De origine, situ, qualitate et quantitate Frisiae, et rebus a Frisiis olim praeclare gestis, libri tres / [Cornelius Kemp]

161쪽

Cam sic e libru,sacro an tum g Senatum Consilio Macessu adesi pietate Al/tessus, Finiciis, Cur labitis, Cato, Scipiis, Eruim, alius, prudens, fertile ii urgin,

Bic quoque uni docti legitur, iurisi periti, Et qui iustis an alios pittair, de SPragmatis 3 excultet Mentys, vis licui disierit, mus orant causa, Patrout rite Vocantur, Nil ἰριι Robuiis, rei graminicari/r .la vertannaeali mi, te Frisios vi bes Leo'-lia gelat. Et quamuis Civitas Leoti ardia inter nouar Frisiae Ciuitates numeretur, nullaqueant quitatis vestigia in ea appareant avis tustate digna nihilo nitia is temporibus Ca

roli Q inti inperatoris, Philippi Regis

Hispania una, in potentissi inani ac lorentiIsimam eualat Ciuitatem, aedificiis nimirum multis iretiosi si nil mi uni in modura audia: Ciuitas profecto tota ornatis ina, pii cherrima, magni scis atque eximia virtute praestini ibus viris illustrata, foris vel bam in imissam is, ac hortis sci: undisii mis, v I ii que pomorum generibuS,praecipue aui Lis malis praeter alias natione dotata decor i ta In hac. Iuitate a pueritia educatus est doctissimus ille Viglius Zvvichem ius iuris Vtriusque Doctor, Frisionicae gentis Unicum

dccus&lunae incomparabile sui seculi, muti

162쪽

virorum, alumnus cir grauis atque in causisti dicendis exercitatissim Min obeundis mag- nis&arduis negotiis, summa praeditus indu-I: stria. Hic inquam vulchemius ad Reipub. munia Bruxellas a Carolo Quinto. primo Vocatus, ac in Aulam Regis Hispaniarum pertractus,regni regiorumque negotiorum Vn- dis emersus, magis an 'abat studia quam colebat. Itaq; in sua senectute, suis sumptib e sita pendiis Collegi istudiosorum Louani j construxit, , ubi etiam doctissimos quosque vi-uros suis stipendiis alit, ut bonas : teras linguas iuuentutem Oceant,in quo maximam brassorum adolescentium multitudo, opti- imis disciplinis, vera pietate liberaliteri

gratis instituitur' quae res cymagnostprogresus attulit rei literariae, vir certe immortali laude dignus,cuius perpetua memin iri huic Academia summo stri,&ornam to est. Fuerunt etiam alii plurcs doetia

que illustres viri isti quos breuitatis cati sat

nos modo non commemorabimus. Quibus tamen inter caeteros adnumerare placuit lex cognatione mea, in materna linea Iohan inem occo iniensem, iuris utriusq; Docto irem, magnum auunculum meu sui temporisbIurisconsultum p r stantissimum, primo C. merae imperialis sessorem,ac deinde ob v uriam cruditionem 4 rerum gestarum glo

riam,

163쪽

tiam in Consilium Ducis Oiuiae accitum Anno vero Christi is o Colonia peste ex

l inctuna, in cuius aedibus etiam aliquamdiu: bitaui, cum Coloniae literis bonis operam larem a quo tum temporis multa vidi in il lo Virtutum exempla atque doctrinae. Tuni niam teste Erasino Roterodamo Havone Hermana iuuene profecto diuinae indolis i uius extant epistolae aliquot, quibus nihil durius. suauius, aut sanius is fortasse omniu i almam tulisset, si naturae felicissimae par accessiisset industria.

ransistulanis, Vsque ad Dauentriam, incit , lue,&hanc Zelandiam Episcopi Traiectentae totam sibi subiecerunt, exceptis te in vesi&xchoror si cum inferioribus syl- liis qui fortissimhmultis ac grauib'resistetes impugnationibus Episcopo um Traiceten- um adhuc cum duabus supradictis elan- iis sunt restricti,&subnibernatione Regie aiestatis Hispgniatum, Curiae Prouincia- ais ouerdiana felicissime rei intur. Qitae .celandia, nullam ad eam partem,quaninii. Dediterraneo incumbir, habet insulam, sed n i multa ac egregras Vrbes,Vtpote Dauen-

