Commentarii in epistolas Pauli ad Timotheum duas, ad Titum unam, ad Philemonem unam scripti a Nicolao Hemmingio.

331쪽

ORDO CAPITIS

clam enumerasset de pie formanda vita, hic oportune ex Rhetorum praescra pto,eas omnes ad certas theses, nempe duas reuo cat. Quarum prima est, Omnes magistratu obedientiam praestent. Posterior, o mnes colant inter sese mutuam dilectionem, S iuuent se mutuis ossiciis. Sed si priorem conferas cum posteriori, erit eius quaedam hypothesis, aitc ideo illam supra seci huius Epistolae quartam proposi rionem,sub qua complexus sum cum thesi de obedientia erga magistratum, OmneS superiores hypotheses Huic thesi subiungit confirmationem geminam, o bre item conclusionem addens aici haec est Prima pars huius capitis,constan propo satione,confirmatione,& conclusione Ocunda pars capitis est, de vitandis quae stionibus sephisticis, quam secimus supra quintam huius Epistolae propositionem. Huic confirmationem addit, ac ita secunda pars capitis constat propositione Scconfirmatione Tertia pars capitis est, de

332쪽

cimus seXtam propositionem huius Epistolae, addit S huic rationem, atq3 ita fiebimembris, constans propositione S conafirmatione. Qiis sicquuntur sunt familia ria quaedam S salutationes, quibus con suetum est claudi Epistolas.ct tibi F

cAPITIS, CUM OBSERVAαtione doctrinarum.

Admoneto ipsos, ut Princi σpatibus & potestatibus subiecti

sint, ut obtemperent.

Obserua hic primum quod Christia ni debeant obedientiam magistratui, de hi qua re vide Locos Philippi. Secundo, si alia i confutantur hic Anabaptistae, qui magi totiali io' stratum ciuilem e medio sublatum esse vos delinit Iunt.

viis,' Vt ad omne opus bonum sint parati, ne de quoquam maσle dicant, ne sint pugnaces, sed modesti, omnem exhibentes X 4 naanas laesus pro dixisti

333쪽

mansuetudinem erga omnes ho

mineS. In hac thesi superiores secundi capitis hypotheses contineri dixi, quae collatione contrariorum amplificatur, ut modum mutuorum officiorum e restius deliniet Apostolus Primiim enim sublatum vult contemtum proximi, qui a superbia o tum trahit. Dcinde lites, quae e eadem radice pullulant. His opponit humanita tem dc mansuetudinem , quarum Prior humanitas ξπuias graecis est, quae prinprie virtus est, ex sincero cordis astectumanans, Sciatione a me stibus minime ni hala. Haec omnia in meliorem partem acetcipit, non sequens θακ ρGCοιφικωop, ideolsoue proximum, ion Propter leuia errata vel contemnit vel reiicit Posterior, mansuetudo est graecis dαοτηρ, quam Plato definit tranquillitatem dc statum men iis, qui efficit ut qui illa praeditus est, non facile commoueatur. Obseruandum ita phoc loco,qudd, quemadmodum superbia siue contemtus proxinai doli tes, mutua officia dilectionis impediant: Ita eadem promoueant di alant humanitas S mansuetudo. Nota distributionis ad status de conditioneS

illani vicia d

la hoc

334쪽

Nam eramus Sc nos aliquando a mentes, immorigeri, errans

tes, seruientes cupiditatibus 8c uoluptatibus uariis, in malicia Minuidia degentes, odiosi, alii alios odio prosequentes.

Ratio propositionis prior silmta est a consideratione propriorum victorum, quibus vel aliquando, vel adhuc obnoxii sumus. Huc illud Christi de trabe festuca Acute enim aliorum vicia cernimus, nostra vel non consideramus, vel vi leuia contemnimus Qtiare ad fouendam mutuam dilectionem,no parum facit propria vicia considerare. Nam ea OX O mo Uent, ut mitius agamus cum aliis, quos videmus in eode in nobiscum haerere luto.

Ex hoc ergo loco obseruanda sunt haec in pri mis. Primum, conscientia propriori scelerum nos ad parcendum aliis invitet be-n cundo, priora scelara pios in ossicio cont1-

335쪽

EPIST. PAVLInmnt, neve superbiant ob dona collata, vel securitati se rursus dedant. Tertio, qua D nam simus extra Christum, nimirum treme miseri, ostenditur. Tribuit enim septem attributa iis, qui sunt extra Christum. Primum enim mentes seu stultos eos appellat. Vere enim stulticia est omnia sapientia carnis sine noticia Christi. Securio, vocat immorigeros, inobedientes. Nam sine Christo nec Deo vlla nec homi ait vera qhedientia praestari potest. Tertio,

vocat errantes. Aberrat enim a veraris Via omnis, qui ignorat Christum salutis iam. tiario, seruos cupiditatum de Ioluptatum appellat, eo quod spiritus imperio non sint subditi, sed carni solum modo, quae ea quaerit, quae sibi suavia esse videntur. Quinto, eos in malicias inui dia degere asserit. Huc enim impellit domesticus hospes, peccatum originis, non domitum ac repressum lege Dei per Spiri tum sanetum. Sexto, odiosos appellat,dignos odio propter scelera dc turpitudinem. Septimo, inuidentes sibi inuicem. Hic obseruandum est, quod Paulus non solum hac descriptione depingit impios nondum conuersos ad Christum, sed eti-

uigii uita

336쪽

his opponuntur vicijs,sed entur,nimirum ut sint non stulti iam, sed in Christopria dentes, non inobedientes sed obedientes, at sita de caeteriS.

