Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemilij additi. Perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

381쪽

FRANCIs CVS I. VALE. R. E X s7 a 83 ad mutua ad xilia submittenda facilior locus uidebatur Ex ea turricula siclops emisiis ita perterrebant Galli Upidanos , consilium ut in eundum Laeuae fuerit de ea di- ruenda. itaque multis trique ingentibus admotis machinis,celeriter diruta est quibusita oppresis. Pergit R ex umbem onagnare,quali allis moenibus σases' Palicio ad propugnaculum Aquitanos cum sancto lephano Ambleuitano mittit atque hi munitionibus praeruptis si recentes alii submis fuissent, poterant loco potiri. Sed Ambliuiliano necato, dum nemo fert au xibu,mu itis uulneribus confectι rediere. Etsane Jerabat Rex futurum idque malebat, ut pictis rebus hocles agerent de de-δtιone. Ipse cum alueo ueteri uult Ticinum deste tire, impensis factis grauismis , frustratus est. addunt m alis multis de caelo aquis decidentibus impetu aquarum opera corrui He. cumque Ticinum postea Reac diuertisiet fosssis et uallo a Laeua excitato impeditum ne uine admoueret: quo a ne disiidet ab his qui omissas munitiones scripsere. Lo quoque tempore possulatus unus e Caesarianis maiestatis, quasi Regi pertiteras indicasset laborare ob fessossulphurei apparatus inopia, cum tormentis facta infectis efferre cogeretur,damnatus est. nuptus aὰ supplicium saniorem mentem Laeuae imprecatus est, qui crudelitatem exerceret in se innocente,ut eo exemplo dete reret Germanos ne se commouerent. Resupinato redi-

stricto carnifex pectus aperuit gladio, manu sanguino lentaco hepar, praecordia ab Enaxit, minutims in stutia reliquas partes corporis dissecuit, improba simulatione tegente hoste crudelitatem, omnesique Nerones σPhalaridas Domitianosque uincente exemplo proposito ἡ Πιmι parum memoris humanae Focreatos. Claudius Lon- Arnol. Ferroni Lib. VII. Aa iij

382쪽

FRANCI SCUS I. VALE. REX 37gauillanus ciu incautius munitiones lecta siclopo ictus magnum fui desiderium reliquit. Interea per Albertum

Pium Carporum Comitem clandestina in ira faedera inter Clementem Pontificem Maximum, Regem er Venetos:

missos I. Matthaeo Giberto Veronensi potisce hortabatur Caesarianos Pontifex ad inducias, donec conuenisset inter Regem CP Caesarianos. eos uentum est ut principio ferretur hae leges Caesarianis, donec agitur de foederibur utrique quas urbes occuparent retinerent: id si di*licere penes Pontilicem quasi equestrum interea Mediolanum mgneret. Ipse cum se faedere Adriani non teneri diceret,ne Florentini, Senses, Lucenses pactam prius pecuniam numerarent effecerat. Rex Fublata induciam ste

. Stu ardum Albaniae regulum π Rentium Cerrumiat- tributis eis decem peditum millibus ,sexcentis equitibus,aed Neapolim recipiendam mittit, consilio maxime Pontificis er Venetoru:ut reuocaret Caesarianos ad sua tuenda, dissuadentibus multis qui copiis distrahi nolebῖ. desideraturus est Rex eas postea copiaue. Ille in senem; sines profectus adiuuante etiam Fabio Petrucio, qui S enen ι-sus mutata reipublicae forma praeerat ab eis π tormenta bellica oe' pecunias ad bellum palam sumpsit. Clemes tamen cum uanas'e Albanuι lues do remoraretur eius iter, hoc ipso sie uentitans Gesari cum modo harum modo istarum partium uideri uult. geminissessu sedens utraque exclusius est,'Caesarianis, m Gallis aeque seu tectus: prudentissimus interea sibi uiseus qui bellum aleret. Ac possea parum abfuit rumore pugnae aduerso intellecto, quin Albanius Romae ab Histants interciperetur, ni Rentius auxilio ei fuisset libero aditu in Gustiam dato. Ea expeditio eius fuit mρ menti, ut Carolis Lavo ius ni