164쪽

triam SVVollam, Hasse letum. Steen VVycam 'i Vult enhouam litest quidem Daven tria Ciuitas Frisiae antiquitus reputata, Impe-: hialis merito dicta,acs Insulam omnino com lamode sita, muris S turribus latericiis, pom

tis &' ropugnaculis altilia mi opti me muni lia,&circumdata magnisque aedificiis,&tri-lbus Parochialibus Ecclesiis ornata, Marum una ad montem alter a suae viariae,5 tertia

sancti Lebui ni Martyris, Basilica Episcppvs lis dedicata, in qua praefati Martyris os su-lperiori tempore, requiescebant. Hiabet radi terea etiam Daucia tria duo monasteria, VnL .Franciscanorum gaudentium, alterum si a irrum Diui Hieronymi, pro seminarro pauperum clericorum, quatuor moniali uimi. conuenticula. Agnoscunt Imperatorem Ro imanorum, pro suo domino, atque scissus eius briperio esse thi tantur, Licet tamen Re .gi Hispanorum nostro aevo pareant, eum i agnoscant. Habet etiam priuilegium cum aliis duabus transistillanis Ciuitatibus sibi , conscederati cudendi scilicet moneta pr priam: pontem ligneum super Isulant sumptuosissime extrucium, quo facile qui Lexercitum traiicere poset. Ciues sere omne exercent grandia commercia, regio autemper se satis rudis Marenosa, pro bona eiu liparte, tuis obducta,multisque arboribuli. oppleta, materiam praebet, ad naualem prae

165쪽

dipuam fabricam Schola etiam parilaularis ibi olim insignis fuit, cui praefuit aliquando

Mexander Hegius graecae in us&latine in-gnis professor cui liscipuli tuerunt Fr mus Rotero lana', Z Iohannes Murmellius

iri profecto in nes, d ingulari doctrina

onspicui, Inter quOS praedictus turmellius Jauenti a publicci stipendio accitus cxitiali morbo correptus, ait no domini co . vita

istinctus est. De morte ipsius, suspicio nolium odum VanaeXoriebatur, quasi ab ae mu-o quodam Veneno sublatus sui lici sed qui egrotanti adfuere artis medicae peritissimi leundem pleureli extinctum suisse afflam bant. Habet etiam haec Ciuitas in si item T pographiam, qua omnium gener in diuersi ac optimi qui l libri imprimu tui . Aliud, tiliare nihil habere potui de hac inclita Cilitate Dauentriensi Suvolla vero Ciuitas drum fluuium sit , in quem defluit echtus nundinis multis clara vallibus 'r ibu , portis, Saltis sortalitiis fatis muni sta est,&prae lara ab antiquis schola particii dari decorata, ubi egi sca lingui latina me docetur laec Ciuitas a Ptolomaeod: Ominatur, Naualia libro secundo, capitendecimo, Vnam ciue monetam cudit, cum

auenti a atque Campena Sed ab antiquis

166쪽

VIII OVint Zelandia est inter Lanum uel

Lanicam Amasium fluuios elusa, cum Drentia Vr mlt, usq; ad

am versus se extendens, haec quidem Olandia, quondam nulli externo paruit domino sed tantum inclitae Ciuitati Gi omn- pensi subiecta suit, quae in med tuIlio me medio sere terrista,oninem illam elanai-

167쪽

mini a nobili ac generosio domino m orgio Scheoch praesecto Frisiae, domui Buria

gundiae cum circumiacenti territorio subliugata Carolo quinto Imperatori, parere ic pit, atq; no nomine moderno tempore alpellatur ager Iron ingensis, siue territorii i Gron ingesse. Vnde videtur quod roninga sit interminis Drenthiae si a.Constat enim, m Henric hui' nominis tertius Imperator Ro-lmanorit,anno domini aC 7. ndecimo Cale. Iunii in Rulla sua aurea donarii cxconsilio proceri. praelatorum Ecclesiae Traiectentus, protestamento patris, Mantecessoris sui, cuius intestina ibide in summo templo si esulta)comitatum Drentiae addens in eadem bulla, una cum villa nostra univιn , in id icto Comitatu siluata & sic inuenitu scri-iptum inparietibus maioris Ecclesiae Traicis etensis. Est autem Drentia regio paludibus isere obducta, unam solummodo habens vi- lammilitarem angustam versus aquilonem, sperquam tum modo traduci potcs exe

citus in Frisiam,vbi est Arx Couerdia, quae ' est quasi propugnaculum totius terrae, Ut ab pane nemo ingredi queat, si Arcis praese- repagula obiiciat et si via illa ab incolis