At postquam bonitas Rhin

manitas apparuit seruatoris nos stri Dei, non ex operibus iustisciae, quae fecimus nos, sed ex sua misericordia seruauit nos,per lauacrum regenerationis ienos Uationem Spiritus sancta, quem effudit in nos copiose, per Iesum Christum seruatorem nostrum, ut iustificati ipsius gratia, haereσdes eniceremur siccundum spem

uitae aeternae.

Secunda ratio propositionis sumta a redemtionis Se regenerationis finibus, cuius summa est. Nos sumus redemti, rege nerati ac iustificati gratis. Ergo par est, tvitam is mores instituamus, hac redem tione, regeneratione Sc iustificatione didinos. Verum nunc ideo breuius hanc sen

337쪽

EPIST. PAVLI tentiam explicabo, quia praecipua esus membra in z.capite attigi Primo loco causas salutis, non in nobis, sed in saluatore nostro Deo collocat,nimirum bonitarem, in λοωθρωπι α 3,ac misericordiam, de quihus in ecundo capite dictum est. Deinde occurrit obiectioni Iusticiariorum is Phari eorum de operibus, inquiens: Non ex Operibus iusticiae, quae faciebamus nos. Hic duo obserua. Prius, quod opera non sint causae iustificationis nostrae,nec merseta. Posterius, quod Paulus hic ab exem Plo argumentetur, quasi dicat, cum Deus nobis sine nostris operibus d meritis ex mera bonitate tantam salutem praestiterit, dignum est, nos, ipsius Filii, Patris exemplum secuti, hominibus qui nihil no- his boni seceriit, benefaciamus. Huc Chri fit exhortatio pertinet Estote miserico des sicut pater Pignus d argumen tum donatae salutis addit, nimirum B

ptismum, quem vocat lauacrum regeneraetionis, metonym a hebraica Nam symbolon pro re posuit. Porro haec periphrasis Baptismi multiplicem doctrinam conisen et Primum enim, quae sint Christi beneficia, indicat, nimii uni abluere a peccato,d regenerare ad vitam aeternam. Se cundo, ut at luti ii

338쪽

cundo, docet quare sit sacramentum Baptismus, nimirum quod sit eiusdem ab lutioni R regenerationis, quae fiunt per

Christum, sigillum Sc symbolon Ter

tio, monet nos fidei, sine qua Baptismus nihil iuuat. Quarto, admonet nos fugae Peccati, quae fit per regenerationem, hoc est, per mortificationem carnis, vivificationem spiritus, unde merito ad mutuam dilectionem moueri deberemus. Vis BD ptismi, in quo sita sit, exprimit, cum addit: renouationem Spiritus sancti. Non enim aqua virtutem abluendi spiritualiter, dc regenerandi vim ullam habet, sed Spiritus sanctus virtus est, qui facit ut in Christum credamus,qui nos sanguine quidem abluit de morte mortificat, de resurrectione vivificat, de qua re agit hic Paulus. Hunc Spiritum dicit effusum opulente, qui est causa adiuuans nos in hac virium imbecillitate, ut possimus in pietatis studio pergere Deus enim misericordia sua saluos nos fecit per Christum, cuius gratia renati,Spiritum sanctum accepimus abunde, qui nos iuuat ad praestandam Deo hedientiam. Vnde obseruandum est,

quod quicquid boni in Christianorum vita appareat, id torum huic radici, quae

339쪽

Fidelis sermo, R de his uolo

te asseuerare, ut studeant bona opera tueri, qui crediderunt

Concitisio est primae partis huius capitis, constans comprobatione d repeti tione Comprobatione enim exigit serium studium seriam curam doctrinae Prositae. Repetione vero ipsam propotationem rursus ponit ob oculos.

Haec sunt honesta citisia hominibus

Rationem ab honestora utili , quae duo maxime hominem trahere solent, a

terit.

Stultas autem quaestiones Rgenealogiasa contentiones ac Pugnas legales cohibe.

Haec est quinta huius Epistolae proposita

340쪽

tici, latita a

positio. Non hic prohibet Paulus quaeroire, quae ignoramus utilia Ad stultas,id est, nilut conducendas ad pietatem, aut vitam formandam, fugiendas quaestiones o net, significans Episcopum in omnibus debere, tilitatem quaerere, utilitatem, ii quam, quae sita est insana doctrina, o nestis moribus. Pugnae legales sunt con tentiones de lege doceremoniis, imo etiam de iusticia legis.

Stuit enim nutilessianae.

Ratio huius quintae propositionis, inutiles superuacuae quaestiones sunt m. giendae: Haec ratio monet pium concio Ita rorem,ut nihil quaerat, nihil doceat, nisiouod ad pietatem dc vitam formandam

conducit.

Haereticum hominem post una in Walteram admonitio.

nem vita. Sexta de postrema huius Epistolae

propositio. Huc pertinet praeceptum D inini:Cauete a fallis Prophetis. Obseruan dum hoc loco Pauli praeceptum, Ut relin quamus vanos disputatore dc quaesti