장음표시 사용
21쪽
LIBELLUS DE MAGNIFICIS ORNAMENTIS
23쪽
MBELLUS DE AGNIMCIS ORNAMENTIS REGIE CIVITATIS ADUE
MICHAELIS SAVoNAROLE INCIPIT FELICITER
uius libelli nostri titulum an ad Celeberrimum urbis nostre ant1stitem Petrum
Donato venetum in an tibi, Antoni ' scribere laudabilius esSe censeretur, Repenumero meCum animu heSitavit. Neque in utranque partem rationes michi defuere. Ad eum enim si Scribendum : sua excellens dignitas, generosa domus, litterarum Suarum elegan Copia, morumque OrnatuS, inque ViSendis Cripturarum novitatibus, memoria dignis, plusquam avidus animus eius me quidem faCile provOCabant. Verum, Cum earum erum, de quibu a me post apud eum non minor mea agnitio sit, teque penitust ignarum sentiam nimiumque in his audiendis Cupidum, pro quibus in me non parva fuit tua SoliCitudo, pace Cum sua, arbitratus sum eum tibi titulum attribui honestius esse: Cum semper Condecentius iudicaverim rerum nesciolis doCtrinam potius aperiendam esse et Cecis, quam videntibus, lumen accommodare. Neque Xistimo id eum, nonniSi equo animo, laturum, Cum plurima memoratu digna magno cum ingenio fabricaverit, in quibus felix et sempiterna 20 eius vivet memoria, que et nostre urbi magno presunt ornamento. alui itaque eum michi dignum fidumque testem si fieri, quam ad eum, que sibi notissima sunt, inaniter delegare et quamquam multis medicinalibus atque domesticis sim negotiis impeditus, ut parum michi otii Supersit, quo ad has magnificas res in unum Congreganda Calamo OCum dare poSsim, tamen, ut tibi magna ex parte satisfaCiam, Cum tua in me merita tuaque non parva benivolentia ad si C25 scribendum me Compellant, magno animo id dulce munus expetitum ea, qua diligentia aluero,
absolvere concepi. Petis nanque atque ardenti animo efflagitas, ut eas magnificentias Venerandasque reS, Ornamenta maXima Eugane CiVitati mee non minus fruCtuOSas quam honorificas,
tibi in unum colligam, quas michi pernotissimas intelleXisti. Equidem, volo scias, studium dedi,
ut ea nOSCerem, Sed non eo, quo cleCet, ornatu predicarem: Sigunt quidem doctum, Ornatum,
30 devotum, eloquentemque virum, a quo me longe Sati abesse sentio. Non itaque mireris, si primis tuis petitionibus illico non satisfeci, Cum dealbescam, ob earum rerum nuditatem, tam digna re aut memorare aut in unum si ieiuna ratione Colligere. Id etenim plane intelligo, ob
7. Liber primus Manc ne eod. ma questo a in ne Explicit primus de sacris, Incipit Liber secundus , Ia litterarum Cod. literarum, ni riis fesso vi roviamo a forma littere. Su Pietro Donato f. p. 7. m. ANECCHINI,Cennio P. Dona, Padova, I 899. Non 'imbaltei che una sola volsa ne nomede frate, cui i Savonarola dedic la sua opera, e lom accadde in , documento stes a Pado vaci I feb-braio I o. st vi nominato fra i festimoni: a ro Antonio de sancto archangelo ordinis minorum Ape- lano Magnifici viri Gate melati generalis capita ne ex celsi domini venetiarum . Arch della Curia vescov. illPadova, Acrorum DivorsorumJ, an I 36-I I, G IO T.).
