장음표시 사용
61쪽
' Elenchus Quaestionii , sed Decisionum Dorn. Reg. D. Annibalis Moles,
62쪽
Publici reditus, diuitiae, ac vires cuiusq; Status, Imperij, Reipublicae,&Principatus, non tam tum in Europaeis, sed etiam Asiaticis, Africanis, & Americanis regi . nibus, facile in unum coclecti perspiciuntur. i Cum Praenotionibus, de praecipuis modis ad
arij constitutionem, conseruationem, . iausementum, m administrationem. Obseruandis.
Ad Retia a Regni Neapolis attinentibus Decisionibus /Cameralibus valde congruens, cuilibet Magistratui prime utile , cunctis denique sudisi
I. C PARTHENOPAE O, Et in Supremis Regni Neapolis Regiis Tribi
nalibus selertissimo Advocato.
63쪽
ARISTOTELES L RHETOR. CAP. IV. De apparationibus pecuniarum,qui deliberaturus suerit, eum oportebit reditus Ciuitatis scire, qui , & quanti sint; ut si quis desit, adiungatur, & si quis minor sit, augeatur, &C. AH; naec non selaenex rerum priuatarum experientia contingit Con- tueri, sed necessarium est, eorum, quae alij inuenerunt, historicum esse, ad eam,
quae de his habetur, deliberati
64쪽
ν E huius opusculi instituto, & Sy labo Scriptorum , quorum Oper 'ilac in argumento Auetor usus suit. PRAE NOTIO II. De aerarii constituendi utilitate , ac necessitate .pR EN OTIO III. De Ararii Conseritatione . ΡR SE NOTIO IV. De aerarii aligmentation . PRAENOTIO V De rurarij administratione, & Regiis Ad- ministris, qui gestis, ac scriptis in hoc R egno Neap. floruerunt.
De Redituum notitia , & Rationario , suE Breuiario principi conficiendo.
DE AERARIO, TUOTIIS, RE- ditibus, ac Viribus cuiusci se sititus, Imper', Reipublicae,
Caput I. A Theniensitim,& Laconum. Cap. II. I, Veteris Romae. Cap. II l. Summi Pontificis.
f. i. Status Vrbinas. Cap. IV. Imperatoris Roman Germanici. Cap. V. Hispaniarum Monarchar. S. I. Regnum Neapolitanum. g. r. Siciliata g. s. sardinia . g. 4. Mediolaiiensis status. f. Flandria. g. 6. Baleares Insulae.
s. 7. Pityuis Insg. 8. Canariae Inss. 9. Philippinae Inc & America .
Cap. VI. Regis Galliarum . Cap. VII. Turcici Imperatoris. Cai VIlI. Regis Angliae. s. r. Regnum Scottae. f. a. Regnum Hyberniae. Cap.IX. Regis Succiae. p. X. Regis Daniae. g. r. Regnum Noruuegiae. s. r. Istandia Ins. Cap. XI. Regis Poloniae.
Cap. XII. Magni Ducis Moseouiae. Cap. XIII. Regni Potiugalliae. Cap.XIR Belgii uniti.
g. r. Hollandi . Cap. XV. Rcip. Helveti cx. . S. I. I licti . s. r. Gencua.
Cap. XVI. Rcip.Venetae. Cap.XVII. Rcip. Genuensis. Cap. XVuI.Rei p. Lucensis. Cap. XIX. Ducis Lotharingiae. C p. X. Ducis Bauariae. Cap. XXI. Ducis Saxoniae. Cap.XXII. Ducis Palatin Neoburgen
65쪽
Ca XXV. Ducis Hol satiae. p. XXVI. Ducis Vulneambergensis. XXVII. Marchionis Badensis, Hassae, Landgrauiae, x Ducis Megapolitani. Cap. XXVIII.Ducis Sabaudiae. p. XXIX. . Magni Ducis Etruriae. Cap.XXX. Ducis Mantuae,& Montis-
Cap.XXXI. Ducis Mutinae, & Rhegii. Ca XXXII. Ducis Parmae , & Placet
p. XXXIII.Ducis Mirandulae. Cap.XXXIV.De alijs Itali Principibus.