Ait obsessa,facile prohibere potest. Caetera lo-χa adeo sunt lutosai perplexa, Vt Vix expotuitis,imis sint peruia.Gens est inquieta,

168쪽

que Abore continuo, vitam perduram egit. li ici; bobus suis terram arat. Multis arboribus:

gladis eris oppleta est regio materiam prsbete

ad nauale fabricam praecipuae arbores tanta: crassitudine excrescunt, ut in circuitu denos laut odie nos pateant pedes.Mulieres quoque virorum perserunt labores, suetae, na: cum viris suis opus facere quo fit, ut continuum exercitum,& ictus parcitas corporareorum macilenta ac robusta Ticiat, longio- xiici sunt statis quam in Frisia homines, Ut qui plerumq; annis centum ita agant.Qujn etiam quosdam hic inuenias octogenarios, iqui agris arandis validissimi adhuc lint, ita etiam saepissit ne ut iuniores illis palmam dare cogantur, id casq; ibi Viros centenarios,loqui adhuc intcgriamo dinem dentium illi sum habeat. Omnes sunt humanitatis atque ciuilitatis amantis sunt, neque a Frisiis sese liberalitate atq; munificentia superari sinunt. Age qualethus coliturvi stercoratur, satisq; fertilis est, xsatis frumenti producit, sed instituuntur saepe ad aratrum unum, quatuor aut quin ne boum paria atque duo equi.l Terra illorum alioquin non est mala, nana abundat iumentis Mouibus csterum anima lia omnis generis sunt minora, quam in Frisia In humilibus casis habitant in quibus Pni in udio cons tur, ad quem cum Pa

169쪽

tersami ias sedet iumenta omnia tota moueidos, ius suae suppellectilem cernit habent

lenim sub eodem quo ipsi tecto habitant ine ullo interstitio pecora sua. quidquid ex

agro pecoreque commodi percipiunt Cro-lningam deserunt,&ad vendendum portat.

Hae gelandia habet sub se ad Aquilone In-

Rontoga risiorum ad differentiam

alterius Croningae in Virici argenii itione, vulgari lingua Groningen Volcatur. Et est Ciuitas Frisiae emporium cele- berrimum, luama quodam Grunone Troo . iano fratre Athenoris, regis Franciae nomen sumpsisse, quidam existiman. Quia cnimi nus Gruno proprior est vocabulo Grunen-borch, verisimile est, ab ipso Grunone pri- mo conditore, trecentos septuaginta septemo annOS, ante natum Christum Originem primo sumpsisse, &ar eo loco Griincnborchextruxisti cuius dominium postea dixere. Burci grauium . Tametsi multi negent tunc laeta fuisse fundamenta communi tamen os pinione doctorum hominum arith in late inter o Itanes constat, hanc Ciuita: cma , si a te

170쪽

tota proii incia denominationem habet C tarcium quida viridi siue virenti parochia, ropter amoenitatem loci,& frequentiunt vierba rumin plantarunt vir dit tem appel- ari,quasi a Gmna Gha, quod ex Frisonico t idiomate in latinum conuersum parochian isonat nomenclaturam sumpsisse , assoriuatas ut stipulantur etiam nonnihil insigniarum

bis, scilicet scutuni album, cum viridi trabe. Verum Cornelius Tacitus Gruine populos lesse in serioris Germaniae meminit lib. An hi alium vigesimo primo Vnde ego Gr ningas nomen Moriginem duxisse existumarem. Haec praeclara Civitas&Imperialis E a Ptolomaeo libro secundo Oographiae, capite undecimo, in tabula Europae quarta Philenum nuncupare videtur. Sita quasi in paeditullio Frisiae, inamoeno loco, irrigua duobus rivulis in Oceanum decurrentibus, piscosis,qui ex paludibus&stagnis Dren

xiae ortu habent Campos habent acemnis mos, tum aucupiis,tum etiam Venationibus idoneos,&cum temporum successu, ciuis tum aedibus imirum in modum excreuit, ab-

incolis primo fuit comunita ligneis moeniabus, ex tabuli quercinis fabricatis,&postare odii temporibus Henrici quarti anno ab incarnatione domini, millesimo centesimo

dccimo, Ciuitatis moenia primo ex coctili