24쪽
earum magnitudinem, nonnisi incompte sati a me scribi atque de eis dici posse. Vereor equidem apud externos de his loqui, ne in tantarum rerum ampla narratione SuSpeCtus testis habear, sui res mea laudare magnifiCnreque ili Cetur. Sicque rem ipsam magis detestari, quam laudare videbor. Inquies fortasse tibi satis esse que de his rebus Conscripsero, Cum nichil ex me aut fictum aut mendaciosum exspeCtes, et, que narrabo fideli animo Credes : vellemque Cupio bque, ut et Ceteri me tanti faCerent. HO tamen plane intelligo, quod, Cum id bona mente Oniiciam, tibi non nisi rem gratam faciam; et ad ea Si SCribenda animii Persuadet, eoque maXime, Cum venerande veritati OCu Semper dabitur. Nemo enim tam parvo prudenti gradu pollet, qui in mendaciosis enarrationibus eXstimari se putet. Quis est tam in Composite mentis, qui Sstudium dabit, qui post relictam luCem infamis esse Cupiat Scribam itaque nedum vera, Red 0verissima, toto etiam in orbe diffusa. Habet etenim humanum genus, per que duo u struitur admiranda Compago, animam videli Cet Celitus demissam, quam rationalem aut intellectum antiqui nostri predicarunt, Corpusque deinde miro quodam modo pluribus ex organis natura formatum, que velut manifeste sede Sunt en Suum, ipSi divino animo rerum omnium Cognitionem oblectamenti aut meroris deportantium, Cum omnem anime Cognitionem e preeXi ibstenti sensitiva fieri Contingat. Sensuum autem obiecta, quibus hoc in evo presertim nSCuntur homines, extra Sunt, ViSuque permaXime ComprenSa, Propter quod, etsi mortalibus omnium 5ensuum sit dilectio, ea reCipua Si que Visus, Cum plurimas rerum differentias ostendat:
quo sit, ut si per visibilia in agnitionem atque in visibilium amorem rationalis anima rapiatur. Sicque terrestrium et divinorum visualis et amen notitia gignitur; quibus ex utraque 20 sui parte non mediocri cum eXultatione letatur homo. Quid enim illi dulcius, quidve optabilius, quam SenSuum iucunditate atque animi saluberrima iubilatione depasci Z Possidet itaque antiquissima, magnifica, olimque repotentiSSima urDche noStra humana quedam, que viSum tantum oblectant divina quedam, que ad Scolendam Christianam religionem ita hominem ConfabriCant, ut omni ex parte Sui Semper letari videatur. Que omnia, hic in parvo codice sic Saggregata, videor videre ita tibi gratissima fieri, ut eorum lectio tibi quam amena, quam SuariSfutura sit. Et quoniam mundana ad Commodum hominis venientia, iure optimo, divinis et spiritualibus Cedere debent, in primis de his exordiar, que et urbi nostre gloriosiori sunt ornamento de mundanis autem SeCundo agetur lOC,' Quod a me Si futurum speres, si civitatis gloriose locum atque itum prius expedivero. 3017. comprensa Manremo ques a forma sompres os erra da eod. tranne e focho oue cus τί fu corressa in comprehendo - 27. hominis asine a Sotira mano nota a varianze humanum
i 'A. pone it fondamento delia sua opera in unprimo capitolo dedicato alle condigioni naturali dellacitia in v secondo capitolo discorre pol elle cosed Padova attinenti alla religione Chiese, conventi, reliquie, e da ultimo passa in rivista quanto contribuisce ad onorare a citth, adunando gli elogi degliuomini illustri in un capitolo it tergo de libro primo, relegando ne secondo libro gli elogi egi edifici, dellem a desse acque, elle piaZZe, di celebri istit ioni delcommercio passovano, elle ferme erat attre cos ancora.
