De militia equestri antiqua et noua ad regem Philippum 4. libri quinque auctore Hermanno Hugone Societ. Iesu

311쪽

28o DE MILITIA E QI E S T R IHanc ostendit meliorem esse MelZiana lunari, quae robur omne habet in sela fronte, cum tamen oporteat iti omnens partem paratum esse aduersus hostiles astiis. Iam quomodo hisce Agematum aciebus pugnandum sit, ordinesque constanter omnes seruandi, docet Flaminius lib. III. cap. vi. quod paucis forte creditum aut obseruatum) ex prisco Ro- 'manorum instituto. I. Turmulae equitum antecurseriam impetent hostium latera,aut sustentabunt ipsas turmulas hostiles, ne suorum Agematum latera ab ijs oppugnentur. ii. Turmulae antecursorum, fistulis exoneratis, redibunt in tergum Agematis; earumque locum pro fronte, capient tur- mulae quae erant pro alis, quibus succedent eae quae tuebantur tergum. III. Centuriae ceterae equitum uirassarijs exceptis) in pugnam procurrent per singula Iuga, neque umquam simul incurret turma tota, nisi hostilis acies labet, aut certa sit spes penetrandi. 1 v. In procursu & receptu Cauendum , ne in sociorum turmas incurratur. v. Procurandum celeritate procursus, ipseque hostis repulsu, ut hostiles tur. mae inuicem incurrcndo perturbent sese. vi. Quirassariorum turmae duae,muri instar aut molis, stabunt immotae, nisi forte cum frons aut latera laborabunt. Lubet exprimere imagine simulacri. Primum Iugum faciunt A. B. C. turmae tres; in quarum locum smanentibus duabus turmis Quirassariorum) siccedent D. E. H. Deinde F. & G. accurrunt in locum D. E. priores vero tres A. B. C. reuertuntur post tergum in locum F. G. H.

312쪽

28 IHic pugnandi modus ille idem est, quem Veteres ferram

appellarunt , unusque omnium accuratissime explicauit Ioannes Antonius Valtrinus noster lib. v. Militiae Roman. Cap. I i. Festus: Serranaliari itur, crina ia accedum recediturque, nequeu consistitur tempore. Hic mos praeliandi, ait Valtrinus, seruatus potissimum videtur in equestribus prae

lijs. Salustius in Iugurtha: 9ui illi reti non uti equestri a lis soler sam, dein cedere; sed aduersis equis concurrere,implicare, ac perturbare aciem. Tacitus lib.V i. Annal. Modo equestris pra- ών more, frontis ac tergi vice. Liuius lib. x x x i. Credidere Regij, genuου pugna,cui astueuerant, fore, ut equites inuicem sequentes rofugientesque,nunc telis uteremur,n-c terga darent. Turbauit hunc ordinem pugnandi non acri r quam pertinacior impetus Romanorum: nam haud secus quam si totaacie dimicarent, equites, mi semetis hostes evectisunt,suntἄψ equis, partim ex ipsis equis, partim desilientes immiscentes se peditibus pugnabant. Hic est equestris praeli j mos eb diuersus a pedestri, quod pedes ster, N n inu

313쪽

Ega DE MILITIA E Q UEsTRI inuadatque; numquam cedat, numquam se recipiat, nisi fusus, aut fugatus. Eques contra ut cum Tacito loquar cedere loco, dummodo rursus inster, confiiij quam formidinis arbitratur. Apte forte quis hac similitudine utatur: peditem instar muri esse stare dc resistere; equitem instar undae, assultare & resultare. Atque ut inter undas rarus est fluctus decumanus, qui incumbit quasi lapsus mons; sic raram esse impressionem equitatus totius,quae non nisi summis de caussissicienda est. Sapienter apud Gellium lib. Xrii. cap. II i. Emilius dixit Perraro nimis bonum Imperatorem collatissignis decertare, nisisumma necessitudo, ausumma ei occasio data esser. Negabat Certe Augustus Sueton. cap. X x v. alium aut tiliam umquam suscipiendum,nisicum maior emolumenti βes,quam damni metus ostenderetur. Omnia ante cogitanda sunt, ante lentanda, ante facienda, quam ad ultimum veniatur abruptum, ait Vegetius lib. III. cap. t x. Abrupti vero illius caussas attulit Flaminius lib. m. cap. v. Prima est, Si tam exiguus sit exercitus hostium, ut certo victoriam sperare possis. Tum, ait Vegetius lib. iii. cap. I x. cum mustis rebus superior tum inuenitur, iux opportunum sta ne disserat consectum. Secunda, Si tam iniquo loco hosti pugnandum sit, ut ex eo resistere non pos. sit. Si enim in occasionis momento, cuius praeteruolas opportunitati cunctatus paulum fueris, nequidquam mox amissam querare , ait Liuius lib. xxv. Tertia, Si constet hostem metu fugit rum , ubi tota acie concurri sentiet. Nam plus animi esse ins remi periculum,quam propu*anti, vere Liuius dixit lib. x x v i ii. Quarta, Si diutius retineri a pugna exercitus nequeat, nisi copijs omnibus confligatur. Est enim quadam animi incitatio atque alacritas, naturaditer innata omnibus, ait Caesar lib. m. Beli.ctu. qua studiopugna incenditur.hanc nari reprimere,fedaugere Dperatores debent. Quinta, Si metus sit dissensionis

