장음표시 사용
251쪽
& tu aduersarius meuς diceres noesse consuetudinem, & in c. abbate in gl. fi . de uerisig. Et iudici maioris standum est generaliter, nisi in casibus in gl. super uerbo plures.c pastoralis. de rescrip. iIVDICI A capitalis sunt quibus caput eximitur in ciuitate more uel exilio.de his uide inst. de publi. i di. g. publicorum.
IVDICI A publicai ne de publicis
causis,& dicuntur quasi publica .ga cuilibet de populo commisia est executio & contra crimen Iesae maiestatis,in quo oes de populo possunt accusare. Quandoq. iudicium pub. dicitur iudicium quod intenditura crimine de hoc insti. de pub. iudi. in p&nc.
IVDICIA priuata sunt quae ciuiliter tractantur siue intentantur. Ite de multiplici iudicio. s. aut horitatis, minuterii approbationis. dcc. not. Arch.l. dic percepta. &glos. super regu. in iudici is de re iud. lib. s. Tangit aliqualiter Archi. 2. q. i. sicut.Et secundum Anto. de but. ii- uiditur triplicitur. primo ratione materie,secundo ratione forme, tertio ratione quantitatis. unde ratione materie duplex est iudicium , aut temporale aut spirituale uel aut ciuile aut criminale . Vnde semper dicitur iudicium criminale quando finis tendit ad commodum reip. ut si sci. dcc. siue poena se corporalis siue pecuniaria . Sed dicitur ciuile dum finis tendit adcommodum patris glO.n O .in l. praetor in prin. ff.de specul. uio. & fuit opinio Inno. in c. qualiter & quando. 2. de accir.& doc. in c. i. da iud. Secundo ratione forme iterum duplex est iudicium. L. ordinarium. Tertio ratione quantitatis duplex
est scilicet uniuersale & generale quae etiam differunt de hoc plene
in c. a.de libet. obla.Item iudicium triplex reperitur , primum inter sanguinem,secundum inter lepram tertium inter causam, ut in cap.peruenerabilem qui fi. sint te.etiam iudicium humanum quatuor perue tere solent. scilicet fauor odiu prae mium timor , ut in capitulo primo. de re iudica.libro 6. quaestione 3. c.
IVR AMENTVM est affirmatio uel
negotium sacre rei assertione, uel. attestatione affirmata , secundum Gosse.uel adhibita religione secundum Placen. Et est trielex, uiduliacet,uoluntarium cum fit extra iudicium necessarium , & iudiciale, ueno. gl. in si de act. g. item siquis . Ee iuramentum dicitur species probationis quaedam. IVRAMENTUM assertorium,est cum iuratur de praesenti uel de praeterito sic esse uel non esie, fuisse uel nomisse. Sed tui amentum promissoriuest quando iuratur de futuro alia quid damnaturum uel facturum. Aliquando etiam iuratur per execrationem . ut ii hoc non fecero ,
hoc accidat mihi uel filiis meis, huiusmodi. Ponitur ergo triplex iuramentum , scilicet promissorum , assertorum & confirmatorium, si cundum Hostien. in sumna. de iuretur.& Bar.in L si quis eo.ff. de fide
instrv. 22. q. a. per totum. dchabetur. l. 3. senten. disii n. 3r. De primo. in c.debitoris in c. quinta uallis & c. ueniens de iureiur. De s cundo in c. fi.eo.ti. De tertio in ca. cum contingit eo. tit. Et iuramentum vergit sex modis in peiorem exitum,ut no. Archi. 22.q. s. si alia quem . Et debet iuramentum habere tres comites. scilicet ueritatem iudicium , & iustitiam , &c. si Christ us de iureiurand.& capitu. anima duertendum. a a. quaestio. a. Et
252쪽
Et hier. . ubi dicitur. Et iurabunt partium absque alia coactione iu- in ueritate iustitia dc iuditio. Et iu- dicis praeliatur. Ius iurandum i ii dicamentum non extenditur ad illita ciale dc necesiarium est cum in ca- tcitum mandatum ca. qu lata uallis', c. ueniens Co.tic. immo pi aestans recipiens iuramentum contra canones punitur ut nor. iii si vis. poenam c. grauis,de sensi. alia, auram tu ira
est seruanduim nisi fiat, supendium inime, uel ror superiorem absolua
quis iurat te bona inle et no animo calumniandi agere uel respondere, nec egi sic , uel rui pondisse, unde in
Iud. Illud iuretur quod iis sibi iusta
uidctur. Et si quaeretur Durum nominiicietur. Nil promit ictus, nec falia probatio dctur. Vt Ii, tradetur, dilatio nulla petetur ca. i. de iura. calum. in glo. q.
