장음표시 사용
21쪽
Aec Moralis Phylosophia est omnis diuisa
in tres partes, quarum Vna moralis, alia in rei familiaris ratione, tertia in Reipub. be . ne gerendae prudentia continetur . Qui cunque igitur in seipsum recte quid fecerit, suosq; mores ornauerit, oratis diceturiat qui domesticos instruxerit,rei familiaris peritus vocari poterit, qui vero ciuitate uniuersa suis studijs ornauerit ciuilis appellabitur. in quo plures a vero aberras e conspicio. inte ibros enim ad mores attinentes,& eos qui de Repub. dicuntur oeconoinicos mediare putarunt.cuius Oppositum nempe libros de Repub. cum de moribus immediate connecti Aristotele in calce decimi moralium apertis verbis patefecit. neque vero existimandum est, ut plerique tradiderunt, ad libros de Repub. inscriptos, tanquam extremum,& finem caeteros refert. nanque in omnibus artibus,& disciplinis eam partem, quae Theorica vocatur,longe aliis, praestare constat presertim si virtute, & eminetia quada alias includit;euiu modi pars ea de moribus respectu aliarum videtur. de quae, praesenti parte phylosophiae huius, qua mores consormari utantur, nobis dicendu, & primum de matcrie virtutum oc est, de animi perturbationibus, aperiendum. Na de subiecto moralium, quo, tamen improprie , gaudent ciuiles facultates,humanas actiones esse solum uniuerse consideratas,& quatenus homines per eas absolute viri probi reddutur.facili ime percipitur. PerturbationeS animi, quaru exacta definitione tradere physicum munus cusetur ad ciuile
22쪽
enim tan si attinet cohgderatio ipsarum ut virtute eo
rigendarum minus recto pleriquξ dixerimi,perpessiones esse ab actione virtv ih appetentis disthino ; uippe varia
consideratione ad obiectum in esse cognito relata,ad facultatem appetendi, & demum ad corpus vivens, tum perpessio, tum actio dici potest. sic autem perturbationum genuSdessiniri. sapiente multo ante tradiderunt, ut sit motio ain petentis sensistim facesiatis, nec non spirituum cordis ab obiecto, quod per vim imaginandi, vel cundRm nobis, vel molestum apparet, pro molestiae vitanda liuendaque iocunditate. Vbi apparebit manifeste latitiam,mmoreris caeterasque altith per tu reta Vnti appetet s attin re.quar nedum sensuum appetitui tribuuntin3 verum etiam per similitudinem in metaphoram humanae menti,as sepaetratis'entis ipsi queo quem irasci, paenitere,& mi sereri, dicimtas. iiii nia, feraeq. perpessionibus huiusmodi, & motibus agitantur, atque omnino commoueritur; licet unus15mo in hoc Tristrulium orbe prae caeteris, vescius summi boni, ita solus deterrimae miseriae capax via deatur Agitur quippe vehementissimis,quae in nobis eracitantur, perturbationibus, voluptates licet ira, desd rio honoris, timoreq. infamiae: a quibus noirrato quidem ducitur, perditeq. conturbarur . sic trahunt suae quemque voluptates; quibus, nisi quadrata virtuae occurrendo obsistatur, improbi reddemur. Moralis vimis eaest , qua habitus dicitur appetitionis sensitu nMuspraeeligereri in ea mediocritate, quae ad nos resfertur , quaeque a prudentiae habitu definitur, collocatus; comparatus more,ut ciuili laesticitate fruamur. per hanc Delicitatem, summum hominis bonum,natum aptum ei competere in hac vita,dum incolarum more incedimus,c6sequi posse conssdimus i ii sta postis, quae inferius habentur theoremata ad disputationem
23쪽
Hil phia omnis,quae in actione versaturis . diuisa in moralem, Familiaram, σ Δ''i j , Repubbc . . x Fars de nuribus et , quae de Republic Qt , 'diate iungit-:. Et ea inter omnes praestantissima. Subiecta materies moralis facultatis Funt Iumana