dunque sedete a principio hyegi qui cos enunciarμΜundana. . . . divinis et Spiritualibus cedere debent ,,, pur ostenui in attre sue opere e seguit da altri suoi contemporanei. a se nivi inciampo incontro neli'enumer Ione elle cos disino, non fu cos in quella ellemon ne glacche, antepost senza alcun dubbio agit elogidelle opere ella natura e deli'uom gli elogi et 'rsonaggi d enuti celebri nolle varie discipline, si trovo per questi nella necessita di stabilire u ordine. st cocti: n-que cheran pili luoghi deli opera i Savonarola sponeὶ sue opinioni uia valore deli varie discipline, ne notverrem restringendo in poche parole. Avendo sempredi mira a precedenga dello spirito ulla materia, hyegii Collega con un principio politico, anche in lire opere Ssostenuto, i predominio, ioh, della Chies sullo Stato,su Suo qui, come elle opere politico-morali, i derio di Cicerone Cedant arma rodae non Si referisca Subito Soggiunge, gni toga, ensi μὰ que ad rei publice gubernaculum Sedet, que leges conuit que consilia ini Io cit, quid fugiendum quidve in re publice utilitatem henestatemque acceptandum sit, ordinat et disponit . . Quessaracia filosofia, clie uo essere metafiSica, moriae, naturale. . metafisica, eonae conforme alla teologia, da porre ne primo luogo. Viene pol a morale che in Is Segna a bene vivere eo bene overnare ed a per finela felicita deli'uom, silosos e iurisprudenZa . ultimala maturale, provvedendo essa sol tanto alla salute delcorpo medicina). E, quasi per iustificarsi inangi sticollegii posti os, ultimi, in unciungo e Parmi, SCOn aonctata discorso Sostiene ion Aristotele e con Averrois chera medicina histi'arte me canica. Questo confronto delia medicina colla iurisprudeneta, 'altro che egue ira
25쪽
Et quoniam locata a locis si dicta sunt, sitque de locatis urbis nostre primus Sermo habendus, statui in primis eum locum edi Ctione quadam universali CirCum SCribere, ut, que si universalia sunt, naturali via particulariter antecedant; quibus gratissimi et optati eius situs Cognitionem facile Consecutus eris. Ie quidem famosa urbs nostra, ut' et Cetera Commixta, quatuor ex elementi Compo Sita St, quorum bonitatem seposita malitia Certo ordine intelliges, exordium a torra iniciens. Nam si ea, que a me dicenda sunt, tuo gravi iudicio digesta erunt, non arbitror te in alienam sententiam deviare. Illa nanque terra habitatione l0 digna CenSenda est, que neque paludosa Xi Stit, neque Cenosa, limosa, aut fetida, sed Si CCa, ab extranea humiditate purgata, non nimium in alto posita, neque depressa nimis, sed veluti inter e media que gloriose urbi nostre magna sui ex parte accedere sentio Altitudinis quidem excessum non habet, Cum Sub eiu SupersiCie a XXV adusque XXVIII pedes in To
la filosofi in generale e la mitigia i ammentano una delle questioni tanto care agit inanisti. Qui ricordos tale argo mento clue soli critii che mi embrano pili dimenticati egii altrici a Do fraestantia hiIosophi et iurisconsuui disputato, dedicata cla engo Blanchelli faentino a Borso 'Est e non ricordata rarae opere diΜengo dat ONTANARI, Is nomini IIustri di mora, FaenZa, 883 P. 7 g. fors percii inedita ne codice Estens lat. 3 3 est Tractasutas seu quaestio uerum frae- Io ferendus si miles an doceor, Cristos afranchini, impresso a reacia ne I 97. Di una lettera conoscius di Niccol Barbo parier in altra occasione Ι Savonarola prosegue pol mostrando con Aristotele comeda poesia si a pili nobile della storia: percio iovrebbe prima partare
Is de poeti, o degli storici ne to impedisce la gran-degga di Livio, tanto superiore a tre poeti a tui lodati
Petrarca, ussato, ovato coSicch deve dare la precedenga alPunico storico pacto vano. Come elle opere politiche, iconosce anchecla ne-2o cessita elle armi per a conservagione ello Stato ta-luni, dice te repongono alla toga, a gli, Coerente aquanto aveva gia detto, referisce questa, o almenoquelle parti di essa che stima pili nobili, e asSegna a ca
