Petri Velleii Gueuarae Ad legem primam Digestorum. Libri 6. Eiusdem ad titulum de officio praesidis commentarij. De diffinitione doli mali, liber singularis

311쪽

minibus appellatos videmus. uuida en procon-μles, quidaρ ferit comites Hr,al duces inonulli prasides,nonnulli constares nominabantur .veluti ex li causa,*b praetorio Italico quatuor erant cons lares:midelicet Thusciae, Lucania , Campinis es Apuliasiue Calabris,de quibus apud Olium Spartianum, Judium Capitolium, Flauium Vopiscum,s alios stequens ent mentio.Postea ete T ro inclinante imperis,hos quatuor Italicos considares correctores antagatos ut nihil interea de cose rectoribusTannoni , Edrici, Paphlagoni a s alijs dicam) tentis est Casiiodorus,qui, Campania conmaris ,-Lucania corretitoris meminit, lib.3 variarum in epist. Theodorici regis Gothorum ad Ioannem V .5 .cos rem Campania:et eodem lib.extat epi eiusdem regis ad Venanti

V. S.correctore Lucam Trutiorum. Et Tr

bellius Pollio in historia Trigintra et Irannoru, Correctoris Campania, Voria, s Apulia metionem facit. SedM.Ammianuae Agarcellinus lib.

.hoc tempore,inqui vel aulo ante, ouaportenti flectes per amonariam apparuit Thusciam, id quo sim euaderet prodigialium rerum periti penitus ignorarunt.In oppido enimPictoriensi o

312쪽

pe horam diei tertiam ectantibus multis, asinus iribunali ascens audiebatur destinatius rugiens, e Iupefactisomnibus, qui aderant, quique di- diserant referentibus alijs, nullique coniectanteventura, postea quod portendebatur euenit. T rentius enim humiligenere in urbe natus, p, puer ad vicem praemii, quia culatus reum detulerat Ulicium exprafecto, hanc eandem prouinciam correctoris administrauerat potestate, eas confidentia deinceps inquietius agitans, ita in nauiculariorumnegotisfalso admisisseconuictus ferebatur )peri' carnificis manu, regnante Claudis Roma.

ri. Martisuu libro tertio institutionum.

Omnia enim prosincialia desideria, qus Romae varios iudices habent,ad ossicium praesidum pertinent. Eleganterprofecto uni particula, desideria, multa mi it Iurisconsultus Gueprouincialia desideria id Lactiones, fue requisitionesprouincimbulateiligamus Desiderare nans sapeno requirere nitur,m apud secerone o P. uintio duri qui in vita rationeseummio ου desideremus,

313쪽

institum bonorum virorum requiramus sad Att. lib. s dum hac inquit qua longiorem desiderant rationem summatim tibi rescriberem. Sive etiam prouincialia desideria voc est, defectus

morbos interpretemur,quale illudent, quod memstruorum irritamensa,desideria mulierum a bonis Auctoribus nuncupantur. Et ophthalmia, idest, pruritus oculorum , desiderium oculorum ab eis appestatur Plin quoque ob arc. D. exprimitur, loqui succus radicis lituo seminis, Disorincis , praecordiorumi desider se: calefacit enim cocoquit purgat.ύν etiam modo HI libe ing.es dicatur,dum ait iliae obsequium desideretur; ponendum estud deficiat in eo,qui obsequis obtemperare tenebatur:sponmota, dum dicit,redditur aute alterutro desiideram te Voc est, deficiente,intelligere oportet.

In Procubulibro quarto epistularum.

Sed licet is qui prouinciae praeest,omniu Ro-ms in agistratuit vice,& officio fungi debeat, non tamen spectandum est quid Romae factum est,quam quid fieri debeat.

Vulgo legitur,non tam, siander, non tam

314쪽

DE o pric IO PRAESIDI s. 13

bat frequenterim loquutos iuriscopultam,tam, i ta potius subaudiatur.

