P. Vergili Maronis Opera

421쪽

AENEIDOS I

quotque emissa manu contorsit spicula virgo, tot Phrygii cecidere viri. procul Ornytus armis ignotis et equo venator Iapyge fertur, cui pellis latos umeros erepta iuVenCoPugnatori operit, Caput ingens oris hiatus Soet malae texere lupi cum dentibus albis,

agreStiSque manu armat Sparus; ipse Catervis vertitur in mediis et toto vertice supra est.

hunc illa exceptum neque enim labor agmine verso traicit et super haec inimico pectore fatur: 683 silvis te, Tyrrhene, feras agitare putasti advenit qui vestra dies muliebribus armis

verba redarguerit. nomen tamen haud leve patrum manibus hoc referes, telo cecidisse Camillae.'Protinus Orsilochum et Buten, duo maxima Teucrum so Corporari Sed Buten aversum cuspide fixit loricam galeamque inter qua Colla sedentis lucent et laevo dependet parma lacerto;

Orsilochum fugiens magnumque agitata per orbem eludit gyro interior Sequiturque Sequentems 6s5

tum validam perque arma viro Perque OSS Securim altior exsurgens oranti et multa precanti Congeminat vulnus Calido rigat ora Cerebro.

incidit huic subitoque aspectu territus haesit Appenninicolae bellator filius Auni, cohaud Ligurum extremus, dum fallere fata sinebant isque ubi se nullo iam Cursu evadere pugnae

POSSe neque instantem reginam avertere Cernit, Consilio versare dolos ingressus et astu

incipit haec: quid tam egregium, si femina forti o3sidis equo dimitte fugam et te comminus EQUO mecum Crede solo pugnaeque accinge pedestri:

422쪽

R VERGILI MARONIS

iam nosces ventosa ferat cui gloria fraudem dixit, at illa furens acrique accensa dolore tradit equum comiti paribusque resistit in armis io ense pedes nudo puraque interrita arma.at iuvenis vicisse dolo ratus avolat ipse haud mora , Conversisque fugax aufertur habenis quadripedemque Citum ferrata Calce fatigat. vane Ligus frustraque animis elate Superbis, et13 nequiquam patrias temptasti lubricus artis, nec fraus te incolumem fallaci perferet Auno. 'haec fatur virgo, et pernicibus ignea plantis

transit equum cursu frenisque adversa prehensis congreditur poenasque inimico ex anguine sumit reto quam facile accipiter saxo acer ales ab alto consequitur pennis Sublimem in nube columbam ComprenSamque tenet pedibusque eviscerat uncis; tum cruor et vulsae labuntur ab aethere plumae. At non haec nullis hominum sator atque deorum ras observans oculis summo sedet altus Olympo.

Tyrrhenum genitor Tarchonem in proelia saeva suscitat et stimulis haud mollibus inicit iras. ergo inter aedes cedentiaque agmina Tarchon fertur equo variisque instigat vocibus alas sonomine quemque Vocans, reficitque in proelia pulsos. qui metus, o numquam dolituri, o Semper inertes Tyrrheni, quae tanta animis ignavia venit psemina palantis agit atque haec agmina vertit quo ferrum quidve haec gerimus tela inrita dextris possa non in Venerem segnes nocturnaque bella, aut ubi curva choros indixit tibia Bacchi.

423쪽

AENEIDOS XI

exspectate dapes et plenae pocula mensae hic amor, hoc studium dum sacra secundus haruSPEX nuntiet a lucos vocet hostia pinguis in altos ' et o haec effatus equum in medios moriturus et ipse

Concitat, et Venulo adversum se turbidus infert dereptumque ab equo dextra Complectitur hostem et gremium ante suum multa vi Concitus aufert. tollitur in caelum clamor cunctique Latini 2 3 ConVertere oculos. Volat igneus aequore Tarchon arma Virumque ferens tum summa ipsius ab hasta defringit ferrum et partis rimatur apertaS, qua vulnus letale ferat contra ille repugnans sustinet a iugulo dextram et vim viribus exit. Eo utque volans alte raptum cum fulva draconem

fert aquila implicuitque pedes atque unguibus haesit,

saucius a Serpens sinuosa volumina Versat

arrectisque horret squamis et sibilat ore arduus insurgens, illa haud minus urget obunco 33 luctantem rostro, simul aethera verberat alis haud alliter praedam Tiburtum ex agmine Tarchon portat Vans. ducis exemplum eventumque SeCuti Maeonidae incurrunt. tum fatis debitus Arruns velocem iaculo et multa prior arte Camillam r6o circuit, et quae sit fortuna facillima temptat.qUa se Cumque furens medio tulit agmine virgo, hac Arruns subit et tacitus vestigia lustrat; qua victrix redit illa pedemque ex hoste reportat, hac iuvenis furtim celeris detorquet habenas. 63 hos aditus iamque hos aditus omnemque pererrat undique circuitum et certam quatit improbus haStam. Forte sacer Cybelo Chloreus olimque sacerdos

