Apophthegmatum ex optimis vtriusque linguae scriptoribus libri 8. Paulli Manutij studio, atque industria, doctissimorum theologorum consilio atque ope ab omnibus mendis vindicati, ..

31쪽

Agesilaus admoto exercitu Larissam urbem obsidione vallaret. Ac ille negabat se vel uniuersam Thessaliam hac conditione velle cari . pere, ut ex his, quos miserat,alterius faceret' iacturam , amissurus utrumque , si illos bello lacessisset. Itaque captos acceptis conditioni, bus liberauit ac recep t. Tam atrocem iniuriam duorum amicorum incolumitati condonauit, alioqui contumeliarum impatiens. Dicas illum suos affectus in sua habuisse potestate aq3 F lici er pugnatum erat apud Corinthum:

in eo praelio quanquam accepisset Spartanorum admodum paucos desideratos, caeterum

e Corinthiss, & Atheniensibus alijsq; socijs

ingentem numerum interiisse, adeo non gauisus est,nec elatus ea victoria, ut grauiter ingemiscens deploraret Graee ς vicem: heu , in- asemeter. quiens, Graeciam,quq tot viros intestino berulo perdidit, quot uniuersis barbaris debet Iandis satis esse poterant. Viro magnanimo victoria erat optabilis,sed carior erat sociorum incolumitas.

. u . Caeterum quum Pharsali urgerent,latrocisam VII ς' nijsque vexarent ipsius exercitum , sexcen iis equitibus vertit illos in fugam: moxque trophaeum statuit sub Narthacijs. Nec alia victoria magis laetatus est , quod ipse per se constituto equitatu paucorum , nec alijs adhibitis copijs , eos superasset . qui de re equi stri proecipue gloriabantur . Pulchrum est vincere lacessentes, praesertim iis prae

sdijs , quibus hostes potissimum sese i

32쪽

m ne accipe geminum in gloriae cupid stimo duce tenipei antiae exemplum Quum diphridas illi e patria nuncium attulis et, veomissis quae tum agebat, protinus in Boeotiam irrumperer, quanquam destinarat hoc ipsum postea maiore aggredi apparatu , tamen magistratibus obtemperans, accersitis ad se viis ginti millibus eorum, qui apud Corinthum militabant, inuasit Boeotiam, ac iuxta Coro. neam congressus cum Thebanis, Atheniens bus, Argivis,& Corinthi js,ambas acies superauit , licEt ipse multis acceptis vulneribus corpore esset grauiter affectus. Quae pugna Modom. cum esset inter res ab illo gestas omnium maxima, quemadmodum scripsit Xenophon: tamen domum reuersus nihil de pristino victu vitaeque modestia mutauit, ob tantos retum sacceisus, totque victorias. Mul b dignior erat triumpho victoria , qu a vir ille primon suis consilijs anteposuit legum auto: ita em. deinde tot egregijs facinoribus nihilo iactus est insolentior . Animaduertens ciuium nonnullos, qui in pretio habebantur , ac sibi placerent, quod equis alendis intenderent animum, sorori Cyri scae persuasit, ut conscenso curru certaret in Olimpi, , hoc pacto Graecis ostendere cupiens , in genus exercitamenta nullius esse vevirtutis,sed nihil aliud habere quam opum S impendiorum ostentationem,eoque scemianis esse dignora quam vires.

Quum haberet apud se Xenophontem il- tum sapientem,eumque plurimi saceret,iussit ut filios suos accerseret Lacedaemonem,docen

33쪽

dos autem omnium pulcherrimam, videliere l imperare S parere imperio. Athenis flore-

'' '' ' φ lj j x lium disciplinarum genus,

sed hanc caeteris omnibus praestantiorem existimabat nusqua melius disci quam apud Lacedaemonios . ubi non verbis disputabatur de bene admin stra d , Republ. sed ciuium moribus honestissimae rei exemptu exprimebatur. 43 Proinde rogatus ab; quopiam, quam ob remisciplina Spartanorum respublica pret caeteris secundiS eludi . rebus floreret: quoniam inquit, plus caeteris' in hoc sese exercent, ut pariter & imperare S parere sciant Quae duae res a citribus excludunt seditiones, & ruentur concordiam . Cum vita defunctus esset Lysander Agesilaus numerosam sodalitatem p ggiepata comperit , quam ille ex Asia domum reuersus si atim aduersus Agesilaum instituerat. Id indi. gnh seren, Agesilaus. de fimabat omnibus palam facere,cuius modi ciuis fuisset Lusander,

