Marii Salamonii ... De principatu libri 6. Ad Pomponium Beleurium, regis in Sacro Consistorio consiliarium, ..

11쪽

M MARI Us S a L /MONIVs licentiosa utar disputadi solertia, sine qua veritas iacere solet in tenebris. Et quia res ardua, subtilique disputatione digna eli, &4 solis Iurisconsultoru traditionibus minime pendens, Verum etiam a Theologorum,&Philosopho rum sublimit te: idcirco operaepretium duxi adhibere ex qu que disciplina personas, quq inter se more Socratico duceptaret: & quia histori rum comemoratione oratio fit illustruor, historiae studiosum adieci, qui noua, ac Vetera acta, Yhi historia opus est, recenseat. Hoc enim pacto quid in quaque re veri fuerit, facilius excMietur. Iam ipsos audire dignaberis

Salue,Iuris peritorum maxime. Quid isthie tacitus tecum cogitast videris,nescio quid, tota mente speculari. i v R. Rectς iudicas Philosophantium antistes;nec mirum, si quod in te saepe experiris , si cile in alio intelligas. PHLQuid igitur ' num aliquid inquisitione dignulrv R Dignum,&non dignum. PHi, Aeni ma loqueris. i v R. Indignum inquam, quoniaam tritum apud nos est , Romanum princip solutum esse legibus, & it tritum, quod secus aestim re nosas & sacrilegii est,& iciem, eX con- tr rio, ingestiga6one dignum,quod non faciale apimus a sentitur, sic rnale cum genere hu- i

12쪽

DE PRIMO IPa TV. Unueris' r v R. Qui principem dicit, Tyrannum

Omnino excludit. PH a. Dic age, num legibus omnibus solutum dicitis ἶ veluti quae a natura vel iuregentium sunt. T H h.Diuiniscita. I v R. Vix excipiuntur i , quas nihilominus moderandi habere ius dicut. 9 H i. Quid audio Z i v R. Miraris' P H i. Prorsus obstupeo. I V R. Quamobrem l P H i. Quoniam Tyrannicii senat vox illa. Iv R. Qiijd ais 'Tyrannidem ergo fouetius nostrum ' P H i.Si a recta proficiscitur ratione, non fovet: sin a potetioris vi, foueat est necesse; certo certius habe,non teneri legibus, rannidem, non principatum esse, recte philosophantium docere scholam. I v R. Mira narras.

P H1. Audi ergo Aristotelem . Politices pro omnibus loquentem; Necesse est, inquit, T rannidem esse illam, quae nullis legibus subiacet,&dominatur ad propriam Vtilitatem: Cuius sententiae rationem alio loco sic explicat Ciuitas, liber0rum est societas,& ideo a domi nis gubernari transgressiones sunt, & labes. Et alibi'Regia potestas, inquit,per quam Rex omnia ex voluntate sua gubernat, videtur non elate secundum naturam, Ut unus omnium dominus sit ciuium: cum ex similibus Ciuitas constet nam sim ii ibus natura idem ius esse, est necessarium.Vides quam planum siti,Tyrannidi. esse legibus non ligari. I v R. Video sian eo modo quo Aristoteles dicit,nullis legibus subsici quod plane fateri conuenit immanissimi TV ranni esse, diuina humana iura contemnere.

13쪽

PHI. Verba aucupari minime oportet; non hoc solum Aristoteles sensit, quado dixit: Regia potestas, per quam Rex omnia ex Voluta te sua gubernat &c.& alio loco, Reges secundum leges, & volentibus ; Tyranni contra, &inuitis dominantur. de legibus enim ciuilibus loquitur Aristoteles,& non diuinis. Tilia Coia firmo B.Thomae auctoritate, prima secundae:

ubi tradit Principem sub ij ci legibus directi

uis,& plenius idem Thomas. IIII. commenta .rioru in politicesses loquitur: Oportet in ciui tale Principem habere regulam, per quam di rigatur in operationibus suis, & dirigat alios, di perquam iudicet. hoc autem fit per legem. D H t. Appositissime haec Aquinatis. Tu vero dic quaeso ; qua ratione legibus solutum dicis' Nec illo colentus sum, quod sit constitutu te gis istud, Quoniam potetioris vis est, no iuris. I v R. Ratio ea in primis proditur;quod nemo sibimet praescribere legem potest, similiter nec

praecipere. ridiculosa enim res esset lex, veluti stipulatio,quando vim necessitatis non affert.