383쪽

FRANCISCvs I. VALE. REX s7 18 Dauatus multis precibus dissiuasi peti Cr in aduentu Borbonii differrentur ut ea consilia impetrasset, ad Neapo-

tim tu ea am redire uoluerit. Interea a Germanis cum in

opia ac fames timeretur concursus est ad Laeuam factus: A ornio quo qne magnae apud eos nobilitatis crauthoritatis seditionis stimulatore cr cocitatore,a quo π dissipatos ferunt siermones de Papia Regi dededa. Ita sua lde fuit prouidendum Laevae, ne in hac tantam materiem seditionis ea funesta fax adhaeresiceret, CP undique a civibus magna acerbitate exactis pecunqssumptisq; tannis quibus illis uestes confectaesunt militares olutossit pendio sedauitseeditionem: i iis uasapua omnia arge-tea liquefacta er inde pecunia collata in eos erogari .palam quoque sumptis donariis, Ilatuis, calicibus, patellis, thuribulis pollubris,phalis,capedunculis esacris omniabus locis a Laeva quos AIornius ad caenam uocatus ueneno siublatus est nes expertem Laeuam fuissee huius co- filii palam omnes praedicabant. Saeuiente uero Deme culigna ad Obsonium parandum deesseent, Germani lauti Psime aedificatas aedes Papiensium, asperibus contignationibusq; direptis,nudabant, eisq; pro lsetis utebatur. Scio ita rumoribus uulgi exagitatum, Cr a quibusdam pro re seria Acriptum missum fulsee clam a R ege ad Laeua μώ-litii Fracificani hominem. qui Laeuae fuerat olim a sacris cof ionibus, ut per eum oblatu ingenti pecunia policitaret eum ad Papiam dedendum. Huic ob utrae morumque sanrem Oniam, Cr opinionem quam olim de eo conceperat, illum pepercispe; cum prius laqueum interminatus esen admonuisses, operam potius dependeret sacris uoluendis, quam acuendis hominibus ad uiolandum fide: id ipsi etiam Caesariani et Laeuae familiares falsum fatentur. Sut Arnol. Ferroni Lib. VII. Aa iii

384쪽

FRANCIS CVS I. VALE. REX s7 qui narret obstesios ad eam caritatem rerum penuriamsnenisse, ut consumptis equinis asinin q; carnibus, uix haereperirentur, cum gallina nummo aureo Gallico ueniret.

Alis uero conuiuia eosis fusissime iniissee, quasi in summa

omnium reru copia contendunt. Cur itabit e Papia in castra Gallica Hilanorum exploratores ,s' ad Daualum G Lano tum quorum dubia side Rex utebatur. Dauulus

certior factus ob Itipendia non soluta periculum essene

tumultuentur Germani, ueteranos duossubornat hecie mercatorum, qui praetextu uini in castra regia deferendi xu tabernaculis ubi primu licuit anc iti praelio o cupatis Gallis, Papiam se proripuere, triaque nummum aureorμm millia Laeuae reddiderunt,assi Aes paratam quidem reliquam esse pecuniam, fieri uero non posse hoc tempore circumsidentibus Gallis itinera omnia,tuto ut in urbem inferri psit. Ita illis ad tempus placatis, admonitos Lae*a de toto B orbonii Daualis consilio, qui regiaca bra invasuri essent, utrique se ad belli praemia ubi deebellatum esset accingebant. Sunt qui per Η 'anos qui co scientia sceleris patrati in Gallica cactra transfugerant, rursus eis solicitatis a Duuato, expiatione omnis steteris condonationeque proposita,pecuniam allatam Laeuae uelint. Interea per Alphonsum ferrarisium regulum curatus inges apparatus sulphurei pulueris in castra perductus est Ioannesique Medices oblatis a Regesium inis fi pendiis cum multis cohortibus equitatuque lectomo, relictu Caesarianis in canna Gallica uenit pridie Nonas Decembres . Huius aduentu territi obsies cum candida uexilla quindecim haud longe a moenibus ossentata fuissent, conatiq: sunt Mediceι pedites admotis sicalissiubire muros,vano conam,cum Germani irruetes omnes δε-