ex vario Ducum imperio. Certe,ut in vetere verbo est, Multi imperanus perdidere Cariam. Sexta, Si ex compacto pars ab hoste defectura est, quando signis collatis decernetur. Sed tunc caue Numidicam fraudema Duiligod by Cooste

314쪽

LIBER QUARTUS. 28 3dem, quam Liuius praemonet lib. xx M. Emngenti Numida sedios occultos sub Gicis habentes, flucis transfugarum cum ab stas,parmas post terga habentes, ades in sent, repente ex equud filiunt,parmis cr iaculis ante pedes .iumproiectis,&C. mox

dum ad ultimos, auersam adoriuntur Romanam. aciem, &C.

Septima, si propter annonae inopiam bellu ir citb conficiendum sit. Quid enim aliud facias λ tum necessitas in loco,stes inquirtute,salus ex victoria est, ait Tacit. ii. Annal.

Capienda rebus in astem praeceps via. Octava, si ardor militum fuerit singularis, hostesque maiora expectent auxilia. Alioqui euenit subinde, Ufestinatum te- more pra sum milites pari formidine deserant, monitore Tacito lib. 1 v. Hist. Sed in nardandosape Ducibus etiam optimi apparinus prata a4quami,inquit Xenophon lib. v i. Pardiae. Nona, si perturbata fuerit hostilis acies. nam qui tum sedem daebeluri posse credas, issene merito dicatur victoriami nescire, etiamsi Diacere nosses. Harum aliqua ex causia, collatis signis, acieque tota pugnari ab equite potest. Sed insignis se hic

equestris Controuersia offlari: An,quando turmas totis totave

acie dimicatur, frena equis aliquando demenda sint, ut maiore vi incurrant, nec ne. Romanos id saepius fecisse, tradidere Florus & Liuius. Florus lib. I. cap. Iv. Ccssus equisum Magister exuere frenos imperauis hoc nouum) qu. acrius incurrerent. Liuius lib. viii. Eques auctore L. Cominio Tribuno militum, qui ad quoties impetu capto, perrumpere non poteras h Dim in agmin, detraxit frenos equis, inque ita coincitatos calcaria' bus peramin, ut sustinere eos nulla vis posses, per arma,per viros late pragem aedere. Iterum lib. XL. Flaccus equo aduehitur ad kgionarios equites, Et ecquid rami* in vobis si actum iam de hoc exercitu eriti m undique acclamassent,quin ederet quid fieri

velit, nsigniter imperium executuros; Dvocate turmas, inquis,

duarum legionum equites,'permittite equos in cuneum hostium, quo nost surgent. Dcummaiore vi equorum facietis, si e natos in eos equos immittitis quo epe Romanos equites cum magna laude fecistisa, memoria proditum est. Dicto paruerunt, detra-

315쪽

mrii frenu bulliro citro cum magna strage hostii- , in rami

omnibiu hastis transiurrerunt. An nostris equitibus imitaniadum Non suadeam. Numidis forte,Getulis, Massyliisve permittam, qui etiam effrenos equos sela virga regunt ε, aut Rocmanis, qui tam periti equitandi sunt: nostris non concedam, nisi forte re desperata,& cum

Masaias victu, nudam sye res utem.

