P. Vergili Maronis Opera

211쪽

AENEIDOS IV

Ascanione pater Romanas invidet arces pquid struit aut qua Spe inimica in gente moratur a 35 nec prolem Ausoniam et Lavinia respicit arva naviget haec summa est, hic nostri nuntius esto Dixerat. ille patris magni parere parabat imperiori et primum pedibus talaria nectit aurea, quae Sublimem alis iV aequora Supra ano Seu terram rapido pariter cum flamine portant. tum virgam capit hac animas ille evocat Orco pallentis, alias sub Tartara tristia mittit, dat somnos adimitque, et lumina morte resignat. illa fretus agit ventos et turbida tranat et Snubila. iamque volans apicem et latera ardua cernit Atlantis duri caelum qui vertice fulcit, Atlantis, cinctum adsidue cui nubibus atrispiniferum caput et vento pulsatur et imbri, nix umeros infusa tegit, tum flumina mento a 3o praecipitant senis, et glacie riget horrida barba. hic primum paribus nitens Cyllenius alis constitit hinc toto praeceps se Corpore ad undaSmisit avi similis, quae circum litora, CirCum piscosos scopulos humili volat aequora iuxta. 35 haud aliter terras inter caelumque volabat litus harenosum ad Libyae, ventosque Secabat materno veniens ab avo Cyllenia proles. ut primum alatis tetigit magalia plantis,

Aenean fundantem arce a teCta noVantem a foconspicit atque illi stellatus iaspide fulva

ensis erat Tyrioque ardebat murice laena demissa ex umeris, dives quae munera Dido fecerat, et tenui telas diSCreVerat auro.FMF: 58 a6 os eicii Ribboch por

212쪽

P. VERGILI MARONIS

continuo invadit tu nunc,arthaginis altae 65 fundamenta loca pulchramque uxorius urbem exstruis p heu, regni rerumque oblite tuarum

ipse deum tibi me claro demittit Olympo

regnator, Caelum a terras qui numine torquet: ipse haec ferre iubet Celeris mandata per aura aro

quid struis p aut qua spe Libycis teris otia terris

si te nulla movet tantarum gloria rerum nec super ipse tua moliris laude laborem, ASCanium surgentem et spes heredis Iuli respice, Cui regnum Italiae Romanaque tellus rursdebetur tali Cyllenius ore locutus mortalis visus medio sermone reliquit et procul in tenuem ex Culis evanuit Uram. At vero Aeneas aspectu obmutUit amenS, arreCtaeque horrore Comae et vox faucibus haesit a Soardet abire fuga dulcisque relinquere terraS, attonitus tanto monitu imperioque deorUm. heu quid agat quo nunc reginam ambire furentem audeat adfatu quae prima exordia sumat patque animum nunc huc celerem nunc dividit illuc a 83 in partisque rapit varias perque Omnia VerSat. haec alternanti potior sententia visa est: Mnesthea Sergestumque vocat fortemque SereStUm, classem aptent taciti sociosque ad litora Ogant, arma Parent et quae rebus sit Causa novandis aso dissimulent sese interea, quando optima Dido nesciat et tantos rumpi non Peret amoreS, temptaturum aditus et quae mollissima fandi

213쪽

AENEIDOS IV

tempora, quis rebus dexter modus ocius omnes imperio laeti parent et iussa faceSSunt assAt regina dolos quis fallere possit amantem PraeSenSit, Otusque excepit prima futuros omnia tuta timens eadem impia Fama furenti

detulit armari classem CurSUmque Parari. Saevit inops animi totamque incenSa per urbem goo bacchatur, qualis Commotis excita sacris Thyias, ubi audito stimulant trieterica Baccho orgia nocturnuSque vocat Clamore Cithaeron. tandem his Aenean Compellat vocibus ultro: dissimulare etiam sperasti, Perside, tantum OS POSSE nefas tacitusque mea decedere terra pne te OSter amor ne te data dextera quondam

