Compendium medicum practicum per fasciculos distributum

151쪽

a Tomnibus hisce haud immerito adduntur animi pathemata, ira, terror, moeror, sic AGLAUROS li-Vore cruciata mutatur in lapidem apud Ovi DiUM

At illi

Surgere conanti partes quascunque sedendo Flectitur, ignava nequeunt gravitate in OVeri Illa quidem pugnat recto se tollere trunco Sed genuum junctura riget, frigusque perungues Labitur & pallent amisso sanguine venae Utque malum late solet immedicabile cancer Serpere & illaesiis vitiatis addere partes Sic lethalis hyems paulatim in pectore Venit Vitalesque vias & respirantina clausit Nec conata loqui est, nec si eonata suisset Vocis habebat iter, saxum jam colla tenebat Oraque duruerant signumque exsangue sedebat. g. 47. Morbus est periculi plenus, senes sere

semper eo necantur, ex Vulnere nervorum Ortus

plerumque lethalis, ex aborru & haemorrhagia funestus saepissime, subito invadens intra dia- triton sere necat. Ad mortem vero ducit praecedentibus delirio clamoso, aphonia, ingestis per nares redeuntibus, resolutione spasmorum absque evacuationibus criticis in paralysim; su dore visci do & frigido convulsionibus clO- nictb.

152쪽

CAp. VI. DE TETANO.

f. 48. In sanitatem abit haemorrhagia salutari, sanguinis evacuationibus suppressi is evocati S, abscessu, alvo fluxa, urina copiosa crassa, sudore calido per totum corpus aequali. Signa naturae solutionem Tetani intentantis sunt, totiuS corporis pruritus, formicatio per spinam dorsi, perceptio funiculorum in dorso dissilientium quali, sensus frigidae per corpuS decurrenti S. f. 49. Curam aggredientes a singuinis missione incipiunt in plethoricis& ubi sebris inflammatoria, cucurbitularum applicatione cum scaris cationibu S, arterio tomia temporali, hirudinumve ad anum appositione; emetica quoque & ca martica commendantur. Verum haec vix exhiberi possunt, ubi os clausum. Clysmata ergo hic potius quadrant. Spasmo Vero soluto purgantia emeticis praeseruntur; oleum Ricini hic optimum: ubi vermes, colluvieS, cruditates, acrimonia humorum metastatica, diaphoretica & sulphurata in scabie repulsa. Prodesse tradunt etiam frictiones cum oleo sis, oleo sa interne quoque da ta, somenta & cataplasmata emollientia, pelles animalium emollientibus imbutae, fimus equinus calidus partibus assectis applicatus laudatura quibusdam. Non invidendum autem hoc cardia- Cum, ut cum TRALI Esto loquar, si verum fuerit, quod MIZALDUs notat, rusticos fimo equino ab animi deliquio excitari. DE HAENidem depraedicat remedium. Fomenta ex aqua frigida, balnea frigida, si Teianus non ab ulcere, in robusto, juve-

153쪽

CAp. VI. DE TETANO.

juv ene &aestivo tempore tentanda, tepida tutiora. Velicantia, errhina, vis electrica haud negligenda. g. so. Specificum vero habetur in hoc asse-ctu Opium, sine quo aegrum evadere non posse asserit BONTIUS. Larga quidem dosi ad scrupulum integrum scilicet exhibendum nycthemeri spatio suadet LIND. Ad spasmum hunc tollendum longe majori opii do si quam ullo alio in morbo opuSesse assirmat CHALMER, inchoandum Vero Vult Aminoribus praebiis & celeriter ad majores procedendum. Mirandum au em Venit, quod Tetano assecti non patiantur ulla incommoda, aliter ab opto tanta doli dato certo certius timenda. Etiam & cataplasmatis forma cum camphora

plantis pedum applicandum optum suadent. f. si . Alterum specificum mercurius nempe interne & externe a quibusdam opto praesertur in cura Tetani ob minus periculum illius quam istius pharmaci. Quidam salivationem eo eXcitare Volunt, quidam iterum hac non opus esse ad morbi curationem statuunt. Salivatione instante remittere spasmos testatur MoNRo. Formula ex TRNKAE commentario de Teiano habetur No. g.

Valent quoque moschus, fores Arnicae a CoLLIN praecipue commendati in quam plurimis affectibus spasmodicis . convulsiVis. Cortex Pe

ruptioni resistens, si Teianus periodicus spe cifice proderit.

154쪽

set. Diaeta tenuis & ab itinentia .maximi usus in hoc morbo curando. . Valent ergo decocta eX OryZa, amylo sagu, pane; olera, pisces te nerioreS , ova sorbilia, canula apta, ubi den S aliquis deficit; alimentum liquidius ingerendum, si os aperiri nequit; vel etiam dens vi extrudendus. Caeterum lectum teneant tetano assecti indere tepido.