Caput I. D Egni Iudaeorum, Cap. II. H Regni AEgypti. Cap. IlI. Magni Chan Tartari Cap. Iv. Regum Chinensum , sed si
Cap. V. Regis Persiae. Cap. VI. Magni Mogolis Indorum Cap.VII. Regum Iaponensium. Cap.VIII. Regis Narsingae. p.lX. Regis Siami. Cap.X. Regis Pegu. Cap.XI. Regis Caliculii. p. XII. Regis Golcondae. Cap. XIII. Regis Iauae. Cap.XIV. Regis Macassariae. Cap. XV. Regis Tunchini. Ca xvI. Regis Decani Cap. XVII Regum Tiprae, AchemhAsi mi, Butant, Bornes, & Can-
Caput I. I Rresbyteri Ioannis Abys
g. i. Regnum Marocci. s. a. Regnum Feazae.
Cap.lli. Regis Moisomotapae. Cap. IV. Regum Congi, de Anglae Cap. V. Regis Adel. Cap.VI. Regis Bomi. Cap.VII. Regum Galae, Manemugi, pe-nini, Tombuti,Biatirae, dc
P liminaria. Caput I. o Egni Mexierat , sed Nouae Hispaniae. Cap. II. Regni Periauiae. p. m. Terrae firmae, sed castellae aut
Cap. V. Insularum Cubae , Iamaicae, Hispaniolae, & s.Ioannis. Cap.VI. Insularum Philippinarum.
66쪽
PRAENOTIO LDe huius opusculi Instituto,& Syllabo Scriptorum,
quorum opera in hoc argumento Auctor usus sitit.
Voniam diminutae sunt veritates aflijs hominum , viκ aliquis ilia alio integritatem fidei experitur; hi 'c praeter calamitates , quas ignes , aquarum illuuio, bellicae, bar barina; in Europam vastationes attulere, etiam haec accesserunt mala, ut alii odio in literatos pro virili eos concul carint, alij segnes per contemptum habuerint, studiaq; neglexerint, ut ad corruptionem artium , interituma; a Gsduh tendant . Quamplura ad haec d plorada recensent Io: Herius seriam in libri de inflicit. Ituraiorum edit. Nelns. 1 65 . Dan. Bartesus in cM EIer iteri, Iaciet om us in Dissert. de Habite . 'in f Benia. Menainur H rentis. de licerio m .i idia'; ac praestan tillimorum qu orundam hominum ruinas singulari studio notauit Ioann. Bis
δερ. necnon peritiis Theo Mui vi ii ' in FHici lis tu, N. siue in egregiis cominutatiou. de misi bieratorum odit. Augustae Via eLr676. item l l . titerata I felici, siue de vii , O moribu site auram editi ibid. i58o. Securius quidem nobis erat opus illum praesens in sinu proprio, quasi stib modio claui dere, quam exponere palpebris emulorum, di fasciculum, quem lata v ra tenere delectat, transferre in the trum , & derisum vi in lita. de Amicitia praefatur C. Fodorus ;Scimus cnim, quod statim grunni et aemulus, & labio virulento su iurmurans, compilatio ni adscribet, quod haec proponam hodie in tanta librorum mole, qua Oli Iustiniani Imperat ii aetate Ius Ciuile
laborabat, ut veterum iureconsuli rum tot millia librorum, &versuuiro commode resecaste glorietur in cod. de Vet 'Iure enucc, cuius tamEn Edictum detestatur, & iniquis inum appellat non modicae lectionis peritus I.C. -- areas Alciat.in L Ae verbAm, quanquam n u. Viuei de causis corrupti
putat abolitos libros illos iussu Principis, aut consilio, de cura Iurisperitorum, sed malignitate temporis, atq; homi num desidia, ut alia multa. De hoc alibi . Atliteratores hi vel rabiduli, quos clegariter cata vitiligatores appellat, isto litigandi vitio, veluti morbo laborantes , qui sine cari sa, sine discrimine, quodcumq; nomen adlatrant, desidiae Hye, ac ignauiae videntur accusatores, nam de illis dubitat nemo, quos liu ris tinea comest, quos rubigo subrodit inuidiae, qui gloriam alterius, suania pinnam, felicitatem alterius, suam fociunt camificinam, ut loli iussule in eo ebit in Symge M cellam politioris Eteraturae vii Ana: Ius Politia-
67쪽