petentius pollet dici factu iuramentum, uel factum in ratii eo quod super tacto iuratur, uel iusiurandunt per in re quod riuauti competit iuratur quasi iii sit Tatum, placuit tamen ut factum dicariarius , quia super facto iuris iuratur, adiicitur iurandum quia illud debet este iuxatum quod antea fuerat iurandum relatione, facta non ad id quod iit, sed ad id quod fieri con uenit. cius pluribus .ff. de luit. dc in re. uel ut dicit Aeto. foctu ius ponitur pro religione, luasi diceret. iu siurandum.i. religione hi manda. Vn detuli urandum idem est quod iuramentum factum, dc dicitur quandoque conuentionale, quandoque iudiciale & necestarium . Conuenistionale, est quando a te peto aliquid,& tu negas tamen deserta iii ramentum ut iurem 6. n. in hoc casu iuro di uocatur iusiurandu couetionale & uoluntario,quia extra iudicium conuentiono, di voluntate
su pruno tu, o quod mihi debetur, quod peto. s. iudice in iudicio mihi conserente ut iurem. Ex hoc autem iuramento dc natur actio ei qui dapeteret rem si iam delegato sibi ab aduersario iuramento uel a iudice suam este rem illa iurauit, ab ipso enim tunc puteret rem suam actione in factum quae oritur ex tali iuramento. Et dicit Goire. quod du- .plex est iurat nentum scilicet alle torvum , dc promi librium , & asse torium triplex in . s. uoluntarium
iusiurandum. Necessarium quod necessitate a iudice imposita desertur, uel suscipitur,& non potest reculari nisi ex iusta causa. ut T. de iureiur. l. mandante. Et iudiciale quod in iudicio denitur, uel refertur a parte parti. quod non est ne- cellarium subire, immo delatum re ncusari pol est hodie, licet olim non potuit recusari , sed referri. Vnde uide glois. in cap. hia. de iureiu-i
V R A T L dicuntur consiliarii uel anciam,vei triores qui regunt uniuersitatem,& dicuntur a Iuramelo .ui Praest ut, ut eorum officium fideli: ter exequentur. &isic uniuersitas quandoque habet suos praesideres qui diuersis nominibus appellantur secundum loci consuetudinentui de no. pcr Abb. in c. lin. In princi p.
v R I S D I T l O est potestas de pa
blico nitroducta cum necessitate
iuris dicendi uel equitatis statue de secundu Aeton. dc dicitur a noibus ius& dictio. i. potestas. Haec autem qua loque est ordinaria, quandoq. delegata. ite alia est plena. s. solius,
princ pis. Alia aut seu iplena,ali',
253쪽
nariam . Primo te inanimata vel
canon,& huc in dubio,secus sit apparet uelle dare dc legatam. Secundo lex animata, scilicet papa uel impe rator. & non inserior nisi episco pus suo uicario. tertio coluetudo. O iarto uni uertita 8 approbata, uti Nicatorum cc donuna dc aliorum artificu qiii possunt de suo corpo te ex λreta strigere ordina rium . Sinulit ec uniuersitas facultatu in artissm uel iurist runti de hoc no. circa cap. sum ab ecclesiarum, de of ordi. Et ruris ps ut est genus diuiditur in merum imperiu, mixtu ui imperium, S simplicem iurisditionei v. de qua uis in I itera M.
I IDICVS. est qui iura dicit secun
di humanarii veru notitia, iusti alio. iniusti scietia iusti. s. ad taciei clum , iniusti ad euitandum quia non sufficit scire quies sit uictu uel
ullom, nisi & ipsarum reru contrarita uti corporalis habeat quisno: it ia secundum quati ecudum uamas' conditi Oves uaria iura sui lia tuenda iust de iusti .dc uir. in prin. IURAS PERITU, non prae sanis tur a I i Panor. m c. super de regula proprio dicitur aliqua res uendi in instrumento vendit ionis,qua
ens no quatum ad actum, sed quantum ad effectum inli. demst. & iure in rubro S nigro, Iustitia. n. est animi dispositio , ut metis effectus qua quis dicitur iustus ut grammatica gram uicus dii sine vicinaruinacceptione uel dutinctione utile cuilibere quantu in se est ius suum tribuet e. Ediquot modis dicatur iust Hia,no. A cn-24.q. I. c. ubr Lana fides. nam dicit Ilii. Iustitia est eo uitas tolleralidi unopiam, & teperantiam ha re in anundantiam . Item est patria & socios defendeare, quia uerat uilitia compassione habet, ta no ex odio, sed dono te Io exercenda &c. ut iidem. Itenti iustitia sic describitur Est habitus bonus rcibuens cuiq. suam dignitata tem deo 'religionem, par ob obcilientiam , maloribus reueren Liam, partibus concordiam' mino
tibiis dis plinam , sibi ipsi castimoi .
