Conspectus præsentaneæ morborum conditionis

271쪽

quae per sensus anima SUscepit ad exteriorem Cerebri partem sive Corticalem transmittat, atque ibi figat, dum vero ex sede sua fibras medullares, quae animae ipsi famulantur, Ut actiones suas exerat, ideas impressas ab exteriori cerebri parte aut videre, aut ad nutum re-VOCare possit. Suspicor autem cerebellum retinere impressiones illarum id earum, quas anima ipsa per id earum comparationem, ut ita dicam, Creavit, aut eas iterum , atque iterum dirigendo suas fecit, atque Cum videam eos, qui in . hanc aegritudinem veniunt, idearum, qUae reCenS per SenSUS venerunt facile oblivisci, sed illarum, quae olim excitatae sunt memoriam tenere, in hanc suspicionem adducor, atque opinarer alio loco ideas a sensibus pri-mUm receptas imprimi; alio autem loco ideas illas, quae vere ad animam agentem pertinent. Suspicionem confirmat c pitis physica consideratio, ex qUa Constat eos, quibUs Occipiat amplUm, et produ-CtUm est, multo magis memoria Valere , atque eos, quibus breVe, et Veluti trun- Catiam OCCiput est. De caetero multiplex ingeniorUm ratio , variaqUe Variorum hominum in facultatum exercitio conditionis facilitas, aut aptitudo ad varias scientias,

272쪽

25atum etiam quaedam dispositio ad arripienda, fovendaque Virtutum, atque Vi- tiorum, ut ita dixerim, elementa a sagaci, et accurato physionomiae indagatore perspiciuntur , qui scit ex vultu hominum mores ΠOSCere , atque ex capitis forma ingenium hominis, ejusque varias aptit dines metiri , et intelligere. Quantum autem conferat ad ingenii vim , animamque ponendam in commodo, ampliorique SUOrum aCtuum exercitio, jam abunde patebit consideranti rachiticos , quibus lentius ossa capitis indurata majorem Cerebri evolutionem, majusque incrementum permittunt, ingeniosiores esse, atque e Contra alpicolis nonnullis , uti incoli4 vallis Augustae Praetoriae, et Helvetis

quibusdam non infrequentem esse stupiditatem , quam tribuo non tantum aeris εiccitati, quantum pingui Caseo, qUO V εCUntUr , et aquae, quam bibunt terra CalCarea refertae, unde Cito nimis Cranium ossificatur priusquam conveniens caeperit cerebri substantia incrementum. Mortes inopinatae. Inopinatae mortes certo nostris tempγribus frequentiores sunt. Non modo autem

aegri violento morbo, uti ex Pulmone rin

273쪽

pleto, haemorrhagia sortissima etc. cito intereunt , sed et brevissimo temporis spatio, ut paucarum horarum spatio pereunt. Morbi Vero , a quibus abripiuntur sunt apoplexi a convulsiVa, Syncopes Vehementissima, et eclampsia proveniens ab affectis in cerebro nervis vitalibus, sed et Convulsio nervorum stomachi, diaphragmatis , atque pulmonis syncopem, et dyspnoeam Celerrimo gradu procedentem gignunt. Hi autem morbi plerumque profi-

CisCuntur ex Vapore maligno a sanguine, aut aliis partibus ad memoratas partes adducto, et earumdem actionem celeriter delente. Muci mutatio. Puto speciatim expresso sero mUCUm

densari, et viscidum fieri, hinc insensibulitas cutis, obstipatio, cuticulae ariditas,

pustularum Color cuti similis; atque cuticula etiam firmior, et crustosa evadit. Eadem Caussa sensibilitatem nervorum infringit, et irritabilitatem fibrae imminuit;

utraque Vero ex Caussa Circuitus humorum

imminuitur, alvus segnis fit, motus peristallicus languet sine abdominis eleva tione , et tensione: a muco etiam obtegente nervos oesophagi, et ventriculi im-

274쪽

minuitur desiderium potus, et cibi; sed

peticularis veneni particulae cum lentescente muco CoaleSCentes , eumdem peculiari modo CorrumpUnt. Muriaticus sapor Sallyae.