nuit neque hi hostes minore clade Remp.literariam assiciunt, quam milixes ij, qui in bello Alexandrino millia septingenta voluminum combusserunt, sicut Gessius queritur Noct. Attic. lib.6. p. et r. Legant ii , vel reliqui omnes , qui volunt ; qui nolunt, abiiciant, ut scribit D. Hierosin. in praef. ad G . ONehem. Neminem enim inuenimus inter doctos, qui libros avid E n 6 conquisiverit, Jc cum multos haberet, plures non optarit: omnino , ut in Coelo non unum dumtaxat Sydus rerum ompium arti sex, & machinator Deus collocauit, sed infinita prope stellarum multitudine nobilissimum illud corpus distinxit, ut ex variis varia signa momtales ediscerent; pari prostem ratione in hac ciuili vita diuersorum velliti ingeniorum faces constituit, quibus ipsa collustraretur: At inquiunt, varia i ctione obrui, & confundi ingenia a ita quidem est, si infirma sunt, si tumultuaria, si perperam legant, sine ducta ,sne luce , sine fructu lectionis, teste cat o lib. a. de Eloqv.facra, O hum. UndE librorum compilatores,
qu5d plenum vigiliarum, sudorisque
negotium est, et ..uacbab. c. r. quasi stellae fulgcbunt in perpetuas aeternitates Dans. tr. Quousq; tandem pauculos scriptores flatucinus nobis, tanquam columnas Herculis, ne plus ultra in doctrinis progrediamur, cum mox periret liquor iste scientiar, nisi conseruaretur
trat : obstruatur os loquentis iniquata ;Hoc autem opusculum iacinini communicamus, sed illis dumtaxat, quibus data est ut idem Caslad. ait mani se statio spiritus ad utilitatem, ut in simplicitate cordis familiarius, si velint, inspiciant; cuius Indiccm, causarumo praeconem , NOTITIAE PRACTICAE nomine praenotauimus ; Cunia, enim in Annotationibus ad Camerales egregij, ac praeclarissimi l. C. Dom. R gentis D. Annibalis Moles Deci onei per varios, eosq; utilissimos tractatus ad
rem fiscalem attinentes, obseruata, ac tradita sint Regalium Iura, emolumeta, bonorum publicorum , ac priuatorum commoda, Fcudorum lucra, aliaq;
in utilitatem dirarii excogitata: Publici boni ergo operae pretium facturi putauimus, si practicabilia quoq; &λrari; Vniuersalis Promptuaritim pret- staremus, quidquid scilicet in Europa,
Asia, Africa, & America, Orbis Terrorum partibus obseruetur , & apud scriptores inueniatur, ut quasi in uno i fasciculo theorica iuxti, ac praxis i tam nobili materia, quae clim prodest, tum etiam delectat, pertractanda comprehendatur.
s vertim reditus, suε annuae opes, quos post et iraqueti, Moch. de Kor.
cap. a. n. I9. Roderis. de annuis redito. 1.2 n. i. G phianter lib. r. Oeconoma ga cap. i. n. 67. notant,ex eo derivare,
quod singulis annis redeant, ideoque simplici, d, scribendum , v h reditus praedij dicitur prouentus, qui quotannis redit L pen. de v, r IV. i. irreditus rivis frivi apud Oui leg. 3. At re itus iam qui quesus amat , O
inii fuistis computat articulis. Reditum a Graecis , ait , essita obuentionem, vectigal, c, quaslum, potestq; scribi duplici, dis, cum scilicEt are do deriuatuc; Obuentiones autem , fructusq; aduentitii , qui ex re qua- cun ii quotannis redeunt, a redeundo reditus dicuntur, Brechaeus in L)fugem e 'S. Connan. lib. q. 3. n. . Redis tus, inquam, non adeo exacto hie describuntur, ut certa de iὶs ratio haberi
possit, neq; fides in hoc facile habenda
ijs, qui annuos Imperantium reditus enumerarunt; nam diuitiarum publicarum,tam naturalium,quam artificia lium prouentus pro varietate circum- . stantiarum personae, loci, ac temporis quoque variant; susciat tamen aliis qualem de iis cognitioncm praebere , quam peruigili cura , ac studio ex v rijs probatissimorum Authorum fontibus hausimus, ut nostro ario ad aliorum similitudinem, siue quantit
68쪽
Notitia Practica Arvij Vniuersalis.
