Joachim Jungius und sein Zeitalter

281쪽

unive is tunitatione resirim aequi illa particulari, ut: -- --mines qui redunt salvantur, aequiposse huic: Quidam Mahies sanvantur. ungitis in is in s intui, in in m iniri an Rhinita boni

Gratia et misericordia Domini te Dei nostri maneat nobiseum et proti, sta nos in aeternum per Dolnintam e Salvatorem nostrum Jesum Christum Amen. Facere non potui, vir excellentissime, quin hac occasione et per juvenem hunc eruditum et pium, amicum meum, ad vos modo proficiscentem, te licet ignotum de acie ipse ignotus litteris tamen meis coinpellarem. Novi enim te spiritu quod ad verant amicitiam satis est et diligo te ab eo tempore, quo primum apud inicum quendam de scriptis luis aliquid videre et legere eo litigit quamquam id parum admodum suerit, ni nitrui paucae quaedani disputationes de demonstratione ex iis, quos in gymnasio vestro discipulis luis ventilandas proposuisti. Optare coepi tuas quam plurimas et omnes tuas, quas ea de re conscripsisti disquisitiones, videre et legere placebat

plurimit m non tam ob novitarent, quant Bh videntem veritatem tua de demonstratione et scientiae constitutione gententia. His vero proximis nunditiis io Siris incidi primunt in libellum tuum logici in quia te an II Proxime superiori amburgi editus est, et iisdem diebus ah antico alio oblata est mihi De Dinget a phia phili sol h ae, quam appellas Pro tonoeat tam mugir paraa quam avide perlegi ei mihi descripsi ex eaque primum, quorsum sonatus tui tenderent,ciarius perspexi, vehementerque ea de re gavisus sum. Video enim te non tantum esse ex eorum numero virorum doctissimorum erga

studium sapientiae optime asseclorum qui non usitatis conatibus in tellectum humanum a tenebris ignorantiae et variorum errorum vindieare laborant, sed et inter omnes ipsos siquid videre et judicare possum viam rectissimam et pulcherrimana ingressum esse, qua sola ad eum, Diuitiae by Corale

282쪽

ad quem omnes diei sapientiae singulares amatores collimare videmus, seopum perveniri omni issime potest. Nam sere omnes qui negligentiorem et praeposterum istum philosophandi modum, qualis hodie apud philosophantium vulgus in usu est, perosi, meliori studio ac rationi

ψε itali suppetias sem emi ii sunt, rejecto Aristotele et print ipiis ejussere omnibus, non ianium plastris sed et logicis, nova principia et philosophandi inodose,eogitare laborarunt qua quidem ratione illi vim lanium. qnanimn vobierant, ad sapientiae studia promovenda si hi attulisse aut adlam posse mihi videntur multiplicavi enim ramilias et se eias philosophorum, sed non multiplicant,eientiani. Tu vero qui antiquae togiees ei antiquissimorum pri ne ipiornm verum usum illustras et ex antiquis multorum saevistiori in tenet, is in novam lueem producis, ne ea, quae ab antiquis vere a sapienter in 'enis et cogitata sunt, una cum erroribus ipsorum rescis, sed modum pulebei rimum, quo verum a lalso certum,h itineri in seri piis, quibus anteeessores nostri scientias et sapientiae studia illustrare eo ii sunt, diseemi e segregari debeat, ostendis, veram sapientiae perficiendae viam Oceu pasti nec ego aliud

iam magis ut votis habeo, quam ut plures viri docti in eandem hane viam omites se tibi alunoni quod etiam laturum spem, si modo protonoeti eam tuam copiosius explicatam et consimiaiam in lucem et conspectum omimim produxeris, quod ut a divini Numinis gloria a quo talentum hoc iuum in hunc eundem sinem aerepisti et Veritatis ab omni parte laborantis ei inter impotentes semisapie tum a praepostem affectus ei impetus plurimum periclitaniis incoli miis omnino a te exigit si enim plures Dei et integerrimi viri. quorum sine dubio non parvum nu nerum Deus in omni inis habet, in id ineabuerint studiaque sua eo contulerint omnibus illis amimagnis viris ueusque ei per tot saee uia conges iis sapientiae thesauris, secundum principia videntissimae veritatis e eussis, tandem quid verum a uitie in iis, quid etiam falsum ae damnosum, quid erium atque oua dubitionis aleam positum, quid item incertum adhuc sit, omnium etiam simplicior im mentibus elarius a pareat, habebit genus .manum, de quo iure sibi plurimum gratulari poterit, veram Mitiee et planissimam ad veram felicitatem iam ei solidum aeternae pacis undamenium, quo iacto ei firmat aurea seeuia sponte sequentur intelligo quid seribam, ne quis me

