Commentaria in libros Hippocratis de Ratione victus in morbis acutis

161쪽

eolore tinita,valde scilicet flaua aut chlωra. quae ex bile. Eadem ratione urinae fuerint, nues,non tamen albatased flavae.Tristes quoque fiunt& amari.Tristes iracundos interuligo vocari tristes Maanaros.Tristes, scilice releuissimis de causis irasceres. virum ob debilitatem,& bilem esistam,& hae α illae deerrantem, sunt sibi magnopere disiplicentes, irritatur facillime extrema bis perfrigerantur obnaturalis calidi debilitatem,obqua etiam fiunt deliqui animi prata, hoc est cum agna debilitatis significatione euenietia, si in pulsu uin etiam in vultu, alijs.Sudore etiam circa cervicem instante deliquio fieri solent,expirante humorecum spiritu,eo loco qui grandioribus oris ob oscula venarum Marteriarum,quae in eam cutis partem finiuntur Auxerit etiam eos sudores post magna debilitatem cibus aut potus copiose acceptus. Sudores enim fiunt ijs quieturi cibo aut no-

tu, tu Se qua mirosua facultate su Qua cau- a conual escentes solent frequenter sudare,&aci magis. Perplexitates etiam eandem ob

causam fiunt Nimirum qui debiles sunt ac multo magis si debiles simulo distenti cibo, anxii sunt, nesciunt quid sibi faciant. Stragula etiam reiiciunt e pectore, &habent superciua demissa in velut pondus incumbesse '

162쪽

IN MORBIS AC Is gr

sentiunt. Sola enim debilitas facit partes ipsas esse graues demissas si voces multi&crassi excibo repente dato accedant, sensum ponderis auxerint Spiritum etiam dicit esse eis ostendentem, in latione sursum densum aut valde magnum. Intelligunt omnes enarratores heri offendentem in latione aeris vrsum,hoc est in expiratione . Non ideo tamen qui dica cur an expiratione potius ouam in inspiratione: cum praecipue inspirationem plus 'irium natura apponat,ac proinde facilius citius uenecessierit in ea offendat, quam in expiratione. Ego me ab hac difficultate facile expedio,non enim legi censeo offendens in latione sursum sed offendens,in latione sursum versus densus aut valde magnus Nimi- . tum est offendens, ut esse solet in inspirati ne , dc in expiratione densus aut valde magnus . offendens quidem , ut in aphorismo dicitur, conuulsonem significat in febribus.Fieri verbpoterit, ut ob manifestam causam citra conuultionem fiat,ut lugentibus pueris solet,atque his, 'entris inflationem instrumentorum spiritus motum impedientem, priori inedia comparatam debilitatem. Fit enim, quia debitis virtus impadita instrumenta non potest dillatare , motum in medio intramittat:atque hanc ipsam ob cau-

163쪽

sim dillatatum thoracem dimittere properat dimittitque multum, quietem externa breuem finit:hocnue est facere crebrum in expiratione tu constri itionem magnam,quod est facere in expiratione magnum. Fiunt his manus tremula &aliquando labium infernum concestitur Tremor si proprie, ut a Galeno solet,hoc loco accipiatur,solam significet animalis facultatis debilitatem,non potentis partes firmiter continere:verum apud Hippocratem,ut sve animaduerti paus,Me omni motu tremulauiue ob conuulsionem siue obrigore, siue utcunque aliter fiat,dicitur. Euenit verbialissime inanuum conuulsivus motus ob s cietatem ventriculi ascendentibus in caput vaporibus:&manuum neruos in via offendendentibus. H ac ob causam cu fiet talis tremor merito: tremo labitinferni succedet . Fit enim hic ob passionem oris ventriculi per comunem membranam communicatam , atq; ita solet vomitum instantem significare.

