장음표시 사용
491쪽
situm erat: Signincans illi licuisse in bello
Ex pecu illaru infinita vi reperta in castris host ii, ipse quide nihil sibi sumpsit Tuberoni time genero phialam pondere quinqi drachmarum, fortiter gestae rei praemiuin dedit: Atque hoc primum aiunt argenteum vasculua in Aeliorum fuisse domum ingresium. Ex quatuor liberis masculis, quos susceperat, duos a ntea dederat in adoptione Ex dum bus autem qui remanserant in familia, alter quinque ante triumphum diebus interijt,ai nos natu , quatuordecim: alter quinto post ctum ,triui hum die annos natus duodecim. Ob id populo luctum ac moerorem G illo iungente, ipse prodiens ad multitudine dixit , frpositam continuos reru successu aliquid magni mali a fortuna expectasse : se vero nuc de patri ae incolumitate securum esse factum,n hilque timere periculi , posteaquam sortuna prospere gestarum rerum inuidia in suam do-msi i lapingente,ipse pro omnibus dependiser. Uxorerat illi Papyria, Masonis viri Consularis filia,quam cum longo tempore domi h buisset, exque ea pulcherrimam subolem sustulisset inclytum illum ac maximii Scipionem Aemilianu, repudiauit: & amicis diuo tium veheme er dissuadetibus , porrexit calceum , dicens: Hic calceus nonne nouus nonne pelcher est At nemo vestrum nouit, qui pedem meum torquhat. Perseo sese ad victoris pedes abijesenti,vo cessi; degeneres emittenti: Quoer,inquit,paulusifortunati crimine liberas, sic te zerens,ytsupe
492쪽
sis periore etiam fortuna videaris indignus γQuur meam dedecoras victoriam,ac rerum anae gestarum gloriam obscuras, tam abiectum te demonstrans , ut indignus appareas, quem Populus Romanus haberet hostem Idem dicebat, Imperatorem , si minus Irte , certe moribus senem esse oportere Sen. Temeri . eiens no esse praecipitada cosilia: quod solent xy- uenes: sed moribi sutendum esse senilibus. ' .
Cato senior in concione suasurus de fru- Irne isto viritim diuidendo , ita praefatus est: vuter surperdissicile esse ad ventrem auribus caretem: Verba facere: ventrem dixit, quod ageretur
de populi victu .hiebat se mirari, quomodo seruari possit 'ea ciuitas, in qua pluris veniret piscis, quam 'bos. Praecipuus luxus olim erat in piscibus, unde legimus mullum sex millibus emptum . A Objurgans aliquando summa uxorum im- 3 potentiam: Omnes, inquit, homines uxoriis V oxu bus dominantur,nos omnibus hominibus, no mPς
his autem uxores: hoc modo colligens mu- lieres esse rerum omnium dominas.
Dicere solet, semath pro collato beneficio q nullam reportare gratiam , quam pro malefi- cio pe petrato non dare poenam: Significans nihil esse periculosius impunitate, quae sem- Per ad deteriora inuitat. i Idem dicebat se omnibus peccatibus igno- s scere, praeterquam sibijpsi. Multum dissimi. seuexu,
lis illi Neuio, qui carpens alios, sibi condo--imri nabat omnia. Sibi ignoscit, quem non poeni sis 4 tet
493쪽
tet admisit. De se poenaa sumit,qui cura pen sat, quod incogitantia commissum est. s Exhortans autem magistratus ad sumedas poenas de his, qui delinquerent , dicebat eos, qui maleficos prohibere possent, nec faceret, lapidandos esse: sentiens illos de uniuersis populo pessime mereri, quod ad scelerum licentiam inuitatent improbos. 7 Aiebat sibi maris placere iuuenes, qui ru-rudox- bescerent, quam qui pallescerent,quod rubor arguat probam indolem, pallor non item. Dicebat sibi inuisum esse militem, qui an
bulans moueret manus, pugnans moueret p
