Pauli Manutii In orationem Ciceronis pro P. Sextio commentarius.

181쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. γον erat, nullo labore peracturum uidebat agebat: duectoritate agebat consilio agebat per summἄD ordinem Mebat exemplo bonorum e sortium

x ciuium : quid rep. quid se dignum esset, uiati ptra si esset, quid sperare, ouid maioribus suis redde

γ re deberet, diligent silme cogitabat huic gra-D itati hominis uidebat ille gladiator se,se morιο bus ageret, parem esse non posse ad ferrum, ad D faces, ad quotidianum Gedem, incendia, rapi - α nasse cum exercitu suo contulit domum oppugnare, itineribus occurrere, Mi lacessere, ter 2 rere coepit non mouit hominem summa graui -- D tate, summas constantii sed quanquam dolor animi, innuta libertus,prompta excellensq; viro tu fortissimum uirum hortabuntur, lii vim , D oblatum praebertim saepius, ut frangeret, et re-D utaret uanta moderatio fuit hominis, tantum D consiliam, ut contineret dolorem, neque eadem

D se re ulcisteretur, qua esse lacessitus ped istum,

tot iam in funeribus reip. exultantem, ac tripum diantem Cum oposset, laqzeis constringeret.: descendit ad accusandum suis uniuitum pro 'γ prie reip. causa nullis inιmicitiis, nullis prae- miss, nulla hominum postulatrone, clut etiam o- pinione id unquam esse facturum . fracti erant m animi hominis hoc enim accusante, pristini il- iussu iudici turpitudinem est erubui ecce ti

182쪽

COMMENTARIVS γγ neqNaeratur ne mentionem omnino cuiquam , iudicum, aut iudiciorum facere liceat. CommetataritiS.

DUO SOLI: tribuni l)L Numerius, Serranus: qui tamen non intercesserunt. SUSTINERE It confilium intercedendi omitterent, quod contra uniuersum senatum omnes cs magistratus pugnare non auderent. quod erare Miloni licebat cum, homines des ectos contemptos in suscepto negotio fortes s constantes fore, non admodum uerisimili Arderetur. AUCTORITATE: auctoritas est in js,qliorum extant in rem publicam praeclarefacta . ivr deinde cum liquid d-gunt, recte agere putum tur, ob eam, quam de ipsis iam homines praeceperunt Frnmiem. CONSILIO non temere, sed sapienter cum in agendo nihil per imprudentim omniitteret. PER SUMMUM ORDINEM: ductore senatu qui est ordo in ciuitate princeps BONORVM ET FORTIUM CIVIUM orgicontra perditos ciues rempublicam fortiter defende-Υunt, ut Ahala, Nasica, Opimius, Marilis pro Mi

Ione. Et bonos ac fortes dixit 'uia neque boni,si timidi sint, neque strenui si non boni, reipublicae rationibus,:iles sunt. ideo pupra, sentire, et facere, pirfectae cumulatae 3 uirtutis esse dixit. QVID RE P. republica dignum erat, litis, qui sceleratissimos ciues pro salute patriae necarat , ab indignissima exili fortuna in patrιam summa cum dignitate reduceretur QUID SE DIGNUM ESSET: qui anten in rempublicam multa beneficia con:ulisset , eius maxime par