Nihil tam proprium legis est, quam imperare,

Vetare,& punire: quae non nisi in subditos vim habent. T H h. Hinc apud nos quaeri solet:Nun quid Papa eadem constitutione teneatur, qua omnis utriusque sexus quotannis peccata confiteri,&Eucharistiam religiosd capere praeclapitur: & vicit ea sententia, Vt non obligetur. I v R. Idem & iuris Canonici professores sentiunt. HIs T. Non peccauit ergo Iulius. II.

- - . qui

14쪽

DE PRINCIPIT V. ID qui bello Bononiensi occupatus, confessio his oblitus fuit' i HE. Peccauit: quamuis poena ilialius Canonis non ligetur: quippe in Pontifice minime boni res exempli fuit. P Hi . Aut peccauit, aut non peccauit , si peccauit, utique no is

ob aliud peccauit , nisi quod huiusmodi legi

non paruit: non enim peccasset, nisi talis lex lata fuisset,cui peccasse non potuit, nisi illi ex

titisset obnoxius.1 H E.Sic argumcntatur Apostolus ad Roma. dicensi Peccatum autem non

imputabatur, cum lex non enet. & ru rsiis: Vbi non est lex, nec praeuaricatio. I v R. Solum lex

causam peccato dedit: quod alterius, &haud illepidae in uestigationis est i PHi. Redeamus ergo ad quaestione nostra. i v R. Ex pedit. P H r. Luculeter explicastis rationes &exempla,qui bus dicitis, Principe solutu esse legibus, verum melius multo futuru, si de singui is nona inatim disseratur, dule pus suppetit, quod turpe est nobis ducere ociosum. I v R. Vtina: hoc ipsum diu desideraui , aliquando mihi cot ingeret cusapietibus disputare.tenes que a me d ieta sunt

alioquin breui epilogo repeta. PH i. Teneo mo opus est repetas: versi si quid praeterisse vid bor, no pigeat recordari. I v R.Obtenaperabo. P H i. Attete velim audiatis oesy si quid dicta du succurret tibi, tu diuini dogmatis magister in mediu afferre n5 remoreris. THE. Libetista me more gera. Dic age tuo arbitrio , sed caue . ne inauspicato incipias. PHI. Religiose mo

nes, ut Christianum decet, & ipse habeo, quos in

15쪽

in hoc imiter. TH F. Quosl P H I. Pythagoram,& Platonem, qui Vbi, nos admonent , nequid aggrediamur sine diuini numinis inuocatioe, ut ne cogitatum quidem exceperint. In omni- is, inquit Plato,rebus dicendis,& cogitandis principium semper de Dijs est faciendum. Pythagoras: Accede ad opus,ait: Deos ora, Vt coascias. Adde & Varronem in principio,de re rustica.Et quoniam Dij facientes adiuuant, prius inuocabo eos. Τ H F.Inuocemus igitur. P H DTuum est enim,antistes diuinorv.Τ H F. Caute dictum. Ρ H ι. At casta, pura,& des recata mente iubent ijdem. T H Ε. Pie iubent, & cum nostris commune traditionibus. HIS T. Perpaucisti

mi quidem implere nunc hoc munus ista ratione potuer r. PHI. In legibus hoc amplius ad ij cit: Ab impuro,quia insensus est Deo, munera capere, neque D cum solere, neque bonuvirum decere. HIs T. Iccirco Dion Platonicus crande pecunia a Dionysiio Tyrano missam . respuisse fertur. i H E. Diciicit ea Plato in libris Mosis,ut in Leuitico: Homo,in quo fuerit macula & vitium,non accedat dona offerre Deo. Idem in Exodo: Sacerdotes, qui accedunt ad Dominum Deum,sanctificentur,ne sorte de relinquat eos dominus. Et Propheta, O Sace dotes si non possieritis in corde vestro, ut detis honorem nomini meo,dicit dominus,mittam in vos maledictionem, maledicam benediactionem vestram.Et alibi: Peccatores Deus no

