Pauli Manutii In orationem Ciceronis pro P. Sextio commentarius.

171쪽

IN ORAT PRO SEXTIO si, inuidiam in quos putabant,sed acerbis iste -- is eris infamiam grato quoda scelere minuissent. di ac si tunc P. Sextius, iudicescin templo Castoris D animam, quum uix retinuit, edidisset non dux bito, quin, modo esset inrep. senatus simulex stas populi R. reuixisset, aliquando statua hutem ob re Anterfecto in foro statueretur nec Ae- ro illorum quisquam , quos a maioribus nostris morte obitu positos in illo loco, atque in Rostris

collocutos videtis, esset P. Sextio, aut acerbitute mortis, aut in remp. animo,praeponendus, qui, cum causam ciuis calamitosi, causam amici, caum sum bene de rep. meriti, causim senatus, au-

, sam Italiae, causam rei suscepisset, eumq; a D s ictiis, religionis parens obnunciaret, φιod sen, pera ; luce patim a nefariis pestibus in deorum di hominum p constectu esset occisus, sinctissimo, in templo sanctissima in causa sanctissim in

magistratu. Commentaritis. GRACCHUM Nummum Quintium Gracchum: quem Clodiani occidere cogitarunt, ut a Sextianis interfectus putaretur. TRANSFERENDI CRIMI Nis ut ex tribuni pl. morte inuidiam in nos concita-vent, eam suam e Sexti morte ipsi metuebant. DcOMITIA ignobilem. in agro educatum Numerium significat GEMINI NOMINIS ethiepraenomen Numeri nomen appellat, supra . ACER BISSIMI SCELERISQ in occidendo Sextio commis-

172쪽

COMMgNTARIVS sium. GRATO SCELERE : scelus esset, di umeris lacci clare, quia tribu spl. erat sed gratum ciuitati scelus, quia cinis Πηprobus. R E VIX L,S Ea periissenim uidebatur , cum clodi furor domnaretur . IN ROSTRIS COLLOCATOS apparet,splures statuas eortim, qai pro republica mortem obierunt , in Rostris fuiJe: tamen in X. Philippica una Cn. Octaui nominat na de quatuor legatis a Larte Tolumnio, Veientum rege, inter se iis, clim ait, Quoru statuae in Rostris

steterant usque ad nostram memoriam non tum esse in Rostris eorum statua , sed altillio: ante annis sublatus see, Eidetur indicare nec dubito, qui tempus pγpra constitutum Marcellinio Philippi, quo anno Sextius e scci satus, illa uerba signiscet, Steterunt usque ad nostram memoria. quid igitur existimabimus, unum ne an plures in Rostris statuas fuisse splures omnino cluado hic de pluribus Cicero meminit . et quanquam in Philippica una memorat, quae tum fuerit tumen unico exemplo eum fui se contentum , cum pluribus uti posset, credendum est. MORTE OBIT A locutro poetis oratoribus aeque commimis . namo ipsi in e , de qua proxime meminimus , oratione, Lucrertius coisidius ita locuti punt. OBNUNCIARi Trconsul Metello, legem ferent . SENSERAT: cum in diis icij de coci fertiaret et, cerat, quod de sen si oculorum dicatur, nouum non e i. nam Teren ti:ι in He ra, Voltum eurum sens immutari omni A. est enim commune uerbum omnium sensuum sequod generale est, idem con enitit in particulare co): trame

173쪽

IN ORAT PRO SENTIO.ro, non tent. Non enim, quod oculoru alit aurium proprium est uerbum, id reliquos adsensius recte transfe-Υes. LUCE, PALAM Vbi φασι est in fingi lis fere uerbis usque ad sinem period . quod autem ιt, Sanctis imo in templo,si ollissima in causa ,sane lissimo in imagistrat: sitis patet, templum Coloris, causam rei publicae, tribunatum p sgnificari.