as storici e poeti III e fa loro eguire ne quinto e sesto post i iureconsulti e i medici Dei militi pero distingue due classi res veri, che dilandono con abnegagione loStato e che sono perci meritevoli 'encomio, e quelliche portano indegnamente te insegne delia mitigia. Con-3 tro costor e contro que principi che concedono tali insegne a cortigiani immeri levoli si scaglia con nobile ardore, Come elle opere politico-morali. Una di queste, I De era res tibi a et lana secuIari mitaria, cibicorrealia mente anche quando leggiamori'accenno a militi dis fensori degli oppressi, desse edove, dei pupilli. Non utibi
capitani ac cogite pero nel quarto luogo, ove discorre sol- tanto dei forestieri sepolii a Padova, mentre a valorosi capitant pauovant, puri gni di stare cogit altri assegna ilsettimo luogo sol perchh, eo vendo iv ragionare della Ilial e non volendo nominare militi catti vi avrebbe do-vulo discorrere troppo breve mente di queat'argo mento. In sine trovano uogo i meccanici ossi i cultor delle arti belle. In questo capitolo it nostro A c mostra chla- ramente ques'era a sua vera professione e 1 suo atta camento alle eorte de pili ecchi medici Pur tenendou altr)ordine e sando una trait Ione pili ampla, nunge per alia fessa conclusione la felice postglone et Padova anche ANGELO PORTENARI, MIM felici δε ει -- τα, Padova, 623, lib. II, p. a gg. Π quale egue pili a vicino a via tracciata da Aristotele e trova in Pado varie condigioni volute des oeco filosos per una citia felice ma non si gomenta Se quescuna non Con vlene interamente alia sua citia, come a vicina a almare, ch in ta caso ira in eampo Platone e conciliale opposte opinioni de due somm filosofi, scrivendo: non esse bene, che a citia confini co mare, perchδε difficii mente polrebbe schilare gi' inconvenienti e Peri coli addotii a Platone. N esse bene, che ella sta per lungo intervallo a mare lontana, perch resta- rebbe priva ne tempora guerra, e di pace delli com- modi raccontati. a esse molio iovevole, e utile a te havere porti maritimi lontani quindeci, o venti mi- glia, appresso Ii quali iano emporii, e mercati a po- tervi sercitare lyarte mercantile, ove per fiumi navi- gabili ella habbia commodo passaggio , Tale condi-giones propria appunt di Padova e percio natural mente anche i Savonarola stima id utile una certa distaneta dat mare, come aveva gia fatio ONVESIN A RIVA, Da Unaribus urbis Mediomni, ecl. NOVATI, in uiae e. d. Istic stor. I. n. 2o, P. 65 e 7I n. I, Pariando dimilano senZa essere suffaria giunto, en osserva H Novati, a segno cui iunge pol 1l Bruni, cf. KIRNER, Deia Latidatio urbis Morerutinae di Leon. muni, Livorno, 889, p. 3. De resto non soliant 1 Savonstrola od i Portenari, che 'accordano in molli particolari, ruengo no
26쪽
funditate fodiendo reperiatur aqua; neque depressa nimis, Cum a laCurii Uenetis marini Sque, qua locum insimum facimus XXII milliaribu Rit elongata, Ritque a montibu Veraus eptentrionalem Plagam nonnis XVIII et adusque XX milliaribu distans, ab Euganeis vero occidentalibus VII, de quibus post Sicque a mari non nimis humectari, neque siccitate montium multum e iCCari Comprenditur faCitque radiorum solarium in monte hos grandi reflexio, ut neclum in frigiditate sui, verum et in si CC itate moderetur quo sit, ut habitationi hominum lignior sint. Id tamen arbitror eam ad humidum, quam ad Hi CCum magi deClinare. Neque eius bonitatem impediunt aliqua ex vi Cinantibus a medicis reprobata, paludes Videlicet, laCuS, Stagna, a luarum multitudo, earum PauCitas de quibus P At Cavernositates mineralia et eiuSCemodi, que Sua Vi Cinitate Propinqua, nedum terram Aed etiam aerem magi vitiant, qui Uet vitiatus deinde terram inficit et infirmat. Estque ab oriente et meridie discoperta, qua ex re per eam Sol radios suos libere disCurrere facit, ut etiam eorum in monte reflexione, algente aere, non nimis frigida reddatur. Quod si ea in meridionali plaga a montibus suis clauderetur, non hesitarem illam veluti temperatam pronuntiare. He etenim apud Sexti climatis initium siluata est, ut eius eniti inter orientem et occidentem medium quasi teneat; Sseptentrionalis autem magis nominanda est, Cum ad eam plagam declinare videatur; que