Muriaticus sapor salivae, qui evenit in Confirmato morbo, proficiscitur ex Cute obturata, atque lotii tenuitate: muria nimirum Cum evacuari non possit, salivam inficit. Hoc autem phoenomenon observavi frequentius esse in iis, qui parum, aut minime sudant aestivo etiam tempore, lotiumque aqueum effundunt.

Nigredo sputorum. In morbo Confirmato, et pulmonem afficiente , praesertim in strigosis, sanguineis quandoque redduntur fere sine tussi compaCta sputa, eaque Veluti velo quodam fuligineo sunt obtecta, Ut primo RSpectu ad atram bilem pertinere videantur; sed iidem aegri identidem reddunt similia sputa globosa , tecta fragmentis sanguineis, et verum cruorem obscuri coloris non SPUmosum varia quantitate, et sere sine tussi postea expuunt. A veneno nimirum ad pulmones allato , Sive per ge-

275쪽

nitas varices, aut sine iisdem cogitur sanguis in vasis haerere, et per Stasim sanguis nigrorem acquirit, qui deinde ex ruptis venulis exit , aut ab iisdem exsudat. Eadem conditio sanguinis in minimis vasis haerentis, et qui nigredinem concipit, caussa est filorum nigrorum, quae inurinis quandoque Visa Surre, et nigrae, viscidaeque cujusdam saniel, quam vesia cantia dederunt 8.

Palpebrae , praecipUe autem sinistra solent Connivere, neque facile eaedem attolli possunt in provecto morbo. Plura ex his phoenomenis, pro tempore mUtabilia sunt, prout materia morbifica unam aut alteram partem infirmat. Periodici morbi. Periodicorum malorum plura exempla profert noster morbus. Primum agam de intermittentibus febribus, deinde quaedam innuam de aliis periodicis malis. i

' Μulior quaedam roddidit per diuturnum tempus CUm tussi sputa nigra, sed ex morbo convaluit: quando circa PBCtUS, Collum, et mentum apparuerunt pustUlas intenssTUbraa , vesiculam superpositam habentes , sed quae po

stea nigrae evaserunt.

276쪽

MIasma a Sanguine susceptum bilem facile vitiat, eide inque se jungit, minusque perViam Cutim, aut reneS reperiens,

generat facile febres intermittentes, idcirco post primum stadium febres intermittentes frequentes sunt; si hujusmodi materia in aliqua parte se se figat, cessat statim febris intermittens, reditura postquam resoluta materies iterum sanguini infusa fuerit. Ergo focus febrium intermittentium in ipso sanguine sedem suam habet, atque similis materiae morbificae positio, etiam Caussa est plurium malorum periodicorum; existit enim in sanguine abscondita quaedam vis imperio solis, ac lunae Verisimiliter subjecta, inducens sanguinis aestum quemdam, et Commotionem, eX qua impetus ad Varias partes assurgit , aut cutis conditio mutatur; sic nonnullos morbos videmus imperio potius solis subjacere, alios autem a lunae actione qua-

Cumque ratione id fiat) revera regi; sic

SCabies , Crusta lactea , psora , et Cutis plenitudo in nostro morbo lunae phasibus respondent. Idem etiam observare licet in ophtalmia, et erisipelate, qUOrum UtrUmque nunc Circa aequinoctiUm repetit, nunC singulis mensibus advenit , atque luna

crescente CresCit, decrescente minuitur,

sed et maculae rubentes tum in gena, tum in dorso manus statis etiam tempo-

277쪽

257ribus redeunt. Haec phoenomena fortasse poterunt rationem dare recursus epilepsiae. Sed et aliae insunt corpori humano CaUssae, a quibus Promanat periodus quorumdam malorum; quoddam enim tempus requiritur, ut materia accumuletur in dato laco, aut eadem possit cum ipso sanguino et lympha sensim densioribus factis co Iescere ita, ut denique cum coaluerit ad locum aliquem impellatur, aut in aliquo loco detineatUr.