ne moritura tenet crudeli funere Dido pquin etiam hiberno moliris sidere classemet mediis properas Aquilonibus ire per altum, pro crudelis' quid, si non arva aliena domoSque ignotas peteres, et Troia antiqua manCret, Troia per undosum peteretur classibus aequor pinen fugis per ego has lacrimas dextramque tuam te(quando aliud mihi iam miserae nihil ipsa reliqui , is

per conubia noStra, per inCepto hymenaCOS, si bene quid de te merui, fuit aut tibi quicquam dulce meum, miserere domus labentis et istam, oro, si quis adhuc precibus OCUS, EXU mentCm. te propter Libycae gentes Nomadumque tyranni roodere, infensi Tyrii te propter eundem exstinctus pudor et, qua Sola Sidera adibam, fama prior cui me moribundam deseris,-hospes hoc solum nomen quoniam de coniuge restat p

214쪽

P. VERGILI MARONIS

quid moror man mea Pygmalion dum moenia frater afdestruat aut Captam ducat Gaetulus Iarbas psaltem si qua mihi de te suscepta fuisset ante fugam suboles, si quis mihi parvulus aula luderet Aeneas, qui te tamen Ore referret, non equidem omnino Capta a deserta viderer ggo Dixerat. Ille Iovis monitis immota tenebat lumina et obnixus curam sub Corde premebat. tandem pauca refert ego te, quae plurima fando enUmerare ValeS, Umquam regina, negabo promeritam, nec me meminisse pigebit Elissae gas dum memor ipse mei, dum spiritus hos regit artus. pro re pauca loquar neque ego hanc abscondere furto

speravi ne singe fugam, nec Coniugis umquam

praetendi taedas aut haec in foedera veni. me si fata meis paterentur ducere vitam 3 o auspiciis et sponte mea OmPODETE CUTAS, urbem Troianam primum dulcisque meorum reliquias Colerem, Priami tecta alta manerent, et recidiva manu posuissem Pergama victis.

sed nunc Italiam magnam Gryneus Apollo, 3 3 Italiam Lyciae iussere capessere sortis hic amor, haec patria est si te,arthaginis arces Phoenissam Libycaeque aspectus detinet urbis,

quae tandem Ausonia Teucros Considere terra invidia est 3 et nos fas extera quaerere regna. Some patris Anchisae, quotiens umentibus umbris nox operit terras, quotiens astra ignea SurgUnt, admonet in somnis et turbida terret imago; me puer Ascanius Capitisque iniuria cari, quem regno Hesperiae fraudo et fatalibus arvis. 33

215쪽

AENEIDOS IV

nunc etiam interpres divum Iove missus ab ipso(testor utrumque Caput celeris mandata per auras detulit ipse deum manifesto in lumine vidi

intrantem muros vocemque his auribus hausi. desine meque tuis incendere teque querelis 36o Italiam non sponte eqUOr.'Talia dicentem iamdudum aversa tuetur huc illuc volvens oculos totumqU Pererrat luminibus tacitis et sic accensa profatur: nec tibi diva parens generis nec Dardanus auctor, 363 perfide, sed duris genuit te Cautibus horrens Caucasus Hyrcanaeque admorunt ubera tigres. nam quid dissimul aut quae me ad maiora reservo pnum fletu ingemuit nostro num lumina flexit pnum lacrimas victus dedit aut miseratus amantem est gro quae quibus anteferam Z iam iam nec maxima Iuno nec Saturnius haec oculis pater aspicit aequis. nusquam tuta fides eiectum litore, egentem excepi et regni demens in parte locavi. amissam Classem, socios a morte reduxi s s(heu furiis incensa ferori, nunc augur Apollo, nunc LyCiae sortes, nunc et Iove missus ab ipso interpres divum fert horrida iussa per UraS. scilicet is superis labor est, ea cura quietos sollicitat, neque te teneo neque dicta refellori Sol Sequere Italiam ventis, et regna Per UndaS.

spero equidem mediis, si quid pia numina possunt, Supplicia hausurum scopulis et nomine Dido

SAEPE VOCatUrum. sequar atris ignibus absenset, Cum frigida mors anima seduxerit artus, 383 omnibus umbra locis adero. dabis, improbe, PoenaS. audiam et haec manis veniet mihi fama sub imos.'