t illis mi

183쪽

IN OR AT PRO S X IO. 'tes videbantur esse, ut optimum uirum salutarem patriae ciuem, ut Pusum egibus restitueret. QVIS P SE ESSET: erat enim is, qui sterare summos bonorcs posset, egregia maiorum fasia deberet imitari. SI MORIBUS AGERET s more institutoq; omnium iis pleret sic in Caecinam locutus est Nisi forte, inquit, hoc rationis habuit, qκcniam, facta uis non esset, moribussuperior in posse pione retinenda non fui be: DESCENDIT AD ACCUSANDUM ,s in Diuinatione locutus est Subito nunc mutata uolutate ad accusandum descendere. Habitabant enim in collibus fere et in foro, quod erat in planitie, iudiciasiebant alibi, Descendere in campum accusanit autem Clodium Milo, quod caedem in foro cum gladiatoribus fecisset. Dio libro I. PRISTINI ILLIUS SUI IUDICII uidetur ignificare, Clodi accusatorem in aliquo iudicio, pecunia corruptum, praeuaricatum esse cum dicat, Hoc enim accusante uerum, quo in iudicio id acciderit, compertum non habeo. nam, in iudicio de sacris Bonae deae uiolatis id factum non esse, declarant ilia ad Atticum uerba libro I. Cum accusator, tanquam censor bonus, homines nequissimos reisceret. De insigni tamen de noto iudicio uidetur loqui, cum dicat, Idiussu iudicii. ONSUL, PRAETOR, TRIBUNUS PL. Meteilus, Appius, Serranus. εQUAERATUR: ne res in iudιcio cognoscatur. unde quaesito. IVDICVM, AUT IUDICIORUM: opinor,

184쪽

bunus p friuato maestantibimus uir profligatissimo homini daret an causam susceptum affigeretia se domi contineret uinci turpes traiiit, creeterreri etiam eripi reiecit ut, ouoniam sibi in illum legibus nil non liceret, illius uim neque in suo, neque in re . periculo jertimesceret 2 quo modo igitur in hoc genere 'raesidi comparati accusas Sextium, elimia

laudes Milonem in , qui sua tecta defendit qui ab arisifocisferrum, flammam idepelliti; qui sibi licere uult tuto esse in foro , in templo,

incuria; qui uitae prasidiam comparat; su Aul eribus, quae cernita uotidie toto corpore, monetur, si ali pio Praesidio captit,cmuces, iugulum ac lacera rubetur uel linc de hi accusandum putas quis enim uestri audices ignorat, ita naturam rerum fulisse, ut quedam tempore homines, nondum neque naturali , neque crvilii

iure descriptossos per agros, ac d Persi ga

rentlir, tantum s haberent,ssanti ni manu, ac uiribus per caedem, de uulnera alit eripere, aut

retinere peti issent qui igitur primi uirtute consilio praestanti extiterunt, ij, pirs edio genere humrnae docilitetis, diciti ingenii, disseipatos imi in locli et ne regarunt, cess ex feritate illa

185쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. 8, di, illa ad iustitiam , atque inansiuetudinem tradu --

γγ xerunt. Am res communem litilitatem conti

γγ nentes, cives publicas appestamus pium conuenm ticula hominum , quae postea civitates nomina- tae sint, tum domicilia coniuncta, quas urbes dim imus , inuento diuino , dumano iure , D moenibus siepserunt. Commentarius. CORROBORATA: ex impunitate sublato enim iudiciorum metu, aucta es hominum improborum du-dacia. SUBLATIS: hoc totum licet uidere in oratione

post reditum in senatu . etiam in esistola ueriucundae, ad Lentulum, hoc significat, cum clit: Qui, cum tribunus pl. poenas seditiosio cine per bonos viros iudicio persic qui uestet exemplum praeclarissimum in posterum uindicandae peditionis de republica sustulertit. ETIAM ERIPI DIECIT: mendum putet nec est tinde to tur consentiunt enim cum impressis libri quos uiderim, manuscripti video sane tertium quid

dum desiderari, quod referatur ad istud, An causam siusceptam affigeret ἰ nam cum dixit, Et vinci,s ectauit

illud, Ceruices daret cum autem, Deterreri, res 'ondit ad illud, Se domi contineret nerum, etsi fortasse licet sententiam diiunare, quibus tamen uerbis explicetur, apertum non est certe aliquid huiusemodi congrueret. Et causam affigere. Fecit, ut me vel , Et causam abiicere est tamen haec ex eo genere conteritura, quod ego minime solio probare , cum inter mendum, correctionem similitudo, tanquam asynitas iterarum nἴm e l.