Haec autem in initiis apparentia signi eant delirium ebemens , si piarique ooriuntur qui Per Ufugiunt, aut cum abcesse aut fluxusanguinis ex naribus aut eras

164쪽

su excreantes effugiunt,atre aure mis

HI C censet Galenus initi nomen diei de

tempore cruditatis, docereque Hippocratem haec quae dicta sunt, si ante signa concoctionis appareant, significare mortem, aut dissicile iudicium, ac proinde plaetosque moris eos qui effugiunt difficulter iudicari,ac proinde cum abscessiu nisi hunc,ut soler, fluxus sanguinis narium anteuertat aut cum puris crassi excreatione Possunt enim haec signa elsse,mortis,& iudicii. Lethalia vero quae decretoria esse possuot, cum hnis concoctionis sunt bona, cum contrarijs sunt lethalia cum cruditate sunt etiam mala pitarum

rue, si tamen facultas valde robusta sit,fiuntifficilis iuditij. Sed contingit dubitare qui possint haec signa dici is aegrotis in initio apparere, cum illi acute lud orent plures dies insummantur' - -

fiunt:raro enim non dum invictu error commuritur; tempus cruditatis praeteribit Pra terea cur post tantam vasorum incinitionem expectetur fluxus sanguinis Ego certe in adium senium feror: no haec solum, sed qui ipsa series eorum quae dicta sunt, moxqust

165쪽

dicendorum aliud mihi insinuat Nimirum dixerat haec ob errorem illum invictu fieti s lere: eiplicat nunc ovam grauia snt. Nosunt

tamen aeque grauia cum ob victus errorem fiunt,arque cum citra orinem occasione . Na

in facie illa pessima quam Hippocrates initio prognoitici describit,interrogare iubet an famem sustinuerit homo,quasi ita minus graue signum futurum sit,atque adeo minus, ut intra diem & noctem tolli solere dicat. In his ergo omnibus perinde eueniet, si ob fame seu vasorum inanitionem facta sint. Sed rursum dices si tantum detrahit fames praegressa ut intra diem dc noctem tollantur fallo profecto dixerit Hippocrates nuper, plurimos eo rum qui fame vexatietur ptimis diebus,&postea multum accipiunt, mori.Certe vera lanx haec omnia,neque repugnantia ullo modo. Nam aliis omnibus paribus,haud dubie causa manifesta niinuit periculum,quaecunque signa in aegroto esse ponantur. Nihilominus ab ipsit causis procatarticis euenit hedi homines, nunc plus,nunc minus,ut illae sunt grauiores,&homines affici magis parari. Videmus nim plurimosarum , qui quibusdam occa sonipus caeperunt Iaborare. Nunc ergo apparatus potiarin esse aequalis tamen senst titi initio cognostici minoris multo causae metionem

166쪽

tionem fieri quam hic Non enim int gare iubet,an tantopere confectus fueritime,sed an fames eum teneat intermisi, r. tasse cibo die una aut duabus hic ver maximus quidam in victu error,qui grauior multo causa est,dicitur haec facere. Hac ergo causa,etsi procatartica sit, tamen quia mxima, periculosam affectionem fecerit, quanquamne ita quidem adeo,atque si sine omni causis haec symptomata fierent: neque sane eodem modo subueniendum erit ei, cui ob factam vasorum inanitionem insint, atque cui ab initio,idest,nulla tali causa praegressa Haec videtur mihi insinuate dicens, haec apparentia ab initijs,idest perseseri nulla causa manifesta, nulloque victus errore antecedente,adeo grauia sunt, xtΗignificent delirium vehemens merito addit vehemens,leue enim in ipsis signis esse ponebatur &ileterique moriuntur, qui vest effugiunt, aut cum abscessi ut flum xu sanguinis e naribus,aut crassi puris excreatione. Omnia enim illa si fiant sponte, signifi'

cant multitudinem, in ventre,capite, tho race ex ventre vero abscessum,ex capite fluxum sanguinis,ex thorace excreationem perisim erito expectes: SP verb haec insinuan tur, suppleri autem debent . ut 4ntelligatus ripsa svi monis serie, non ab initiis, sed post a 3 quam

167쪽

quam actus extenuatione sint debilitati sane grauis iane,sed non adeo, sunt,&curandi refectione praecipue sunt. Errant ver medici, haec neque distinguentes, neci dignoscere valentes. Nam addit.