'tem inspicias , siuὰ modum, siue admiailistrationem, magis, magisq; consulat Princeps, eius&E Administri ; iuuat
enim aliorum exempla pr culis babe, re, ut vel ea laudata imitemur, vel im-Probata evitemus,aut pro parte saltem cuiq; Reipublicae accomodemus , soleis teste cuius me minere Beselae in discus. de ψario cap. 7. . 2. Fat s. in GV. prori an isss,
Authores ver L quorum opera,quavs floribus , potissimum in hoc argum eo usi sumus , hic recensere lubet, ut sua cuiq; gloria tribuatur, imo licet nil, nisi solam operam,& laborem comtulissemus , totum nobis iure possemus vindicare, cum praesertim,ut Plinius iupraf. ad natiis. inquit, sors fiat ex v&xa , & laus, quae primis scriptoribus iusid conceditur , non minor interdis rosterioribus deserenda sit, qui multa . inuentis addiderunt, vel quae a primis hauserunt, illuminatilis, ac ordinati ta
Papyrius defuο quidquam adiecit , sed uti leges sine ordine latas in unum composuit. Quod recte agnouit
in not. M lib. I. Polis. c. I. ubi ait: Lapiad ι, ct Iigna ab alijs accipio, aedificν ta
mhi extructis, O forma tota mea est . Aec Amanea m textas ideo melior, quia exsina gignunt, nec noster vilis , quia ex alienis ibamus, ut apes. Nec disten . tit Dia HieronTmus aduersus Vigilant.
Operii mei es, O dij multos legere, ut
ex plurimis diuersos res carpam, non 'tam probaturus omnia,qutam, qua bona sunt, electurus: assumo multos in motis meas, ut 4 mulsis muli cognoscam ... Item; in libro Saturni Amanius scri-ytor in ea togata, quae Compitalia ii 4cribitur , si iis respondens detra, ribus dicentibus, eum de libro Menandri non sollim sententias, sed verba i tegra transumpsisse, transtransi, inquit, sed ea, qua melius me posse inuenire nomeredidi, apud Casia. inpraef. Istae
8 Multlim igitur in hoc profuerunt Gar Uoc tui, qui in sibH, de Arario,
nonnullorsi Principum reditus,ac vires tradidit, quem notis illustrauit doctissichristob. Pellerus; Necnon Maximialianus Faust. in s con l. pro Sinario , cuius non meminit Pellerus, licet recentior.
Fuere etiam plurimi , qui de omnibus Rebuspublicis conati sunt conscribere Commentaria, quorum in num ro duo sunt nostri Itali, Franciscus San- fouisus, ct Ioannes Boterus, qui eur Ionge hac in parte superauit, opusque suum itali eo sermone, M lationem Un versalem, inscripsit. Ex reIationibus etiam Legatorum congestum est opus illud, quod Thesauri Politici nomine prodi jt Mediolani, versum deinde in latinum sermonem diuersis titulis a cusparo de Ens, edi Pbilippo Honorio. Io: Ludovicus Gothinredus in Antiu- ologia Corauca Speciali moderna inter-Prea anonymi Authoris Gallici libri dicti, ira Mati, Empires ,-Principau-
In Batauia nonnulli Authores Emetiridia de Rebuspublicis Universi sere
orbis edidere, ut sunt Si erus, conta- reuus, Ianottur, & praeestoris Ioannes
de Lari, qui edidit quoque libellui
de Principatibus Italia. Idemq; argumentum aggressus est Lucas de Onda, cuius opus ex latino initalicum idioma versum edidit Veneos I 66o. Maiolinus Bisaccione sub tit. Defortaesoni uniuersali, e parti dari del uondo , o delis Re Miche , di L tua rilanda. Hosce autem Reriimpublicarui scriptores longe post se relinquit He mannus Conringius in Rem ubi. coll/gio : Quod egregium opus cum aliis . miscellaneis notis additis edenis ut curauit insignis I.C. milippus Anci, earoed nbueteras sub tit. Tias γus Re-- publicarum totius Orbis, quadripartitus in .vocis 8. edit. I 67s. nserunt Thome Onιν consuli tiones de Principatu inter Prouincias Europae: Necnon Masa Co fultationu, O Orationum edita Turinga ι6s 6. 3.3.