186쪽

COMMENTARIVS est. AN EI SUA TECTA DEFENDIT: fusticora liquid in hoc turborum ambitu desiderari nam climilia concluso, Hunc de ui accusandum putas, ad Sextium manifeste pertineat tamen haec prima , Mi sua tecta defendit, qui ab aris focis ferrum flammanici de pedit, ad Milonem sine dubio referuntur quare totum hoc, At ego sientio, apte quadraret hoc modes An, qui

sua tecta defendi , qui ab aris focis ferru flammamq;

depedit, eam laudas qui aute sibi licere uult tutes le in foro, in templo, in curia, qui uitae prodrum comparat, qui uulneribus, ii cernit quotidie toto corpore, molietur, ut aliquo praesdio caput, ceruices, e ligulum, ac latera ilitetur, hunc de ui accusandum putas ses legeretur, perfecta, ut opinor, sentetia spei. sic autem legendum, cum ea, quae a me dictu ratio est, declarat , tum ea verba , quae pupra proxime scripta sunt Quo nodo igitur in hoc genere praesidi comparati acci sus Sextium, cum idem laudes Matinem far OTO COR PORE: pliis viginti vulneribus acceptis NEQUE NATURALI , NEC SE CIVILI IURE: ius nati rae, omniis gentium commune est ius ciuili, particulare ciuitatum , ad laci rationem aut ad hominiim ingenia accommodatum. DESCRIPTO: Aaedam enim in ligibus excitaturali iure scripta sunt quadam ex eo iure , quod ciuium sententia comprobauit. ORATIO.

Va inter hanc uitain perpolitum D Emanitate , chia Ammanem nihil tam interest,

187쪽

DQui ius ualeat necesse est, id est iudicia, quibus

di omne ius continetur civilicia dii licent, aut nul, lusunt iis dominetur , necesse est haec uident di omnes, clive vidit, fecit, litius experirem tur, uim et elleret altero liti uoluit , ut Airtus di duduciam uinceret altero usus necessari est, ne, virtus ab audacia uinceret: r. eadem p ratio, fuit P. Sextil,si minus in acci Udo, neque e- , nim per omnes fuit idem necesse feri a certe, in nec pitate defendedae salutis suae,praesidio apx, contrivim inman: comparandes o di im- mortales , quemnam ostenditis exitum nobis e

1 quam stem rei dati s quotus quisque inuenie, tu tanta Hirtute Arr,olii optimam cilianque caum sum reip. a plectatur , qui bonis uiris desier, uiat, qui solidam lavdem, ueramq; quaerat . cum, sciat illa duo reip. pene fata, Gabinium, piis sonem, alterum haurire κotidie ex pacatissit x, mi , atque opulentiissimis 3riae deis innume, rabile pondus auri , bellum inferre quiescenti di bus, ut eorum ueteres illibatas 3 diuitias inprori fundissimum libidinlim suarum gurgitem no- , fundat; uillam aedificare in oculis omnium tan tam tugurium ut iam uideatur esse illa uilla, is quam sese tribunus pl. pie tam olim in concio nibus explicabat, quo fortissimum ac summum, ciuem in inuidiam homo colus, ac non cupidus

188쪽

COMMENTARI Us D vocaret alteri Thrdesbus,dc Ddrdanis prinig

v 'cem maxima pecunia uendidisse , deinde, ut illi pecaniam conscere Ipossent, uexandam his Macedoniam os olianda tradidisse; eundem bona creditorum ciuium R. cu debitoribus Grae, cis diuisisse cogere pecunias maximas ab rrbat, chinis, 'ohare Thessalos certam A baeis in an, nos Di dos pecuniam imperauisse, neque ta- , men ullo in publico, aut religioso loco signum D alit tabulam , aut ornamentum reliquis hos, se i udere, quibus omne sullieiam,atque om- , ni iure eptimo pana debetura reos esse hos γ duos, quos uidetis'