des, clariusque sterteret, quam inclamaret, pessimum autem Imperatorem, qui sibi non posset i perare., Maxime existimabat opostere unumque sibiquin que seipsum reuereri, quhd nullus unquamque testis a seipso discedat. Ita fieret,ut quicquid alintestibus non auderemus facere, idem solos s
xo Conspiciens multorum erigi statuas: Maastatuarii lim, inquit, ut de me quaerant homines,quis gloria. obrem Catoni non sit posita statuta, quam quare sit positar sentiens se malle res praeclaras gerere, ut olim scientes illum promeruisse statuam, mirentur non esse potatam. ii Admonebat, ut qui potentes essent, palarotestas uterentur sua potestate, quo semper uti pos modera- sent: sentiens potentiam elementia, comit in , teque fieri diuturnam, semeia brevem. 1, virtutem honore suo fraudarent, eo Mono, dicebat ipsam virtutem a iuuentute auferre
494쪽
tem accedi: quae si detrahas, ipsa virtus ela suescit. Magistratum aut iudicem dices,at nee pro r3 iustis orandum, nec pro iniustis exorandum . iussicia. Sensit culpam esse iudicum, si ut iusti aequi sint, orandi sunt, quum oporteat ultro sauere bonis: pro iniustis orare fortassis humanit eis est , at exorare est a iustitia deferuntis. Iniuriam etiam si facienti nihil adserat pe- r riculi, uniuersis tamen periculosam esse di- impunbeebat: Sentiens impunitar iniuriae exemplum omnibus minari iniuriam. Etenim si liceae impunὶ laedere , nullus erit tutus ab improborum violentia.
senectuti quum multa adsint probia, die bat non esse addendsi malitiae dedecus i Sen' β ς' ηtiens senectute multis nominibus vulgo male dire , veluti quum audit deformis, edentu-ia, lusciosa, imbecillis, obliuiosa , indocilis . Daec serre satis est, ut non accedat erimen improbae vitae , quod omnibus quidem foedum , sed seni foedissimum. Alij narrant hoc ab illo dictum in senem obuium vitae contaminatae ἔNe aetatis tuae malis addas turpitudinem . Iratum ab insano nulla 'alia re disserre dis iscebat , quam mora temporis: Sentiens iram esse breuem insaniam. Eos oui sortuna moderath, sobrieque vise is ,1εtur, dicebat minimh peti inuidia:Non enim, Inutaui inquit, nobis, sed bonis quae nos eircunstant, inuident homines . Extrema bona extraho. do νμ minem sunt , at insolenter utendi vitium intra hominem est. Q at eo sibi consant iiiiii - diam, verE sinit inuidiosi.
495쪽
is Qui in rebus ridiculis seriam operam ponς Ridie, eos dicebat in serisessore ridiculos: signi ficans assuetos ridiculis, ob habitum colle- ῆς ' ctum, in serijs negocijs ita se gerere,ut non so. tum rideantur, sed etiam derideantur. Praeclaras actiones aiebat praeclaris verbis occupandas, ne a gloria defluant. Argutius est, quod vertit Philelphus, aliud, ut opin*r, exemplar sequutus, Honestas actiones, holi sjs ahionibus occupandas: hoc est,benelaeta benefactis addenda , ne si desinamus benes cere , obolescat priorum benefactorum me'.
ad Cives incusabat, qWbd semper ijsdem c
Hon0 mitterent magistratum: Videmini enim , ii '' quit aut vilem habere magistratum, aut in- ρ dicare paucos esse dignos magistratu. Quorualterum erat math sentire de publica potesta, te , alterum erat m iE sentire de ciuibus .
Quando docebat iuuenes intrepidE pugnas i saepenumero dicebat , verba plus quam ' 'V stadium, &voces plus quam manum hostes
in sugam vertere, attonitosque reddere. N
lebat militem ia praelio mutum esse,sed atrocibus dictis, clamoreque , vultusque truculentia terrere hostem. 2 Bellum gerens cum his, qui Betin fluuium Arguth. accolunt, quum in discrimen adductus esset propter hostium multitudinem, & Celtiberi
et quidem offerrent suppetias, si darentur talen- ta ducenta, Romani vero non sinerent illum mercede pacisci cum barbaris, dixit errare .