H Neque enim barum rerum ideo expereos esse medicosor oporteardinioscere δελ-hrates in morbis,quaecunque anasorum inanitionem perficiuntur , O quaecunqa. ob liam usquam imitatisnem. quaecun

que ob Lurem, a morbi acutie, o quus evnquepassiones ijecies omnigenas no- sis natura, O habitus parit quibuscunque. tqui salutem aut monem asserunt cognita

168쪽

altero. Si enim us medicm,aut etiam idiora accedens, a noscens quae acciduntidederito cibum potum,qua ire probibuerit manifesto lique ideatur auxιlium atrubos. banera maxime omniaqui a Iuno ruperaturuis hominibus Midetur enim ipsi qui accessi,mediem,aut idiota, et im ortuusa

serissesseribentur aure de hocsigna,quis

bm oportethorum quaecunque dign6cere. Vatuor causas esse diei debilitatis in

ramorbis acutis,uasotum inanitionem, Malioua aliam irritationem,& doloris vehemetiam,& morbi aeutiem. In inanitione vat rum est omnis euacuatio magna, siue effuso aliquo succo fiat,ut missione sanguinis,aut expurgatione, aut sudete, aut euacuatione insensili atque siue haec fiant sponte , ut iam quis ex haemorrhoydibus, utero , aut nari

bus exit, Miarrhaea dyssenteria vae ultro cietur, aut sudor copiosauu expiratio: -- ori prouocantur haec , aut secaturo na , aut Dumacum propinatur cliue per accidens , detracto cibo euacuatio 'aso rum fiat. Initationis nomine latelligit a sas omnes manifestas alve Provido dis

169쪽

DER ATIONE VICTU s

cit Qquaecunque ob aliam aliquam irrutationem . Nimirum inedia aut euacuario causa externa manifesta est. In hoc genere est omnis vehemens animi aut corporis motus,& passio, ut si homo linquatur animo, aut debilis sto tristitiam,metum, timorem Vae ingentem ut gaudium profulsam,vel obvigiliam longam, vel ob laborem crebro desidendi,aut molestiam aliquam utcunque illatam:dolor omnis vehemens deijcit magnopere vires,atque hanc ob causam cogimur se penarcoticis occurrere,etiam ipsam affectionem praeter naturam augentes squia vix fieri potest vi morbus aliquis cum assiduo dolore diu duret, quin vires omnes magnopere pr sternat: In morbi acutiesunt omnes debilit res quae per morbi vehementia fiunt sue inquam ex magnitudine essentia propria: pr cedat debilitas,ut cum ob solam febris magnitudinem aegroti linquuntur animo siue

ob cacoethes, ut cum ob malignitatem se-bris: siue ob naturam partis affectae, ut cum linquuntur animo oboris ventriculi,aut teri aut cerebri affectionem siue ob inultitudinem excrementorum, siue ob duo plura vae horum amul. Hare oportet medicos posse diginoscere , quia illis non eodem modo occurritur , sed pro cauta differentia va-

170쪽

IN MORBI ACUTIs.

te . Debilitato enim ob febris magnitudinem, nulla ratione occurrem melius quam

aqua gelida, quae si obiterinam affectionem labente facultate detur,stragulabit.Si ob malignam vacultatem vires labantur occurrenduest aleopharmacis quae ad facultatem multiatudine succolu,ppressiam nihil contulerint, sed dum inaniter citra necessariam euacuatione Spus teritur calor naturalis suffocabitur. Oportet ergo agnoscat haec medicus, atque etiam quatcunque passiones, species omnigenas nostra naturavi hinitus pari quibuscunque Hoc est oc omnium passionu sp cies , in qua quaecunque naturalis temperies & copontioprona estina quibus causis quaecunque natura facile patitur aut non. Nam his gnoratis in multa incommoda aegrotos ad dueet elut si medicus homine luperna paete pituitosum in inedia continuerit, parum laedet, si ver,pychrocolum, fortasse interimet. Vsque adeb verum est quod Hippocrates dicit, salutem aut morrem afferunt cognita, aut ignorata haec. Eius quodi funus diximaesde diuersa ratione occurrendi debilitati ex diuersis cauus oretae, unum producit exempluria quod ad praesentem sermonem magis facit. Maius enim inquit malum est,si ob dolore aut acutia morbi debilitato,ar erat quis olol