216쪽

P. VERGILI MARONIS

his medium dictis sermonem abrumpit et auras aegra fugit eque ex Culis Vertit et aufert, linquens multa metu Cunctantem et multa parantem sodicere. suscipiunt famulae Conlapsaque membra marmoreo referunt thalamo Stratisque reponunt. At pius Aeneas, quamquam lenire dolentem solando cupit et dictis avertere CuraS, multa gemens magnoque animum labefactu amore 3s3 iussa tamen divum exsequitur Classemque revisit. tum vero Teucri incumbunt et litore celsas deducunt toto navis natat unCta Carina, frondentisque ferunt remos et robora silvis infabricata fugae studio. oo migrantis cernas totaque ex urbe ruentis. ac velut ingentem formicae farris acervum cum populant hiemis memores CCtoque EPODUnt,

it nigrum campi agmen praedamque per herbas

ConVectant Calle angusto pars grandia trudunt Og obnixae frumenta umeris, pars agmina Cogunt CaStigantque moras, Per omni Semita fervet. quis tibi tum, Dido, Cernenti talia EnSUS, quosve dabas gemitus, Cum litora fervere late PrOSPiCere arce ex Summa, totumque videres Iomisceri ante oculos tantis Clamoribus aequor limprobe Amor, quid non mortalia pectora cogis lire iterum in lacrimas, iterum temptare recando cogitur et supplex animos Summittere amori, ne quid inexpertum frustra moritura relinquat. IS Anna, vides toto properari litore Circum: undique Convenere vocat iam CarbaSUS RUTAS, puppibus et laeti nautae impOSuere CoronaS.

217쪽

AENEIDOS IV

hunc ego si potui tantum sperare dolorem, et perferre, Soror, Potero. miserae hoc tamen UnU ao EXSEQUEre, Anna, mihi solam nam perfidus ille te colere, arcanos etiam tibi credere sensus; sola viri mollis aditus et tempora nora ri, Oror, atque hostem Supplex adfare Superbum: non ego Cum Danais Troianam exscindere gentem a 3 Aulide iuravi classemve ad Pergama miSi, nec patris Anchisae cineres manisve revelli: Cur mea dicta negat duras demittere in auris pquo ruis extremum hoc miserae det munus amanti: exspectet facilemque fugam ventosque ferentiS. go non iam coniugium antiquum, quod prodidit, oro, nec pulchro ut Latio careat regnumque relinquat: tempus inane peto, requiem patiumque furori, dum mea me victam doceat fortuna dolere. extremam hanc oro veniam miserere Sororis , 33 quam mihi cum dederit cumulatam morte remittam.'Talibus orabat, talisque miserrima fletus fertque refertque soror sed nullis ille movetur fletibus, aut voces ullas tractabilis audit: fata obstant placidasque viri deus obstruit auris. oa velut annoso validam cum robore querCUm Alpini Boreae nunc hinc nunc flatibus illinc eruere inter se certant i stridor, et altae ConSternUnt terram Concusso stipite frondes; ipsa haeret scopulis et quantum vertiC ad aura 3 aetherias, tantum radice in Tartara tendit: haud secus adsiduis hinc atque hinc vocibus heros

218쪽

P. VERGILI MARONIS

tunditur, et magno perSentit Pectore Curas;

mens immota manet, lacrimae volvuntur inanes.

