Caroli Scribani è Societate Iesu Antuerpia

344쪽

ORIGINES ANT VER PIENSI v M. I 23 alia argenti modo caelatur,alia denique auro Opulentatur, tinguiturque colore quocumque, & ad quemcumque usiim;ad escaria etiam vasa. nec est alia nunC materia sequacior inquam voles formam; ita ingeniosa Qtertia est. lnvcnit hic in arena, in herba, in vario puluere, quod ignibus prouocaret in aliam aliamque faciem. In quo illud mihi succurrit mirari, nihil paene non igne perfici. ignis accipit arenas, a quibus hic vitium; alibi a gentum, minium, plumbum, alibi pigmentorum & medicamentorum genera fundit. Magis etiam mirandum in eadem materia aliud gigni primis ignibus, aliud secundis, aliud etiam rei iijs, aliudque non raro sequentibus. Sane Tiberio Principe vitri temperamentum Varia materiae mixtione, ignisque Certa temperie, flexibile excogitatum fama fuit, officinamque abolitam, ac interdictum his ignibus, ne metallorum pretia

detraherentur.

Oos TER LINGA Do Mus . insigne' etcgantiae & opulentiae monumentum. patet in longitudinem CCXXX. plus minus pedes, latitudo minor est. complectitur ambitu suo CCC. cubicula, singula singulis gentis illius mercatoribus

ambigas ingenio, an utilitate maior: dispensandae

345쪽

I 24 CAROLI SCRIBANI in uniuersam urbem nouam, per sit bterraneas formas tubissve, aquae, mira dexteritate ac vel citate insignis. indefecta hic aqua est: tamque diuite nocte quam die vena fluit, pletque omnem urbe tota cacaborum auidam ac prope inexplebilem stitim.

TYPOGRAPHIA. quanta ea hac urbe, res t

qui tur: & me tacente magnitudo se prodit. Inhibe ignem, preme, imposita fatiga mole, eX surget violentior: idem hic eueniet. Typographiam hanc quicumque illaudatam transierit, silentio texerit, inuidentia presserit, eXtollet magis. euenietque quod ignibus Chimerae, quos aqua accendi Plinius tradidit: ita illa, quo inimico ore& calamo magis lassata, eo publicatione librorum sitorum se extollit violentius. sane quicumque PLANTINIANAM Cogitauerit, rem unam omnium maximam cogitauerit: maiorem

etiam,si viderit. Centum hic prope characterum genera. nobile opus, & quod raritate & elegantia sua admirationem prouocet: sunt Syriacorum duo, Hebraeorum decem, Graecorum nouem, Latinorum septem & quadraginta, variarum linguarum & gentium reliqua: sunt Zc musicorum

plurima, omnicanae modulationi commoda. CX-tra haec imagines seri ac ligno faberrime incisa: sculptaeque ingenti numero. Denique quidquid pluri-

346쪽

ORIGINES ANT VER PIENSIUM. 123

plurimis Typographiae praelis exsudatur, quidquid extruditur, adeo ad limam lineamque redactum, ut nec ex libitinis malignissimis, nec ex inuisoribus pessimis quisquam habeat quod merito desideret. Inspice quicumque artem amaS,&vide quam nitida locatione, quam prope prodigiosa emendatione, quisa tereti ambitu, quam presia rotunditate, quam scito interuallo mutuum splendorem augeant; quam nullae prot bulatione e reliquorum Coetu quidquam emineat: an non laudabis tam numerosa industria multiscios, tam emendatae peritiae, tot utensilium

arti subseruientium Daedalos Longum esset sigillatim ac discretim singula, satis erit etiam curioso lectori cunctim haec ac coaceruatim tetigisse. hoc addam, Plantinum quidquid illa est, auctorem venerari. & patrissant in artificio filii & nepotes. VRBIS MOENIA. octo validissimis in mutuam tuitionem procurrentibus propugnaculis selidata, qua vero agros fossasque spectant, C perpetuo vitio lapide ita ad firmitatem structa, ut eciam ad. lautitiam arbitreris , ita arboribus in

summo centum pedum vertice consita, ut merito in hoc sublimi nemoro dubites, robur an ClC-gantia praester. Iam lapides alibi in vcnustatem sectos,selidis alibi glebis in roboramentum positos

videbis. Portae operi. respondent, firmitate, et

347쪽

I 26 CAROLI SCRIBANI ganti . aemula laude. Sunt vero uniuersim tredea Clim agrariae quinque; reliquae ad flumen ducunt: his singuli respondent Idat, tamquam prominen- res e littore aggeres: fora dixeris littoraria,& protuberantia in stibsidium capita, varia frequentata merce; pro quarum Varietate nomen plurimum sortiuntur. hic namque onere leuantur naues, hic receptaculum orbe toto aduectarum mercium. nec simile huic reliqua dabit Europa; ac nescio an reliq uae orbis partes. sortiter hoc testantur qui ob- nauigarunt orbem audaci conatu. FLvMEN. Scio aquarum miracula. Nin quo elemento maiora8 In Silam non virgulta modo,

sed& folia lapidescunt; oc in non vltima Belgij

parte, aqua: in Dodone, immersas Cum extinguat faces; extinctas si admoueris, accendit fons gelidus: in Falisco pota candidos aqua boues facit, in Boeotio Melas oves nigras, Xanthus rufaS. Lyn- Cestius potus temulentos reddit, hinc illud Ouidij: Uuem moderato gutture traxit,

Haud aliter titulat quis-mtra minabibisset.

