Apparatus biblicus, sive manuductio ad Sacram Scripturam, tum clarius, tum facilius intelligendam. Auctore r.p. Bernardo Lamy ..

11쪽

R. p. Fourre Parisiis anno I 69o. in I a. impressa ho titulo: Letire au R. P. F. P. de t O. dans la quelleon eclaircit quelques potnis de la nouvelle hairn nie des Evangites. Argumens pour les deux prisons de S. Iean. Argumens qui prouvcnt que J. C. dans la derniere Cene, dans la quelle it institua te Sacrement de l'Eucharist te, n'a pas mange l'Αgneau Pascchal. De la Magdelaine. At fuit hoc classisum ca

ncre

Primuι in illum signa movit D. Bulleau, opinionem de duplici B. Joannis carcere nullatenus recipiendam esse conclamans. Hrum ita P. Lamy censoris obiectiones solvit, ut victor ex pretio redierit, iudice D. Ellies Du Pin in Biblioth. Austor. Eccles XVII. seculi. Eodem anno Isso. Ioannes Plenud duas dissertationes Gallico idiomate conscriptas edidit. Prima duplicem B. Joannis earcerem impugnabat; altera Christum pridie mortis sua Pascha manducasse contende bat. Sebastianus quoque te Nain D. de Tillemoni utramque P. La opinionem duabus notis tomo primo Commentinioram ad Historiam Melesiasticam impugnaset , nota nimirum a6. in vitam D. N. I. ct in D. Ioannis Bapr. historiam nota 9. Cum vero tot adversariis vidit impeti suum de

Paschate ostema, quaestionem denuo tractare, ac pen tius scrutari instituit ; qώod peregit libello GaIlιce

scripto, cui titulus. Trai te historique de l'ancienne Paque des Iulsi, avec de nou velles preuves des detixpi i sons de S.Iean Baptiste, M. Rouen, ct Paris ,

I 693. in I a. D. Tillemontius Audioris argumentis minime cessit ;immo Epistolam scripsit, qua illa fluxo nixa fundamento ostendat. Extat haec Epistola ad calcem tomi secundi Commentar. in Historiam Ecclesiast. At R. P. Ioannes Harduinus Soci Iesa novum ostema ex

12쪽

eogitarit, tuaaos nempe per duos dies Pastia immolasse: quod vulsavit Parisis, amo I 693. sub hoc

titulo: Dissertatio de ultimo Claristi Paschate. Hoc tamen systema nullus e litigantibus amplexus est. R. P. Michael Mauduit Evangeliorum Anal imanno I 693. Parisiis publicavit, i erta dissertatione. , qua Parris Lam de ultimo Christi Paschata Iementiam ele re tentat; eontenditque Christam luna x Iv. die Jovis Pascha immolasse, Iudaeos vera lana xv. dis

Veneris.

Singulis his adversariis seorsim respondit p. Lam ,

quas responsiones Gallice conscriptas anno I 69 3. vul- arit sub hoc titulo: Suite du Traite historique de ancienne Paque des Iutis. Inter hae P. Harduinus emisit in lucem eouoquium . in quo praecipua esita sua Dissertationis gallice red-Gntur, ac novis ratioeiniis confirmantur. Hoc collo' quium in o. diario eruditorηm anni 1693. refellit A v. D. Henud pariter in . diario anni I 69 . responsonem edadit ad eam, quam adversus ejus Dissertationem P. Lam vulgaverat. Huic aliam P. Lam opposuit, quam is diario I a. ejusdem anni reperies. P. Gabriel Daniel e Sor. Jese iam Lodorici Leonis Mutinensis librum, De utriusque Agni typici de veri immolationis legitimo tempore, a latino in galilexm vertit, assutis ad Auctorem notis in Bernardi Laves tima excurrit, qui novi hostis incursus nil Dissem

ratione repulit.