Tum vero infelix fatis exterrita Dido Eo

mortem orat taedet Caeli Convexa tueri.

quo magis inceptum peragat lucemque relinquat, vidit, turicremis Cum dona imponeret aris(horrendum dictu , latices nigrescere aCros

fusaque in obscenum e verterebina CrUOrem. ASShoc visum nulli, non ipsi effata sorori. praeterea fuit in tectis de marmore templum coniugis antiqui, miro quod honore Colebat, velleribus niveis et festa fronde revinctum: hinc exaudiri voces et verba vocantis Covisa viri, nox Cum terras obSCura teneret,

solaque Culminibus ferali carmine bubo saepe queri et longas in fletum ducere voces; multaque praeterea Vatiam praedicta priorum terribili monitu horrificant agit ipse furentem sis in somnis ferus Aeneas, semperque relinqui sola sibi, semper longam incomitata videtur ire viam et Tyrios deserta quaerer terra, Eumenidum veluti demens videt agmina Pentheus et solem geminum et duplices se ostendere Thebas, roaut Agamemnonius scaenis agitatu OreStES, armatam facibus matrem et serpentibus atris cum fugit ultricesque sedent in limine Dirae. Ergo ubi concepit furias evicta dolore deCrevitque mori, tempus Secum ipsa modumque Sexigit, et maestam dictis adgressa sororem consilium vultu tegit ac spem fronte Serenat: inveni, germana, viam gratare Sorori

219쪽

AENEIDOS IV

quae mihi reddat eum vel eo me sol Vat amantem. Oceani finem iuxta solemque cadentem Soultimus Aethiopum locus est, ubi maximus Atlas axem umero torquet stellis ardentibus aptum: hinc mihi Massylae gentis monstrata SaCerdOS, Hesperidum templi custos, epulasque draConiquae dabat et Sacros servabat in arbore ramOS, 83 spargens umida mella soporiferumque PapaVer. hae se Carminibus promittit solvere mentes quas velit, ast aliis duras immittere Curas,

sistere aquam fluviis et vertere sidera retro, nocturnosque movet manisti mugire videbis sosub pedibus terram et descendere montibus ornOS. teStor, Cara deo et te, germana, UUIDQUE dulce caput, magicas invitam accingier artis. tu Secreta pyram tecto interiore sub auras

erige, et arma viri thalamo quae fixa reliquit ssimpius exuviasque omnis lectumque iugalem, quo Perii, Superimponasti abolere nefandi

Cuncta viri monimenta iuvat monstratque sacerdos haec effata silet, pallor simul OCCUPat Ora. non tamen Anna novis praetexere funera acris Eoo germanam Credit, ne tanto mente furores concipit aut graviora timet quam morte Sychaei. ergo iussa parat.

At regina pyra penetrali in sede sub auras erecta ingenti taedis atque ilice Secta, o3

intenditque locum sertis et fronde Coronat funerea Super exuvias ensemque relictumemgiemque toro locat haud ignara futuri.

220쪽

P. VERGILI MARONIS

stant arae Circum et Crinis effusa sacerdoster Centum tonat ore deOS, Erebumque Chaosque iotergeminamque Hecaten, tria virginis ora Dianae. sparserat et latices simulatos fontis Averni, falcibus et messae ad lunam quaeruntur aenis pubentes herbae nigri cum lacte veneni; quaeritur et nascentis equi de fronte revulsus aset matri praereptUS amor.

ipsa mola manibusque piis altaria iuxta

unum exuta pedem vinclis, in veste recincta, testatur moritura deos et conscia fati Sidera tum, si quod non aequo foedere amantis rocurae numen habet iustumque memorque, reCatUr. Nox erat et placidum Carpebant fessa Soporem Corpora Per terraS, Sit Vaeque et saeva quierant aequora, Cum medio volvuntur sidera lapsu,

Cum tacet omnis ager, pecude PiCtaeque VolucreS, a 3 quaeque lacus late liquidos quaeque aspera dumis rUra tenent, Somno positae sub nocte silenti. lenibant curas et corda oblita laborum. at non infelix animi Phoenissa neque inquam

solvitur in somnos oculisve aut Pectore OCtem 53o accipit ingeminant Curae rurSUSQUE ESUrgenSSaevit amor magnoque irarum fluctuat aeStu.

sic adeo insistit secumque ita corde volutat: in quid ago rursusne procos inrisa priores experiar, Nomadumque petam Conubia supplex, 333quos ego in totiens iam dedignata maritos pIliacas igitur classis atque ultima Teucrum iussa sequar V quiane auxilio iuvat ante levatos et bene apud memores veteris stat gratia facti p