Iam Belgicas aquas medicabulas quis ignorat nescio tamen minusne in hoc flumine quam in prioribus illis portentum; dum Oceano trahitur auido haustu, portentosa ad passuum sexaginta millia reciprocatione, paribus quo ille interua Llis. Reflua flumina quis vidit, ac per tot stadia ancil-

348쪽

ORIGINES ANT VER PIENSIUM. I 27

ancillantia mari 3 Amnes retro fluxisse Neronis Principis annis supremis pro portento fuit. &per tot passuum millia reciprocis undis violentari hoc flumen, minuS portentum Z Sed & latitudo pro

miraculo est: cum non Uno loco, qua urbem praeterfluit, mille & sexcentos pedes expleat. & respis det latitudini profunditas, dum minimum sexaginta: Vt quantumuis onerarias nullo negotio vehat, tanta exonerandi onerandique facilitate,ut nauticae rei periti,nullam se Orbe toto parem e pertos testentur,cum manibuS,e littore,maximae etiam onerariae,onere quocumque leuari possint.

Ab hoc flumine ostia octo, sinusque octo, atque hinc nauium in ipsa urbe receptacula octo,quq &grandiores onerarias Centum de facili excipiant, emittantque. Rarum Omnino opus, & quale sors nulla dabit urbium reliquarum. Plura possem. quamquam singula prope haec talia sint, ut quemcumq; alium nobilitare possint

locum. Magnum hoc tamen, & inter memoranda recensendum,cum ductiles Urbe paene tota videas fossas flumine medium oppidum interfluente, su bterque non raro ciuitatem nauigatam ali

349쪽

M Mn cum Romanis affinitas, ut Consanguineum arbitretis populum.Partitio apud illos ciuium, pro rerum, dignitatum, munium, opum distrimine, varia. In Patm dc PMtios: in Tiau in Curias, in Gemurias; demum in Smatores, Eputes, nsem, notissima est. hinc illud Ausoni): Martia Roma tripta, Equitatu,Plebe, ais. Senatores qui in Senatum lecti, Patris ,

Equites, PMelie fuissent.Patritios Romulus statuit. cuius imperio singulaeo ,tres delegerant aetate, prudentia, Opi bus primos. nouem ergo priami Senatores: creuit numerus & Centum Creati:

adeoque su b eodem Romulo, adnitente Tatio, CC. inuenio, sub Tarquinio Prim,CCC. ut quisque nimirum e populo, robore, diuiths,-sapientia praestabat. Accessserunt, reserente Graccho Tribuno plebis, Equites CCC. auctus post haec numerus sub gare, & excreuit in IDCCCC. Patritis ex his dicti, quorum maiores a Romulo Tatios in Senatum lecti, Patresis vocati, & maiorum gentium Patrith: gentium vero Patriiij minorum, quorum maiores a Pristo adleisti: Patres demum Constristi, qui Bruto & Valerio Consulibus in demortuo

350쪽

ORIGINES ANT VER PIENSIUM. I 29rum primorum locum succcsserant. Patuit vero

Senatus primum Patritiis, Equestri deinde Ordi ni, & tandem etiam Plebeio. Equius erant quibus equestriS census crat,opes nimirum supra reliquum vulgus. his publicus Equus,annulusque ordinis sy mbolum,a Conseredatus. Plebeis reliqui. Eadem hic reperio, similemque partitionem. Trium cnim hic generum ordinumque ciues. Senatori, qui aliquando lecti in Senatum. Ex his Patriti, qui e vetusta nobilitate, aut Consulari aut Senatoria longa retro maiorum serie nostibiles. reliqui maestris ordinis sunt. e quo solo post Patritis legi in Senatum possunt. Equites, quibus merito hoc nomen P rura: a censu enim, ab opibus, ab honestiore negoti tionis vitaeque genere nomen gradumque is tiuntur. Plebei, per XXIIX. nobiliora Corpora, vulgo partiti, quae singularibus prae reliquis praerogatiuis gaudent. Percurram singulos veteris illius nostraeque Reipublicae ordines.ac primo de Senatoribus,omnibusqtie qui Magistratum in Republica gesserunt, mihi verba. Et erant Magistratuum apud

RomanoS genera varia.. Qui statis temporibus semperque in Republica legebantur, ordinarii dicti. quales Conseles, Pratores, Tribuni, Aedili Quaestores. Qui pro re

. . . Rr nata; Diuitiaco by Cooste