. ciuiles facultates subiecta Myoprie gaudem. ε Materis, Uirtutοῦ moralisi sat perturbarimes animi. 7 quirim exactis a naturati con Hyiantur. 8 Ut autem virtute corrigintur, sunt muneris moralis Phlosophi. rc a b Z lolsii in t imisui ' Eedem perturbationes, et a sectus varia ratisne acti mi, c passiones dicuntur. 1o.Suntque Deo , nedum Homini, quodammodo re im
ct mmaselus deterrimae miseria eapax Uidetur .n Est etiamtrae eineris natus fui Fummo bono. t a Meralis seirtus est habitus appetitionis sensuum, natus praeeligere ; in ea mediocritare, quae ad nos reffertur, quaeque a prudentia habitu de nitur, collo
24쪽
Risci illi sapientiae amatores Philosophiam adini rantes, veluti spiritualem quandam imaginem, mundum, &uniuersas partest eius cunctis considerandi modis exacte , dci miro ordine repraesentatem, idcirco enim animam uniuersa esse quodamodo stagyrita docuit scientifici munus esse putarunt omne quod est, siue ens naturaedicatur, siue rationis, exacte contemplari. ac propterea facultates in speculatricem, Civilem, & Rationalem di-
sperticies, quae postrema in ente per intellectum elaborato versatur,quod phylosophiae pars istat,stientia esse dubio procul a probariit. Ita Moyci,nempe Zeno Citticus,Crysippus,Eudromus & alij tradiderut.Inde Alcinous inde doctri na Platonis post Moycos,Platonem secutus, Philosophia& ipse in Rationalem, Civilem,& speculativa secauit. quae sene sentctia approbanda nullatenus videtur Logica enim quam rationalem ipsi dicebant, nec Phylosophia; nec Phylosophi e pars, aut scietia ullo pacto ccseri debet; quippeosiau versatur in ipsa instrumentoru nuda costitutione scien rijs talumodo deseruientiu . proprie vero sumptas causas, astectiones'. subiecti, aut subiectu ipsum ita no rimatur, vestientiam,aut cognitione ipsius consequi valeat. non eninam re naturali,vel in certa cognitione intellectiva rei neces sariae per demonstrationem versatur, sed in re degit per rationena constituta:neque eandem considerat, quatenus est vel quatenus illius pars est,quod vere est , sed lotulnodo ut instr utitutum assequendi aliud. nempe cum ens tefgemina
25쪽
acceptione sumatur, primum,ut modo aIiquo ens; tum, utens per rationem; postremo, ut instrumentum pro explicandis ijs, quae vere sunt; Metaphysicus priori modo ens considerat; namque in his contemplationibus Diuinus occupatur quae in ente versantur, quatenus ens est. Mox in s cunda consideratione ad animasticum spestat ens rationis. nam,quid sit ens rationis,quatenus tale, quae causis illius, proprietates,& alia sibi conuenientia,logicus minime percipit, sed Physicus. Vnde postrema superest eiusdem consideratio entis, quatenus videlicet instrumentum,logicum munus,& negotium.&,si ex modo considerandi,& ex natura considerationis consiugit propria conditio, & natura facultatis, patet ex his logicam instrumentariam magis esse dicendam,quam rationalem licuitatem. ad nulluverointelIuctus habitum formaliter pertinere, eo ipso constare p itest. instrumentariae enim solummodo instrumenta parant, quae in gratiam scientiarum expeti,dicuntur. Ita Phylosophus primo Topie.cap. t x. Problema dialectum demniens, his verbis palciacit. Problema autem dialecticum est specu. Iatio intendens,vel ad electionem,& fugam, vel ad veritatemn scientiam,aut per se,aut, ut adminiculas ad aliquid aliud talium. idipsum q. paucis interiectisverbis clarius ibidem c6firmauit,inquiens.Pleraq. enim ipsa quidem per se non volumus cognoscere,sed alioru gratia,ut per illa aliud quippiam cognoscamus: quibus verbis ostendit, instrumentarijs facultatibus, praesertim vero logicar,de qua sermo fit finem ullum praecipuum, optabilemque per se nequaquamcimvenire.Quod cum ita sit,cosequens est,ut logica nec siti habitus intefectus per se expetibilis, neque Ars diiudicari possi,nisi redinctive. magis tamen artem puto quam scientiam diiudicandam esse secundum se,& in propria consta