quam I ysander in libro descriptam relique rax,compositam quidem a Creonte Halicarnasseo, sed in hoe ut hae Lysander edisceret, atque apud populas em multi udinem recitaret : Tractabat autem oratio de nouandis r bus deque mutado Reipubi statu. Hanc quoniam arguebar Lysandrum fuisse ciuem perniciosum ac seditionis auidum, Agesilaus voluit evulgare. Caeteriim ubi senex quidam Ephorusor tionem peri gisset, metuens dictionis grauitatem ac vehementiam, ne lecta quoque multos ad rerum nouarum studia excitaret,

34쪽

itu refoderet: sed orationem premeret.senis condire. filio paruit,&a coeptis conquieuit Agesilaus,aus, doctus non solum obtemperare publicis legi exi. hus ac magistratui , verum etiam priuato se- 'La. nioris consilio. Vir excelsi animi plus apud lida se valere voluit publicam utilitatem , quam toti priuatum odium, simulque perspexit indeco-ur. rum esse simultatem exercire cum sepulto . , re Hac moderatione usus est aduersus manis

di, sium inimicum. ris Porro qui clanculum ipsi aduersarentur , sol re eis palam quidem non exhibebat negotium , Gallia. tu sed efficiebat ut ipsum in militiam sequerenis tur , atque ex his nonnullos duces exercitus eli ac magi stratus factos evehebat: qui quum se Modaraid. ini in magistratu improbE & auare gessissent, e fa que in ius vocati periclitarentur, rursus Age i. silaus illis patrocinabatur, & ab ipsis stabat ri. atque hac arte reddebat eos ex clanculariis hostibus amicos, & ad se reuocabat . Quibus, rebus factum est, ut iam neminem haberet ad - tiersarium. Quid hac prudentia ciuilius, qua j- mederi malevolis maluit quam ulcisci st, Quidam petist ab Agesilao , ut scriptis ad. hospites & amicos suos Asiaticos literis con I'si . . ariendaret,quo apud illos ius suum conseque- Humanitiexetur: respondit nihil esse opus literis com--endaticijs: Nam mei, inquit, hospites sua sponte, quae iusta sunt, faciunt , etiam si illis .mon scripsero. Dux egregius non nisi cum sui .l Tmilibus hospitium coniuxerat . iOstendebat illi quidam ciuitatis cuiusdam muros bene tutos valideque extructos: cumq, r. xoranet, videreaturne pulchri: Pulchri, imi

l . . . a qui

35쪽

quit , per Iouem verum apparet in hoe parat eos, ut mulieres inhabitent,non viri: sentiens non alijs moenibus rectius comuniri ciuitatem , quam strenuis ciuibus .s 3 Megarensi cuidam,multa,iuueniliter de suario desti. ciuitate aduersus Agesilaum iactanti , Adolescens , inquit, tui sermones opus habent ma- ignis viribus: significas indecenter eu magnifi ch loqui, cui vires n6 suppetunt oξoni pares.s 'Tantum & caeteris in rebus aberat a vulgi iudicio vir prudentissimus , ut quae cernebat lios admirari, ipse in tantum contemneret , ut ne nosset quidem. Quod euenit in Calli-pide. Is erat tragoediarum actor,multi nomianis,famaeque celebris apud Graecos,& a cun .ctis in pretio habitus. Primum quidem occurrit Agesilao , esiq; est allocutus: post improbe semet admiscuit his,qui simul eu rege ambulabant,seseq, ostentabat, ratus suturum, ut rex prior ipsum comiter appellaret. Id quum no fieret, Tande non,inquit, agnoscis me o rex , nee audisti qui sim8 Agesilaus aute intuitus illa, An non tu es,inquit,ille DicelictaὸNa hae voce peculiaris Lacedaemoniorum lingua signat minimum , hoc est , imitatorem: enim illis simulachrum sonat, aut ericta imaginem. Adeo vir prudens, & omnia Reipublicomodis metiens, nullo honore dignatus est histrionem quamuis insignen ,cuius ars ad solam parare voluptatem corrumpendis ciuium moribus esset accommodatior, quam erudiendis.ss Huic simile est, qudd rogatus ut vellet au-