ex laticum pulei, et ostende hue sequens aetas vivit enim Deus vindex et custos veritatis suae, quam premi quidem ad tempus, sed non opprimi sinit. Hoc tamen exisiano monendos esse omnes, qui sinceriori studio et puro eo inniique amore veram illam ei perseeu rem sapientiam quaerunt, ut in labore hoc suo sapienter proeedani, ne ipsis quoque contingat id, quod vulgo iam sapientibus quam insipientibus utrique hodie eontingere videmus.

283쪽

S. D. Clarissime D. Jungi, domine ei amisin honorande, Dd propemodum menses fluetia me habuit, antequam stabiliri eo illa potuerunt. Nimo abeo in Polonia hiematurus, laboresque inceptos eum Deo eontinuaturus. Statim Tua Philosophica et ollegae vi D. Tassii continendavi Excellentissimo no Archi- Cancellario, sicut et Academiae mallensis cancellario, amni Solis, moriun uter que talia promovendi ardorem prae se serunt non vulgarem. Intellexi lare, ut per D. Legatum, D. yisium, o eum g tur: -

in antecessum seire volui. Salutem nomine meo quaeso nuntia D.

Tassio, quem videndi et alloquendi quod non data in copia, doleo Alio id sperabimus tempore ut fiat, provisurum Deum. Valeis o junctissima pectora, decusque literarum et sapientiae verioris augere pergite Raptissime seribebam in discessu a Suesia Noriopiae . Semst. V. Anno 16 2.

d negotiorum ibidem successu quantum ad studii ui Philosophici promotionem edocui, qui Vobis fiat, nihil amplius innotuit, neque id a vobis vel aliunde exquirere occasio fuit. Nunc ut aliquid de

inviom cognoscamus, per visum est uti praesentium latoris qua nobis, per vos, ad sit rediturus, Te coram salutare et alloqui non

magis mihi ea re gratis tum quam suomet obsecun daturus genis)proponii. Est is verioris philosophiae in naturalibus praesertim sagax indagator, erius in ea re felix curiositas publice jam editis in lucem libris noleseere coepit, indiesque majora expectamus, D. Iohannes sophronius Roxal a Prae hyen. ' Nominasse sat est umbram hominis habes ipsum videre si voles, audi. Audies eadem opera, Si voles, de me etiam studiorumque meorum statu ita enim scriptionis laeere Diem compendium. nimendo ibi hunc non tantum ut

284쪽

amicum nosimila, sed ui virum bonum ex asse, cui nihil nisi rectum ei simplex ordi esti Salis dixi quia omnia dixi, quod ad Onamen dandum ibi tali hunc talem sumiunt. Salinat ex me clariss D. --sius cuius aeque ut Tuae res, aut spes, quo sint sinist, οὐ uere aveo. Mihi adhue eum verborum corticibus lueta est, eaque ultra quam molaram ei diuturma et molesia. In refingenda ei perscienda ramiam et adiunctis libellis suas ei rogatu multorum occupor hucusque. O quam vellem Aorni in huc pertaediosa melioren desiderio realium deiungi semel Deus me iuvet vobisque simul, qui severiores ossis Musas, sellae largiri successus. Valete memnque hunc ei si vultis immunem posthue amicum commendatum habete amori ei candori vestro. Ubingae Borussorum Vri uni 16M.

Excellentiss. D. Tuae observantio. a. comenius.