385쪽

FRANCIs Cus I. VALE. REX set assiecisbent Cum G ermani quererentur integra stipendia

non soluta, Laeua intelligens canonicis templi quod Mo-ius uocan' ecuniam esse reconditam, o nnem accepit argenteosique baculos qui in lar fascium ex insignium Ticinensis omnasiti Rectori praeeutibus apparitoribus cis cubereisolent, in usius uos conuertit. Nonis Ianuarii Rex imperat turrim moenibus sitam machinis quati, tentaturus hac parte irruptione. haec biduo qualbata uel ita corruit ut ruina mari aditum difficilem Galgis praeberet, uelut alii aiunt ex parte latum concisa irruptionem distulit. Carolus Borbonius qui ad Ferdinandum Caesaris fratre ad noua auxilia Germanorum paranda peruenerat, etsipa Aca pecunia accepta cum accendisset ye praedae pollicitationibusq; Germanos, sex peditum millia, uo equitu contra χit venere cum Borbonio Georgius Frun tergus quem alii F ronte uin uocat, Marcus Psittacus Empsius quem CPSιthium uocant; π qui equitatui praeerat Nicolaus Salmus. Hos Germani scriptores magis Borbonii uel amicitia uelposscitationibus unus enim omnium optime comprehendere Germanos,quos olim multis rebus in Gallia detinuerat amicitia,meri obsequio,cum iis communicare quod habebat didicerat perictos scribunt ad

iter,quam Ferdinandι hortationibus. Borbonius cum his Germanoru auxiluissexto Calend. Februari pus in agro Lauden hisse deinde cum Lanoia Dauatoque coniungit ad Laudem. Huius Daualis consilio ad Papiam conte-dunt: quippe cu dubio praetio ex urbe erumpentibus Laeuianis pugnari posset, π foras multae peditum equitum scopiae adessent, Regem sese intercepturos non desterabit: quem affirmabat Borbonius ni quam fe e Payia nisi aut

uictorem aut uictum commoturum . ita ei esse connituta Arnos. Ferroni Lib. VII.

386쪽

FRANCISCUS I. VALE. REX s consilia,etiam accisis rebus ut magis poeniteret eum carpisse quam liceret desistere Rex nuntiato B orbonii, La-noi, Davalis aduentu, ex Rhetis oe' sedanis noua ae-cersiit auxilia: Ludovicum s Palavicinum Manstedifratrem,Gυ donem σFrancisium R angonios cum aliquot peditum equitumq; turmis,oblato stipendio adsie inuitat. Accidit autem ut Palavicinus annonam quae in castita hostium inferretur attributis sibi peditibus mille quinge

ris,m quadringentis equitibus impedire nactusq; Caesarianos interciperet, iam sfortiae qui Cremonae Fub-fiterat terrori esset, dum Casale maius muniisset. Missus

est ad eum reprimendum a Vortia Alexander Bentivolus Bononiensis. admonuerat Francisius Risonius Palavicinum per litteras, se intra paucos dies cu delectis equitibus peditibuτs uenturum. At Palavicinus contemptis Uortiams,ne participem a ciscere uideretur laudis Ra- Ionium,occurrit mox Bentivolo .pugnatum enutrinque summa alacritate. Bentiuolus praetoriam cohortem s fomtiae quam ab eo acceperat constabat ea ueterano militocu immisisset in Palavicianos, perturbauit ordinet, mox er dispauit. Palavicinus equo excussus cumseuo ad pugnam reuocaret captus em reliqui fuga sibi consuluerem bis oe' captis e caesis. Eodem tempore Michael Salutianus Genuenses Savonenseras obsidebat: Andreasque Auria pro Gallis, π Hugo M ocata pro Caesarianis classe instructa aderant. Defertur ad M oncatam Casticos p dites ad veragrium sedere oscitantes uino,luxu,epulissdi fluentes. Is clas impositis peditibus ad eos opprime-dos contendit. Pombrianus er SAEncto chem antim e Lemovicensium nobilitate, cum Simone Tibaldo Romanoc Gigantio Corso Gallicis Italicus cohortibus Praeerat:

387쪽

FRANCIs CVs I. VALE. REX 17 rgser tametsi aegre in officio militem cotinerent, ipsi tamen cum paucis alijs excubabant,uigiliasq; agebant. his cum esset nuntiatum adesse hostes cum paucis cohortibus, in

eos erumpunt uocatis omnibus ad arma. Moncuta qui

sucum sibi factum uideret, adseuos se in classem reci-rere uellet classem restantibus aduersis uentis soluisse uidetoos tamen expediens ad pugnam paululum restitit. donec undique suis fugientibus capitur. Rex omissa Genuae obsidione adsie euocat mille pedites Italos hi Tibaudo cr Gigantio ducibus ad iter se accinxerant,peruenerantque nullo ordine in agrum Alexandrinum. Praeerat Alexadriae Gustar Monus. is certior factus palares eos stagari,atos tenere, cum octingentis peditibus centum sequitibus Alexandria egressus, in eos impetum facitfaciles oppressis multis reliquos in fuga uertit. Multi tamein Castellariu oppidu perfugire; quos et ille obsessos ea coditione recepi ut armis equisq; acceptissaluos emitteret. Tibaldus cir Gigantius antea Sauonam ad Salutianum redierat Rex cocusuae Borbonii, Lanoi, Davalis adue tu, Tremolium , Franciscum Borbonium, Lescunum qui Mediolani erant ad se euocat, cura Mediolani manda -- a Theodoro Triuultio,quid agat consulit. Tum Tremo

M li infinior, papiae oppugnationem tant 'er differendam

,, ait,donec traducto in tutiora loca exercitu trans Ticinsiis nouum belli ineant consilium,aut ad Binusicum motis ca- ,. stris uetera illa militarium hominum iactitans, Citiis ueri nire periculum cum coη temnitur, cotemnique esse leuius quam percuti eripienda esse tela irato Borbonio,non dari da uentre iratum, uenire uitaeseuae prodigum , uenire cum is Plectissimis Germanorum cop*s. adesse La notum m Da- , ualum cum Η 'ano pedite uetemno, qui mori sibi tutum

P . ..., Arnol. Ferroni Lib. V a.

388쪽

FRANCIs CVS I. VALE. REX π putet adeo praemiis praedas accesus ruiturus sit:qui mor tem sic negligat metuendum. Honestum laudabiles esse

νε seruire tempori, cederefortunae ad tempus. Erumpetibus M L aeuianis ex urbe, urgentibus Caesarianis alia parteO- cilibutum ut Rexfacilius obsideatur quam obsederit Pa prensis. Magnas'e obsessam Papiam, nunc aduentanti-m bus hostium uiribus ortunae uim temporum s rationem ,, in consilium admitti debere. Sic instare futura mala,ut tam men uitari possntprudentia. Transiere in Tremolijsiententiam Palicius, Lesiunus,Franciscus Borbonius, Sussortius, Sanseuerinus. At Gounferius ita castita munita aie-- bat, ut uis hostium metui non debeat. Proinde ita quidemia agendum, ut nisi potioribus oblatis conditionibus praelio is non decernatur,ita dilapsuras hostiles copias quisus nulis lastipendia persoluantur: ut potiamur commodis ferenis da in comoda. Fraudesse Borbonii σDauabsemper ue- , ritum,nunc minus esse noxias cum int ape .miserrimaia esse angi metu mali quod nondum impendeat: raro peri-- culum sine periculo uinci: alios Regem uidisse uentos, a -- lias pro*exisse animo procellas:ati s impendentibus temis pestatibus non cessisse; alijs turbinibus ac fluctibus regniis naue saluam inportu collocassean rebus dubiis plurimu . .

