Francisci Guillimanni De rebus Heluetiorum, siue antiquitatum libri 5. Ex varijs scriptis, tabulis, monimentis, lapidibus, optimis plurium linguarum auctoribus

91쪽

. . c

N.uiduni Fabrum , o qua de causes

collocata, nullus toto Antuatium pago, Neuidunensi, ad eum usq; locum, qui etiam nunc coloniae nomen retinet,melior,pinguior,voluptabilior,vini Optimi, frumentim iuxta seracissimo, omnium fructuum abundatissimo. Accedit quod, hoc pacto contra Helvetios ipsos,Germanos q; si in Galliam,autProuinciam R. rursum cogitarent, hanc, illo in loco , coloniam obstaculo fore Caesar ani maduertebar,Allobrogibusq; qui e cospectu, solo interlabente Rhodano muni mento,&praestidio, quae omnia in Donum altera Lemanni ripa, siue sinistra, aut parum, aut nullo modo conueniunt, praeter quod Doni nulti Romanae antiquitatis vestigia. Est autem Neuid unum Opidum ad dextram Lemannia . passuum millibus insta Lot annam S i6.supra Cencuanti Erat vero Neuiduni inter alia osticia. tuae in coloniis usurpata, postea Ostedemus, Praefectus Fabium quod ,eo in loco,abicies,& pinus,ut supra in Ebroduno vidimus,ex Iura sumias, Innauigationum usum parandas curarent, quae, iccundo Rho- dano,in Mediterraneum deducerentur Vnde ista adhuc ibidem est inscriptio inter alias.

Equestres etiam hoc monimentiam M. Antonino Philo sopho Imperata dedicarunt, anno post Christum natum

92쪽

De rebus Helvetiorum. Lib. I. γγ

EQUESTRIVM. Sed de Neviduno,Equestribusq; fatis. Auentici locus no tior,auctor obscurior. Auenticum Romanam fuisse co loniam ex hoc illustri monimento satis claret.

insignes prorsus vetustatis reliquiae. Sed o iniuria tempo-.ris, an hominum insignior, quae nobis talis,tantiq; Patroni nomen inuiderit. Ex hac autem inscriptione satis apertum arbitror, nam aliae supersunt,quae coloniae Helvetios rum faciunt mentionem,suisse Aventicum eamHelvetio, rum coloniam,vi nemo dubitare postea recte queat. Sed quis duxerit,illud vero est, quod minus in promtu. Vt

inde , iste iam, ita immeonruptum.

93쪽

Eandem,

enim, sicuti de Iulia Equestri diximus, nomen picrumque coloniis reliquerint suum ductores, & Auenti dum Flauia nominata sit,plures huius familiae Principes, dubitatione ferunt, quam non nisi coniectura expedias. Ucspasianus primus in Flauiant familiam imperium ortas terraru contulit. Successerunt Titus & Domitianus filii. Suetonius. RebHBone trium Principum, se caede, incertum diu, ct quasi' vagum imperium si cepit, firmauit tandem gens Flauia, obscura in quidem. ac sine vitas maiorum imaginibus, si simen retpnbocae nequaquὼmpaenitenda. Sed etiam posteriores principes Constantij,Valentiniani Iustiniani ceteri ad Tiberium I l. Flauij nominati. Ex his coloniae Ductorem Aventici capiamus oportet. Vetustior illa,quam ut comstanti j, autValentiniani, & ceteri deduxerint. Certum ex supra memorata inscriptione quae Traiani imperio facta: Restat ut Vespasianus,aut liberi. Vespasianum adseruerim ciuili,&ludaico bellis patratis. Argumenta sunt,quod co- stanti fama celebratur ipsum silue Titum, Aventicensem pagum,dum Iudaicum bellum ingenti studio, comparat colonis conscriptis, poeta E ex haesisse, regionique nomen Vchilandiae, quali vacuae, & solitariae secisse. quamuis hoc nomen antiquius esse, mihi nullum dubium sit, ut Auentici, quod Romanis scriptoribus inde formatum,credibile igitur rebus imper;j compolitis , stabilita rape a Uicta, O nutante republica,emerito militi,& veterano, superioruImp.exemplo sedes has destinasse, coloniamq, militarem Aventicum e u ille, quae incolarum inopia laboraret desideratis,diuturno bcllo, aut longinquiore terraru spacio absumtis . vel praesidio reliciis , quos Iudaicae expoditioni socios,commilitonesq; habuisset. Tertiae sane legionis milite quae Callica nominatur,quod cxGallis co-1ccta