Iam ad extremum , ut equestrium pugnarum acierumque spectacula nonnulla veris historiarum Coloribus illustrem; lubet subiungere praeclara aliquot equestrium praeliorum spectacula ab Historicis expressa, ut exemplis potius, quam praxeptis, pugnae expendantur. Illustre inprimis est Cati ris lib. 11. de Bello ciuili: Curio equitatum omnem prima nomad Osthra hostium mittit ad flumen Batradam, &c. sed Iuba

Rex omniseucopi insequebatur, es V l. millium passuum inre uallo a Sabura considero. Saluites mi u nocte iter conficium. Im- Menetes atque inopinantes sostes aggrediunmta. Numida enim quadam barbara consuetudine nuta ordinibus pasm confedου- m. Hos pressesso οσῶ 'persos adorti, mag- earum -- merum interficiunt multi perterriti profugiunt. facto,ad C.

rionem earinus reueriuntur, captiuosi adeum reducunt,&C. Imba certior factura Sabutari nocturnopralis, duo millia Hi no rum Vallorum equitum, quos seu custodia causia circum se habere consueueras, Grurasubmittit,susticarus yramisiis equiti ipsium agore Cinionem. Sabura copia equitum pedisumsis 'uir, &c. Peditarudumtaxae procul ad flectem initur,' tesin aciem mittit. m deest negotis Curio,suini hortatur, ut oem omnem in virum reponant. Nec militibus e dem ut defessu, nec equitwm uti paucis lae ore confecti sudium ad pugnandum virtus, deerat. Sed θ erant numero C C. relupri in itinere se stu rant. Hi quacumque in partem impetum fecerant hostes loco cedere cc ebant sed neque longius fugientes prosequi, neque vehememtius equos incitare poterant. At equitatus hostium ab utroque cornu circumire aciem nostram, ' auersos proterere incipis: o Curio proximos cia capere uniuersos, atque is inferri signa iid M. Hos quoque

316쪽

LIBER QUARTUS. 28squoque praeoccupar missus a Sabura equitatus. Tum Sero adsummam de perationem nestra perueniunt,'partim fugientes Aequitatu interficiuntur, partim integri procumbunt. HorMIur Curionem Cn. Domitius P ectus equitum, cum paucis equitibuι

circumsistens, visuga salutem petas,σse ab eo non discessurum

posscum. Atrox quoque equestre praelium Labieni cum Indutiomaro lib. v. extremo Belli Gallici, quod sic Caesar describit: Indutiomarus ad ea ba accedit, dcc. Equites tela com-ciunt ae mamia contumelia verborum nostrosadpugnam euocant.

Nullo anostris Huore ponse bi visum est,sub mia erum distersiae dispati H cedunt. Subito Labienus duabus portis omnem equitatum emittit. Pracipit atque interdicit,per territis senibus, atque in fugam coniectis squo ore,sicut accidit, videbas) omnes unum peterent Indutiomarum, neu quis quemquam prius vulnerares, quam iliam interfectum viderer: quod mara reliquorum, illum, spatium mictum figere nolebat. Magna proponis dis,qui occiderint, amia. Submittit cohortes equitibus subsidio; comprobas h minis consilium fortuna, e cum v m omnes peterent, in ipso fluminis vado deprehensius Indutiomarus interficitur, caputs eius refertur in eastra. Ambiguum variumque certamen est, quod narrat Hirtius de Bello Africano: Cognitum es itum consi

tam, eos hac mente conam vemist, ut nouo atque inusitatue

nere piab ti mei legio γέ pauci perturbati, Curionis exemplo ab equitatu circumuenti opprimerentur,e cc. Labienus es duo ridi' aciem drastum miradisi longitudine, no eduum,sed equitum,confertam, dcc. s dextrum ac sinistrum cornu magnis equitum eo se firmauerunt. Jnterim Caesar aetem dirigit simplicem, . ut poterat,propter paucitatem,&c. Squites dextro sinisbos cornu

opponit ,σita pracipit, ut prouiderent, ne multitudine equitatus hostium circumuenirentur, &C. Subito aduersariorum equitatus se extendere, e r in latitudinem promouere, colle , complecti, CriCaseris equitatum extenuare, simias ad circumeundum comparare se coeperum. asariani equites eorum multitudinem agre bustinebam. Acies inserim media ἀ- concurrere conarentur,subissex condensis equitum turmis pedites Numida leuis armatura

317쪽

Σ86 DE MILIΤIA EQUESTRI cum resinu procurrunt,in inter legion rios pedites -- ωπῶν-ciunt. Hkἀ- Casamini in eos impedom lassent, Harum ανῶ tes refugiebant; pedites interim resistebam, dum epistes rufincursu renouato peditibussui uccurrerens, dcc. Equimus incerim Lalieni,seu rum multitudine confisus, Caesaris paucimem circumire conatur. Equites Iuliani pauci, multitudine hostium defessi, equis conuulneratis, pausiatim cedere, hostis magis magici instare.