- γλ diso quendam,qui mira similitudine luscinin

ia Vocem

36쪽

,ocem imitabatur, recusauit; Frequenter,ii quiens , ipsam audiui lusciniam: significans ineptam esse voluptatem, magis delectari ipsa simulatione, quam natura. Quemadmodum autem ipse singulari m destia prωitus erat,ita non tulit in alijs arrogantiam. Menecrates quidam medicus,quum desperatae qu da curationes ipsi h liciter cetiasissent,populari adulatione dictus est Iupiter. Hoc cognomento vir arrogantis ingenii dei meus insolentius usus est eo titulo. Tandem quum S Agesilao scriberet, nec veritus esset hac uti salutatione: Menecrates Iupiter Agesi Iao regi salutem. Rex hoc offensas prooemio, praeterea nihil dignatus es degere, sed rescri-pnt in hunc modum: Rex Agesilaus Menecr tisanitatem. xαhnν Graeci dicunt, quibus be- ne precantur, v γα νειν ambiguum verbum serε in malum sonat, quum significamus abesse sa-i nitatem mentis. Eo verbo quidam Caesari ex- , probrauit insaniam. l Fortitudinis etiam in rebus aduersis insigne: dedit specimen. Canou & Pharnabazus, per . classem regiam mari potiti obsidebant mari, , rimas Lacedεmoniorum regiones, quum int i xim Atheniensium ciuitas moenibus esset elise. cta. Itaque Lacedaemonij Pharnabaeto donani tes pecuniam pacem ineunt cu rege, mittun a que ciuem Antalcidam ad Teribarum Graea eos Asiati os, pro quibus bellum gesserat a gesilaus,tradentes regi. Unde pessime euenit,

ut huius ignominiae portio recideret in Agesi Iasi: Antalcidas. u. cuiuimicus erat Agesilan

37쪽

pacem quacunque occasione consecit nuldens illius gloriae , quem videbat bello cresce re, redditque maximum ae maxime celebre. nec tamen haee ins licitas deiecit illius ansenium. Quin etiam cuidam dicenti, quod Lace. daemonii Medissarent, ita respondit,imo Medi potius Laconissant. Significans indolem suae gentis corrumpi sortuna non posse .s Quodam tepore rogatus utra virtus esset praeliantior, sortitudo, an iustitia, grauiter respondit,Fortitu ginis nullsi esse usum, nisi adsit iustitia. Quod si omnes essent iusti, nihil opus lare sortitudine. En animum summo dignum duce , qui nihil vi praeter quum indicarit faeiendum, recteque perspexerit pluri mum interesse inter audaciam & fortitudine. - Quum Graeci,qui Asiam incolebant,Persa A οφ rum regem ex more magnu appellarent Qua, inquit,re ille me maior est, nisi sit iustior ae temperantior λ Ea sententia philosophis esse consueuit in ore , sed hanc bellator expressite i

so Nolans praeposteram licentiam eorum, qui ioraviter. Asiam incolebant, eius gentis corruptis mo-iribus,dicere solebat: inter illos,qui improbi essent,eos esse liberos: contra qui probi, eos iesse seruos: qudd ibi viiijs licerent omnia,viritus haberetur odio. Interrogatus qua ratione potissimtim qui ' assequi posset, ut apud homines honestam ha heret famam et si loquatur, inquit, quae sunt,

optima,& faciat quae sunt honestissima.Quid dici poterat breuius, ac rursus quid absolu- eius ratidem Socrates idem percunctanti. Si

talis. '

38쪽

etali', inq'ir,esse studeas, qualis haberi vis. Si . quidem fucis parta gloria, ut non est vera gloria, ita nec diuturna. Celebratur S hoc ii ius dictum principib.

ediscendum, imperatoris officium esse , erga rebellantes audacia, erga subiectos beneuolen 'μςRR,

tia viis idem Maro nobili carmine docuit: Parcere Iubiectis , π d bellare sepιβα.