R. P. Paulus no Pelion Cisteretensis Historiae sua Evangelicae Dissertationem attexuit, in qua dum ad Hardami opinionem accedit, Patris Lam sententiam ridetur impetere. D. Carolus Vitasse in Tractasa de Eucharistia quae stionem de ultimo Christi Paschate agitans communem sententiam no virili propugnat. adversaque Bernam

13쪽

Docti mi hi viri licet Auctoris nostrι sententiam,perte non impetisent, qaintam tamen partem ille ad- .idit Tractatui de antiquo Iudaeorum Paschate, in quatorum arghmenta evertere nititur , suamque opinionem m.gis stabilire . Huic responsioni Epistolam oppo,

fuit D. Quase tu diaris erudit. anni I 696. cui P.L.im in eodem diario duas alias Epigolas objecit: ac aenus in ditrio anni I 607. novam uterque Epe iam imprimi curavit, in qua varie agitkr de Asarrionis haeres circa ultimam Christi Coenam. Post tot conflictas pralaum redintegrae P. D. Gabriel fies,u Benedictinus, qui Rothomagi anno 1697.

e iuuit Reflexions fur te nouueau Sutieme da Pere Lamy. Hujus adversaria ictas repulit ille duabus Ephstolis in diariis o. ct I. anno sequente vulgatish sce titulo: Sixieme suile du Traite historique de

Post tot exanthiator labores pro Concordia fua .E vitngelica, eam rursus doctis Ram commentariis au

tDr noster vulgarit Parisiis duobus tomis in . anno 1699. Eodem anno D. Anqueris Rector Ecessa Lionensis Disertationem emisit, qua contendit Mariam Magdalenam aliam esse ac Mariam sororem Martha, ct neutr.- fuisse Peleatricem. Hane dissertatio-πm confutare aggressus est, P. Lam duabηι epistolii Τηε eo ipso anno prodierunt sub hoc titulo: D sense de l'ancien sentiment de l'Eglise Latine toruehant romce de Satnte Magdelaine, ou suile dela Dissertation latine sur te meme svj et imprimee dansle Commentatre fur la concorde Evangelique. His epistolis alias opposuit D. Anquetis sub hoc titias . Leitres d'un Ecclesiastique de Rouen. Siluit quidem P. Lam', verum sententiam haud mutavit. Interea doctissimus Aactor inter imam tot hostium conflictum Apparatum Biblicum seu Manuductionem ad sacram Scripturam tum clarius, tum iacilius intel.

14쪽

ligendam, Lugduni publicavit, ama 1696.ίη 8. Hielibor ab Abbate de Bellegarde in Gallicum translatus, impressus est Parisiis, 1697. in 8. Sed cam hac merso eo inscio νμlgata esset, aliam ab amico so D.

Ever elaboratam approbaυit, eamque multis in locis axnt, correxitque. Prodiit hαc Lugduni, anno I 69st. in . Additamenta gallica in latinum Appararim inatalit, eumque rursus Mais, ct correxiti qui valmius est Jena et o 9. ct Amflodami mino sequente Hanc eάitionem secutηs est D. Eser in nova editio ne Gallica, qκη Lugduni amo I7o9. prodisi. Den que atano ITI . Latinam editionem ceteris Mettiorem in publicaem emittere parabat P. Lam, at morte ventus eam absolvere non potuit e, quod opus deinde D ' Auctoris amicissimus perfecit, . ediditque Lugduni

Praeter hae Historiam Theologia scholastica latine scripsit, in qua quo cmpore quaque opinio nata sit .

qnis eam invexerit, scrutatur. Huic Tractatui M. oliothecam Theologoram scholasticorum, seu indicem li-ώrorum ab eisdem de Theologia Misaaeum ordine chron dogico intexere volebat, sed aliis studiis aseo opere im-oeditus est ; si quidem Tractarum de I. C. homine Deo,

cuius in suis scriptis meminit,eodem tempore meditabatur. Tandem post ejus obitum opus, eui triginta annos insudarat, Templi scilicet Salomonici descriptio, amno IIIo. Parisiis prodiit. me olea ter quateris σx scriUt, semperque in melias muravit I aneasque tabu-

ve viris esseti curavit. Tot librorum scribendorum inter Sacerdotalis vita labores copiam illi fecit firma cum mentis tum corr-ris valetudo, quam sat constantem expertus est ad -- num vita 7 . quo illius animum affecit maeror ingens, ex quo corpor 3 quoque secuta est aegritudo. Huses maeroris cainam paucis subueiam.

15쪽

Quidam iuvenis perlectis aliquot p. tam o omlis 6IIa religionis errores ejurandi consilium iniit , eumque adire, ejusque monita exposcere coepit, quibus obsequens miros in pietate ac scientiis progressus fecit .

t iuvenis vix anno uno mi altero elapso ad errores pristinos rediit; quam ob rem tantus Pagris Lamyamimam maeror invasit, dum pereuntem juvenis animam museratur, Re compus quoque paulatim maerore tabesseret.