audit Et in parabolis: Victimae impiorum ab

omin

16쪽

ominabiles Deo sunt. H I s T. Hem qu im malὰ nobiscum agitur, qui pro benedictione,mal rum Sacerdotum precibus maledictionem reacipimus. Omiseram,&stultam plebeculam, quae dum credit istorii supplicationibus D um propitiari, quotidie emungitur,&tonde- tur, ut Dςo tandem fiat insensior.T H r.Nostra ergo oratio in Dei param dirigatur, quae peccatoribus etiam aduocation ξ non denegat. HiST. Factu, & cogitatu religiosissimum. r H F. Et vos putota mente intendite. Te Diua parens supplices exoramus, tuis meritis, tuisque precibus impetra, ut diuini Spiritus illapsu, illii stratis animis , veritatem in singulis eruamus. Audacter nunc , ac fidenter ad opus accedamus. PH 1. Principem dicis, sapientissime Iutarisperite, suis non ligari legibus' v R. Prorsus.

goneque suis, neq, ligatur alienis. iv R. Vtuque. P H I.Si neque suis, neque ligatur alienis, ergo nullis. t v R. Non dixi omnino nullis;alioquin tyrannum defenderem. PHI. Quid i circo sentis si dicis,nonnulIis, ergo aliquibus. a V R. Non ita nego teneri, quod nullis omnino

non ligetur, & per hoc, neque diuinis, neque humanis: sed aflenis, id est, quae positu ciuili

sunt alienae. P H I. Ergo ijs,quq ab uniuerso scriptae sunt populo, est solutusli v R. Nulli dubitaum. ΡΗΙ. Et Propterea Lege regia est solutus. I v R. Hoc ipsum enim Lege regia continetur,

ut legibus solutus esseti P uti. Legistin' tii Lemu regiam

17쪽

regiam ἶ i v K. Non habemus. Ρ H i. Diiuinator sic mihi videris, non legum peritus. IV R. Liquet inter nos locupletissimoVlpiani testimo. nio,Po.Rom.qui suis legibus solutus erat, L ge regia omne suum imperium, ac potestatem . in Principe transtulisse. 9 H i. De hac re paulo

post disseremus. At nunc ad qua ita responde. λ v R. a id desiderasis A i.Lex regia a quo lata dicitur 1 v R. a S. P.*C P H i. Populi ergo lex fuit. IV R. Qujs ambigit ' PHi. Si populi lex est,& illa tenetur: ergo lege populi tenetur. 1 v R. Sophismata loqueris: aio quidem Lege regia solutum Principem, id est, ad hoc lata;

ut legibus solutus non ignoraretur e quom Ο-do ita quis ea religari potest, qua liber ibiti tu Lque esse iubetur P H r. I csponde quado: fui ne in arbitrirepopuli eam serre,& non ferre legem ivst. Fuit utique. PH r. Et illis conditio nibus quae placuissent populo ἐIVR. Conc do. Ρ Hi. Potuit ne Princeps alijs coditionibus principatum inire, quam quae Lege regia :sunt

scriptaesi V R. Nequaquam. PHI. Ergo condiationibus Legis regise parebit Princeps. Ivi . Proculdubio,nisi velit Tyrannidem exercere.

PHI.Ergo Lege regia ligatur Princeps : & per hoc, populi. Titi. Negari non potest, cede Iv R. Cedo ligari illa sola. PH1. Et nisi eadem lege lautum iit, alijs quibusdam sub ij ci. I v Η. Videtur. PMi. Quid Z si Lese regia cautum sis omnibus tenerit i v R.Subsisto: quoniam isto modo a priuato distare non videretur:Verum talia

18쪽

DE PRINCIPATr. Utalis inquisitio superuacua est: quu liqueat, i gibus & populi,& suis solutii. Ρ H i. Nimis proia peremon dum liquet, quod haud multo p5st

excutiemus. Firmum sit itaque internos, lege diuina,&naturali,ac regia solutu non esse principem. I U R. Esto. MA I. Rogare omisera si quid diuini, vel naturalis iuris Princeps suis legibus inseruerit,diuino ne iure sic, vel naturali solii tus eritri v R.Captio haec csset. Ρ H i. Non intel ligo. i V R.Diuino,& gentium iure omnino teianetur Princeps,suis vel interserat legibus, vel non interserat: diuina etenim iura , ac natura ita facto hominis neque mutari,neque labefactari queunt. Ρ H i. Et si supersint adhuc quaedade Lege regia, couenit prius excutiamus: quo