8 figente iussiitine en init se inlle an af iv unbiungi u thtiit Togei in inlittungo ten Oxos copiae phys min. cap. II mit. an Tasu vom 30. Ruri 164 au imiterbam Cordatus juvenis Bern hardus Varenius quantum 1e atque omnium mortalium πικω- τατον, Collegam illum tuum D. Iungi um, facere videres, aliquando sortasse in suis ad te describere conabitiar. In meiterhin in Belrti Minerbamal de thm an bie Rathematiter opai gestellten vo thm eibit vors her gelde te stilis ahe: Ego rigidissim: im sensuram etiam accuratissimi vestri Apodietici expeto. Quam si impetravero, summo me beneficiuasseetum arbitrabor. an em Urie ' niungius vom 1. Ulai 1685 sebteibi sell: Etsi tuam,

vir eximie sententiam de II istra relut aliun eula vatile fit ire aveo, quippe qui te incomparabilem demonstrative docendi ei dedocendi artili en esse probe sciam; lamen, quum piaculum putarem fieroicos tuos laboreS vel tantissum interpellare , - - decrevi a gerillen d abstinere. iubim September 1645 Postquam vero tam incomtiar alii lem Apode ictinviderem aliquantulum υταρκείας ibi si in tu monstratione mea deSiderare egomel sentinuo mecum. Oportis aliquid subesse, quod meos

oeulo fugerit. Non temere est, quod Jungius aliquid in Pellii apodixi

285쪽

Carolo Cavendis Baroni AnglO. s. P. Uli multum me recreat honoris eum tuum, Vir gratiose et enevolentiae Ille num de conatibus meis ludicium ita saepe allacritate in mimiit in redibilis horum hominiim inter quos vivo, circa veritatis inquisitionem torpor et Saeptus philosophiae contemptus. Juventus literis addicta, si quid ultra vulgaria studia, quibus divitiae honores aliaeve commodi tales Paralitur, subtilius meditatur, in theologicis rixis ingenium deterit assius pertinaci morbo adhuc languet, ita solus utcunqlle philosophiae I rotis foren lue ago. Praeterea ingratis nonnullis negotiis ita distra hori ut de physicis aut phoranomicis parul rogitare liceat. De logici meis curis orsan propediem aliquid putilita luci videbis. n. Hobhei lilae ita non capio egregium quidem minatur, de u rectius ubi tu egra prodierint, judica hitur. Stellam miram et singulis annis evaneseentem et rursus apparentem ut te

Tassius salutem adscribit. Hamburgi d M. Iul. a. 649.

st iii a Ser De veritate prout distinguitur a revelatione eis, da ιuet 1624 U

286쪽

Die aufmerffam sungiu un se in Suniter die Thitici eii Tegearteδverso ulten, lebri unter anber folgende Stelle au Meland Erie se suuiigius au 2 raldinae Vi, 1639: Mons de Chartes, quo in angulo iam latitet nescio, brevi autem, ut lypographus la Matre mihi retulit, huc se procliti et suumque librum latine imprimendum curabii adjuncta etiam Apologia aliqua. Rus te leseopium Ambsterdam nuper coniectum aiunt, cujus ellectus an inventoris pollicitation hias respondeant, nihildum audio. Sur Erlauterunchieler Stelle biene olgenbe au Baillet Vie

287쪽

an atomi feren hiater Φulte ei stele Thiesten, elef rteiuge situ te voce aliis burg, S. 347 . Non bert f rie ex imianua l644 an ungiu imb atthn, iugliii im Ramen imo sauli'ε, uni eoruncetne is roblenie au terr viil abier fag er Utinam non longe absit ille dies, qua Physicam sincere resormatam in quo te totum esse, paene omnes norunt et super solida fundamenta extractam nobis largireris, ut non amplius opinari, sed scire, non levibus conclusiunculis et pudicis rationibus,

sed firmis demonstrationibus niti incipiamus D ei et alte iii Rixsteriei Biel, melle uberiungiu eigene Ent ut se und eo nungen offecta meithinauflging, men mi e niti ex leuberun eine stirier Elular, facetuβ. in s in m Erit in ethni Iopp. VI, 63ὶ usammenhalien ivo et threibi: Jungius in ea erat sententia, quod in physicis ultra doxoscopias adhuc progredi nondum tireret, ob experientiarum desecium Drin

288쪽

aungius excessiti si tandem docta seneeius Denes ei summo edit sapientia salo, Quid laesam Dubio sero in contraria motu, Et stupeo defixus, ei haereo. Non bene erit, Distrahimur. Reium dolor, et suspiria luetus Exigii a virtus mors Parcisque iremenda

289쪽

Stat contra, servansque filii tonsas aque vero Im hellae areel erum agi Et it ania D nge