M ualere animi magnitudinem. In eas plagas iam irretitumis Borbonium trifugam'exulem undese explicare uix

M p in huius belti conficiendi multo sie maximam fit em in is erecto Gadorum animo posuisse. Incumbendu esse omni-- bus ut in alieno solo ad besium labore ae adsuefacti, de . is retinenda pristinagloria soliciti sint . itaque aequum esseis expergefieri oe' accendi adpraelium Gres exigat

is nunc maxime gerendum animum adjcere nec patienia is talem occasionem diuinitus oblatam elabi nec commi

tendum

389쪽

pR ANCIs CVS I. VALE. REX s7 is ., fendum ut Dudi ' cunctatio: dandam petius operam

,, ut illata plurima incommoda nunc uindicentur. Papien- ,, Iibus ut primae oppugnationis exitus animos dare, ita di,, rutos pa*m murossummamq; rerum omnium penuriam is sollicitos habere meque enim facilem refectionem defici-M ente materia; Cr multis iam aut belli impetu aut inedia, extinctis, maiore multitudine opus esse ad tuendam um,, beman Gou erit stententiam transiere multi ex nobiliatate Gallica,quos inuetus feroces Cy ad aduersos omnes caseus promptissimos reddiderat. Rex eum sententiam quae ultimo loco dicta esi approbabat,hortante maxime Samma fallo, qui Caesarianorum uires eleuans, blanda pro uerusiolitus ingerere, opinione prudentiae sibi conciliata fallebat: magnisique additis munitionibus fisiis a tergo,a fronte, CP sinistra firmarat castra, antea septi etiam Papiesis moenibui ea obtexerat. Borbo mus, cui una cum Laonio decretum erat supremum imperium priuρ quam e Laude Caesariani moueret in Regem, milites hae M sibi oratione uocatos, excitandos putauit: Tandem alim quundo comilitones laetor illuxisse diem,quo potestas uo- ., bis daretur, ut quantum animi, quantum roboris, quan-- tum fidei uobis inesset, or Caesari de uobis optime merito M cr ciuibus Papiensibus, Antonio Laeuae delisiimissμ-- cijs Germanis ostendendi daretur occasio. Me quidem ip- ,, sum nihil aeque ac pulcherrimae uictoriae adipiscendae curi pidosolicitabat: ita diurnis nocturn que horis agitaba, o si qua possem pulcherrimorum facinorum patrandorum ,, uobis author esse: uoto enim meo abunde id se picere ar-

,, bitrabar. Id uero siupra uom,uictores nos uolitare pero-

ω κου hominustruitute depulsa afidelissimissociis uos δε- ., cori pristinaes maiestati restituto imperio. Ac mihi quide

Arnol. Ferram Lib. VII.

390쪽

tRANCIs CVS I. VA . REX quandiu in Gallia olim uel leuissima stem uidi ab eo quo.

opprimebar onere resti radi, orbenda multa Cr co- coquenda rebari posteaquam ueterem me ferendo iniuriam inuitare nouum uidi, nectique mihi grauiores laqueos, natui mecum insignem esse materiam oblatam insectandi Regu: miseros uossocios uindicandi in prose rendo Caesaris imperio omnem ei meam operam Eudius

deferendi. Mutata est mihi fides quae irritata fuerat iniuria. Ο quando facta uerues potiora suntlitote depente-tia ducum mouenda castra, mox hostem oppugnandum..uo notus eam siententiam dicerem qua regia castra inuadenda essent, certe ignosteretis, ueniam ueteribus fiamultatibus querelus praeberetis. Nunc ea demit summa uoluptas est, uel quod id Papiensibus, Leuae Germanissprodest quarto iam mense obseesiis, ut ira nostra nihil a co- modo publico differat: uel quod authores habeo Daualum uirum'prudentissimum m fortis mum , ω' La- notum caut imum. Q sipropter insigne odium in me

callicum,ca nu omni impetu putant oppugnanda, quonam me animo esse oportet,qui uindicandae contumeliae occasionem hactenus terra maris tot exuntiatu laboribus quesierim'Iamdudum parauimus omnia qua pertineant hostium oppugnationem con 'irantem Italia,coniunctum Cermaniam paratas copias,expeditos duces u detis. Retinenda est uobis comititones priona animi magnitudo: repetenda uetus illa alacritas , iuuadendi μη

hoste quod diu quidem distulimus: sed erat tunc occasio

numero illis superioribus dura illa quidem,sed tame iusta. nunc quidem nulla: aequalis aut maior numerus. ad haec fatigam Uberna oppugnatione,eruptionibu screbru Papiensium, si recentes occurrimus: nunc ut occu-