Romanos, eo quod si vicissent, reddituri sue rint, non de suo, sed de bonis hostium; sin v,
496쪽
'suissent, iam non fore , . nec a quibus petexetur , nec qui peterent . Quamuis complures urbes coepisset, tamen 23 aiebat se hisce diebus , quos inter hostes egit, Abstina/ nihilo plus sumpsisse , quam quae ex host in agris comedisset, bibistetque. Quum euidam multum argenti libram di- .. siribuissit, ait satius esse multos habentes argentum , quam paucios habentes aurum e mi- ' iitia domum redire. Nam duces non alia re
quam gloria auctos es prouincijs redire opor- tere. Sentit rem sat sceliciter gestam , si tanta militum multitudo redeat incolumis, v t ex distributis manubi js exigua portio ad singulos redeat, potius quam si multis desideratis, pauci redeant ex praeda locupletiores. Quo-nIam autem rerum prospere gestarum gloria γ reddit ad duces,hac portlone pax est illos esse i contentos,sive multum sit praedae, sue parum. Hortante Scipione Africano, ut Achaeoru exulibus opitularetur, quis illis in suam pa 'I ne triam redire liceret: simulabat eius iei sibi sy nullsesse curam . Caeterum in Senatu quum hac de re multa verba fierent, assurgens ait: Perinde quasi nihil habeamus, quod agamus, sedemus de seniculis aliquot Gricis disputantes , utrum a nostra an illius regionis vespil- ' lonibus esserantur.
l : Quum posthumius Albinus historia Grae- 16
, c6scripsisset, & ob id veniam peteret ab au- Latinus ditoribus, Cato irridens : Danda, inquit,erat 'ν venia,si Amphictyonu decreto coactus GraecEseripsisset .,Hoc aliquanto secus narrant Gel lius di Macrobius. il , Popu-
497쪽
2ν Populum Romanum gregi pecudum eonin Populus ferre solebat, quae singulae nemini obteperantu. ii - uniuersae aut gregis ducem sequuntur: sic istvos , inquit, quos nemo vestrum priuatim in consilium adhibere vellet, ab his hic congregati vos agi duciqi sinitis et Notans populum, quod deterrimis committeret magistratust. 3 Aiebat populum Romanum non tantii pur HOWς purae, verum etiam virtuti plurimum condu- .es cere: Quemadmodum enim tinctores eu potissimum colorem inducunt, quo vident homines maxime delectari: ita iuuentus ad ea studia potissimi im incumbit quibus populus de
fert. Honos enim non soldm alit artes, Verum etiam virtutem. Hoe pacto moneb' populum, ut magistratus his demum committe rentur, qui de se virtutis specimen de Tnt
Ita fore, ut quam plurimi sese ad egregia st
, o Hortabatur iuuenes,ut qui virtute & aem se Consi. ad dignitate peruenirint, ne turpiter ad
iuui op- deteriora degenerarent: sin ambitu ac violem tinium tia, ad meliorem frugem se referrent: ita futurum, ut & illi gloriam augerent, & hi benefactis maculam abolerent. , o Qui magistratum eundem frequenter ama Modus birent, eos dicebat velut ignaros viae, ne ab inhon errarent , lictores qui praecederent sempersibus. quaerere . Solent enim lictores praeire magnstratum, non ut viam ostendaent, sed honoris gratia .
, i In inimicum quendam probrosae vitae: Η Filius im ius, inquit, mater quum Deos orat , ut ses Griob . lius sit superstes, non precatur , sed impres
498쪽
Quum Eumenes rex Romam venisset, a 3 α senatu honorifich exceptus, clarissimorum ci in- Dium frequentia stiparetur, Cato non dissimulabat tantum Romanorum erga illum studio. u. sibi suspectum esse, ipse vitans regis consuetudinem . Hoe quibusdam admirantibus ac dicentibus Eumenem virsi esse probum, ac a --.co in populum Romansi animo: Sint ista ve-
xa, inqiiit, attamen illa belua natura serus canis est : sentiens omnes re3es utcunque pro tempore simulent, natura tyrannos esse , ac Democratiar insensisset Romae gutem regis nomen erat inuisissimum.