tamen neque Rigente aere multum alget, neque estuante multum estuat. Quibus facile indu- Citur e terra illa naRCentia grana, fructuS, Ceteraque ad humanum Sum Commoda, non mediocri bonitate participare. Eo autem terre salubritatem magis intelliges, Cum que de aere dicenda sunt ConSCripSero. nanque ad Commoditatem habitationis magnopere accedere en 20titur, Cum Continue nobi aSSiStat et Sque ad extremas Corporis partes Continue penetret, easque si semper mutet et alteret, Sitque nobi pre Ceteris elementis quam maxime neceSSarius, cum absque aere hominem Vivere minime Contingat. Nam per eum Or Ontinue Ventilatur, quod suffoCatione periret. Ad eum autem eligendum in eorum salubritatem inque producendam Vitam omni Cura omneque studium suum mortalibus esse debet, quam rem Sauri inextinguibilis fames postergare facit, ut medii in lacubus globosam terram XCecati auro Ohabitent. Et quoniam aeris bonitate sua in habitatione terra quam maxime melior fit, Consequens duxi de aere agendum 8Se, ut, que habitatione digna sit, facilius Comprendatur. Aeris autem bonitatem enuntiamus, Cum Substantiam, qualitatem eius et que ipsi ex formis celi et ventis 30 accedunt moderationem in se habere intelligimus. Ipsum autem suis in extremis vitiari nemo ambigit quo fit, ut in substantia medius, mediusque in qualitate et Ceteris preeligendus it. Hoc enim loC per equidistantiam medium mittamus, quem Seneca noster, atrationum naturalium Secundo, frigidum pronuntiavit'. de quo Conciliator Seneca quidem moralis et non physicus erravit'. Aer enim habitatione dignus eligendus est, cuius grossitiem subtilitatemve 35 accusamus, quem neque in Sui qualitatibu aut Clivis aut passivis XCessum habere Comprendimus. Hun autem veluti temperatum Pronuntiabimus, distantia Cuius aut propinquitate maiori vel minori reliquus aer in bonitate aut malitia compleXionatur, quem Princeps Avicenna si extollit Aer quidem, dum est temPeratus et ClaruS, neque gubstantia extranea
I marinisque Cos anche, Murasori menere ne cod. manca que, a milliaribus Qui e se re i cod. tisa uesta farola conis sora 1 - 2 . eventilatur Cod. eventatur, o qualitatem Cod. qualitas, s. ph icust Ne eod. rovas questa faroω ora cono ora con ibuone e condigioni naturali 1 Padova, ma anche IIPIMBIOLI, De aeaυini aeris qualitassius oratio Patavit, I 77I P. XXI, XXXII gg. est i tu moderni AGGIANI,
Tosostra Meua cura e vincorni ita va, Padova, 1837, GLORIA, II territorio a v. I strato, Padova, 862, partea, p. 7 gg., i quali ultimi ci anno di esse radiguam maggior e pili scientificamente Sposti. Naturalium quaestionum libri Ura, in isera, Lipstaei eubner, I 862-I863, Vol. II, p. 88 lib. II cap. X. Ecco leuarole sati di PIETRO 'ABANO, Con
cidiator controversiarum quae inter hirasoshos e medicos versaneum Venetiis Is 8, Diff. XIV, c. 2 r. g. 'Ad primum dicendum Senecam moralem et non physicum
I Savon ola egue qui quanto AVICENNA, Liber canonis de medicinis cordialibus, Venetiis, 382, Ol. I, C. 3 t. fgg. lib. I, Fen. II, DOCtr. Is scrisse ull)aria eieriporta di eao Phrano c. 3I .ὶ che metto tra lineette.
27쪽
Complexioni spiritus contraria ei admiscetur, est sanitatem efficiens et ipsam ConServanS, et Cum mutatur, Sue operationis Contrarium operatur Cui tanta vis inest et magna, ut sola ipsius mutatione, que medicinarum beneficio Curari non potuerunt, egritudines Per Se
tollantur. aer enim bone extitit substantie, qui Claritate a diaphanitate participat, Cui X vaporibus nichil admiscetur, quod eum turbidum aut grossum reddat, ut Cum Prin Cipe loquar,
nisi Cum eo apore misceantur lacuum, stagnorum, profunditatum aquas Continentium, que sunt laXe, limose aut Cenose, et locorum, in quibus VisCose arbores nasCuntur. Eius autem
