Pauli Manutii In orationem Ciceronis pro P. Sextio commentarius.

161쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. I

de sciscendis legibus , de civibus iudicandis , Ut C -

κ*; Tκῶς contraq; de legibus, 'de civibres consilium proprie vocatur: de magistratibus , non item sic in ea post reditum in senatu , Legem, inquit , tribunus si tulit , ne ausi ich obtemperaretur nec b- nunciare consilio, aut comiti s ne leg intercedere liceret. TEMPLUM avgurata loca templa dicebantur. ob id puto hic templi nomine Rostra fgnificari quod ne notium inso 'ens uideatur, uerba subsicribemus, quae sunt in oration erit Vatinllim cum L. Ve-λrum, ait, in concionem produxerιs; indicem in Rostris, in i o, inquam, a ligurat lcmplo ac loco coiloca --ris . Praeterea in hac ipsa pro Sextio, tribunos pl. ferro e Rostris expulsos ac lodio, tradit eum Fabricicini manifeste significet. HIC: non Sextius ediae bricras cum enim dicat, Hic nihil progreditur cons-liu expectat inimicor m meorum haec ad Fabricium

pertinere, dubium non est siquidem de eodem dulo post illa uerba subiunguntur Nudo uerbo facto, nulla concione aduocata, nulla lege, concitatum noctur--

numbeditionem quis audiuit QVID ILLI: de clodianis dic manifestum est accusatum enim a Milone clodium , quod caedem cum gladiatoribus infor fecisset, Dio libro s. scriptum reliquit et de gladiatoribus , quos Appius praetor clodio fratri commodu-uit, iura bis sgnificatur M. CIAE PH in oratione post reditum in senatu Do 8 legitur, Mosopilis: cum legendumst, ut quidem ego arbitror, M. O 'iiss-. et in ea pro Plancio a s. pro, cristio, n dubito μin ireponendum

162쪽

reponendum', Cilbio: primum, quod cristiam fami

tium inter Romanas nominatam non inuenι deinde, quod, cu in oratione pro Plancio bene de se merita sp pellet, convenire hoc in M. Cissisi, qui tribunus pl. cciceronis causam tutatus erat, merito uidetur postremo, quod, cum in eadempto Plancio imultates eum, quas

cum ipso habuerat, deposui pedicat , suaeq; salutis non modo non oppugnatorem , sed etiam defensorem fuisses iboeipsum ni octu in cistium optime quadrat de quo se in ea post reditum in peliatu is M. Ci- Dius ' se enim potius, ut dixi, quam, Μ vias, te go cui ego ipsi, parenti, fratri .eius sent: quantum

debeam sui, cum mea sententια noluntas eorti in priuato iudici esset Ufens , publici me benefici memoria priuatam offensionem obliterauerunt.

ORATIO.

- VORVM ille telis libenter in tanto lu- eiu, ac desiderio mei, non repta indi, sed mo- riendesciust, corpus obtulisse sua, nisi suam ui- αν tum ad stem me reditus restris bet sub tra-

163쪽

IN RAT PRO SEXTIO. sv coam, et tam magDificum apparatum non m priuatam, amplabethm, sedpatricium prae torium se arbitrarentvrci nihila meque antex hoc templis, neque hoc ipsi turbulentioni die x criminutionis Ube in Sextium atqui vis in foron uersata est certe quando enim maiori lapidu- D tiones persaepe vidimus non ita saepe, Ad ni D mii m tamem saepe Iisdios credem uero tantam, D tantos aceruos corpor m extruelos, is sorte ldi, o Cinnano, dicit, Octaviano die, ciliis linquam, in foro uidit qua ex concertatione ammorlimen nam ex pertinaeia, aut constantia interces .ris D uritur sue sedulo, chlpa, atque imprcsitate la toris, commodo aliqho raperitis , aut largitio ne proposta' oritur ex concertatione magistra-Μ tuum; oritur eo ex clamore primi ni, dein de aliqua discessἰαὶ concionis, MXJero, res D ro ad munus pervenitari nullo uero herbo fa- D elo, nulla concione advocata, nAlla lige, conci D tutam nocturnum seditionem, quiscindiuit ianv erismiti est, ut ciuis R. aut homo liber quise quam chmgladio inferum descenderit antelu D cem , ne de me ferri pateretur, praeter eos, ciuin ab illo pestifero, ac perdit ciue iampride rel. D sanguines ginantur Z