69쪽
Geoetius Domitis in Arca Nop : Dia orbe Imperante; Et in orbe Politico, cui nonnullorum additiones accesserunt. Conradus pheodorus Linc re, e Dum Historis Politicum, Tabialas Chro nologicas, vici studines iuxta Regnorum variorum euentum, O in Terrarum orbe summorum Principatuum feriem e N. exbibens, edit. Marpticii I 662 .infol. Ioannes Sehildius, de coalisione Populorum , ac Rerumpublicaram libri III. Mrichvuzeau LEurope inuante, ou R Diion Hisori e , O Politique de Dustes Esais 3 vol.edit. Genetia I 66 7.is q. Io: Friderisus Popping, Oisis illus tus , seis noua Historico-Politico Geogr phica Imperiorum, Rerumpti carum per totiam Terrarum Orbem descriptio, edt:. Ratrueburgi r 668. in i Prodijt item Ioannis Andreae Bosj Inisbductis Generalis in Notitiam Γ rumpublicarem Orbis uniuersi. Accedunt eiusdem Dissertationes de Statu Europae, Iena I 6 7 6.M 4. Auctor anonymus Manualis Politici toto lib. 3α it. Ienae I 687. In nonnullis etiam adiumento su
re Hispania Illi rata in .voc edit.
Gerhardi Menatoris, Geographica O his notitia Fournier, Cosea graphia Pauli Merulae, Neatrum Visa bum. Lauren-
mitis Alphonse L chi, ac Itineraria is a Leandri, Zetueri, Oleary, Vitae, sumest- geri , et uernier , aliorumq; , quos suo
x TAxima necessitas, & praecius si suum politici muneris caput
est dirarij, vel redituum cura : mi ni mentum hoc Regnorum est,
pacis, de belli subsidium,sine quo Re
publica ulla consistit, ex quo possunt Superiores benemerentibus praemiaia , indigentibus auxilia praebere, hostibus terrorem iniicere; Pecunia enim, & reditus Principis, Rei p. nerui sunt, quibus est opus, tum in pace, dicente V bano Pontifice, Tributum propace, quiete, qua nos Geri, O a fendere debent , Imperaioribus persoluendum, in c. tributum 23. qu. 8. iii in in bello, aut suscipiendo, aut suscepto gerendo, unde, qui pecuniam esse neruos rerum dixit, is praecipvh ad bellum videtur respo
proinde est dogma illud Nicia. M-ctiauelli in discus. ad Istitum, pecuniam non esse neruum bclli,a quo tota Polisticorum Schola diuortium fecit , ut pra 'cipuε videre est apud grauissimos Authores de aerarii cura, veluti R
rumpublicarum neruo scribentes Boris nitium in trainde Koris, Hermannum
Ut pro Arario , Henelium in tractarinlittae Arario IIermannum conriviam de Aia is boni Principis Valerium Ma num in MemorabiL I. de Furaris, Georg. Adamum Struvium in dissertat. r. de Arario militari. Quapropter cum Athenienses tempore Themisociis 2Erario caruissent,ad belli sumptus comparandos violento uti remedio coacti fuerunt, Plutari in eius vita n. 6. fol. 2 2 a. Lycurgus quoq;, qui suos aerat tum habere noluit, &idem amplificare finibus exiesis Rempublicam eo ipso prohibuit. Idq; cum armis semptis expeterent Lacones, belli destituti expensis, mox pecuniam mutuo sumere cogebantur, & porro in
extrema discrimina peruenerunt, Ariami. a. Politis. p. 7.in m. Io Bodin lib. 6. de Repub e. r. in princ. Et tandEm apud
Politicos fere vapulant in Italia G
70쪽
Notitia Practica Iri j Vniuersalis.