Perniones in praesentiarum raro Suppmrant , quia sanguis potius in vasis ven sis stasim subit, atque epis cohaesio mu nor est. Fibrarum irritabilitas a peticulari Veneno est diminuta, atque ex eadem caussa infirmata est actio arteriarUm.

Piperatus Sapor.

Sapor veluti piperatus in faucibus. oriri videtur ex veneno mucum ipsum faucium corrumpente; similem etiam saporem praebet sudor. Eo tempore sapor eperatus advenit, atque si aeger sudet, et. linguam ad lambendum sudorem exerat, eumdem etiam saporem in sudore percipit.

278쪽

Sensus potulentorum, et alimentorum tenuium aut mollium statim ex stoma Chola abdomen , ut ajunt aegri, descendentium tribuendus est sphinc teri, sive pFloro debiliori, et laxiori: ita etiam sphin Cterani in proveCto morbo , et SphinCter Ve-5icae, EXCrementa, atque Urinam non Valent retinere.

Pulsus debilis. Conditio autem pulsus debilis in hoc

morbo est repetenda , ut mihi videtur , Ox statu nerVoriam, et EX CUtis obtura tione , fere delente ejusdem actionem. Duo Cnim Sunt maxima instrumenta, ut jam alias dictum est, quibus sanguinis Circuitu S SUstinetur, quorum UnUm positum est in nervis stomachi , et intestinorum ; alterum autem, Et quidem summi momen

ti , in ipsa cutis actione '. Haec quidem veritas ab ipsa observatione evidentissime judicatur et sane iis , t quibus vita fere

' Magnum. sane Iat re videtur naturaε mysterium in extremo confluxu flamentorum nove um Cum tela Cellulari, atqua fibra carnea, a quo ex mea opinione. multum dspondet vis illa, quae sustincti humorum circHi- tum , et vitam hominis regit.

279쪽

omnis sublata est, stomacho et intestinis ad actionem excitatis, Ut notissimum est, ad vitam revocantur: quod vero ad cutim pertinet, quemadmodum stimulus nervis cutis applicitus vehementissimam febrem parit, sicuti evenit in plerisque morbis exanthematicis, praecipue in scarlatina, et morbillis, per auctam a stimulo vim Cutis allicientem; ita e contra deleta actione nervorum Cutis, Vircuitus ita infirmatur, ut demum subsistat. Porro non sine aliqUO rationum momento suspicantur Physiologi quidam ad ignis cujusdam fortasse electrici modificationem pertinere substantiam illam tenuissimam , quae nerVΟrUm actionem regit; vis autem haec electriCa certo per affri-Ctum eXCitatur , et sustinetur. Quidni suspicari liceat ex affrictu, qui fit in minimis vasis cutis, ignem electricum alm sphaerae ad cutim ipsam allici, et absorberit A quo absorpto nervorum, et Vitacta tio sustineaturi Pulsus intermittens.

In hac infirmitate ex statu cutis saepe dependet pulsus intermittens. Per motum Enim, maximeque per promotum Sudorem disparet intermittentia. Primis autem mor-

280쪽

26 obi diebus translato miasmate ad Cutim, ibique haerente semper pulsus sunt parVi, inaequales, et intermittentes, licet febri-Ies , sed adveniente sudore, et Crescente febris intermittentia pulsus evanescit. Qui morbo chronico detinentur, hyeme pulsum habent intermittentem, non aUtem aestate, nisi magna adsit Cutis obturatio. Rubor dispareΠS. Miasma diuturno attritu diminuit globulorum cohaesionem, atque iisdem inhaerens ad extima cutis propellitur, atquΘpropter propriam tenuitatem fUgaX est, et cito disparet. Non modo autem fugaci rubore interdum cutis tingitur, sed etiam oculi similiter rubent. Rachitis i nunc temporis minus frequenS.

Caussa minoris frequentiae rachitidis repetenda ne erit a majori visciditate,

quam muCUs acquirit, et uberiori accumulatione terrae CalCareae propter urinarum tenuitatem, quae satis Constans in hoc morbo esse solet y Hae conditiones fortasse augent ossium firmitatem. Animadvertam autem etiam quod fibrae m

trices, licet debiliores sint, non tamen