AD FRATRIS SALUTEM QUE A popv-LO R. - DEPRECANDAM QUE: sdruman di licentia daretur ego neque mihi ἴ-ο, neque

164쪽

COMMENTARIVS

qve cuiquam tribuo; segeram se Ad fratris flautem a populo R. implorandam deprecandam I uenisset.

SERVORUM ET UBERTOR v M sola legasJeruos et libertos de Clodiano exercitu accipiemus qui omnes aut serui, aut liberi fuerint quod ι proba mus apparebit, eoἔ, qui cressiunt, quorum se inunt scorporab stexit, Clodianos omnes fuisse. ιod aperte

falsium uidetur . non enim multi de Clodιanι , sed ab ipsis multi sunt interfecti itaque iam dixit, caedem in foro maximam faciunt, uniuersi districtis gladij et eruentis, in omnibus fori partibus fratrem meum oculis quaerebant, uoceps bant. M planumst, non uictam esse clodi manum,sed uictricem bulbe quo circa, ut significetur , ex ut qAeparte caesorum4n foro corpora iacuisse; legendum crederem seruorum reliberorum quod in ea dimicatione tum serui de odiana factione, tum liberi de bonorum parte sint occisi TANTAM ILLAM OPJAM quantam fuisse ea constat, quae caedem in foro maximam fecit copiam en pro multitudine bominum posivit. MAGNlFI-cu APPARATUM non casu ad manus uentura

Vpe gnificat sed apparatu iam ante facto. quem magnificum appetiam Appiumpraetorem, Clodii fratrem, iocans qRod east ius apparatus esse non posset, quem praetor adornasci. non a priuato, inquit Nimi' ne, aut plebeio, hoc est P. Clodio, qui tum , praua luso plebeius erat are armata manus est , d a patricio, e praetorio iocesi ab Appio Pulchro qui patriciae genti cratis o praeturam eo no gerebat. hic

165쪽

IN ORAT PRO gXTIO. Dhic enim gladiatores eos, quos in funere Marci propinqui sui daturus erat, P. Clodio fratri suo commodauit

quod non obscure paniscatur infra ubi haec sunt:

Cladiatores ex praetoris comitatu comprehensi, inse-γratum introducti, confessit,in uincula coniecti a Milone, missi a Serrano . Sed clarissime haec tota res narratur a Dione libro 3 3. NIMIUM TAMEN SAEPE a Gracchanis primum, deinde Marianis temporibus. CINNANO: cum inter Cinnam Octauium consules in urbe pugnatum est. Appianus libro I. Pedianus GD CONCERTATIONE' caedem illum tantam , quae in foro facta est, qua ex concertatione natum uidimus nulla scilicet nullum enim aut Fabricius, aut cistius occasionem pugnae eommittendae praebuerunt. PERTINACIA, AUT CONSTANTIA: pertinacia, cum interceditur salutari legi constantiae, cum perniciose.NULLO VERBO FACTO hoe iam ostendit, cum dixit de Fabricio: Nihil progreditur: ἄfilia expectat inimicorum meorum. NULLA LEGE:

nam etsi ferendae legis causa Fabricius templum occupauerat non tum tamen legem ferebat eu pusus est; sed clodianorum consilia expectabat. SANGUINE SAGINANTV simili metaphora de ijsidem usus est in ea pro Milone . Vnum, inquit, genus est aduersium infestums; nobis, eorum, quos P. Clodi furor rapinis, incendijs, omnibus exitiis publicis pauit.