ratione acceptam. Instrumentariae enim facultates,artes i
genuae,libero homine dignae vocari solent, quia internustinis illarum est docere aliquid efficere.logicae enim finis est,
modum praebere efformandi instrumenta sciendi,quae sunt dim
26쪽
Jesu itim, demostratio. Afiti l uam aute Logica diuisione
habet, pulcram sanae illam,nec minus utilem, atque explicatu facilem, a quibusdam tamen huius artatis viris parui- factam penitus'. reiectain. quod quam insuaue fieri contingat,vel eo maxime constare velim, quod nedum ipsa instramentorum effectio,verum etiam & ipse usus ad logica attinere vident hinc nimirum intelligi potest,rectene,an munus,distingui logica possit in ea, quae docet, & q ua utimur. Ac illud in primis apertum est omnibus, ipsam instrumentorum logicalium effectionem ad logicam attinere, cu ei us proprius ac peculiaris finis sit instrumenta parare scientij λillud etiam neminem latere potest,aliquem instrumentoruusum ad logicam pertinere;neque enim aliter scientijs notitia rerum conti ere potest, quam instrumenta definiendi,& demostrandi scientijs applicando. Verum is usus non distinguitur realiter a facultate logica instrumenta doce te,cum una & eadem perseverans,aeque bene utrumque u Ieat praestare,& instrumeta parare scient ijs, & eisdem inseruire.Ex quo constat Error illor uiri, qui logicam partien tes in docentem,& Vtentem,asseruerunt omnes docentem esse scientiam tentem verb nequaquam;cum oppositum sit dicendum.Nam qualinus instrumenta parans,& docens, i strumetaria,quatenus utens,hoc est,quatenus iuncta scientijs, scientia dicitur esse. sed hoc ipsum extrinseca tantum denominatione dictu esse voli . neq. enim assentimur allis, vi eam utentem logicam transformari tradunt substa tialiter in scientiam,cui applicaturnita ut physica sit si phrescar applicetur,Mathematica si Mathematicae. Logicae. negotium est logica perseverans instrumenta parare sciet iijs,eisdemque inseruire actu, explicatis. Quamobrem in disputatione inferiora Theoremata sustinenda erunt..
27쪽
Toici enumerantes Iacubatem logicam inter Phylosophia parte falsi sum. lore i ἰIpsa enim no est Phylosophiae aut siletiae pars.s Tota vero in 2 mitur in tontemplatione entis per intellectum elaborari. 4 cuius non rimatur ea utrincipia,aut affictus.1 Sed fra ut rationi ob citur, cuiusdam modisiciendi. lis Nem versatur itaque longicus in re ita naturali. Neque ipsius, cVid ratio est necessariae rei per causa rs Nemo igitur dicat rationalem potius, quam in ru mentariam dirudicandam ore togicam. . . 1 o Freterea non eu habitus intellcctus . . . l. ι lx I Nec ullumper se expectibilemfinem habet. xx Potest quodammosso Ars quaedam nuncupari.
x4 Propterea enim eiusdem finem constituunt Demomnrationis, σ ne mitionis constitutionem . si lyris Partitur logica vere in ea,quae docet et qua τtimer in
Omnia Theoremata lige superiora ad disputationem propontitur pro Die Mensis Ma ij, in Ecclesia S. Petri ad Vincula; Romae. 138 3.