niam, dc pauperabit si seu miseris c6 passionem operosam. Dicit ergo Tu Ilius quod tu scitia est habitus animi,coi utilita e seruata, sua unicvi q. tribuens dignitatem. Et Plato dicit q l institia est uirtus quae plurimum potest in his quae minimii possunz. Item sic L,t animi cum grata dispositiori singulis rebus recte diiuditans , causas uide glo. insti ubi supra Vm etiam dicitur quod iustitia es, mater ium S.
iuris in ecclesiasticis negotiis non est seruandus ti l ibba equitas c.lnterposita de appeti. Secundo, d eiel
VI GIVM dicitur quasi iurgis gar Dii eo quod hi qu3 ca'sam dicunt.
eine iurisperiti s 3 dist. quia ipb. nec poti,int aduocare nisi in certis casibo, do . cap. si il
254쪽
to id est aqua pinguis. Quinto in diuiuum, quod est praeceptum seu
Pitur per toto corpore,iuris. Alia
plura significata ponit Ioan. And. de re.iuta in princ. libr. 6. bieuiterius significae quod subiecta materia uel usus communis id recipiendi in tal i loco in quo profertur significare declarat. Vnde ius est nomen generale ,& lex iuris species , dc dicitur ius quasi iustum id est dist.ius autem, dc secundum Isi.
lib. s. ethimo. Omne autem ius te
gibus de moribus constat tecundu Isid. ubi supra c. a. Et distinitur sicius est ars boni dc equi, cuius merito, quis nos sacerdotes appellat, sua iura cuilibet ministrames m. de iust. di iur. l. i. 2. responso . Hoc est dicere quod iustitia e collectici I gitimorum praeceptorum quae arciant nos ad obseruandum bonum& equum. i..utilitate & equitatem
seu ueritatem . Quam ui S. n. usuca pio contra equitatem uideatur introducta, in subtili consideratione maxime istat itur equitati cum praecipue equum sit quod publice utilitati deseruit. Vel dicitur quod in usucapione uel praescriptione exca& pro bono publico inducitur
quandoq. rigor contra naturalem
equitatem, ut dicitur in gl. i. dist. ius aut ubi datur quandoque ius quod non est iusium uel equum, ut ibi exempla plura. Dicitur auteius a iustitia a Et aliter sic distinitur . Ius est praeceptum sub ordinatione principalis. seu domini circa subditos quantum ad ea quae pota sunt subesse potestati subditorum. Talis aut uel est deus,dc tunc dicitur ius diuinum uel est natura , de tunc dicitur ius naturale.Vel est ii 5 dc tunc dicitur .ius humanuqd regiitur duo, ut in. principio decre. Et sic scam triplicem gradum summorum diui actum est iiii lex ius. s. ius ordinatio diuina, & ius naturale . di cuille dicitur. Etiam aliquando ius angustiosus, aliquantio iniquit, ut init. de sena. ter. de in glosi . g. i. IVS n turale est quod cornime eomni nationi eo quod ubiq. instinctu
nature habetur, non aliqua constitutione facta ab homine, sed ab ipso nature conditore, ut maris defceminae coniuncto , liberorum. successio. s. in bonis parentum, uel etiam per carnis propagationem non per hqreditatem,quia illa sue cessio non eli naturalis ut ea glo.
