Vdalrichi Zasii ... Responsorum iuris ciuilis libri 2. Intellectuum item singularium in uaria iurisconsultorum ueterum responsa libri duo, accessione non modica ex ipsius autoris monumentis locupletati. Addidimus tractatus aliquot ex eiusdem autoris

4쪽

REI PONsORVM Iuris ciuilis libri II. INTELLECTU VM item singulariam

in uaria I urisicon ultorum veterum restonsa litabri duo, accestone non modica ex ipsius autoris monumentis Iocupletati.

Addidimus Tractatus aliquot ex eiusdem autoris OS, cina profectos, quorum catalogum scoquenti pagella reperies. Omnia bae summa fide ae diligentia recognita,

emendata.

v INCENTI

5쪽

continentur uolimine.

Responsorum Iuris ciuilis libri II. Intellectuum fingularum in uaria Iurisconsultorum veteri responsa libri II. Tractatus glosarim in aliquot leges.

Antinomiarum disolationum partes duae. De substitutionibus tractatus. De insio contra Petrum stellam Aurelianensent. - De Iudaeis quaestiones tres. Apologia ad Ioannem Echi m.

6쪽

SERENIS S. PRINCIPI ET Do

mino nostro,domino Ferdinando, Principi & infanti 'Hispaniae , Archiduci Austriae, Burgundiae,&c. Romani Imperii locum tenenti generali, Domino clcmentiss. Vdalrichust Z sius L L.&Doctor,& Ordinarius Friburgensis, sese

commendat.

Α Μ E T s I, seren si e pAnceps, legalia studiorum disciplinae ultro & sint pulcher

rimae,&omnem in partem,non solum diactionis elegantia, sed cfiam decisionum aequitate ab1olutissimae:scriptoriim tamen commutariis, intcrpretationiς sinisteritate, aliisq; immodicis erroribus plerisque in i eis male habitas esse, satis cognitum est: siue illud rei Latinae,aliarumq; bonarum literarum ignorantia factitatum sit, siue quod maiores nostri opinionum fluctibns plus nimium indulserint: cum autem omnia toto iam orbe praeclara studia, germanae synceritati redderentur: non crat committendum, ut saluberrimae illae legales doctrinae,in errorum tenebris diutius uoluerentur, savio nomin &annis iam superioribus Gulielmus Budeus, iis Grςcc & Latine doctissimus priores Pandectarum librinaei Latinae non mediocri cum prosectu,& idipsum elegant trimae restituit. Deinde Alciatus, uir Iuris ciuilis cum uno. si altero factic princeps,& ide utriusq; linguae peritissimus M ad legales decisa ones attinebat. in Paradoxis,&item susispundionum, aliisq; suis libris. complures Iuris ciuiln locos exilisto illustrauit, perpurgatisq; male lotis erroribus, reddidit, ueritati. Quorum honestissimo labεις anina um sumentes, &' nos quoque Donnullos Iuris ciuili locos ab ositionum carcere, a sinistrarum interpretationsi claustris liberauimus:non ueriti uel contra Accurtium, nedum aliorum Doctorum sensa, ueriores inquirere intellectus. Quos cum speramus nos este adsecutos, ex textibus enim &uiuis rationibus nostra fundauimus nominem ex bonis uiris futurii credimus, qui densissima istam prioris

7쪽

prioris seculi opinionu nubem,relicta ueritate,ample cti deinde cupiat. Collegimus autem alia quaedam, quae & Liris ciuilis synceritati commodat,& Singularibus responsis adscribi iure possint, quae futurus fortasic annus proseret, dum prς

sentes nostros labores aequioribus fatis exceptos coperero:

nam modica isthaec periculum facturi quas uelitando aedidimus. Quicquid id lucubrationis sit,illustriis. Princeps, tuae illustrist. Maiestati dedicare uolui: no quod dignum ullo pacto munus iudicem, sed animum in te affectatissimum, maxima quaeq; si possem tua causa adeundi, declarare uolui. Nam praetcrquam quod immortali munificentia, tua me Maiestas adfecit, priuilegio laudatissimo,& co prorsus raro, meae se nectae prouidendo: tanto tanae uirtutum cumulo illustraris, tot insignes dotes optimo dignas Principe exhibes, ut non iniusta in subiectissimam tui uenerationem optimus quis'; procliuis de promptus esse debeat. Enarrarem hic qua animi altitudine, quaesingulari prudentia,qua cosilii grauitate, qua rursum clementi benignitate & in bonos omnes beneficetia, qua item insigni eruditione, qua doctrina conspicuus reddetis, aliasq; innumeras generosissimi animi tui dotes recenserem: sed non potest cam amplitudine recipere epistolaris breuitas .Hoc tacere non possum,tanto te in meliora studia ter