Commeritarius. Dis p LICENT: uel dili licent ea, quae fiunt vel omnino ronsiunt. V VIRTUS AVDACIAM INCERET taliducem uirtute praeditus legibus puniret . NECES ARIO: illatam enim uim ui repellerecqi filis est. SI MINUS IN ACCUSANDO non e

nim in dccumdo Clodio Milonem est imitatus, sed in silure sua defendenda O DI IMMORTALES cum ciues improbi summis honoris uso petestatibus fru tur, boni, inquam nocentes accusentur; quid si erandum est tibi sicilieet non triste. ALTERUM HAVRIRE Gabini mi, qui Uriae praeerat. GURGITEM: glirges, quod iniicitur, absorbet felibidines Gabinis diuitias quamuis immensas exhauriebant. VILL in Tusicli in o. quam usiculanum monte uocat in oratior in pisionem' quod ob altitudinem montis, stilior

natu

189쪽

I ORAT. P.RO SEXTIO. quam uillae, uideretur meminit etiam pro domos bis M utilia uilla , cuius nomine summum ciuem olim in concione accusabat, tuguri limprae sua, quam ea truit, elbe uideatur. TRIBUNUS PL.

consulibus c. Calpurnio Pisone 'P. Acilio Glabrione tribunus pl. Gabinius suit quod e Plutarcho licet

coniscere. FORTISSIMUM AC SUMMUM CI

VEM L. Lucustum puto signiscari, qui, ut in eius uita scripsit Plu:archus, uiuam praeclaram habuit in Tusculano. quam cum Gabini litus comparatam , ligurium videri cicero nunc alberit sunt etiam haec libro de ocis II quae Luculli magnificentiam in aedificando declarunt L. Lucuili, siunim uiri, uirtutem ciuis quam multi uiliarum magniscentiam imitati sunt praeterea, Fortispimum ac summi m civem, optime conuenit in Lucullum; qui se belltcu Lude, et honoribus atque σι bus maxime inter cilies enituit. At omittam. eam rationem , quod ob simultatem . ii iam inde a s liae te lamento, ut indicat Plutarchus, inter Luculium eo Pompeium fuit, credibile est Gabinium I ncullo infensum fuisse . nam Pompeium Gabinius semper coluit atque obseruauit qui etiam tribunus spl. legem tulerit de bello ist aduersus piratas demandando. CASTUS, AC NON CUPIDVS alterum ad corpus, alterum ad animum pertinet. qui enim Arena neque attingit, neque appetit, is homo cuius, ac non cupi Elis recte Aocatur ironia in Gabinium, ii omni intemperantia luxuq dissolutus ac perditus, is se in alijs uehementer accusauerat uitia, i sippe uehementer Lbο-m rabat.

190쪽

gebat. VEXANDAM MACEDONIA in hoc est, quod ait in ea in Pisonem Macedonia condonata barbaris in ea tamen de prouinciis consulatibus non ideo Thraces dit in Macedoniam impetum fecisse, ut pecunias, quas Pisoni pro emptu pacesoluerent, maximas cogerent,sed ut,pace antea magno pretio empta, exhavstas domos replere possent utroque modo graviter contumeliost in Pisonem. I VIVM R. cum enim Graeci Romanis eluibus magnaspecunias deberent, Pisoni lege clodiapermissi m est, ut ius in liberos

populos de creditis pecuniijs diceret deinde aut ius nodixit, aut ita dixit, ut bonis cives R. euerteret. de ovinciis consul. pro domosius, in Psonem . DIVI SIS SE Apolloniatae c. talenta Pisoni Romae dederunt, ne creditas pecunias soluerent in Pisonem de inrrhachinis autem, Thessalis, Achaeis magno auri pondere a Pisone multatis, aut direptis, mentio sit in ea de prouincti s in ea in Psonem. PUBLICO AUT RELIGIOSO LOCO: cum pecunias maximas coegerit, tamen neque locum lissum publicum, ut fora, porticus, neque religiosim, ni templa, sacella, signis azistalliis, alit omnino ornamentis Eliis exornauit quidquid igitur pecuniarum coegit, sibi uni totum coegit. HOS LIVOS: Sextium. Milonem, deni reos, Sextium accusente . Tussi Albinouano, ut partim ex epistola II l. libri II ad QBntum ratrem, partim ex oratione in Vatinium costigitur. Milonem accusime P. Clodio aedile, ut hic insta patet, in