Neque enim vere victor est, qui iracundia vindicti flagitanti frenum nescit imponere. Cuidam sciscitanti, ius potissimiliai pueris 6 essent discenda: Ea inquit, qu bus usuri sint, Sapiestat . Squum ad virilem peruenerint itatem. Recte censuit vir prudens, solam vir ut: m primum ac statim a teneris unguiculis disci opoetere et nec ullam aeui portionem artibus friuolis dandam et quae ut in pueris habent ostenta tionem plausibilem,ita nec grandibus decore suturae sint,ncc ad seria vocatis ut les. Idem quum in causa quadam sed ei et iudex, di is quidem qui accusabatur , recte d xisset , patronus contra math, subinde tamen repeteret interdicendum, Agesilae,decet regem opitulari legibus , perinde quasi bonam haberet causam, & ab ipso starent leges hominis improbitatem interpellans Agesilaus: siquis, inquit tibi domum perfoderit, aut veste abstula .rit, num expectaturus es es, ut architectus , ut qui vestem contexuit, tibi sit auxilio futurus 3 Subindicans regem esse veluti Legum zichitectum, nec conuenire, ut is opituletur

Miqui contra leaes aliquit admiserit.

39쪽

cs coi)sset , ei lue a rege Persardsent allatae literae , quas Perses uni cum Callia I acedinionem perserebat, te hospitio,de- hue amicitia tractantes, non recepit, sed ius netortu illo regi renunciare, nihil esse necesse pri ita im ad ipsum literas mitterer caeterum si perspicuum foret, illum bene velle Lacedemo nis& Graecis, ipsum quoqu illi pro viribus suturum amicum Quod si deprehenderetur insidias tendere , ne putet, inquit, qudd- me sit habiturus amicum, etiam si vehementer multas ab eo recepero epistolas. cui in omnibus rebus gerendis hic unicus erat scopus ,

consulere reipublicae commodis.

Qua miro esset affectu erga liberos suo , di τις, vi δης ali uando arundine pro equo conscςnsa,vna cum pueris lusisse domi ld quum forte vidisset ex amicis illius quidam, rogabar , ne cui diceret, quod viderar, priusquam ipse quoque t iberorum parens esset factus: sest tuesul, ndicans eum lusum non esse leuitatis, se dpietatis: nec hoc, quod agebat, videri posse

cineptum ei, qui modb expertus esset, quam inges sit affectus caritatis parentu erga filios . Audierat socios molest. ferre tam crebras expeditiones, praesertim quum ipsi permul-

ti, Lacedaemonio numero paucos sequereritur. Agesilaus itaque volens ostendere quanta zolerter . eis et Lacedaemonium multitudo. iussit uniuerso; socios simul considere permixtos inuicem Lacedaemoni js item separatim solos. Mox per praeconem edixit, ut primi omnium surgerent sigilli. Hi quum surrexissent,secundo loco per

praeconem iussit siluere sabros aerarios: deii cepa

40쪽

eeps architectos, ac domorum opifices, similiter &asiar m artium singulos Ita factum est, ut propemodum socii surgerent omne , Lacedaemoniorum vero nullus , eo quod Laceda nio ii ,qui militiae parantur interdicta sit, opificium aut art na sedentariam, v. l exercere,vel iscere. Hoc facto risit Agesilaus: Videistis,inqv t,o viri quanto plures nos educimus quam vos. Hoc stratagemate dux inclytus demonstrauit, non perinde referre,quam numerosuin militem educas in praelium , ut quam sortem S exercitatum. In pugna i euctrica quum I acedaemoniorum a uiti fugissent ,3 que legibus poenas dared berent, h phori reputantes ciuitatem viris de sertam, egere mil tibus, cupi: bant eam ignominiam malitibus remittere, simulq: seruare let ges . Deligunt igitur Agesilaum noua- .. - . rumi sum conditorem. Is prodiens in suggestum,Ego,inquit,alias leges haud quaquam laturus sum. Neque enim his,quas habitis, aut additurus sum aliquid ,aut detracturus,neque quidam omnino mutaturus. Sed mihi rectum solerteris videtur, vi Ieget, uas habetis, a die crasti. : orobur habeant & autoritatem Eo commento vir solere simul S praesenti ciuitatis necessma ti consuluit, & p raculosum mutandarum legum exemplum exclusit a repub uno tantum die legibus abrogatis.

Cum pugnaretur apud Mantingam, adnio, Enuit Lacedaemonio , ut caeteris omissis omnibus in unum Epaminondam intinderent vim praelij,dicens,solos cordatos esse viros fortes

hosti; solos eti autores victyriar. Itao; si huc, C inquit,