94쪽

eidem conciliasse, testatur ex Dione Niphilinus. Accediti parcntis Sabini memoria , qui foenus apud Heluctios exstercuerit,ibiq; diem,Suetonio auctore,obierit,quem non alibi agitasseiunctumq; esse crediderim, quam Avertici quae Helvetiorum caput esset,opulentiaq;, & magnitud, ne, tum couenarum frequentia ex Gallia, italia, Sequanis, Rauracis nulli Galliaru post esset. Si inscriptiones requiras, nec illae Aventici nullae, in quibus Vclpasiani nomen legas,factum,meritumq; per aetatem,& literariun fugam, non intelligas,Vna sic habet,

quae satis cognitum faciunt, cui, Et quando Auenticum deducta sit. Et licet negari non possit Romanorum colo nias Prouincialibus maximo oneri, & detrimento fuisse, iis tamen potissimum id accidisse arbitror, qui ob delicta sinibus pellebantur. Ei penitus toto diuisos orbe Brisanos. vi Conqueritur ille, petere cogebantur, aut certe agrorum parte multabantur. Quod si regio aliqua vacaret, aut inire auctior esset, quod usu uenit Helvetiae, post bellum iulud cum Caesere d postea rursum plurimis intersectis, &venditis .ilio quod Caecina Helvetiis intulit, aut deniq; in Syri ut diximus,tra sportatis) quae inomanis occupare tur,eOS no tan i u damni,&molestiae,quamlu defensionis,& dignitatis vel vicinis,vel iis ipsis quibus immiscebantur

Testimentarii insimplic

ita facta

95쪽

manelatin .

cata.

francisci Cummanni attulisse mihi persuadeo. Sed lisnc quoq; ratio, & caussa inguae Celticae in pago Auenticensi praecipue, & apud n

questres dc sitae,si ueGermanicae eadem suerit, siue diuersa, Romanaeq; introductae. Cum enim tractus ille totus RomaniS ciuibus,moribusq; coleretur,fieri non potuit quin etiam linguae commercium esset,Gallica qu vel relicta,vel usu,& consiletudine deprauata. Romana, quae &elegantior, dc facilior esset, imbueretur. Ea enim exteros plerosque coluetudo semper tenuit, Gallos sane, & Germanos, Romanum cultum , sonum* propere imitandi, quod in Francis multimode ostendere possim, ut nihil dicam Romanos id maxime enixos,ut non minus Imperium,quam leges,linguamq; luam quam longissime propagarent qui cum Galliam totam ex Germania profecti, ineaq; nati, &educti occupassent. Ita Germanica vocabula, latina norma , regulaq; inflexerunt, ut qui hodie leges Salicas , Ribuariasq; Germanus legat, centesimam partem non intelligat. Ex hoc sonte mannire, Erracia, monere, Lumem i, conuiuiu. Vnde illa iuris formula,mannire ad mal lum,quod erat ad caussae dictionem,uel in ius vocare.Mos enim fuit Francis, ut actor iudicibus conuiuium pararet, ad usq; causae decisionem,qui deinde sumtus reum sequebatur. Et lex illa ex Salicis. Si mannitus seni adsecundum

mastum aduratum,quartum, quinium, qui adsimum veratre distulerit, pro uno quos man xv. solidoso'. iuriob itae, qui eum mannis,cum tribus Rachmburgiis n aracho coiuret, quod legitimum Mannitum habuerit. Vbi etiamRachmburgi, sunt sponsores litis. in Aracho, ain iecthicro coram iudicum concilio. Eadc in ratione placitum, a Gera manico pia conuentum nominauerunt. Scaram ctis arcuneum , Vel turmam qua voce etiam usus Almo mona

chus

96쪽

De rebus Helvetiorum Lib. I. chus. Morgen bum Moryngab dotem.Schensum, pulchrum,Θchon. naeum repraesentare cui fgnad viad vir; saad pilicia. In alia lege Mundiburium explicatur. SI quis

ingenVam pueEam,vel mulierem quae in verbo regis, vel Ecclesi fici eII, sine pare tum voluntate de Mundiburdis ab ultris. Hoc est, tutela,undemuntur id est, tutor, quae di.ctio pupillis propria, ad omnes deinceps tutelas translata est,ut in literis,priuilegiisq; monasteriorum, & Collegiorum videre licet quae in suu Mundiburde, aut Mundi bur dium accipere reges, & Imperatores dicuntur. Eiusdem

eneris est. vuergestum multa pro sanguine sulo. Numge tum poena furti, qua sur novies tenebatur restituere rem er fraudem auersam. Fredam sue edam , quod nunc