super uer . incessio .dis . r.c. ius autem , ubi ponitur haec diffinitio. pueroru educatio , comunis olum possessio' quia iure naurali. oia sunt communia. i. comunicanda tδpore necescitatis c. sicut 7. dist. γα omni u uno libertas , acquisitio
eoru quae in Gelo terra mariq. -- piutur gl.dicit. Haec. n . di alia quae . a in nullius boni. mat. cedunt occupanti, id est conducentur. 3 Item rei deposite uel pecunie comodate restitutio, uiolentie per uim repulsio. Nam hoc dc si quid hinc sinii laesi nunqua iniustum , sed naturale equumq. habetur secundu Isi. libitis. c. . Et est tex. totius. c. ius aute
list. i. & ibi. uide gl. huius distinitionis . Ite ius naturale est quod in lege dc euagelio coimetur quod quos iubetur alteri facere quod sibi 'vult fieri, di prohibetur alteri inferre quod sibi nolit fieri dist. i. in princ. dc l. dist. poderet alias coni sideret in prin.ec in aut. ut cum de appell. co g. g. certum c. dilecti. de malo. dc obe. Unde. Quod tibi uis fieri mihi fac, quod non tibi noli, Si potest in terris uiuere iure poli.
uel aliter. Ius naturale dic ur uno .nodo motus ex instinctu nature proueniens quo singula anima
255쪽
Iin ad aliquid saciendum. inducun. prium diuina humana'.causa contur. Est enim debitum quoddam
quod natura cuilibet representat,
re hoc debitum secundum Isid. communi est omni nationi , eo
quod instinctu nature uel natura. Ii conditione ubique habetur , &non ex constitutione aliqui facta ab homine. Item ius naturale dicitur instinctus nature ex ratione Proueniens. Et secundum hoc ius omnia dicuntur communia id est communicanda, ut sopra dicitur. Item ius commune dicitur indu stria hominum statutum. Item ius naturale dicitur equissimum. Item Praecepta naturalia, sunt quae iii lege & euangelio continetur ut non furtum facies', non mechaberis
sed quod.tibi uis &c. c. praealti Ius autem naturale in gli ubi prima descriptio data est fecundu inmotum sensualitatis. Aliae autem secundum motum rationis. Item ius naturale secundu glo. t. init .detur.natura. gentium S ciui. potest
dici quatuor modis. Vno-modo stituit secundum Isid. ii s. Secundo dicitur ius ciuile ex Lia. tabularum , Tertio dicitur quod ex Ieσibus plebiscitis, constitutioin b. L-
natusconsultis, principium decretis, uel aut horitate prudentum inuenitur. Quarto dicitur ius quod non est praetorium. 'into dicitur disputatio prudentium , quae fuit
facta sub Li2. tabularum. Sexto quicquid habemus scrip ttim de ia-re. Septimo quicquid iure naturali uel iure gelium subtrahitur, uel quod non est ius naturale nec gentium, Et sic capiendo ius canonicia dicitur ius ciuile, & sic sumitur x. disti ius aatem naturale ut ingl. I. no. in fine .Et quia ita diuersimode ius ciuile inuenitur accipi in iure de prima acceptione habes iiii de iure natu g. r.De secunda habes T. de iustitia &iur. legeius ciuile. g. haec igitur. De tertia & quinta fissi de ori . iur. l. 2..disputatio. De quarta leg . ius ciuile preatleg. mprino De sexta isdeius gentium inst. de re. diui.9.sia uariis & extraor cog. l. r. s. proingulo i una. Secundo ius pactorum.ff. de.'De septima inst. de usu p. indς pac l. I. Tertio ius contrarium ' - -s quod rescindit pacta ut restitutio minoris. ff. de mi. l. i. Quarco ipinstinctu nature. ut quod in te emo falca uel euangelio continetur.
Item ius naturale in quatuor differt ab aliis iurib. s. in origine, indignitate, in amplitudine, & sententie rigore, ut declarat gl. t dist. s.
na c pit ab exordio naturalis creature,dc nullam eatitur immutationem,& sibi omnia communia sunt, nec contra ipsum sit disper alio, sed ddi aliis iuribus secus, ut ibi. IVS ciuilo inuenit accipi diuersimode, ut d i. c. ius naturale.Ciuile aute inito imodo e it quod quisque populus uel que l. ciuiras sibi pr
prin. ut est gl. in s. sed ius quidem
Uuile. inst. detur.natu. genti uin diaciui. Item ius ciui. dicitur tripliciter. Primo pro eo qd in unaquaq. ciuitate seruatur, sic dicitur inpenere. Secundo in specie dicitur Ius proprium certe ciuitatis, & sieloquitur g. alle. instit. Tertio dici- seir per excellentiam ius Romanorum qii non exprimitur proprium nomen ciuitatis,et sic in uer. sed αquoties insti. eo. ti. prae alleg. & sie
cto uer. in quo g.dicitur quod oes populi reguntur legibus emulgatis ab imperato. in uer. dicitur qa unaaueq. ciuitas iure sub proprio. utitur, ted prunum intelligitur, ie
256쪽
tenerali secundum de particulari. potestas quam patronus habet in
I VS autem genti uin est sedum ho-i tiberum. Aliter lecti suiu in Gostr. est stilium occupatio, munitio bella aut horrias siue potestas prou captiuitates, seruitutes, postlimi- niens ex beneficiis ante coniec ra-. a foede a,paces,inducte, legato- tionem ecclesiae collatis. Et proue nrunt non uetandorum. uel uiolan- nit ex tribus scilicet fundationedorum regio,connubia inter alieni, genas Prohibita , & ideo ius gentium appellatur,quia eo omnes fere utuntur c. ius gentium prima dia.