γγ E IVS igi inruitam quisquam stoliandam

γγ ornamentis esse dicet , cuius mortem ornandum: monimento sempiternop xtareti fhomznes, In -

quit, emisit, coegisti, parasti quid uti ficeret se

a natum, odereti cives indemnatos expelleret ξν sonu diriperet aedes incenderet tecta disturba γγ et aenis i deorum immortalium infamaret tribunos pl. ferro ei obiri expelleret pro urn - γγ ι is, quas Aesici, quibus uesset,Aenderet reges: appellaret rerum capitalium condemnatos in γγ ιberus ciuitates perlegatos nostros reduceretu principem ciuitatis ferro obsespum teneret haec

in ut ejicere post et , suae fieri nisi armis oppressa

D rep. nullo modo poterant , iccirco, credo, manum γγ b P. Sextius, copias compara Art. at non-

D dum erat maturum nondum res ipsi ad elusimo γ di praesidι uiros bonos compellebat pulsi nos γλ eramus, non omnino In manu Fola sed tamen γ non sine ista uos tacit moerebamini captismi - γ rutforum anno superiore, aede Castroris, tanquan arce alica tia i fugit occupata ferebatis. omnia

174쪽

COMMENTARIVS omnia hominum cum egestate, tum audacia per ditorum clamore, concursu, ut manu gereban v tur. perferebatis magistratus templis pestebann turbati omnino aditu, de foro prohibebantur: nemo resistebat Itidiatores ex praetoris comi- tatu comprehense, in senatum introducti, con- fessi, in uincuti conterili a Milone , misi a Ser-D an mentio nata . forum corporibus ciuium D R. constratum caede nocturna non modo nulla noua quaestio, sed etiam uetera iudicia sublata. tribunum pl. plus uiginti uulnerιbus acceptis D iaccntem, moribundums uidistis alterius tri

bunis L diuini hominis, dicam enim, quod sen

tio, et quod mecum sientiunt omnes diurni, m- signi quadam, inaudita, noua magnitudine anin i,grauitate, depraediti, domus es oppugna-

tu,serro,facibus, exercitu Clodiano. CommentariUS. HOMINES EMISTI: hoc enim nomine reus erat Sextius, quod in tribunatu magnam armatorum manum circa Fe habuerit 6 QVID UTI FACERET

Non potest cicero, quod obiicitur, inficiari sed excu- sit atque eleuat, cum dicat Sextium necessario fecisse, ut uitam siuam praesidio muniret quod ut ita esse credatur posterioribus arguit multitudine usus est Sextius in tribunatu factum qua de causa usus es Dan, ut senatum obsideretis ciues indemnatos vestere. aut aliquid eorum faceret, quae Clodius commisit 'nihil omnino fecit lupinossi non igitur malo consilio

175쪽

sed necessario praesidium comparauit. numerat autem cicero Clodi facinora; quia quodam modo rei causa subleuatur, cum aduersariorum deprimitur. SENATVM OBSIDERET obsessum ac lodio senatums-gnificati copulatu Pisoni Gabinq; quia, ut apud

plutarchum in Ciceronis uita legimlis, Clodius, cum armatis satellitibus curiam circAmstans, omnia metu repleuerat. cs UES INDEMNATOS: de ipse Cicerone dictum, usque ad illud, Templa deorum . nam Clodius ciceronem expulit indemnatum , bona diripuit, aedes incendit, tectu disturbauit 'TEMPLA DEO RVΜ templum ompharlim significat quod incendit Clodius , ut publicae recensonis memoriam tolleret. pro lone pro Coelio. T lxv NM MPI. de Q Fabricio dicit. PROVINCIAS: Macedoniam Pisoni S rium Gabinio , cum e Cilicium ante

promist et, clodius siua lege dedit si pra ter pro

domo sua . REGES APPELLARET ethoea Clodio factum, iam dixit'. RERUM CAPITALIUM B Tantios exules, quos restituit clodius, intelligit. LEG Aa Oriba Clodio missos, ut exules orantium po- Iuli R. nomune reducerentur. PRINCIPEM CIVITATIS: n. Pompeium quem Damio clodi libertus obsedit pro domo, Pedianus 80. NONDUM E BAT MATURUM: Hermis contra ciues improbos viri boni uterentur . cur autem maturum nondum esse

set, causam pubiungit. NON OMNINO ISTA MANV SOL non a Clodianis tantum operis, sedis a conputibus ipsis. MOEREBAMlNI passive dixit:

176쪽

quod in tepiens ad dum est. unicum Matii exemplum apud Varronem lib. G. delingua titina adhuc

Corpora Graiorti moerebar mandier igni. Ac mirari non satis possum, cur neque hoc ciceronis, neque illud Mati notauerint ij, qui thesaurum latinae linguae confecerunt quanquam non hoc unum est, quod in eo libro desiderem. ANNO SUPERIORE: cum tribunus pl. Clodius esset, Pisone, Gabinio cos. AEDE CASTORIS hac tota de re satis planesima dixit his uerbis. Iisdem conpulιbus arma in te plum Castoris pesam comportabantur,gradus eiusdem empli tollebantur, armati homines forum inconciores tenebant idem in oratione in Pisonem , in utro domo pua . CV EGESTATE TV Μx DACIA alios enim rei familiaris no ιu, alios auticia o peccandi consuetudo ad facinus impellit. HAGISTRATUS TEMPLIS PELLEBANTUR de Fabricio tribuno pl. dicit. A DII OMNI erc. M. cit tum tribunum pl. significat. pRAETORIS App. Audi Pulibri, P. cladiista, tris . A SERRANO: Sex. Atilio Serrano . tribunus enim pl. alterius tribuni adia poterat resicindere. FORUM CORPORIBVS c. intestigit id, quodpupra narrauit. CALD NOcTVRNAci aliquanto enim ante lucem caedes illa facta est , Cicero seruatus est. NOVA QUAESTIO noua quasio est, cum ob criminis atrocitatem , noua tigetita, de aliquo quaeritur quod in causa munis ob necem P. Clo

177쪽

IN ORAT PRO EXTI C. sdi I dctum est . VLTΞRA IUDICIA SUBLATA: . quia ne ueteribus quidem ligibus de caede in foro fa- . quissitum est i;idicium enim intercessii Serrani tribuni spi mpediebat. TRIBUNUM PL. manifesti est de P. Sextio dici. ALTERIUS TRIBUNI PL.Milonem significat. DOMUS EST OPPUGNATA: propterea de ui clodium Milo accusauit infra, ad

v is, quid oporteret a praesit tissimis viris in rep.r feri mid nece hibet oportere sic mintim 'm audaciam euersorum reis'. sceleri legibus, iu, diciis res plere , leges non ualerent,iudicia non πι essent, si rest ui consensuq audacium armis opD pressa teneretur, praesidio Ἀσῆ defendi uindi, tum libertatem necesse esse hoc sientire, prum dentiae est facere frtitudinis sentire ue- ro,i facere, perfectae cumulataeq; Airtutis D adiit ad remp. tribunus pl. lo de cuius au D de plura dicam no quo aut ipsi haec dici, citiam D existimari, mali, aut ego hune laudis ructum praesenti

178쪽

cOMMENTARIV sis praesenti libenter impertiui, maesertim eum uer

, bis conctequi non possim : sed quod exist mo , si

Milonis causam, accusatoris uoce collaudatam, m probaro mos in hoc crimine parem Sexti cau- , sam existimaturos . adiit igitur T. Annius ad p o causam re . sic, ut ciue patriae recuperare uel ruit D et, re . t m .simplex causa, constans ratio,ple tis Μ na conpensionis omnium,ptina concordiae .colle p. a gas adiutores habebat confulis ulterius sum tinia D mum studium, alterius animus pene placatus. tun de praetoribus unus alienus, senatus incredibi ηm , lis uoluntas, equitum R. animi ad causim ex Dio citati, erecita Italia. Commentarius. H laudauerat, opinor, Milonem usu