DE CAETERIS FACIEI SPASMIS.

mus audit. Assectus infantibus neo natis valde familiaris & in intilla Minorca reserente CLEG-ΙIORN Crebro eosdem asticit, ut inde lactis suctus omnino impediatur, tam arcte os clauditur; capistrum etiam vocant, non santum tonice, sed&clonicei convelluntur musculi mandibulam inseriorem, superiorem versus celeriter & continue

adducentes notante SAUVAGIO.

f. 34. Alimentis frigidis, humidis matrum gestationis tempore usurpatis tribuitur causa mali, tempestatemque humidam frigidam favere huic morbo gignendo ajunt: verum a causis internis oriri

155쪽

FACIEI SPASMIS. ' si

oriri potius videtur, intra paucos dies fere sein- per lethalis fit. Nullum neo natum inde sanatum unquam vidi, vidi enim multos sic assectos. Noscitur eX fletu obscuriori, minusque distincto praeter morem. Alvus quoque eonstipatur. Φ. 's. In adultis fit aliquando ex vulnere, dum nervi laeduntur, eX corporibu S eXtraneis, Vitrusc. ea ingressis. A stiplicis vitriolicis, acrioribus, ad sanguinis fluxum sistendum adhibitis, ab amputatione observatum a LINDio ex venae sectione male administrata, dum ligamenta aponeuro tica & tendines laeduntur. EX praepostero usu mercurii, ex refrigerio subito Vidi in gravida. A vermibus, a materia podagrica, arthriticae, ex inflammatione nuisculorum maXillam moVentium . praecedunt aliquando Trismum oscitatio,

epilepsia, hysterica passio. g. 36. Alvus solvenda in paroxysmo clysmate

ex therebinthina , lacte vaccino tepido. Oleum Ricini ad semi cochlear pro dosi dein Valet, mo-schus, assa foetida commendantur; Opium in majori do si datum remedium princeps' lituS mercurialis, oleum volatile eXteriae. NerVorum integra ab cisio, eorumve totalis destructio per cauteria pone aures aliquando remedium extitisse perhibent Chirurgi.

Spasinus cynicus seu risus sardo

l. 37. Si musculi faciei & Jabiorum spasmo dc convulsione aiiaciuntur in utroque latere, Va

156쪽

CAP. VII. DE CAETERIS

in patientes ridere videantur vel rictus corum ira percitorum & ad mordendum se se componentium immitentur, risus sardonius, cynictisve assectus est: vocandus. Si alterutrum latus tantum Obsidet, potius tortura dicitur ori S. ue8. Risus sardonius occitaniae & sardoniae en demius fere, ab herba enim, quae Apium risus audit, ibidemque locorum frequens cum acetariis comesta facillime oritur. Ex cicutae esa quoque contigiss e certum est. In similibus vero& vomitus & cardialgiam cum mentis alienatione excitat, ct nisi prompte suppetiae seruntur, mortem inducit. Venenum hic quam promptissime vomitu rejiciendum, dein lac tepidum copiose hauriendum, oleos a demum non omittenda. g. 39. Contingit autem saepissime ab omnibus alii causis, quae spasmos & convulsiones producere Valent, neque raro existit epilepsiae & apo plexiae prodromus. Methodus medendi in Teiano tradita etiam hic juvat. Venae sectio inplethoricis conducit; vesicantia Nuchae brachiisve applicanda. Sanavi aliquando oleo volatili cum laudano liquido externe adhibito ad originem nervorum, neque neglexi optum interne.

g. 6O. Pertinet ad convulsiones faciei Nystag-mus, qui spasmus clonicus oculorum seu palpebrarum dicitur, & Strabismus, qui tonicus est

spasmus vel unigi vel utriusque oculi, inde non

157쪽

dire ille, sed oblique videt aeger & oculos nune versuS NareS, nunc versus tempora. Veh frontem aut genas trahit. Unus oculus tantum allectus luscitatem 1ittit. 6 I. Nystagnius sere semper est epilepsiae aliorumve morborum convulsivo im . comeS Vel pedissequus, Strabismus vero non ita, nam aliquando fit nervis prorsus illaesis sic. a retinae vitio , a corneae nimia convexitate, a situ obliquo lentis crystallinae, a contusione cranii fractura, durae matris laesione &c. f. 62. Vitium asci titium est , si non coian tum infantibus ex negligentia nutricum & incomvenienti cunarum situ lucem adversum a prava consuetudine; in juvenibus aliquando fit ex contagio vel sympathia, dum alios strabones saepius intuentur, nec non ex congestione humoris catarrhalis, vel etiam a debilitate unius oculi, unde sano potius utitur aeger & dirigit oblique quidem ad objecta videnda. f. 68. tu a convulsionibus oritur Strabis-muS, Ut morbus convullivus curandus. Ab infantia contractus raro curatur ne cuidem larva huici

proposito ab AEGINETA adaptata, qua per duo foramina recta tantum antrorsum prospicere liceret. In Luscis, qui uno tantum laborant oculo, sanum probe clausum subligaculis tenere

Per aliquot hebdomadas aliquando profuisse

fertur.