Claritatem enuntiant stelle minute, cum elare videntur, fortis et ampla planetarum irradiatio et Claritas bonamque eius substantiam designat ita infrigidatio, aut e radiis solaribus Calel factio ei adveniens, ut de aqua dicemus Hanc autem claritatem et bonitatis signa nOStre urbis aer habere videtur φ, etsi ad grossitiem magis quam ad subtilitatem declinare sentiatur; in ea tamen XCessum non habet, ut Cum vaporibus terreis neque grossis aquei multum alteretur Cumque ab oriente sol in eam radios suos libere diffundat, fiatque vicinitate montium
non parva radiorum reflerio, sitque aspectus meridionalis eius liber, accidit in aere eius Ca-l lefactio, qua aerem Septentrionalem si moderate PerCipimus, ut inter excellentias actiVRS u , mi medium producat; qua e re, Cum in Passivis Contemperatus Sit, non hesito ipsum medium enuntiare habitationi mortalium Commodissimum eoque presertim, Cum excellentia Ventorum eorumque frequenti eventu Careat, neque niEi a sanis agitetur Hecque tibi des aere impre asentiarum s Ciant, Si tantum diXero, quod eius CeleStis SDectu bonita eae hiS .Plane intel 20 ligatur- Ad aquam autem me Converto, Cuius bonitatis signa enarrare tibi sic institui, ut, qualis in bonitate nostre urbis aqua eXistat, facile intelligas. Est etenim aqua elementum nobis quam maXime necesSarium, quod et mortales in eorum salubritatem et venerari et colere debent, Cum in eorum bene esse maxime Conferat. dicio enim inter ementa hoc sibi perpetuum. 25 ut in eo, quod Comeditur et bibitur, ingrediatia non ideo ut nutriat, sed quia nutrimentum penetrare facit et eius Substantiam rectificat ob quod, que nimium grossa'St et CenOSa, On trarium operatur. Aque enim bonitatem ex his Colligeu que enim ex fonte existit liberi aeris, petrosa aut arenosa, Soli et venti exposita, currens, Cum e deCursu nobilitatem Cquirat, ceteris melior Censenda est He nanque in sui bonitate meliorationem acquirit. Cum ei 30 lutosus est alveusa lutum enim aquas mundificat, ab eisque, quod extraneum admiscetur, aufert, que res ei ex lapidibus non Contingit, neque lutum omne id perficit, sed quod neque vallosum, neque fetidum et huiusmodi existit. Accedunt ad eius bonitatem quantitas eius multa, velocitaScursus, et elongati ab ortu, et defluxus eius aut ad septentrionem aut ad orientem que solo Conflatu melioratur meridies enim ex sufflatione ventorum suorum eam non ita salubrem faCit,3 quod et occiden operatur. Melior itaque, paribus servatis, que ad orientem defluens exiStit. Laudatur et magis que ex alto decurrit. Et hi C bonitatis aque signa summatim Collige. Bona equidem existit, que Cito Calefit, citoque infrigidatur, Calida hieme, frigida estate, omni privata Sapore, ab odore Prorsus aliena, et, que in ea decoquuntur, Cito decoctionem atque dissolutionem suscipiunt. Levitas quidem eius eceXperimentis bonitatis unum eXistit, ut que 4 levior et melior habeatur. Cumque aqua turbida est Citoque, Cum in vase reponitur, Claresit et ad fundum partes turbidantes terre descendunt, Signum est bonitatis eius, quoniam Oniunctiones terrestres leviter a substantia subtili descendunt, que grossiti a viscositate Caret. Nec hoc loco mireris, Si de aquis, que aut Civitatem aut comitatum Circuunt, hec tibi Conscri-
28쪽
PSero, quod omnibu Sint his rebus ornate. Verum in meridionalem Plagam magna Suu X Parte defluunt que, Cum eas multitudine atque frequentia Ventorum uorum non aggrediatur, Parum Sue optimitati detrahere sentitur. Nam ante dignitatis in bonitate rurales nostri Brentam fluvium faciunt, de quo post, ut super omnes mundi aqua Brentam Xtollant, Signumque bonitatis dantes, ut digestioni facillima sit, citoque hypocondria exien R. Et sane hoc veridico Signo non deCipiuntur, nam et Veneti nostri navigante nullam inveniunt aquam, que e lon-Mun. Hia tori tempore a putrefaCtione preservet. IIanc enim ut Bacchi sororem Venerantur et Colunt. ς- Et impresentiarum puteale non commemorabo, quorum numeruS COPiOSiSSimu CS ad humanorum Corporum usum quam magnifiC Valentes'.