Impuncto temporis, omnibus legionarys ab hostium equinasu tam cumuentis, servis copys in orbem compulsis, intra cancellis omnes coniectipugnare cc baritur Laevienus in equo capite niso veri

sari in ima acie, scasar iuris aciem in longitudinem quam maximam porrigi H abernis conuersis cohorti , ut una post a teram ante signa tenderes. Ita coronam hostium dextro sinistra cornu diuidit,s etnam partem ab altera excluseam, equitatim intrinsecus adortus, cum piastatu telis cominis in fugam vertit. Incredibile fere, quod resert idem initio eiusdem libri. Aocidis

res incredibilis, it equites cyadj missus xxx. Maurarum equitum i l. millia loco pellerent, veteremi in oppidum. Iucunda nam

ratio Liuij lib. x xl x. de Hispanorum equestri pugna in Romanos. Romani, maresis ercitum cum instruxistent, id mahostium imitati sunt, ut inter legiones ipsi patentes equiti r linquerem 'Dias. Ceterum Lentulus ei parit Uum equitis fore ratus, qua prior in dehiscentem interualtasti m aciem equites immisisser, Ser. ne Tribuno milumn imperas, equiira per passe tentes in hostium a. vias permittere equos luteas. Ipse ad Laκ. Maiarum inter prima signa hortantem venit, in as iam misi. sum asse Ser. Cornelium procelia equestri hostes circumfusurum. Vix hac diciti rideras, cum Romam equites inuem in messi uiastes, simia pedestres acies turbarunt, simul equitibus Hia an rum viam immittendi equos clauserunt, &c. Non funis sim tam infestum imperum Barbari, ni Regulus ipse Indibilis cum equitibus ad pedes degressis, ante prima signa peditumst obiecisset

Ibi aliquamdiu atrox pugna fletis; ι-dem,postquam ', qui circa Regem seminecem restantem einde pilo terra Umum pugnabant, obruti telis occubuerunt; tum fuga pasim corpia, plures casi, quia

equos

318쪽

LIBER Q v A R T V s. 287 eo'os constendendi ea tibin ρatium non fueris. Praeclarum quoque certamen lib. x X X I x. Calpumitu epusus duarum legionum paululum circumue ν, in cuneum hostium qui mediam urgebas acie ab latere incurrit. st uintius cum suu es intibus aberum hostium latis invadis sed longe acrius Calpumniam equites pugnabant, oe Praetor ipse ante alios e nam mus hostem percussis, s itas immiscuit medijs, ut vix utrius partis esu issicipose; cr equites Pratoris nimia virtute, s equDtum periles accensi sum. Quid vero pulchrius illo apud Curtium lib. iii. Iam ad teli iactum peruenerant, cum Persarum equiresserociter in lauum cornu hostium inuectisunt: quippe S. rius eas ustri pratis decernere opis M, dcc. si uod ubi Macedo confluxit, duabus alis equitum ad iugum montis iussis su sistere , eueros in messium bes discrimenstrenue transfert. Subductis deinde ex acie Theolis equitibus, Praefectum eorum circuire occulIetergum suorum iubes, Parmenionis coniungi, quod is imp rasis, impigre exequi. Jamipsim medium Persarum undique circumfusi e egis se tuebantur, dcc. ergo cominus pugnam coamconserere,gladios impigre stringunt. Tum vero multum sanguinis fusum est: dua quippe acies ita coharebant, ut armis arma pus rem, mucrones in cira dirigerent, &C. Alexander non Ducis magis quam militis munia exequebatur, opimum decus caseo Rege expetens; quepe Darius curru suu is eminebas, dcc. Ergo frater eius Oxatres, cum Alexandrum instare ei cerneres, equites, quibus praeras, ante ipsum currum Regis obiecit, icc. At Macedones, ut circa Regem erant, cum ipso in equitum agmen irrumpunt. Tum vero similis ruina strages eraου. circa currum Darij lac bant nobili i Duces, &c. Iamque, qui Damium vehebant rim, confossi hastis er dolore esserati, iugum quatere, e r Regem curru

excutere coeperant , cum ille, veritus ne visus venisu in hostium

potestatem, desilit, e r in equum, qui ad hoc ipsum sequebatur, imponitur,dcc. Tum vero curei dissipantur metu, dcc. Instabas

fugientibus eques a Parmenione missus. At in dextro Persa Thessalos equites vehementer urgebant; iam una ala ipso imperuproculcata eras, cum Thessab strenu circumactis equis dilapsi, rursus