Non tamen spectandum est.Locuscommu inis ent apud Rhetoricos udicandum sit exemplis, nec ne: de quo quandoquidem multa a Cicerone sunt traim nlibris de inuentione acepta ,sin orationibusposita exempla, non mea sint sartes, una verba facere.Sana quippe ratio etia exe-plis anteponenda est,cui quidem & exempla cocordant sed illa qus tantum digniora sunt

imitatione, quantum excellentiora pietate. c. ana.'.dis JAud vero attentius notandiAma Σguam vim esse exemplorum,spraeiudiciorum in iudici'. Nam mi optime Cicero.lib. . ad Seruium

Sulpitium ait,quod exemplosit,idetiamtur erisulant spro O.Cluentio, ostendam,inquit, iudices ea de e raeiudicia esstfacta ab ipsis iudicibus, a quibus condemnatus e ut non modo ab ijsdem,sedne abalys quidem Ussis abso Livi, modo possit:spostea in eadem oratione at quid erit, quod iam de Opianiticausa ura dicamus8 Apud eosdem iudices reus ent factus,cum is duobus praeim disjsiam damnatus Uet Denique cum dea u- 3G s momo,

315쪽

mento,quod in necessariu sprobabile diuid tur, agitur terprobabilis argumenti partes,compara de eiudicatupracipue numerantur. Sy autem comparabile,imaginem oliationem exemplis comprehendens,quod in rebusaeuersis similem ali quam rationem continet. 2uod quia non simpliciterconuenit edin eo genus, tur vi magnitudo, tempus, locus,persona,o nisi consideranda sunt, ut appareat similesit, vel dissimile, merito praeses monetur,non spectandu esse,quid Roma factu sit,sed ut eri debeat. Sadems ratio iud m' ii est,quo tribus generibus flectatur religioso,c mu approbato. Est aut iudicatu res assensione,

aut authoriticiam iudicio alicuius, eu aliquoris probata, erens iudicaturis exemplum,quod sequantur.ύuod ut imitentur,primum cosiderare oportet laudes eorum,quiiudicauerunt: deinde'. militudYnem iudDati,s cauis de qua agitur iudicatu quosi ud,sit ne approbatum otius,no reprehensum so tremo eandem esse rationem,zel maiorem dyssonendimiudicato,quamsit in re de qua agitur. Visa vero hac omnia argumenta fere im- sibile est probar rasidi inprouinci earum maxime rem,quagesta Roma punt, tutius multo es' i iure

316쪽

Hre,etquitate discernere inon rumoribus,et tra marinis exemplis iudicare. Vnde egregie inI nemo Cris n.et interis.om. iudicitur. Nemo iudex svel arbiter existimet, neque consultationes quas non rite iudicatas esse putauerit,sequendum,& multo magis sententias eminentissimorum praefectoru, vel aliorum procerum

non enim si quid non bene dirimatur, hoc&. in aliorum iudicum vitium extendi oportet,cum non exemplis,sed legibus iudicandusit) neque si cognitionales sint amplissimae

praefectur vel alicuius maximi magistratus prolatae sententiae sed omnes iudices nostros Veritatemn legum,&iustitiae sequi vestigia .sa ncim us. Lua verba aequitatemprofecto p se ferunt.Intelligenda tamensunt,nisiqua 'pra notauimuseraeiudicium confirmarent: tunc enim lue cere exemplis iudicare .de quibus J de legibapem

te probatur. Illud vero quam sit rationi cosonum, si quoda bericargumento huius legis docet , usseruari debere opinionem parui doctoris lege robo tam , quam magni sine lege, satis resipsa induecat. Nam quod Accursim hoc loco in eos inusi, tur,qui in defectum legi6probationem glossarum

317쪽

inducunt negari no potin urbane illum sibi authoritatem detraxisse.

u. v LPIANus libroseptim de officio proconsulis.

Congruit bono &graui prssidi curare,ut pacata atque quieta prouincia sit, quam regit. Quod no dissicile obtinebit, si sollicite agat,

ut malis hominibus prouincia careat, eosque conquirat:nam&sacrilegos,latrones, plagiarios, fures coquirere debet, & prout quisque deliquerit,in eum animadnertere, receptoresque eorum coercere, sine quibus latro diutius latere non potest.