Sexti accusator , quod oppugnatam M lodio domum iit: i es defendisset. Hoc loco, inquit, id est cum de oppugnata mi domo mentiosis et est imperfecta cratio . deest enim, uti

cum Sextium accuses. ol'od absolute dixit insta. IAM ni, uCONTRITUM: nemo enim, iudicium bonorum tan in iti facit, ut hoc ad recte agendum praemio ducatur sPgRrgCTAE CUMvLATAE GE VIRTVTisci volo in uendo intelligendo perfecta uirtus est cum iis multi recte agantsine rectosensu ; alij, qui recte sen Lutiunt, metu tamen aut alia de causa recte non agunt. M.

ideo fortitud/nem cum prudentia coniunctam, perse lciam uirtutem appellauit. ADIIT AD REMI . cum lilia ad restituendum Ciceronem incubuit. PA, F M SEX His

179쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. sturn drmis litatus est; non video, cur item Sextius non

laudetur, qui ipse, tum iam expertus , praesidi se

munivit. SIC, UT CIVEM mendo locus obscuratur. paululum tamen, ut in tenebris elucet sententia. eaq; populare videtur, ut ita corrigatur Sic, ut ciliem patriae recuperare uellet, reipublicae uirum ut, quemadmodum cum patria tuis. rc cum republica uir coniungatur haec enim duo nomina usurpare solet ciceres, cum Ludat ut instari cum omnibus Metellis tum vero uni, uiro fortispimo, praestantissimo ciui, gratissimum fratri suo jecit. et oratione et .in Catilina Summi uiri et clarissimi ciues Saturnini, O Gracchorlim, Flacci, superiorum complurium sanguine non modo se non contaminaverunt, Fed etiam honestarierunt. et ad Atticum libro 6 oieram,ociliem Memmi: m .et alibi saepe quod autem ait, ciuem patrue, de ipso dici non obscurum est. SIMPLEX CAUSA: quia nihil in ea causa, nisi de ipsa republica, uidebatur agi.propterea, ut opinor, simplicem causam appetrat. CON STANS RATIO in muti causapertinacia dicitur, in bona constantiu iudem igitur constantiae ferebat Milo, cum in optima cavsa tuenda perseueraret. COLLEGAS: non tribunos pl. omnes,sed omnes, exceptis duobus, Numerio Quintio e Sex. Atilio Serra no supra, pro Milone, in Pisonem . in ea quoque post reditum in senatu tribunos pl. quorum opera studi restitutus fuerit, octo commemorat, Mιlonem, Sextium, cestilium, Cispium, Fadium, Curium, Misesniam, Fabricium omittit merilim, Serrant r

180쪽

COMMENTARI US

etfiligi non interce erunt, quod tantum senatus omnium cs magistratuum consensum timerent mile temen animatos in Ciceronem fuisse, lantea satis patuit, intum maxime, quod cum collegis in ferenda lege non conpenserunt. ALTERIUS SUMMUM STUDIUM P. .Lentuli. ALTERIVS ANIMUS PENε PLACATVS: Metelli . qui cum nec aduersitus

est, nec adiuvit, non omnino placatus esse sui est. post autem etiam adiuuit de quo sic in ea post reditum ad Quirites: Hoc duce, Lentulum consulem dι- citycollega autem eius, clementissimo atque optimo uiro,primo non aduersante, post etiam adiuuante, reliqui magistratus pene omnes fuerunt defensiores salutis meae . et in ea in senatu, re in Pisonem . VNVS A LlENVS Appius P. clod: frater de quo plane in Pisonem . De me , inquit, cum omnes magistratus promulgassent, praeter unum praetorem, a quo no fuit postulandum, fratrem inimici mei, praeter duos de lapide emptos tribunos pl. legem comitiis centuriatis tuti P. Lentulus conful de collega Metelli sententia nec dubito, quin, ubi scriptum si in oratione pro Milone, Septem praetores, recte scriptsi sit,cEtra quam nonnusti existimant, quibus , Nouem , reponendum

nrdetur oecto enim tum fuisse pr. etores, non decem, probauimus in commentatio ad RVinium fratrem. ORATIO

foli erant empti ad impediendum qui si, homines qpecti et contempti, tanta rem

in sustinere non potui bent,se causam, quam sisce

perat