Ad wncm me transfero. Ignem ex ligni. Constare manifestum est: et ex vallosi Cor l0 PtiSque malus nascitura e montuosis autem et in terra siCC nascentibus bonus. Specieque eorum etiam in bonitate diversificatur. iunt itaque ligna nobis montuosa, que Continue OrienSTeSPiCit et Super que sol occidit, quercina, Carpenosa, pluribusque in locis plani nostro in Comitatu Congregata, ut ignis patavus Auercinus aut Carpenosus nominari habeat. Species equi dein optimorum lignomina sunt, ut exinde optimus ignis exeat His quidem facile iudicare bPOteS, mi Antoni, nostre Venerande urbis singularem situm, quantumve ad mortalium Salubrem habitationem ex elementaria compositione magnis cum Monis a deo optimo sibi impertitis accedat. Que de ipso sic brevia scripta tibi impreSentiarum Sufficere Volo.
29쪽
Et quoniam de divinis et spiritualibus a nobis primo loco agendum est, Cum ea SaCriSi locis igne Venerentur, id ConCepi, etsi ab hominibus fabricata sint, de SaCris locis etiam
quicquam tibi ha in parte Conscribere, Cum relativam assinitatem, et non parvam adinViCem habere videantur Templorum quam Copiosa et elegans multitudo urbis nostre Se Cundum Ornamentum Constituo, quo alias Civitates, ut absque iniuria dicam, et numero et pulcritudine aut excellere aut illis par esse videatur. EXStant enim quadraginta numero ParrOCChiale QCCleSie, non minus magnitudine quam forma decore, in quibus quaque die divina celebrantur ossicia, adi quo audienda cuique utriusque sexus, etiam fluCtuante aere, patet propinquu CommoduSV in
templa aditus tanta est in Civitate eorum artificiosa siluatio. Estque illorum singulum ad excol dum divinorum Cultum suis ornamentis insignitum, ita ut nemini Christiane invideat civitati L Statque Cathedralis ecclesia arcubus multis lapideis circumvoluta, saCellis pluribuSCopiosa, proVentibus dives, magnitudine decora. Que presbyterorum frequentia et CanoniCO-l rum, qui Omite Sunt, glorioso numero est ornata neque pro parvo habenda est resuliS dignita atque potentia que ad Ornatum Civitatis nostre accedere sentio . Neque his Ontentus populu hi nΟSter devotissimus, Cum et ad augmentum Christiane religionis in deVotionem miro quodam modo inardesceret, plurima edificavit templa, magnifica, SpecioSiSSima; que, etsi Civitatum aliarum similia non excellunt, que res paucis et fortasse nulli Contingit, 20 Coequalia tamen illis esse videntur. Sunt enim quatuor in locis apud urbis menta Circulo secundo quatuor primeVamen dicantium loCa, ita amplissima et loCupletissima, Suoque, ut cleCet, Ornatu OmPOSita, ut Circuentium visum quam maxime oblectent. Estque situs hi ita fundatus, ut neque fratrum trepitus Cives Xagitent, neque Civium contubernia fratribus molesta fiant. Sunt enim a tumultu hominum sic separata, ut non impediti religiosi oratio-
Νeli' illustragione di questo cap tot saranno nostre principali uide to cardeone ed i Portenari, at quali ancora ricorrono quanti 'occupano di cose ado-Vane, Puriovendo spesso confutarii. a io avverra bendi rado ne caso nostro glacche in generale sulla storia ecclesiastica forniscon notigie esatte e copiose Sennonchh, rivolgendoci ad essi per la prima volta, ii troviam subito in contraddigione fra loro e tuti e due pol col Savona- rota Questi inmiti sternia che quaranta erano te hiese parrocchiali di Padova, mentre ne secolo successivo o SCARDEONE, De antiquitare urbis Paraυii Basileae, I 5so, P. 89, non ne ricorda che ventisci entro e mura est ilPORTENARI, p. u. p. 437, ne secolo XVII, ne enumera soliant ventitre sistenti gla da antico, alle quali aggiunge altre eite clites siluat in citia. si pubammettere che negli anni successivi a Savonarola laavvenula a concentraZione di ante parrocchi Senga resfarne memoria, cosi ch dobbiam credere che i Nostro abbia annoverat fra te parrocchiali anche clites chetali non erano Per accrescere lustro alia citia o pi factimente, che i codice ci dia qui un numero errato;
tanto in pensando che ne I 28 ne Libri delle Visite