IVS.aureorum annullorum secundum quosdam dicitur Quod olim liberti annulos aureos ferre non I oterant, secundum Aeto. est priui-egium quod concedebatur I hcr-tss, in signum semiplene uagenuitatis uiuebant enim ingenui, sed moriebantur ut liberti. C. de iure
IVS milita oe est belli inserendi solennitas foederis faciendi nexus, signo dato egressio in hostes,& pugne co missio. Item signo dato re eptio, item flagitii militaris disciplina, si locus deseratur. Et secundum ci non es qui fugit in bello publico, infamis es i. o. q. t infames,& secun dum leges cap tς puniuntur. ii d*re i lita. omnia delictum. f. qui xi acleotem stipendior uin modus di gnitatum,gradus premioru honor, ii cluti eu cotona uel corques dat. Item praede diuisio, pro persona-xu qualitatibus & Iaboribus tuliadiitributio , ac principis portio ut otii. i. ius mili tare de secundum Ili. tim s.c. 6. Et ergo no omnia qua in bello capiunt insunt principis, 'Via dicitur nic principis portio, sed ipse tenetur ea diuidere, secudum numerum seu naturam personarii. sic
etiam rex cuiui su ut omnia. a 3.q.
IV, poscendi est exi habitatione do
IVS patronatus in authoritas, siue
donatione,& edi fi atione, uel solac .ut 26. q. . filiis & c. quicunqueti l. a. abbates. Vnde pauonu faciunt dos, aedificatio fundu Co petit autem patrono aliquid hon his ut si ecclesia non fuerit c nemgiata,pie lenti. Sed si tuerit collegyas A. tunc non electioni prxiati
iaciende , sed iam facte honestius patroni post υ latur assensus, nisi ex speciali concessione obtine i uvi artes suas interponere debeate stioni tradende c. I Ob S detur pat. Item habet aliqMd. honoris uia.primus in processione ince
it,ut 16. q. I 2. pie ruunt i S. Habri aliud oneris,quia tenetuet defendς-
re ecclesiam ab omnibus iupprrasi nibus ut 27.q. 7. filiis. & ha et u uergat ad ii inopiam alendus det
bonis ecclesiae. ut cap. situs preal dcc.quicunq. Vnde patrono debetur bonorum onus, utilita q. P q- sente praesit defendat, alatur ege spotest etiam patronus praeter ege-dlate a aliquo, redditu 3 moderatos habere ab ecclesia cx ius patronus existit sine presentatione m-stitui quis non debet in ea eccleia quae patronum haberi E: si i pretis patrripis hoc tactum fuerit, se-
.cundum rigorem auris inii cutio retractanda uod . titu. c. illud uςlirrita nun clanda, & ad instituentiis . uerecundi m institui s ynioued s. eit,o Mius quem patronus dignuelegerit ordinandus,ur 16. q 2. de .cernimus. Sed si laizus praetentet ix num S postea uariet alium pre- s ntando,Videtur a primo duce le-- ,evius I O rem pratent ando. ij. de
257쪽
procu .l. sicut g.ult. Et tuc uidetur arbitrio episcopi relinque du quis
eorum alteri praeferatur 2.diit. c. ecclesiastici. uide cap. quod autem de iur. patro. ubi de hocic.cum autem aduocatus. Item ius patron ius quandoq. aduocatio,quandoq. uicedominatus, uel culi odia, uel guardia, uel ius est frequentationis uel processionis , de quandoq. rati λ, ut inglo. r.c. quia clerici.