Srcsset dicimus, multam temeritate aut violentia acceptam,vocabant, ut alia lcg. Sal. Si quis he=uhm fugientem ad cosiam vi abstraxerisAr iniuriam scis δειμνιι, componat xxxvi i solidos a Ecclesiam: sir profredo oluat in si co ix. Sol aod contra legemfeceris&Ecclesia honori m non traemini.I l a prisca Francorum pietas,& religio fuit. At nunc,

o te ora, o mores. Sexcenta sunt alia, qtiae in Latinum ino

rem detorta, & coacta illam , qua Auciaticensis pagus, Equestres, Galliq; utuntur linguam pepererunt. Id quod etiam Othoni Frising.visum: et detur, inquit, mihi Fraaecos, iv. ρ.

qui in Galliis morantur a Roma eis linguam eorum, qua usque hodie GmnIur,adcommoda se. Nam atquicirca Rhexum ac in Germania remanseruot Teutonica D ua vluhitur. Sed &nostri homines Germanico modo docti, de educti, etiam ignauissimi quiq;,& omni humaniori cultu e pertes, si in Galliam militatum abierint, tantum non statim linguam Gallicaminabibunt, sed etiam mores,& primo corrupti simos citius quam necesse, aut bonum sit. Nescio enim

97쪽

Hanc ci Cui si man m

quam facilis sit ex Germanico in quemcumq; sermonem, transitus,& declinario regressiis vero asperrimus. Sed de lingua Gallica antiqua stite Celtica dabitur,ut spero, alias d cendi locus, quado tam multos eade de re dister uisse, nihildum fatis cotulit uisic intelligo, De coloni,s, or republica coloniarum in genere, de υἰ lues ijs inbecie.

C A P. X.

Olonias duas Romanas inHelvetiam ductas, &quibus auctoribus,ut opinor,vidimus. Sed incidit statim dubitare, quaeratio, statusque coloniarum R. fuerit Ea paucis, quae adnostrum institutu attineant, deinceps exist quar Cubnias, scripssit Agellius isse ciuisares,excivitate R. quocaeimmodo propogata etin pararas, ct imis lacra quaedam et Idem Earum ducendarum mos cum ciuitate ipsa natus, celebrari, nisi ultimis prope ruentis imperij temporibus numquam desiit. Huius instituti sex potissimum reddu tur caulae. Vna ad populos, quos Romani vicissent, armis,melius coercendos: altera hostium in cui sionibus, earum quasi obiectu, reprimendis: tertia stirpis augend. & propagandae causa. quarta plebis urbanae exhauriendae: quinta Ieditionibus, per partium diuulsionem, aboledis, sextan ultima At praemiis milites, qui toties vita pro republica in discrimine habuerant, adficerentiar. Sed milistares coloniae quam diu respublica salua, & sui iuris suit nullae, aut paucae, qui cana armis oppresscrunt, militibus conciliandis, partim rc munerandis instituerunt, Sulla Iu

98쪽

De rebus Miutiorum Lib. 2

repub. tenuerunt. Neq; extra Italiam ante C. Cracchum,

qui Carthaginem in Africa duxit, ulla , quod in legibus

eius inter perniciosissima recensuitPaterculus.Imperatos ribus contrariu visum , Prouinciaeq; omnes coloniis frequentari coeptae. Deductae vero antiquitus per Curatores Agrarios,vel Triumuiros,vel v viros, Vel VH viros, vel x. viros,etiam per xxviros, qui quidem flavi rhuci xviri,&c. agris dandis adsignandis, vel coloniae deducendae nomi nati. muirum apud Scriptores preecipua mentio. Modus quoq; iugerum in capita tribuendorum legibus antiquis praefiniebatur. Sed Impp. arbi tritim, in serni tutem abiecta rep. deinde fuit. Nec coloniarum ratio una. Aliae enim ciuium R aliae Latinae, aut iuris Latini adpellatae discriminis auctor locuples inter ceteros Liuius ubi de Aquileia loquitur. md agitast, inquit, vi colonia Aquileia deducere. Iur,nec satis constabat utrum Litinam an ciuium Romanorum deduci maceret flos emo istinam potius deducendam patrescensuerunt. Illae iure priuato ciuium R. & Quiritium ute- antur: hae minimae. Illis ius priuatae libertatis, conubiorum, patrium .legitimi domini j testarnentorum tutelarsi,& cetera, quae iurisRottianae ciuitatis, propria suerunt his