vescovili, conservati noll)Archivio ella Curia vescovile di adova, te clites parrocchiali urban ammontano ventotto. Ben 'aecordano invece col Savonarola e loScardeone e i Portenariis ogni altro nel lodare gli antichi Paclovani, che manifestavano a loro pieta coli' inalgare clites ben ornate e col fondare e dotati conventi. I Savonarola lassume qui i regi deli'odierna cattedrale, confermati e ampli amente narrati da altri,
ma non accenna menomamente alla pretes esistenga
30쪽
itibus Contemplationique solitudine loci perdulcius vacare possint movitque eo non Spernenda ratio. Nam, Cum Claustrales esse deberent, ut et quandoque Corpori honestum, uavem aesdelectabilem motum Consequerentur, ne re angustia loci religio sibi te diosa fieret, ea elegere loca, que Si magno Cum spatio Claudi possent. Hin fontes, hin Ortus hin pratum, Ceteraque Visui ameni Ssima, quibus et corporis solatio, suis Xigentibu horis, VaCare POSSUnLNeque Xistimes hec ampla loca vacua habitatoribus. Sunt etenim Ctuaginta aduSque Centum in Conventu Minorum habitantes; quorum in numero exstant non PRUC ACripture Sancte
Magistri; nam locus is studentium est Academia. Aliaque loca tria Copioso fratrum numero repleri tibi Statuas, quibus neque parvus Magistrorum aut BaChilariorum numerus defiCit. Accidit autem multitudine fratrum, ut a crepusculo adusque per horam pulsatis tertiis ei in locis qu'm plurime semper habeantur misse. Quibus facile intelligere potes, si singularium Predicatorum, homines ad SaCram devotionem trahentium, sibi Copiosu deSit numerus. Hinc Creda8 Suave pabulum Spirituales animos sibi consequi et invenire LSunt Preterea quam Plurima, magnifica, ornataque templa ea in urbe urbisque menibus adherentia, quorum nomina, ut tibi satisfaciam, silentio non preteribo. Eaque in primis nomi- 5nabo, que sexui virili ad cultum divinum concessa sunt, initium a templo Iustine faciens, cum iure loCatorum, de quibus post omnibus preponi debeat. Templum quidem amenissimimaeSt, cleCorum, amPliSSimumque muro et aqua undique vallatum, ut Circiter milliaris unius spatii sit eius quam delectabilis ambitus; illudque magis ornat Copioin monaChorum Onventio, qui tanta Sanctitate pollere visi sunt, ut tanquam beatos populus hic colat. Exstat lautem adusque Ctuaginta eorum omnium numerus, vitam tenuem Benedicti duCentes, quibus, et pro eremoniis amplissimis, proque templi a monasterii ornatu, Proque victu Congruo et vestitu nulla desunt necessaria. Est etenim eorum redditus adusque duo vel tria ducatorum millia et supra. Mi enim civitatem minime discurrunt, hi clausi devotissime Canoni Ca horas tanto Cum Silentio, tantaque Cum suavitate Canunt, ut quodam divino Sopore audientium mentes 25se rapi sentiant. Hin ortus hin prata, hinc piscatorium muro magno undique allatina, et, ut brevibus laudam, nedum Claustri, Sed Castri nomen ConSequi potest . Aggredior deinde Benedicti templum latissimum, ornatum, mirum in modum Suis eae CircumlaCentiis quam amenum, quod et monachi vestitu albi, de Monte Oliveti nominati, magna cum devotione Cohabitant, quibus pro opportunis e ensis necessaria minime deficiunt tanta 30 est eis bonorum temporalium Copia. Et si ad reliqua omnia si suo ordine descendere Voluero, existimo tibi displicerea unde placere Studeo, Cum tibi de amplitudine templorum eorumque ornatu, Plurimis in Ciritatibus a te visorum, non parva sit notitia. Sat enim tibi esse puto, si ea nominavero loca, utroque exui divino Cultui dedicata, que multor a cohabitatione referta esse Semper intelligas. 35
tuali di s Antonio cli Padova cf. p. 3 n. I de presente lavorox conventi ricini, amplis hen ituati fornitidi scuole et abitati a numerosi frati, Meuni dei quesi
Deli' antichith, elle ricchegre, den' importanZaidelle vicende non sempre Iiete de convento ei a Giustina partaron incidentesmente parecchi scritiori di cose paclo- vane E quat uno se ne occupo di proposito : enga dire diqualch nis ei utibi valore e de Brunacci, i GLORIAtrario ben due volt la questione relativ alia donaetione di