Exeunte Ianuaris anni III s. ingravestente morbo de ejus salute desperandum fuit. Inter has corporis anustias, ut culcita uteretur, nam super paleas cubmbat, ct cilicium, quo semper induebatur, deponeret , vix tum Superiores obtinuere. Die Ianuarii 29. tume vena pulmonaris ruptione singuinem plurimum ex .ereasset, degeientibus Viribus Ecclesia Sacramenta eni xe petiit, hisque pis sumptis eo ipso die ex hac vitaeommigravit. Bibliothecam Dam tres in partes divisam Caenomam, Parisiis, Rothomas, Domibas oratorii legavit. Liceat heis apponere, quod de tanto νμνo inquit D. Ellies Da Pin: Doctiis erat, at simulm odestus, magnoque judicio praeditus . Linguas plurimas callebat, artes omnes ac sitientias pervaserat . maxime vero Scripturae sacrae intelligentiam fuerat adeptus. Mens illi prompta ad omnes artes, atque elocutio facilis. Puro sermone scribebat tum gallice, tum latine, & in suis scriptis tonjecturas ac ratiocinia intendebat, sed non ultra metas. Huic felicitatem adprecare, iactor. 6 que Humbrationibus fruere.

16쪽

Uid est autem Seriptura, nisi να- dum Epistola omninotentis Dei ad creaturam suam . His verbis Gre

quentibus, te pre Lector, commpellabo. Stude ergo, quaeso, σquotidie Creatoris tui verba meditare , disce cor

Dei in Verbis Dei. Fastidire enim tantum Dei munus non soli)m negligentia esset, sed maximum crimen. Qui assidua meditatione eoluit Lanctas Scripturas, inquit Divus Beria ardus, babet signum sua praedestinationis , quod o Dominus as ruit dicens , qui ex Deo est , verba Dei audit. Quae lectio maiorem voluptatem parere posset ncque enim sanum gaudere possumus, ut utar

verbis S. Augustini, nisi de spe, nempe regni coelestis. Hujus autem regni mysterium nobis explicant Scripturae, viam ad illud aperiunt , & donec hanc viam emensi fuerimus, praegu standas coele stes delicias praebent r ut per

patιentiam ct consolationem Seripthrarum spem habeamus. Rom. cap. IS.

Sed cui alteri studio, quam sacrorum Codicum vir Theologus utiliori opera incumbere potest λ Multum falluntur, qui rerum inutilium studiis occupantur. Hoc errore non pauci laborant. Quis enim ex iis qui studio Theologico per tot annos distinentur , vanas, ne dicam ineptas qua stiones non m-tius verset animo aut agitet in Scholis, Quam

pascat

17쪽

pascat mentetra lectione Scripturarum; quibus sedit Iam operam impendisse videtur sibi , cum horis subcisivis in unum aut alterum

caput oculos paruin attentos coniecerit. Veritatem omnes studendo inquirimus , sed nescio qua vertigine abrepti, aliis quam quibus eundum erat itineribus , ad eam currimus . Non insistimus vestigiis sanctorum

Patrum, per quorum manus tradirae sunt nobis Script uiae , & earum verus sensus ad nos pervenit. Illi spretis sontibus noniectabantur rivos. Ex Scripturis fortiora , quibus adversus Haereticos pugnarent , Petebant tela & pabulum pascendis fidelibus Christianis. Sumamus in manus Chrysostomuin Α Gregorios, Basilium , Ambrosium ,

Augustinum, advertemus hos Doctores plenos cibo coelestis doctrinae eructare verbum bonum Magno itaque dolore assicitur animus , quod cum homines distringantur variis curis , quibus revocantur a studio veritatis, cui cognoscendae , S ςolendae facti sumus: attamen quod superest temporis tricis , &apinis impendunt: disputant de lana caprina r unde tot Theologastri . Neque enim dixerim Theologum , qui in quacunque qiurstione non scrutatus Di, eX quibus Scripturarum locis huic quaestioni Iux affulgere possit - & quis circa illa loca sit unanimis Conciliorum & Patrum consensus . Inde, inquam, tot Sophi stae & Declamatores occupaveriant pulpita Sacra . Etenim nunquam eum virum aestimaverim Concionatorem Verbi Di-