eiure patro. dc secundum Gosin
salitate transeat, ut e. seculu. eo.υ. unde uersus. Iura patronatus trali re facit nouus haeres. Res permutata donatio , venditioq. Item plerumq. hoc nomen ecclesia pro iure patronatus supponit i6. q. ult. si plures I F. q. . nemini, & c. a.de tuis
patro. Et ergo si quis utatur tali simplicitate uerborum , dono tibi ecclesiam uel concedo intelligitur donare ius patro.quod habet in ea
sum eo. titu. ubi ponte supradicta. I V S publicu constat in sacris sacer Et not. T lus patronatus non perdit quis per damnationem, uel c6fiscationem iudicis secularis. glo. est in vers. lubiecte.f.rursus in fi. c. pastoralis in cle. de re iud.& est
not. dignum. Vii se ubi fit confiscatio bonorum, non consistatur ius quod non transit ad haeredes extraneos, sed tantum ad filius i. r. b. ibi plo. C. de bo. quae libe. ideo non contiscatur ius patronatus libertorum , uel en Phyleo iis ecclesiastiaca, uel te udum , ut ini secundia Bal. dc in l. qui se patris C. unde liber. Item praesentatus ab eo qui ius pretdotibus dc magistratibus secun
ius publicum , ubi glos dicit, qui
Iedit sacerdotes uel res sacras ob omnibus t aquam pro publico criamina accusari potest. 2.q. l. in primis.Vel sic. Ius publicum est quod generaliter, alias principaliter ad publicam deseruit, uel spectat utilitatem, ueluti, ne in portis uel in muris ciuitatis & alias sacris iudicibus, uel sacerdotibus, uel magistratibus , aliquid committatur,ueI in Kratur.
sentandi habet dc idoneus non ad- IVS priuatum dicitur quod speciali- missus a praelato , si patronus non ter ad singulam utilitatem alicuis uariet, debet ius in re, & potest agere contra institutum a nemine uel a falso patrono praesentatum
de re tua .c. cum Bertholdus & c. decernimus I76. . Si autem uerus ius pertinet,secudario tamen etiam
ad rempublicam,ut in pactis,& conuentionibus mutuis priu torum
specialiter xuris conspicitur inui.de ius .dc iur. g. 2. patronus uariat, primus praesenta- IVS reipublicae. s. alterius quam romatus non habet ius ad agendum con norum est ius cuiuslibet ciuitatistra secundum praesentatum dc in- indubitanter secundum omnes isastitutum , sed potest agere contra ciuitates regulari r utuntur iure praelatum qui eum praesentatu ideo priuatorum,ut. ff. de uerbo. signitineum malit: ose non admisit diffe- I. eum qui . & C.eo tu. in Iuo. i. ι. inrendo eum instituere, dc disii culta. glo. lib. io. tes ingerendo , ut prouideat 3c in IVS quali naturale est quod dominus bene licio competendi iuxta c. pa nora. eo. ti. Ite ius patronatus trassertur in aliti gratuito titu. cum sit spirituali annexum nisi cu utaruer
uel patronu, habet in seruum de Ii
258쪽
rzi quia nulli tenet hoc ius nisi qui
rites.i. Romani sic Isid.li. .ety. i. dist. c. ius quiritu , in quo agitur de legit. haereclib. de tutelis, de cuxationi b. de usu cap. Costat autem
ius quiritum ex legibus, & plebi
scitis,et senatusconsulti,costitutionibus principii, edictis senatoru et responsis prudentum, ut scam Isi. ibi de & dist. r. in prin. ubi de sp ciebus Romani iuris, de ebus omnibus lex plebiscitum. senatusco. Praetorum edicta, responsa prudentum &c. quae sint require loco suo di inst. detur. nat.gent.& ciuili. g. consti. de se. ubi hoc ius apud Romanos tantum reperitur dis. I. ius
quiritum. Et dicu tur Romani omnes qui R omano imperio subsunt Pro ut dicitur. Propium Romanorum est habere filios in potestatere etiam gentiles sent sub Roman..Imperio. Nam Imperator est princeps totius mundi, ut ibi glo. IVS sibi facere uel dicere, est T in nifeste spectat ad iudicis osticium L. F a iudice faciendum sit, sibi uedicare, ueluti siquis re sua propria Tapit autoritare,putans sibi hoc licere,& in iure confitetur se hoe secisse de quo quaeritur utroq. casu ipse facit, unu debet substinere cotrariu calculu. i.cotraria si iam ut prae debito quo teneris alicuius pignus tuum capit te inuito , ius qd sibi iure competebat amittit . IVS habere in re,et ius habere in rem suile diuersa.de concest. praeb. Ii.6. c. h.& cle. uni de seqeuespo Cuer.&ὸ nihilominus.