OR A TUO D HI iam de ipso accusatore quaero qui P. γ Sextium q*eritur cum multitudine in tribunu-

166쪽

cOMMENTARIVS

Nitu, e cum praesidio magno fuisset, num illo die di fuerit erte no fuit . uicta igitur est causa reip. uidita non aut icujs , non intercessione , non suffragujs, edui, manu, ferro nam si obnun- eiu et Fabricio is tribunus pl. qui seruasse de coedi, o dixerat; accepisset rei'. plagam, sed eam, v quam acceptam gemere posset si intercesi bel, collega Fabrici ias petremp. sed remp. iurem se et gladiaeores tu nouitios , pro expectata 1 aedilitate puppositos, cum feariis e carcere emise, si intelucem in forum immittac magistratus di templo deficias reaedem maximam facias forum di purges ineum omnia uio armis egeris , ac-ν cisse eum, si se praesidio munierit, non ut te

γ' oppagnaret,sed ut uitam suam posset defende

x re iatqui ne ex eo quidem tempore id egit Sex D tius, ut suis munitus, tuto in foro tui imagi-n strat lim gereret, remp. administraret. itaque fredi tus sinclitate tribuet intus, Gim se non modo con, triuim, et ferrzm,sed etiam contra uerba, at- ω que intercessionem segibus sacratis esse arma, tum putaret uenit in templum Castoris, obnun, iuuit conpulι cum subito manus ilia Cloriana, H in aede ciuium saepe tam uictrix. excLmat, In 'citatur, invadit inermem atque imparatum tri

is unum alij I id sudoriuntur .al fragmentis septorum, fusti us a quis: Phι multis uul

, neribus cceptis, ac debilitato cori cre, con- trucidat 'oed iecit exanim tus,neque nil alia

se s

167쪽

IN ORATO UR SEXTIO. Son re ab se mortem nisi os inione mortis, depulit.

Commentarius.

VI PI CI S ere lex enim uelaus icijs intercessione impe litur uel si pragiis antrituatur et quae in Fabrici s lege facta cnsunt ut manu , ferro

ad lares est. OBNUNCIASSET ' impediendae lagis duo genera sunt, obnuntiatio, intercessito. virlinqμenit. ACCEPTAM GEMERE POSSET minorem, qua maccepit. minor enim est plaga, cum ob nuciatio ne, alit interces pone, quam cum ni armis hblica uincitur is grave vulnus, inquit, ista tum est reipubluroe., ut ex eo statim occiderit, ut ne gemitum quiden edere potuerit traliatio a uulnere adu minum. I VRSI AESISSET: no quodaure intercessit et ed quod intercedens legitimo erit sta opedimenti genere γ' esset. GLADIATORE Novi HOS Aabuit igitur clodius non eos modo gladiatores tuos ei frater Ap 'pius dedit, de quibus i dictum sit ,sed eos etia, qSosipse bi aedilitatis ausa emparauit aediles enim ludos 5 munerigi diutoria popalo dabant. S VPPOSITOS: fraudem Clodi nota, qui ghidiatoris emit, non tam ut eos, quemadmodum smatisat, anno aedilitatis suae populo diret, quam ut ad caedem facienda in forum immitteret supposite igitur, per fr. Ad mi ductos, malo consilio iratos cum aliud clodi is ιn sermone ostenderet, aliud inanimo cogitaret. CARCERE EMISSIS tribuno F l P. Lisio. MA GISTRATUS: Fabriciu intelligit.supra .et est ruit atoriae, numero multitudinis uti prosingulari. a etμr

168쪽

co MMgNTARIVS enim quodam modo res Aristoteles rhetoricoru lib. 3. PURGE SY mendosa dictio riam, purgare forum, infamiam non habet quid sit, Spurces, unius iterae adie-ectione, legas uram inter G et , h, quo modo ueteres scribebant, ut maiusculas Videres, minimum differt. 1 urcatum autem Gesorum hominum sanguine forum

intelligemus et ad illud, quod supra dictum est, opti-ν ne referetur , Meministis foros unguis effundi sanguinem. NE EX EO VIDE TEMPORE: tempus stadsignificat, de quo proxime dixit, cum Fabricius de templo deiectus, Cilbius depulsius, caedes facta