Discordi'sciuium,acseditionibus labefamtrirem s intestino bello dilabi, speritus interire, . nihilnecesses uribus velam horitatibus, elexe

is octendere:cum ipsum siummum rerum authorem audiamus dicet e regnum omne in sediuisum desolabitur,&domus supra domu cadet. Merito igitur bonis, re aut sprincipibus, ac magi tratibus,quibus ciuitates commissa sunt, congruit curare, ut pacata atque quimprouincia sint, quas re unt. Quod non dispiciae obtinebunt , si intellexerint eam esse huic morbo

T. . potissimam

318쪽

potissimam adhibendam medici mut malis hominibin prouinciaecat aut , quotcunque vel βῶ-ciosos eis mes,ambitiosos,aut deproprio honore minus laborantessenseris coercentes. Id enim necesse est rerum publicarum gubernatores intelligat, donec ciuium conatus compresserint, done erduorum libidinibus obstiterint Anec denique perniciosam ipsius visissentinam exhauserint, non solum releuatam vietam esse vopoyse rempusicam,verum ijs impunegrassantibus ecta ciuiutempla duorum, vitam bonorum, urbem denise totam ad exitium,s vastitatem vocari, magistisios essepertimescendos, qui dum togati nitent unguemis, fulgentpurpura Uoro volitant, sibi non

temperantes voluptatibu eruiunt,quam micantia mimicorum tela,mordinatas sentium acies:

Hi enim cum apertis tibise nos petant faciis vesparitione,vel armis repelluntur,illi vero religione a mota e temperari, metu coerceri vix possunt. Jnquiredi igitur sunt venefici,castigassi latrons, puniendisiccari,coercedi parricida,expellandit omentorumsubiectore relegandi circunscriptores,temperandiganti,gubernandine res,com semeniaduheri,notandi infames, hauriendi iu-

uentutis

319쪽

uemutis corruptorerisi quis tacata, s quiet iam

prouinciam velit. V emadmodum en pictorer excellentem aliquam imaginem pingere volentes, purgare primum tabula olent euar ac levigare,ne quid bris itque toris impediat, deindesimulachrul tot,fI tam variu coloribus instrat, mi omniau griispulchritudinis opus, moueat o culos,s delectet: sic quoque magistratibus, quisbus rei salus cura est, inprimis necessarium a bitror,malis hominibus prouinciam purgare, abusus expellersis iniurios cupiditatem,omnium

malorum tricem,s materiem comprimere tpostmodum oua industria bonis humanis ornata, temperantia,fortitudine,prudentis,atqueiustitia laborat rouincia, omnibus denique virtutibus gemmata, regi' artificis eluceat,' Laudetur opus. Si enimpaniores 'ubulci, caprariy,reliquique magictripecorum,ubgrimum greges, s armet a susceperint,idmaxime laborant, fana ab aegrotantibus si gregarrigeneros ab ignavissecernere, da ab scacsisIeparare,ne quasumpsera corrupta, ratera inficiant,et contagione interimam'.quato exactior populorumpastoribus est adhibenaa diligentia,ne latronum impunita rapin sincendia

320쪽

atque nequiorum conteium libidines reliqtiissint audacia subsidia, s Urumentumliorum Z om a quirere praeses debeti acrilegos, latrones, plagia-ms, et fures, quos emis solummodo causa arbitrer c loco a iurisconserito nommatos,uelquod haccitia effrenata cupiditassee Bio effecerit)et prout quisi eliquerit in euanimaduertere. Neque ex ignauum, flentum tui sedecet, severitare,o hac adse deferatur ' nocte,ac die, vetare imum ne lesi a fiant,deinde m malefactis adsit praItὸρueritas,speccata celem . quatur vindicta. Vt enim a Platone M. es de legi dicitur,iudex mutus,quinese tur arbitri, aliquid plusiqua ligantes diserim n causis inscutiedispercutititur,numqua ad ius declarandu suscies erit. Quapropter nec si multisint acile unquam bene judicabunt reo auci it ignaui Tepus autem s. mora Ur eques inquisitio ad aperienda cotrouem fiam constrant Sua apertaero ut qui sistiquerit, in eum iudex, pro vi I. C. ait,animaduertet. i Sed s receptatores quos eoru coercere oportere . ait sine quibus latro diutius latere nopotest. Rece 3-ptatores veroismala parteseresemper dici acile