IVS praetorium est quod praerores induxerunt, adimedi, supplendi, uel corrige di iuris ciuilis gratia, ut faede tu. et iur. l. ius autem. Hoc etiam
ius honorarium dicitur , quia qui
honores ger uni. ni agili ratus,autoritatem huic iuri ded crunt, ut
inst. le tuta na. gen.& civ.g.pi attoriique edicta. IVS succedendi habet haeres, item patronus in bonis liberti. IVS uersutum dicuntur praestigie siue captiones uerboru quibus obubrantur delicta & dicuntur uersuta secundum Azo.quia quis repellebatur ab actione per quasdam
uersutias. i. machinationes uerborum. Vel secundum Martinum dicitur uersutum ad exemplum um.
stimenti, quandoq. est illud intus quod debet esse extra &c.Sic etiametat uersutum ius quo illud quod erat puniendum absoluebatur , de qd erat absoluendum, puniebatur. IV R IS prudentia est diuinarum atque humanarum rerum notitia iusti atque iniusti scientia. miticide iust. dc ivr.in prin. IVRIS avspicium.i. exordium litis ue
sponso. IVRIs precepta tria sunt. s. honeste
uiuere, alterum non ledere, de ius suum unicuique tribuere. Insti. de' iu. dc iur. g. iuris praecepta concor. c.cum deuotissimam. o.q. ubi dicititur quod summum bonum in terris est iustitiam colere , et unicuique.&c. Sed queritur,utrum seipsum quis ledere possit. Et videtiar quod sic, quia quoa de uno conceditur de altero negatur , N ecmntra. 23. disi in . qualis. D; q. 3 c. ex eo. ff. de iudi . l. cum praetor. isdecondi. S demon. l. cum ita legatu .& glo. iv c. nonne. depra sumpta Sed hic dicitur alterum non ledere, ergD uidetur per milium seipsum i dere. facie ad hoc l .d: li danum I. si pater. n. de pecu. Et sit tit detur quod clericus se uulneratur
a mimo irato, non fit excommuni catus . Cuiu, contrarium tenent
259쪽
doct. per l. omne delictum. g. qui sem de remit. Et videtur ex alio σnon permittitur militi armate mi Iitie, ut manus uiolentas in seipsum immittat, ergo nec militi spirituali. Et iam nullus est dominus suorum membrorum. I. It ber ho- raro. n. ad l .aquil . So. dicit Io. fahri
quod quis ledens seipsum non inci .dit in canonem. si quis suadente dc cap. 37. q. 4. quia ille loquitur ubi alius est agens, & alius paciens , dc
sic credit talem non esse ex communicatum, sed alias grauiter puniendum. Sed opinio doctorum dicens contrarium est uerior, scilicet talis est excommunicatus. Idem tenet Io.And.c. sum contingat. de Len. exc. Et tam mutilans teipsum
est irregularis sicut mutilans alium c. r.dehomi. Et si prohibitum est ne quis alium tedat, multo fortius ne seipsum , quia charitas incipi da seiplo,c. nisi specialis,de usuca dc de pe.dist. 3.qui uult. & c. non licet
I U S canonicum diuiditur in decretum , &'decretales quarum uolamen dicitur extrauagans in quinque libris,maxime respectu iuris ciuilis . Quorum librorum materia . his habetur uersibus. Pars prior officia creas , ecclesieque ministros. Altera dat testes,& caetera iudiciorum.
Tertia de tribus dc uita presbyte
Dans thorum quarta mulierum qui docet este. Vltima de uitiis dc poenis tractat
Uel in uno uersu. Iudex iudicium, clericus. sponsalia,crimen.
Mibus autem libe habet plures oricas liue titulos,in quibu, mr-
mittitur materia in generali , ab
qua tractatur in copi t. sequentibus in speciali. Sub qUamlibet autem rubrica sunt unum Iut inara gapitula , quae dicuntur decretalas uel constitutiones, & aliquando ita capitulis sunt. g. unde quando ali eabis aliquid ex decretalibus non alterabis librum , sed titulum , de capitulum in eodem , dc si sid cap tulum longum dices, c. taIi, Urca principium , medium , uel finem . uel si sint in capitulis par rapbet allegabis tali. c. g. r. uel. 2. Et post compositiones quinque librorum dictorum per magistrum Rayrmia dum Capellanum Gregorii Papaenoni, circa annum domini r2M . elapsis multis annis , uidelicet a no a natiuitate , uel incarnatione domini ir98. nona, Martii ponti scatus Bonifacit. 8. anno. . com
pilatus est liber sextus non qu dein sextus cum aliis quinque paeerialibus praedictis in uno uolumine, sed liber specialis continens etiam quinque partes, & supplens .
