI, grat , erit Patriae l

Honoris & boni ominis cauis

28쪽

NOBILISSIMO ET DOCTISSIMO

DOMINO CANDIDATO

MED. D. ΕΤ H. T. FACULTATIS MEDICAE DECANUS. AD modum mihi placuit institutum TVVM, quo de morbis

alis coctorum inaugurali sipecimine hoc Commentari aliquid voluisti. Argumentum elegisti minime detritum. Nam quum de morbis metallicolarum multi scripserint; ne que reprehensium sit , quod de eadem re plures sententiam protulerint et nemo Vitio Vertet, quod de horum hominum, qui longe communioris , saltem magis ad Vitam necesiarii, honi copiam nobis faciunt , salute et Valetudine sollicitumTΕ ostendisti. Patriae insuper , cujuS amor optimo cuique praecipuus esse debet, amantissimum TE probauisti ista lucii bratione : qua eo magiS OpuS Videbatur , quia RAMAZZIN1 libellus non solum latine Crebro legitur , sed in vernaculum

etiam sermonem ante Complure& ann OS Conuersis , a lippis uno et tonsoribUS CVoluitur: Omninoque Verendum erat,

ut, quae ibi de salinatorio negotio leguntur, male intellecti, aut pro certissimiS accepta , inno Centem urbem macula ali qua deteriori immerito notarent. Quod stuperest , TE rogo et obtestor, ut in patriam TVAM reduX, quod, ut gaudio parentum T VORVM feliciter contingat, precor,) mcior promissi Vivas , deque fontibus Vestris, totaque falem excoquendi ratione, et reliquis, quae eo pertinent, elabor: tissimum et omnibuS numeris perfectum scriptum aliquando

emittas. Vale et rem feliciter age. Alior fit a. d. II. MAH COII CCXXo.

29쪽

OUor Tibi sit mentis praestantia , quaeque labore ' Ars quaesita Tibi, scripta vel ora docent. Pergito, AMICE, Tuis studiis jam rite parata

Sunt, quae mox Ornent, nava brabia, caput. Ita Praenobilissimo Clarissimoque Dn. CANDIDATO, Fautori ct Amico suo per dilecto,

de Honoribus diu promeritis ex animo gratulatur

Studios. Opponens.

mst dies en menigeri Festen me Ire fi dem Herrii DOCTORANDO 'besierinassen recommendire v

Medic. Stud. Opponens.

30쪽

Haecce dies sale T E conditiam monstras Amice Dostrinae, coctum mente, nec igni S Ope; Hinc T1 Ei Hygaea diu meritos decernit honores Cum Tua det do flos de Sale lingua sales Fausta sit ergo dies , qua mensa vile salinum Exulat, et salias ebria mensa dapes Dat, si fausta dies, qua nobilis arte Machaon Optatam mensam praebet honorum et Optam. Sic clarissimo atque rictissim.

Amico suo longe aestumatis inis,

gratulatur

OLFGANGUS GEORGIVS PARROT,

Med. Stud. Moeno-Francosuriensis

Uis alma Aonidum Saalana sede relicta Laussa Paucomes tangebam semina gressus

Laeti 'sco ρ ausu compi baut aethera Musae. Hicce diu dubius resonent cur tecta onoro Murmure, quidque urbi tanto sonus' Camo uac Carmine fessivo, Guec pia vota prehendens, Comperiens tandem TIBI digna brabea parari, duae H ista cupit natis conserre Galeni Ipse ego Pieriaeum misis em carmina plausu, Mirarerque hilares Dua de sale cum sale dicta, Astu i quos laetitiae sensi ub pectore motis Zwuanta TVAS dederat calamus praecoma laudiae f