olam suffragij ius idque magistratus permissu, & si in la

ticia. aut iuris latini ciuitate magistratu suncti essent, ciuis Romani ut essent. perim illain, alias Ronianae ciuitatis penitas expertibus. Ex Cicerone, praeter ceteros, manifestam .qui T. Matrimum Spoletinum, ex colonia latina, ciuitate este donatu in pro Balbo dixit, non utiq; donandum , si habuisset. Habuerunt enim coloniae suas leges, suum Senatum, suos magistratus, leges quidem,aut i Populo R. acceptas , aut a se repertas , easque a Romanis quidem legibus disparatas, Romanis tamen Triui uiris L a con-

Colomariis

genera.

99쪽

conditas,aut apprCbatas. Quae enim legatis, decreto Senatus,ordinandi, Prouincjis, potestas, eade curatoribulcoloniis constituendis.' enatores in coloniis, ut munici piis, Decuriones vocabantur.Vnde in priscis monimentis nati. . L passim. D E c. C OL. Dccurio coloniae dicti Pomponio teste, qu od mitio,cum coloniae deducerentur, decima ars eory, qui ducerentur,consili, 'ublici gratia, conscribis ta sit, atq; ijs legendis,census, ut Romae, notatus. Numerus eorum incertus, pro amplitudine coloniae maior, minorue suit. In colonia Capua centum Decuriones suisse Cicero tradidit. Magistratus praecipui Ttriri,mviri, T viri, censores, mi malin aedilcs,& quaestores, tum qui facris praeerant sacerdotes,cρἰ flamines, & Pontifices. Eviri sane in coloniis ij dem qui istiuio ,.I. Romae consules,qui proinde ctiam praetexta victantur, lex decurionum numero legebantur. Vnde Pomponius.

h δε- ιι Dymnonsit Decuris uviratu, vel aliis honoribus fungi non pol si iidem Hviri iure dicundo nominati, ut inontiquis C.&- lapidibus ii vir. I. D. Censores , censui agendo instituti. - i Tributa enim pependisse militemq; dedisse colonias nul-N...taria itum dubium. Habuerunt tamen aliquae militiae vacati nem, locet Lilarus. Dys,inquit,raieplacatis, delectum habebant consiles acrius, intentius s, quam prioribuι annis quis quam meminerat habitum. Namctbei terra dupluatus,no xi hostis in Italiam aduentu, ct minus iuuentutis erat , unde sicriberent milites. Das colonos , etiam maritimos, quis msanctam vacationem dicebantur habere,dare milites cogebat, quibus recusantibus,edixeram diem certam, τι quo ruus iure vacationem h.rberat,a Sena m deferre . Alias quoq; aliis maiora priivilegia immunitatesq; habuisse suadetCicero Eua colonia, riqiau , enim Italia tum bono iure , quae perh annos tam commoda vacationeus is omnium rerum,

Mameri

tabuisse.

100쪽

Mamertina Ciuuas per triennium c Praeter Magistratus fuit patretnta scismae Romuli instituto, qui, ut plebeis tuto res patriciosata coloniis, & sociis P. R. quos quidem ex civibus vellent patronos legendi potestatem secit, quorum opera in urbe,si quae citent, quod interesset, uteretur. Quae omnia seruata esse,habuisseque coloniam Auethcum, S Equestrem,luum scilicet senatum, cui praeessent inviri, suos censores,quaestores, aediles, flamines , Curatores,&Patronos sine controuersia est, consideranti eundem sere deducendarum,ductarumq; coloniarum modum,ratio. nemq; suisse. Sed ea ipsa nominatim exemplis ostendere quis statis misit, hac in bonorum scriptorum, monimentorumq; vasti tate'PauU tamen producam, quae reliquorrim sorte adsensum praebcant. Curatorum primo coloniae Aventicensis aliquae nobis inscriptiones memoriam

Conservarunt T.Ianuarij Ploriani, S P. Domith Didymi

Villaria: haec eorum declaratio ostenditur. DEAE.AVENTIAE, ET . GENIO. INcOLA

T. tisi Seueri alumni,& Curatoris coloniae epigramma aliud exstat ibidem loci, beniuolentiae, & gratitudinis ub

- , Curatores.