158쪽

: 3 CAP. VII. DE CAETERIS

Obstipitas.

64. Spasmus colli tonicus, obstipitas, Vul- go torti collis, capitis mobil itatem & fexilitatem tollit nativam. In pueris aliquando curavi oleo volatili cum laudano liquido SYDENHAMi eXtems ne adbibito. . .Fu haud raro eX tumoribus collum obsidentibus, ex sudore subito represso, ab infleta xione & distorsione vertebrarum, qui dissicillimo

curatur.

Sternutatio. 6s. Sternutatio motus convulsivus muscu-dorum abdominaltym aliorumque inspirationi inservientium & diaphragmatis, ab irritatione quacunque sive eXterna sive interna nervi olfactorii& phrenici, nimia ergo morbus est de genere

convulsivorum.

g. 66. Caeterum inchoatur per pectoris quantum fieri potest dilatationem orisque aperturam. qua magna aeriS copia excipitur. Dein fit violeniata omnium fere natisculorum constrictio spasmo, dica cum compressione anxia quasi circa cardiam, quam sonora, Violonia non sine magno strepitii excipit aeris prius recepti eXpullio.

67. Modica, sanguinis motum auget, corpus excitat pigrum, sensusque omnes acuit, Ol- factum reddit amissum muco narium eXpurgato, utilis est foeminis in partu dissicili, in secundinis retentis, nimia vero Varia inducit mala, cephalalgiam, coecitatem inde Ortam curavit H1L-

- DANUS

159쪽

DANUS non nullos sternutantes, verba sunt LANCI Sit, agitato Violenter capite, disruptisque eo impetu meningium vasis, stibito interiisse, quod sane a TRAMIANO STRADA exemplo pistoris suburbani confirmatur, qui cum ter ac vicies iternuisset, in vigesimo quarto sternutamento animam effavit. Vasa rumpenda &haem opto em producere potest. Gravidis abortus nec Non her-niarum causa aliis fuit aliquando.

68. Sponte fit ad primae lucis accessum

surgentibus mane, ab errhinis, pulvere piarmi- eo non assuetis praesertim. Cucumeris asinini succo rustici utentes ad icterum curandum sternutant ad mortem haemorrhagia excitata reserente SAUvAsio. A vermibus in sintibus frontalibus, nec non in primis viis per consensum. In hystericis frequens, diuturnus ac repetitus. Narravit mihi amicus saepius de propria uxore, qHod repetitis vicibus sternutaret primis matrimonii annis, quoties procreationi liberorum operam dabant, sterilis inde maneret, donec temporis tractu nervis uterinis obduratis, sensibilitate horum imminuta hoc cessaret pathema per mirum nervorum consensum eXcitatum.

9. 69. Praecedit ut plurimum morbillos, aliasque febres eruptivas aliquando, frequens est in catarrho sis, epidemicam olim extitit se fertur, nuntiumque mortis antiquis suisse, proditum; qua de causa ob vitae scilicet periculum, salutem ster- nuentibus a Deo precari mos apud omnes obtinuit gentes. Fertur tempore D. GREGORII magni, L a cum

160쪽

36 CAp. VII. DE CAET. FACIEI Uc.

cum sterninarent repente multos spiritum emisisse. PETRONi Us ARBiTER ait GYTON, collectione spiritus plenus ter continuo ita sternutavit, ut Grabatum conati teret, ad quem EUMOLIUS conversus salvere GYTONAjubet. q. o. Critica fit nonnunquam in morbis acu tis & haemorrhagiam praecedit salutarem, in plethorici S praesertim, sequando jam ad shnitate nivenit corpus , sternutamentum etiam inter bona inscia CELsus. Secundum HiPPOCRATEΜ sternutatio singultum solvit. In paralysi quoque bona habetur, subliliunt enim aliquando membra paralytica & inter sternutandum redintegrari

in iisdem posse motum, repetitis sternutationuni, concussibus spes est. Sternutationes violentas quidem damnat Hippoc RATES in morbi S pulmonicis. Dolores severo S peripneumonicos, postquam per insigne temporis spatium prorsus cessaverant, sternutationis impetu iterum excitatos fuisse vidit HUXΗAM. In ulceribus, polypi S, Cancro, inflammatione aliisque nati vitiis malum augent. Ergo compescendae. f. 7 I. Impeditur autem compressione , digito

rum ope ad radicem nasi seu cantho S majores Oculi, mitigatur quoque vapore aquoso, lactis tepidi per nares attracto. Venae sectione inpletho rici S, pediluviis, vesicante ad nucham. Periodica

aliquando observata cortice peruViano curatur, vermeS anthelminticis eXpugnandi.