Murmura Quin ungi quae se mihi sistit imago. Illius ape pirans a me uis pugnat imago, Aerihu indiciis et prisco inseripta Severo, Et tortem regnasse docens in pectore mentem. Qui cor tergeminum vates Romanus habebat Nolebat lacrumas hic plus est cordis honores Hic superant, mortemquae animus coelestis et acer nidet, et aeternae vincit fiducia vitae. Produxit Luheea virum, Germania passim Nutriit. Ausoniis quidnam sciretur in oris Quaesivit praesens Ultro Palavinus Apollo Dilecto posuit Phoebeam in vertice laurum. Mature crevit. Versantem in pulvere docto Giessa Professorem roseumqtie habuere Lyceum, Iulia qui medicas interpres traderi, grtes Dignis aequa viris. Sed nostrae dehitus urbi Huc tandem venit. iii sis hic alter Amillo Praeluit, Liam hurgaeque suos ornavit honores. Ingenio felix, subtilis acumine nentis Summus, et assiduos ardens perferre labores. Ipse sibi virtuto sita sui ecit, et alto Res animo quisvis alia tota tempsit, et aurum, Atque voluptates, et ili, i gal demus, honores. Ut sciret. Nunquam noscendi immensa cupido Deficiens et vix quaerentem in morte reliquit, Ialutis amor veri mortem non ille vocavit Ion timuit potiusque tamen labentibus aeger Viribus optavit, si demigare liceret.

Ergo abiit famaque sua OIuentus, et REFD. Non siti marmore imi lii mulum litulosque SuperbOSPOstulat, aut nexas aurata frΩnde toro IIas:

Jungius ipse sibi satis est. ibi condidit annis Quae nullis monumenta anulit. Periere lobores, Mausoli et Nili turres viciantur ab aevo: Una domum viva Angusti pagina ungi Vincit, ei aeternos ducit mens docta triumphos. animae memores ortus melioris, et astris

innammatae ipsis, unde hunc nuxistis in orbem: antinae ibus est virius pulcherrima rerum, Et veri non vanus amor, concedite Mundum concutiani alii bellis macientque Gradivo Moriales, urantque domus perinitiite cri vis

Divitias, quascunque cavae vexere carinae,

290쪽

2 71

Quae erebrae solis veniiiiii ab uir uiue ubili: Delicias habeant, caecaque eupidi, flagrent, Quos se iis ratiliani, ei inundem corda Deo, Ei venirem pascant vos mentem efferie, seu pie Quaerite uua possimi homines excellere mens est. Ignea mens, omnisque apax, mi a noscere sis estim Iungi omplexa silii Misiseere vellet, Rumpebat quas is latebras, ei semper acutus Ambiguum erio, salsum discernere vero. Hinc adeo novit, potuit vel nosse videri, Quicqiud per Mindi paries, per tempora quiequid, Quicquid per varias genies, et pectora in i est. Quicquid Sina Oeei, qua sunt prope regna Platonis, Ui iunge repetam, quod nudis traditur Indis,

Quod norant Arabes, cum spretas Hellados aries, Exciperent, et Fessa eatens fuscumque Maroceo:

Quod Babylon inimia polo, Niliamque bibentes Qui pictis gaudent quod ab his hausere Pelasgi, Et multis auxero modis, illosque secuti Romani cives et, cum sic sata serebant, Europae gentis aliae, tinnire Latinum

Assuetae, et Graias ad nos traducere usas inprimis avidae, postquam dimiseret orbas Ortus et horrendae inferrent sua crimina Lunae. Denique quae, quamvis late dominetur Enyo, Quae nunc ista novis aetas addicta repertis

Additi et antiquis certans industria curis. Quae docto primus naturae prodidit autor Eloqilio scripsitque hales, unde orta rogago

Ionia est. Itali Samitis nae parsit in oris. Seque uosque volen iterum qua iterumque renosci Pythagoras abstrusa movens, nulliuntque tacentes

Erudiens, qui circuitus finivit Olympi Certius, et jussit medium requiescere Solem:

Νomine qui oelos voluit gaudere, Ddesto. Quod plorans unus, ridens quod rutilli alter, Et felix ideo, vel cum componeret rhe II Partibus ex variis, vel cum sudaret in extis. Fronte quod astri et Zenon, digitisque retractis Chrysippus, laxi Euclides, atque Cleanthes Quod sapit arrosis quales musea solebant Omare, et tacitos etiam monstrare docentes. Et quoniam veteres occurrunt undique formae,

Quicquid Erichtheis oliun patefecit Athenis meiorum princeps, qui non invitus abibat