. Dicebat ideo sibi ab inimicis conflari inui dian , quod quotidie noctu surgens, rei fari , tliaris ratipnibus neglectis, R ei publicae consui teret, notans ingratitudinem populi.
um tres essent designati, qui legati proseiscerentur in Bithyniam, quorum unus pQ - . . dagra teneretur, alter caput haberet vulneri.
buseonsessum, tertius vecordia Lborare videretur, Cato ridens dixir,populi Romani letione nec pedes habere, nec caput, nec cor.
Quum impetratum esset de restituendis A- . chaeorum exulibus, & Polybius hoe ad sena- ' puta, tum retulit, ut restitutis apud suos pristini lim curarecul nores ac magistratus redderentur. Hic Cato pcii visi rogatus sententiam, dixit: Polybius idem sa- i hcere videtur, quod fecit Vlystes , qui Cyclo- Pis speluncam repetere voluit,quo pileum'&cingulum, quae illic per obliuionein relique- rat, reciperer: significans abunde muliti esse,
499쪽
hudd exi libus datus esui in patriam reditus essetque periculum , dum pristinos hono
rec epetunt, et i a m a reditu excludantur.' η i Aiebat stultos prudentibus plus auferre 'tis ouilin litati , quam p udentes stultis. Prudentes ienti i enim dum facile vident errata stultorii , eaqPvitant, fieri cautiores : at stultos non item
quae a prudentibus recte fiunt , quia non vi dent posse imitarium videns quendam e hementer obesinn,
obesu, ralbatur , eui usui tale corpus esse pos et Res publicae, cuius inter guttur & inguen omniae
iurconi cuidam ambienti thter Catonis fa, initiae es recipi, negauit: dicens secum eo nGr ' viuere, qui plus saperet palato Q corde.,4 Amantis et nimii dicebat in alisng orpore Amor. vivere zς hodie quoque celeb at itanimani illic potius esse ubi amat, quam Matium . o Tria per omnem vita accidisse dixit quo- Poeniten rum poenituisset: primum , si quid areani sce-dς. minae credidisset secundum , si quopiam ii uigio useius esset, quo pedestri itine&wrtin- κ gere licuissct.:tertium,si quis dies ipsi per ne- gligentiam. absque fructu effluxisset'.
41 Ad tribunum plebis qui veneficij insanissa
salsὴ . laborabat, iniqua miserentem legem : Adol scens, inquit,nondit sc o virum haurire quod te peras, an approbare quod scribis, deterius sitentiens & legem quam parabat exbtiosam esse Reipublicae . . . A quodam multis nominibus iunnii vex Μ se di. tus; Impar mihi, inquit, tecum certamen est centia. Nam ut tibi male audire & maledicere facili. eem limum
500쪽
Iimum ac promptissimum est,ita mihi maltar dicere insuaue malὸ audire insolitum.
. Apud Athenienses quum quaecunque Cato breuissimo sermone expedierat, ea vix longo erbarum ambitu redderet interpres, dictum est Graecis orationem E labbi , Romanis
Adolescens quada patris vita defuncti ini- micum mox in ius vocavit vltus. ii est,Quem Pieta
Cato obuium comteer amplexus. sic opor- xxς 'eet , inqu it, non agnit haedisve, sed E malorii
lachrymis ae damnationibus parentum exequias celebrate.
Quum quidam Catoni dixissEt, Eamus de- .r
ambularum: & adolescens quidam interpel- Curare lassςt dicens : Quid opus erat de λ Imo , im friuol' quit Cato, quid opus et at te. Vna liter a mutata significauit ipsum potius esse stipema neum in vita , quam de, verbo . Cato percussus, ab eo, qui arcam serebat, qη . . . quum baiulus dlaeret, Caue, rogauit, num- quid aliud ferret praeter arcam . Nam quod ad arcam attinebat, serum erat dicere cave. , Stimulauit itaque se moueri de alio quopiam , onere , quam de area , ynde cauendum esset . simile est, quod de Diogene trabe icto re tulimus. Cato senior quibusdam efferentibus homi-ς ' mi nem ineonsul th audacem, & in rebus bkliei, Fortit strenuum, ait plurimum reserte virum quis 49' ς virtutem magno aestime t, an vitam non magni faciat: Sentiens non ςos statim esse somi tes, qui subvius modo vitam contemnunt, sed qui tanti saciunt virtutem , ut huius gratia vitam