uore inardescςre,ut in multis praeclarissimis uirtutibus nihil tibi prius sit, quam eos fouere, eos tua ornare munificetia ad te uocare inconsiliis habere, qui solidioris doctrinae & fama& opinionς sunt conspicabiles.Testari hoc possunt praeclarissimi uiri,Hieronymus Baldhignus Iurecosultorum eloquetissimus,&eloquentium Iureconsultissimus, uir praestans ingenio & memoria incredibili: atq; adeo meliorum literarum cognitione undecunq; doctissimus Ioannes Faber, Iacobus

Spiegel ambo Iuris professores Di gerati quoru sic a con filii ille a libellis tuae inseruiunt Maiestath ambo eruditione insignes ,rci Latinae elegantia inter selectos numerandi: humanitate, fide,amicitia, integritate, omnibus numeris absoluti, ut interim alios taceam. Iure igitur & merito fecisse me arbitrabor, qui has meas lucubrationes illustriR. tuae dedicauero Maiestati subq; tuum illud studioru dominans patrocinium, nostratia isthaec collocauero: quς cum in Iuris ciuili tractata&noua sint,&magna ex parte insolita , addimus & pugnantia,contra communes maioruni nostrorum doctrinas, tutela potentissimi herois non iniuria efflagitarunt,

8쪽

ut quae sint multorum subitura iudicium, eorum potissim δqui ab opinionum fune, pendet .Tametsi apud bonos uiros, quibus ueritas,& Iuris synceritas cordi est, stationem & locum facile sint obtentura. Hos itaq; meos labores, quos pro ueritatibus legalibus adserodis subiuimus, serenisi . Princeps, benign) suscipito eaq; tractato clemetia, ut palam testatum relinquas, haec nostra tuae Maiestati placuisse. Sic enim & animum amicis nostris adiicies, inimicis & osoribus adimes: congratulariq: illi instaurato Iure ciuili possint, horum uenen ta ora compescantur.Viue & uale inuictissime Princeps

REVERENDIS S

IN CHRISTO PATRI FET DN.

Dia. Ioanni Fabri Episcopo Viennensi uiro doctissimo, Domino suo gratioso, Udalrichus Tasius L L. Doctor, re ordinarius Fribvr-gen. sese commendat.

vos Iuris Intellectus, reuerendissime pater, superiori tempore serenissimi Principis nostri Diui Ferdinandi Regis Romanorum nomine& titulo aedideram, rogatu coplurium studiosorum nunc iterato formis excudendos dedi, quod pauciora initio exemplaria prodierint. Ita aute ardidi, ut & additionibus no ociolis locupletaverim,adiuncto Sub stitutionum tractatu non ineleganti, quem anno praeterito auditoribus meis praelegi .rem plane difficilem, & a Do abribus Iuris examinata quidem dirigeter,sed magna cum obscuritate. Quo loco tuam Paternitate praestantissime Antistes appellare uolui, ut qui illustrissimo Reginostro a consiliis sis proximus, & doctrinae eminentia, gloria uirtutis, clari 1sime Iamigeratus, meos hoste labores de comedares Diuo Principi quod i antehac magna cu beneuolentia fecisti & a malevoloru detrectationibus,singulari tua eruditione assereres. Scio tua Paternitate no solii in Diui Principis nostri copluribus arduis negotiis, 3 porro in sanctae fidei nostrae publica causa cuius tuedae gratia toto orbe amplissime Praesul fatigaris esse perqua maxime occupata . suffuraberis tame pro insigni humanitate tua temporis aliquid, quo meo quoque uoto intendas. Equide si quo seruitii genere tibi adesse potero,in omnia Veria &iussa tua,ut semper fui,me paratissimu experiere. Vale.