319쪽

risus in adium redesit, b foris σ incompositos victoria Diria Barbaros ingenti cade prosternat. Ea in pariter equites, Persarum

serie laminarum ues, menetre moliebantur,quippe in circumagendis equis suis Thessali quodgenus celerit e maxime constat multos occupauerant. Hac tam prosterapugna nuruiasa,Auxander non ante ausus persequi Barbaros utrimque iam victarinstare fugient scarpit. Haud amplius Regem quam misie equites sequebantur. Agebantur ergo a tam paucis, pecorum modo ,σ Hemmorui, qui cogebas fugere, fgientes morabatur, 3cc. Darium equos Minde mutamem longius fuga abstuleras. In acie autem c ahunt Persarum peditum centum millia, decem equitum. Iam dimicatum equestribus praelijs satis; nunc monito uno necessario dimittendus mihi eques est: In pugna nempe moriendum sibi prius statuat,quam de fuga cogitet,aut ignaua captiuitate. Tanto potior es debet probis dignita3 sine vita, quam vita sine dignitate. Documentum proponam PCenam: Gallis ipseque Caesare Iulio documentum, poena a Romanis & Macedonibus erit. De Gallis, Caesar lib. vir. Belli Gallici: Γααtimant equites,sancti o iureiurando confirmari oportere, netecto recipiatur,m ad liberos, adparentes, ne ad uxorem aditum habeat, qui non bis per hostem perequitassis. De Caesare, Frontinus lib. ii. cap.v iii. Diuus Iuliusad Mundam, suis referentibus pedem, equum suum abduci a se suo iussit, oe in primam aciem pedes prosiluit. Et Valerius lib. iii. cap. I i. Cum innumer Auli multitudinesseroci impetu Nerviorum inclinari aciem Jam viderer, timidius pugnanti militi scutum detraxitδή teritin acerri pratari coepit: quo facto, fortitudinem per totum exercitum dissudis, labent emi Lili sertunam due uino animi ardore restituit. De Romanis,idem Valerius lib. 13. cap. VII. L. Calpurnius Piso onsul, cum in Sicilia bellum aduersus fugitiuos gereret, QTitius equitum Prase Afugitium rum m-itudine circumuentus, arma cum suis tradidior ; his Prefectum ignominia generibus asse . Iusit eum toga laciniis asscissis amictum, Astinctii tunica indutum, nudis pedibus amavi in noctem v M ad principia per omne te in milvia ad

spe.

320쪽

LIBER QUARTUS. 289 esse. Interdixit etiam ei conuictum hominum, O mi balneonum, turmas equitum, quibus prafuerar, equis ademptu, infundit malas transcripsit; memor, tantam multiIudinem armatorum iuuenum, si honeste mori voluissent, turpiter capi non potuisse. Id Duces ergo denuntient equitibus pugnaturis, futurum, ms ritum poena impendant, quem pugna acceptum ferre debuissent . Ac si1b oculis poena sit, ne putent aliquod saluti patere effugium. Ab Attiiij dc Philippi seueritate exemplum sit. Attit in Conset bello Samnitium) cam turbatus eques sua praesidia

territu equis proculcarer, coeptat fuga totam auerteret aciem Romanam, esuo prouectus adportam castror- , aestatione equitum ibi opposita obstitit, profuse redeuntibu suu in castraos, Quo mgis, inquit, milest hic arma visos inuenies; nec tam Consule tuo, nisivictor castra intrabis; proinde elige, cum cive an hoste pugnare malis. Hac dicente Consede, equites infestis cuI idibur circumfunduntur,ac fugientes in pugnam redire iubent Lilatus lib.x. Addam alterum e Frontini lib. I l. Cap. VIII. Phil pus, veritus ne impetum S es rum seu non seustineren fideli os equitum a tergo posuit, acepitque, ne quem commilitonum ex acie fugere paterentur, perseuerantius abeuntes trucidarent. 2ua δε-

nuntiatione c- efecisset, it etiam timidi mi mallini ab hostibus,quam asuis, interfici, victoriam acquisiuit.

gua acies equitum peditatui mixtorum.

Duili ad cendum esse peditem. Tum partem equitum pro fronte, adprouo candum, inter rararios sistavi. Reliquos plerumque in comibus locari. Pugna a pedite os equestrem prouocationem, excepta. Eques quietus, donesiastufugeret.contra,saepiuspugna ab equite carpta,persectaqM. Equestris inter ped tes certaminis modi aeuersi, singuli exemplis probati. Equiti Olim pedites viritim interpositi in turmis. arta eiusA Positionis utilitas.

manta ab exercitationesciitas. canes etiam inter equos pugnant. Ge ι-na aciei mixtae tabula,veteris ω noua.

Vr plenum sit exercitus robur,peditem equiti admiscendum esse Hipparcho, Xenophon asserit. inquit, O o Pr