nuenses, in Belgio Antae pie fri, i Germania superiori Gunienses, O Augustani, quod publice pauperes cxia
stant, diuites priuatim , Piccan ad AriasoLPolit. a. p.9. ad . a Prudentius vero omnes sere gentes Τhesauros habuerunt , dilabius risit. a. v. 3. n. I. ut ex hic descriptis aerariis
perspici valet; solertissime enim dispisciendum erit , priusquam extraordin ria onera indicantur, & collecta cog tur , alia no ratio decentEr, legitimeq; conquirendae pecuniae inueniri queat, ut Princeps nullam vel occasionenia, necessitatemve habeat a Subditis pecuniam extorquendi , aut nouis popi Ium exactionibus diuexandi, unde cia cero , cuius ingenium par Imperio Romano sitit o. r. de osse. inquit: Danda opera es, Me quod via maiores ngstros Dpὸμbat propter S ary tenuitatem , induitarem. bellorum, tribu con-
bHendum Idq; ne eueniat, mulis antet erit prou denium; qua necessuasMitis muneris alicurus Reipublica obuen Hi s minis enim alteri , quam nostra omia mari, neq; tantum de naria, sed de omni Repiat.disputo I danda erit opera, ut om-.nes intelligant , adtii esse velint, nece Arari separendum AIq; etiam omnes, qui Rempublicam gubernarent, cansulere debebunt, ut earum rerum copia M, qua sunt necessaria. Sicut enim grauiora sunt, quae singulos attingunt, ita ccse tum est, nullum conficiendae pecuniae modum tam inuisum esse , quam si ilia sngulorum bona dirigatur, adeo ut multos Principum pecunijs acerbθ c6quirendis, plus inuidiae, quam virium sibi addere scripserit ex Tac. Ia usq. Polit. ii. Cauendum itaq; ne dicatur
timus haedos. Facius Polit. Itala . Iaart. o DLI7s.
Erarium autem proprie Reipublicae, Fiscus Principis dicebatur Patriamonium t ex Plini alijsq; notabimus insta in Aunor. ad S.r 7. Decf.R.Motes,
quae tamen vocabula, aerarium,
it camera hodie confunduntur, ibid. Distinguitur vero Patrimonium, ut iblud Principis dicatur Privatum, quod vel habet quaesitum sibi nomine proprio, vel a maioribus relietum talio nomine quam Principatus. secundum vero publicum, eorum scilicet, quae annexa, ac incorporata sunt Principatui, uae & Reipublicae dos, vel Coronaei cuntur, Dumn cons pro aerar. clus.
s Ictq; Reipublicae, & Principis pa
trimonium csiue arium , siue facultates, siue alio nomine voces, ut Hispani Di rentas, vel ut Galli Mances, aut generali nomine pecunias publicas in duas partes diuidi debet, ut facilius intelligantur ea, quae inde colliguntur,& cuius generis, & compendii sint, in Patrimonium ordinarium, & Extraordinarium,sed in Rediutus Ordinarios,& Extraordinarios. Ομdinarii reditus siuὰ publicae functi nes,indictiones Mo dicuntur proprie, qui dati erant pro dote Principi, ex quibus impensae ordinariae, & sumptus fieri possent, quae tum Principem, tum etiam Rempubl. respiciebant. Fere sint ii, qui ex publicis desumuntur fundis, puta, agris, pascuis, vineis,fybuis, ac nemoribus: Hi scd ac tant vectigalia propriε dicta, quae ex rebus in uectis, vel euectis in vijs publicis, pol tibus soluuntur, siuξ ex venationibusserarum, aucupiis, pistinis, metallis, sella, aqua, opificijs publicis, o rca-
tura, seudorum, ac publicorum bonorum venditione. Extraordinarii siue superindicta &e. quos non semper, sed
cum Rei p. urgentes causae accidunt, quae longὰ maiores exoptant expensas,
Princesta pro subditorum facultate imponere debet, ut puta, Iugatio, quae de agris pendi solet, Capitatio, Hospitatio,& his similia. 6 Quaecumq; vero pro temporum necessitate a GloriosissimisAustriacis vectigallia ilibentur, seruato regionunia more, eam habent moderationem, ut eorum, qui pendere debent, facultates non excedant; Neque etiam graues esse populis suis volunt, sed patriae necessitati ex singulorum opibus subue-B nire.