9쪽

AD INVICTIS M

pem & Dominum Dominum Ferdinadum, Cars rem inclytum, Germaniae, Hungariae,atque Bohemiae Rege,&c. Archiducem A striae, Ducem Burgudiar, &c. Principem optimum maximii,Ioannis Udatrichi Tasii L L. eandidati Friburgensis

PRAEFATIO.

v I artium disciplimrumue simpliciter

ninium encomta cecinere, Caesar inclyte, aliuς aliam laudandi ratione attulerunt, qua artem quis uesuam supra caeterras extollere

est aggrestas. Et qui inter eos uerius ac sub tilius hanc disputationem sunt persequuti,ii ferb aut ab antiquitate, aut ab utilitate eius commendationem duxerunt. Aristoteles,subiecti generis nobilitatem,in quo genere disciplina uertatur, aut rationum certitudinem maximum hic momentum habere existimauit. Sane antiquitas non leuem commedationem rebus suis adferre debet: quandoquidem quae a multis seculis per manus hominum tradita fuere,insignem aliquam commoditatem habere uerisimilisu est .Et rei cuiusq; usus, finis esse ipsius uidetur: is quanto patet latius tanto nins tenet potentius firmiusque eius rei studium. Quis enim tinprobis laboribus sequi uolet rem ullam, quae non aliquam necessitatem insignem secua ferat, siue ad uitae priuatae,siue ad rura publicarum iunctionemmae e si ita sint, ut affirmari est necesse, fuerit sane Iuris eludis prudelia, modis dictis, aut omnibus, aut pleri'; , inter

artes caeteras quas coluit hactenus mortalium genus, praestanet tissima. Et quod ad antiqui tale attinet ipsius, priusquam doeaeteris artibus ac disciplinis ne cogitatio quidem inter homines esset ulla, hanc constitutam mille apparet. Qui enim dispersos in agris homines, & in tectis sylvestribus abditos, ratione quadam in locum unum compulit,& cogregauit,cosq; in unamquanq; rem induces utilem & honestam,primo propter

10쪽

pter insolentiam reclamantes, deinde propter rationem atq,

orationem studiosius audientcs,cx seris & immanibus mites reddidit ac masuetos, num ulla alia,quain Legu ratione usus, a diuturna consuetudine homines subiti, conuertere,& ad diuersas uitae rationes traducere potuitZIta uero urbibus constitutis, ubi fidem colere, ac institutum retinere didicissent, Maliis par e sua uoluntate consueuissent: tranquillitate dein octoq; ciuili, per leges alias, pulchre constitutis firmatisq; , tu demum ad artium caeterarumq; rerum pulcherrimarum inquisitionem accingi coeperunt homines. Ac primo quidem sic nata deinde longius progressa ciuilis prudentia,postremum omnibus in rebus pacis ac belli,cum summis hominum utilit tibiis uersata esse uidetur.Verisimilimu itaq; est, ut & res caeterae quae ratione excolutur pleraeq; omnes, ita hanc quoque nullis controuersis,uti nunc est, implicitam, sed simplicissimam tum cxtitisse: neq; multo latiorem interpretationem habuisse, quam in iis forte rebus, quae Enaturali aut egentium iure proficiscuntur, facilemq; & minime obscuram ex hisce generibus decisionem accipiunt. Sic enim ab uniuersalibus rationibus progressus fit ad ea quae sunt singularia, & multiplicem diuitioncm praecedentem habet ipsorum cognitio . Talem Dciocis apud Medos artem quandam iuris primum fuisse apparet,& sub ipsius quoq; urbis Romae initiis. Et apud Homerum uatem antiquit simum, priscae illius ruditatis exempla habetur pleraq;: quo tempore inter permutationcm cmptioncmq;, non multum in lignem differentiam fuiste constat:. quamposterior aetas distinxit diligentius. Quaedam etiam latiora fuere postea uero in angustiorem ambitum sunt eme

data: ueluti, quod maritus in ea quoq; uxore que uulgaris fucrit,adulterium uindicare potuerit. In quam sentcntiam apud Sextum Caecilium allegatur uersus Homerici ex Illiados de cimo. Sic pleraque alia iuris capitia, quodam modo confusa, necdum perfectionem suam nacta fuisse uidentur, quibus posterorum hominum sagacitas, diligentiorem cincndationem admolita cst: quo tempore reliqua quoq; philosophia subi lius exornari est coepta,atq; inter cam ipsam gentem, 'uae in disciplinis quoq; reliquis,candem laudem tum fuit assequi

ta. Quo faGum cst,ut Graecorum celebrarentur legislatores: ueluti Solon Atheniensium, Lacedaemoniorum Lycurgus,vquorum monuinctis postremum xi I.tabul. leges ad RomR a