18쪽

P R AE F A T i O. bi Divini , quod nunquam ore usurpat 4

exordio promittens eXpositionem Scripturarum, reliqua autem oratione nugans. & vanis sermocinationiblis studens Auditorem suum delectare. Sic populus inani cibo pascitur , fraudatus solido , & versatur in tenebris agnorantiae , nam aliunde quam ex sacris Concionibus scientiam salutis non accipit, qui literis vacare non potest. Eorum autem qui arti Concionatoriar animum adjungunt, & Scripturas Sacras negligunt, ideo peior mihi videtur error ; quod . eX ditiora penu non illas suppetere possit materies , quam nee singulos dies concionando exhaurirent, si bene percepissent animo &memoria complecterentur , tum sensum , tum verba sacrorum Codicum. Quot en inregregiis dictis , ouot praeclaris facinoribus, quot exemplis, sinia litudinibus A parabolis,

quae adminicula sunt & pr fidia oratorum , abundant illi Codices Sed non sum veram doctrinam & omnem dicendi

materiam suppedItant , verum etiam orna

menta, quibus pondus , vis, de decor adduntur orationi . Ubi enim maior in docendo Ierspicuitas iuncta cum brevitate, quam in vangelio e Quis oratori in carpendis hominum vitiis vehementior, quam Prophetae pQuis ad movendum. & flectendum magis aptus quam Paulus p Unde decor ille Pocticus qui efflorescere deber in oratione, facilius Conciliatur quam ex Psalmis Davidicis Ubi denique maior copia sententiarum quam in libris Salomonis

19쪽

erarum Litterarum nunc demonstrantur illa , quos voluptates emolliunt , deterret labor, nisi huic studio sternatur via compendiosa &facilis. Ideo ex multis voluminibus quae cum

labore evolvuntur, comparantur magno pretio, nec passim Occurrunt, eXcerpseram quae ad intelligendas Scripturas necessaria erant, &arte contraXeram in tabulis alla proponens , ut. uno intuitu Cognoscerentur quae alioqui

longo, & difficili studio quasi sparsa diversis

locis pervestiganda essent. Verum ob tabularum angustiam pleraque quae alicujus utilitatis sunt, non compleXus eram ι aut quantum necessarium est, non potueram e licare. Itaque quamquam prioribus hisce tabulis maneat suum pretium , nec usus spernendus sit, ut quae praecipua sunt, contracta ponantur ob oculos , novum opus ag3ressiis sum runc temporis cum otio magis amindarem,& librorum copia locupletior essem , quam olim cum edidi has Tabulas . Multa ergo quae illis deerant adiunxi huicce novo operi;& ut multa paucis dicam, omnibus locupletavi quae advertebam in Apparatu Biblico desiderari. Salns ex Τudais est, ait Dominus yoaη. e. q. quia scilicet repromissio facta erat ad Abraham , Isaac &Jacob Patres Judeorum de Domino no- istro Jesu Christo, qui ex illis ortus, in Judaea natus est, & salutis quam per eum con

secuti sumus, opus, perfecit. Igitur res Judaeorum perspeetias habere quamplurimum interest, ut intelligantur Scripturae in quibus

quae . iDiuitigod by Coos

20쪽

p R AE F A T Ι Ο. quae Christi sunt, continentur, sive de eo prenuntiata a constitutione mundi, sive ab eo completa temporibus praeordinatis . Etenim Scriptores sacri, quod ab omnibus fieri solet, cum Hebraeis primitus scriberent , mores eorum, ritus, consuetudines, & similia quae

omnibus nota erant, non satagebant explicare. Haec igitur aliunde petenda quam ex sacris Codicibus. Ego vero nec labori, nec sumptui peperci in comparandis evolvendisque libris, ex quibus rerum Iudaicarum certam cognitionem consequerer . ' Prima pars operis singula explicat quae quoquomodo spectant Iudaeos, Genus eorum, Origines, Historiam , Religionem , Sacrificia , L ca sacra, Tabernaculum, Templum, Synagogas , Festa, personas Sacras, Sace dotes , Levitas, Politiam, leges tum scri-ζtas, tum ore traditas, Magistratus, Tri- unalia , poenas civiles & Ecclesiasticas ,

antiquos & hodiernos eorum ritus circa restum Religiosas, tum domesticas , circa vestes, cibos , ardes , ortum , matrimonium,

funera, Iuctus. Et iam de variis Sectis sermo fit. De mensuris temporum , de Kalendario, de ponderibus, de mensuris cavis, & longis. Pleraque, fateor, nonnisi breviter perstringo. Avidus autem doctrinae Lector expeteret ut singula quaeque excuterem, non illa nudE proponendo , sed demonstrando apertis testimoniis, & ubique allegatis Auctoribus. Uerum maioris molis volumen, ne dicam plura volumina compegissem , quae procul dubio fastidirent quibus scribo, & manu ductione' opus