defectus casuum emergentium in libris decretalium non compraehensoriam . Deinde clementis connit. a Clemente Papa s. sub annodosiaini. i3ir. in concilio Vsennensi, quod sex mensibus tantum durauit, Oncepte, ec edite timi , licet idem Clemens morte piae uentus, od publicum non perduxerit. Sed Ioannes Papa 22. de post comple-Dir, correxi t , & mutat it . ec ex eis cutioni d mandauit Et fueritne promulgatae anno domini 329. calan. Nouemb. De hoc uide glosi. in proe. Clementi. sui es uerbo Nouembris , de uerba pontificatus . I t dicit Ioann. Andr. quod lite liber non debet alle g. septimus , sed debet in titulari Clemetinae. scilicet conliitutiones Clementis s. S d
260쪽
decretu quod magister Gratianus connumeratis erunt libri partialetctuinquaginta digesti fortiati di digesti noui.
circa annum domini I os . compilauit diuiditur in tres partes. Prima distinctio quia est distinctum per centum & unam pampes , quarum quelibet habet unum uel plures canones, quae ulterius subdiuiduntur in g.& vers. Sed se- cuda pars decreti nominatur ca se quia continet in se triginta sex causas , a quibus nomen accepit.
Quae alterius subdiuiduntur in qones & hae in canones,qui ultra in Ddi uersi. subdiuidi possunt. Τractatus autem de poenitentia imponitur in causa 33. inq. I. Et habet septem distinctiones, quaru quaelibet habet canones plures , cum. g-ti ueta suis. Tertia & ultima pars
decreti nuncupantur de conlecratione,& habet sub se quinq. distinctiones cum canonibus uel capituri , paragraphis, uel uersic. Vnde decretum dat centum distincti nes & unam. Triginta causas αμ addit tibi mixtas . Distinguit septem, poenitentia, consecrat quinque. Authorem quatum tibi declarato Gratianum . Ee in dicti s quatuor libris satis patet modus ali xandi qui in fundamentis alumnorum luris poni consueuit, quare his supersedeo. IVS uero ciuile diuiditur in quatuor libros principales , scilicet. Digestu C. Institutiones. Autenticas. Quibus additur collatio decima , seu liber fetidorum . Primus ergo Iiber iuris ciuilis est digestum , qui continet leges & statuta romanorum , & diuiditur in tres libros principales. scilicet digestum uetus quod habet libros partiales uiginti quatuor. Insortiatu, quod habet libros partiales quatuordecim. Et digestum nouum quod habet Iici QS parci alea duodecim. Quibus
digestum seur etiam pandecta , uel liber pandectarum, uide supra in lutera D. Secudus liber iuris ciuilis uocatur Codex , qui continet statuta sanctiones 3c praecepta imp ratoris . iri fuerunt tempore Iulii-niani Imperatoris tres Codices ,. s. Codex Gregorianus , Hermogenianus , & Theodosianus , de quibus codicibus extrauagantibus diuus Iastinianus animum suum ad Imperiales constitutiones dirigens unum codicem fieri fecit que suo felici nomine intitulauit, Codex Iustiniani, ut in rubrica procinii codicis. Et diuiditur iste liber ita duodecim libros partiales vivoruux nouem primos doctores legere solent,sed ultimi tres qui longe post
primos nouem compositi sunt raro legi consueuerunt. In quorum.
allegationibus hoc est speciale ql
ad tit.& ad i. cum . g. additur numertim, uidelicetii. H. o. &α ut C. de murilegu. & gynecia &c. libr. II. & de digni. l. si ut pioponis. lib. xx. Tertius liber principalis dicitur autenticum uel autenticorum& sunt quaedam excerpta quasi pretdictorum librorum lunamula . Et diuiditur iste liber in noue coli tiones , quarum quaelibet sudiuiditur in titulos , dc tituli nou in leges, sed in g. Et diis ei unt autent
cum & autentica , quia autenti cuniuolumen est per se, sed autentica est lex una uel paragi aphu, incorporatur libro codicis , ta antiquom si sit perradditu . Et allegatur sic
C. de ep scop.& cleric. autent. eneraliter.C. de secrosanct . eccles . autenti mulioniagis. Sed in autentico simpliciter allegatur titulus& para graphus . ut in autentico .