pacto accipitis illud, Neminem sibi legem di

cere posse i v R. Doctores nostri exemplum capiunt testatore, qui nulla ratione potest lix testamentii condere, quin valea t aliud ,atq; aliud mutare. P H i. In arbitrio iccirco semper est suoZi v R. Proculdubio retiamsi ruram cto, Vel stipulatione se obstrinxerit: quoniam moribus improbatu est id ligamen: Ρ H 1.Dic qugso: qua diu non mutauerit,erit ne valide scripta vola. tas' i v R. Validissim E. PHi. Ni fallor concluta dit haec ratio, in arbitrio Principis esse legem

abrogare.I v R. Certe. PHI. Sed antequam abia

rogetur , illi stabitur veluti testamento non mutato' i v R. Prorsus. PHI. Si stari conuenit, ergo non abrogata lege Princeps ligatur. I V R.

19쪽

p ur. Alia est consideratio: Si convcnit,vtrurio porteat.Ipse nuc inquam stari oportere. IvR. Lxempla, rerum imas ines sunt, non regulae;facilioris enim demonstrationis gratia adhibentatur: non me fugit exemplo testatoris minime

probari licentiam principis erga leges: sane inadubitati iuris est,quod nemo tibimet legem dicere potest. P H l. Dic quaeso: pactis conuentis obstringitur Princeps I v R. Vtique.PHI. Lege ergo conuentionis obstringituri i v R. Non dubium. P Hi. A seipso, an ab alio sic obstriniagitur' i v R.Lege a seipso,& alio dicta. PHi. Erugo non suo placito. i v I .Immo suo, di alterius contrahentis. Verum non ea desta generalis, &legis conuentionalis est ratio i Lex enim gene ratis a solo Principe ut vulgari potest,aeque ab eodem solo abrogari potest: Contractus aute& conuentiones, veluti sine plurium consensu haud conficiuntur,similiter sine eorunde con. sensu minime dissoluuntur:& hoc natura pro-l rijssimum est,eodem unumquodque Vincu-o dissolui, quo colligatum est. P H i. In summa lege contractus ligari ais Principem; quia a se solo non dicitur: lege autem constitutionis,s cus; quia a se solo dicitur. IVR. Recte tenes. P H i. Ergo si quid statuat Princeps,Senatus populi ve consensu, ligaretur Princeps. I v R. Ne

quaquam, humanissime: qui facit populi adhibere consensum, cosideratius sic tulisse legem creditur: nihil de principis minuitur maiest te, si sapientum consilio Rump. administret

20쪽

DE PRIN CIP Arri atquin i md plus ponderis,&a uictoritatis suis ad iungit actibus. PH s. Non igitur interest, solus, vel cum alio legem ferat. 1 v R. Ita prorsiis: in promulganda lege non hoc agitur, ut ipse ligetur Princeps. PHi .Quid si ageretur 1 v R. Subsisto: vcruntamen quis impellet eu legibus parere t frustratoria lex esse non debet: propter hanc etiam causam contendimus, no deuincirrlegibus, qui sibimet uti non praecipere, pariter

nec semet cogere potest. PH a. Animaduerte quid loqueris. I v ii. Scio hanc rationem omni bus probari. PHI. Caue ne decipiaris. IV R. Ni

hil vulgarius in iure nostro: no decipior. P H I. De Tyrano, an de principe sentis' I v R. De V ro Rom Principe &ssentio, & loquor: quid causae est, quod de Pyranno potius,quam de Principe arbitreris .PHi. Recordare, quod paulo

ante concesseras, Tyrannidis esse nullis teneri legibus. r v R. Plane concessi, & concedo. P HSi diligenter inspicis,nihil aliud ista rationeficitur, quam quod non magis diuina; aut hi

mana, aut regia, aut conuentionali lege tenea

tur; postquam neque ab alio, neque seipso c. gi potest legibus parere. qujd iuris, nos quaeri mus, non q' id iniuriae & licentiosae potentiae. alioquin princeps, neque sum, neque adulter, neque raptor,neq; sacrilegus esse poterit, sicut

degum ista ratione neq) temerator. I v R.Natu

ra turpi sunt haec, quae nulla hominum constitutionequeunt fieri licita. PHLQu id tum, si ab impunit in metimur licita, pillicita' i v R