1naxima. INTERCESSIONEM: hoc falsum est. nam tribuno pl. intercedi a collega leges non uetabant. Migitur, intercessionem, exponendum est, non tribuno rumpi sed reliquorum magistratuum riunmtamen opinionem uix probari posse crediderim quando enim tribuno pl. legem ferent conpulem , aut praetorem, aut ullum omnino magistratum, praeter tribunum pl. intercessiisse legimus' aut eorrectione utendum pia aliquida uetere scriptura non alienum excogitetur. certe, quod ad sententiam attinet, quum ego in emendo dis locis pctismum soleo consederare, alipiid uidetur esse reponendum, quod minus, ciliam, his, et Ilus, quam, verba, signi cet. CONSULI Metello, legem aliqzam ferenti, quam Sextilis minus e republica radicaret . non enam hoc ad Ciceronis cui impertinuis contra ci em nihil egi be Metellum in consulatu, fili constat iam enim odit sax. in Ciceronem re publiem largi As erat.

169쪽

aenah, IN ORAT, PRO SEXTIO. O 'A' IQVam eum iacentem, reconcisium plurimis uulneribus, extremo 'iritu, exanguem, et, confectum uiderent , defatigatione magis errore, quam sericordia. modo, aliquandi do caedere destiterunt et causam dicit Sextius de ui quid ita quia uiuit at id non sua culpa.di, iuga una illa extrema defuit': hae se accessisex set, reliquum stiritum exbalist set accres en-x, idium: non perer sit locum maledicit Subi-x no, homini Reatino, cur tam temere exclamdrita occisium. ipsum uero quid accusas fisum defuit gladijs ynii γ' re pugnatiit ilim, ut gladiutoridi, bus imperauisolet, ferrum non recepit Dan hae e 1 ipsa vis est, non posse emori an ilia, quod tribum uspi templum cruentauit an quod, cum esset di ablatus, primumq; respui et, non se referri ius, si 'Aἴi est crimen, quod reprehenditis ξ hic quae

, ro iudices si isto die gens ista clodia, quod sacedi, re uolt it, effecisseet, se T. Sextius,' si pro occiso

di, reli sus est, occisus esset, fuistisne ad arma itu- , riffui Jιsne uos ad patrium illum animum, madidi iorum I virilitem excitatur, fuistisne aliquandi, do remp. funestio latrone repetituri dietis mdi tunc cilitesceretis, cli λι laremini, timeretis, cum

D remp. a facinoros Irm: scuri s. aseruis esse M oppressi am,dtoue occlipatam videretis uius igia tu mortem ulcisceremini si iidem liberi esse, cr habere remp. cogitaretis de eius uirilite Mi l lil

170쪽

vi quid uos loqui, quid sentire, quid cogitare,

a quid iudicare oporteat, dubitandum putatis e Commentari US. EAE R o. D quia mortuum putarent. LOCUM: quem ad inferendam necem percuti oportuit . e Loco, ubi um fuit vetus enim locutio oco dicere oco insanire. GLADIATORIBVS qui cam in arena pugnantes populo non satisfecerint, lanista eorum magister ceruicem dare iussos interficit. TRIBUNUS PL. Sextrus. TEMPLUM Castoris: in quo obnunclauit conpuli. ORATIO.

Μ uero ipsi parricidaeis quorum effraem - Μ tus furor alitur impunitate diuturna, adeo uim D facinoris sui perhorruerunt, ut, si paulo longior D opinio mortis Sexti fuisset, Gracchum istum pusidi transferendi in nos criminis causa occidere co-DQιtarint. sensit rhsticulus non incautus neque, enim homines nequam tacere potuerunt suumn sanguinem quaeri ad restinguendum inuidiam, facinoris Clodiani mulionicam penulam arri- D puit, cum qua primum Romam ad comitia ue-Μ erat messoria se corbe contexit eum quaere-Μ rent alii Numerium, alii intium, gemini no D minis errore struatus est atque hoc scitis om- nes, usque adeo homine in periculo fuisse, quo adscitumst sextium umere quod nisi esset pano actu paulo citius, quam uellem; non issi quin dem morte mercenaris ui transferre potuissent inuidiam