424쪽

R VERGILI MARONIS insignis longe Phrygiis fulgebat in armis

Spumantemque agitabat equum, quem pellis aenis reto

in plumam quamis auro Conserta tegebat. ipse peregrina ferrugine Clarus et ostrospicula torquebat Lycio Gortynia cornu;

AUTEUS EX Umeris erat arcus et aurea vati

Cassida tum Croceam chlamydemque Sinusque Crepantis carbaseos fulvo in nodum Collegerat auro, iis pictus acu tunicas et barbara tegmina Crurum. hunc virgo, Sive ut templis praefigeret arma Troia, captivo Sive ut se ferret in auro venatrix, unum ex omni Certamine pugnae Socaeca sequebatur totumque incauta per agmen femineo praedae et spoliorum ardobat amore, telum ex insidiis cum tandem tempore apto

concitat et superos Arruns Si VOCE reCatur:

summe deum, sancti Custos Soractis Apollo, 83 quem primi colimus, cui pineus ardor acervo pascitur, et medium freti pietate per ignem cultores multa premimus Vestigia pruna, da, pater, hoc nostris aboleri dedecus armis, omnipotens. non exuVia pulSaEV tropaeum so virginis aut spolia ulla peto, mihi cetera laudem facta ferent; haec dira meo dum vulnere pestis pulsa cadat, patrias remeabo inglorius urbes.'Audiit et voti Phoebus succedere Partem mente dedit, partem volucris dispersit in auras: s 3 Sterneret ut subita turbatam morte Camillam adnuit oranti reducem ut patria alta videret

425쪽

AENEIDOS XI

Convertere animos acris oculosque tulere cocuncti ad reginam Volsci nihil ipsa nec aurae ne sonitus memor aut venientis ab aethere teli, hasta sub exsertam donec perlata papillam haesit virgineumque alte bibit acta cruorem. Concurrunt trepidae Comites dominamque ruentem os suscipiunt fugit ante omnis exterritus Arruns laetitia mixtoque metu, nec iam amplius hastae credere nec telis occurrere virginis audet. ac velut ille, prius quam tela inimica SequantUr, Continuo in montis sese avius abdidit altos Sio occiso pastore lupus magnOVE UVenCO, Conscius audacis facti, caudamque remulcens Subiecit pavitantem utero silvasque petivit: haud secus ex oculis se turbidus abstulit Arruns contentusque fuga mediis se immiscuit armis. 13 illa manu moriens telum trahit, ossa sed inter

ferreus ad costas alto stat vulnere UCTO.

labitur exsanguis, labuntur frigida leto lumina, Purpureus quondam Color ora reliquit. tum sic exspirans Accam ex aequalibus unam Sao adloquitur fidam ante alias, quae sola Camillae quicum partiri Curas, atque haec ita fatur

hactenus, Acca soror, potui nunc Vulnus acerbum conficit, et tenebris nigrescunt omnia Circum. effuge et haec Turno mandata novissima perferri a 3 Succedat pugnae Troianosque arceat urbe.iamque vale. simul his dictis linquebat habenas ad terram non sponte fluens tum frigida toto Paulatim exsolvit se Corpore, lentaque Colla et captum leto posuit caput, arma relinquunt, go

426쪽

P. VERGILI MARONIS

vitaque cum gemitu fugit indignata sub umbras.

tum vero immensus urgens ferit aurea Clamor

siderari deiecta crudescit pugna Camilla; incurrunt densi simul omnis copia Teucrum Tyrrhenique duces Euandrique Arcades alae 833 At Triviae custos iamdudum in montibus Opis alta sedet uiminis spectatque intErrita UgnaS. utque procul medio iuvenum in Clamore furentum prospexit tristi mulcatam morte Camillam, ingemuitque deditque has imo pectore voces 8 o heu nimium, virgo, nimium crudele luisti Supplicium Teucros Conata lacessere bello nec tibi desertae in dumis coluisse Dianam profuit aut nostras umero gessisS PharetraS. non tamen indecorem tua te regina reliquit 8 3 extrema iam in morte, neque hoc sine nomine letum per gentis erit aut famam patieris inultae. nam quicumque tuum violavit vulnere Corpus morte luet merita. fuit ingens monte sub alto regis Dercenni terreno ex aggere UStUm Eo antiqui Laurentis opacaque ilice tectum

hic dea se primum rapido pulcherrima nisu

sistit et Arruntem tumulo speculatur ab alto. ut vidit fulgentem armis ac Vana VmEntCm,

cur inquit diversus abis huc derige gressum, 833 huc periture veni, capias ut digna Camillae

praemia. tune etiam telis moriere Dianae 'dixit, et aurata volucrem Threissa sagittam deprompsit Pharetra cornuque infensa tetendit 83T-BS MUR; 858 85 rem a Tyrrhenumque M

ileter res quidam 8 3 relinquit h'ri relinquet P hic Sa dea ea, is laetantem animis, B5 Camilla

427쪽

AENEIDOS XI

et duxit longe, donec curvata coirent 86o inter se capita et manibus iam tangeret aequiS, laeva aciem ferri, dextra nervoque Papillam. extemplo teli stridorem aurasque sonantis audiit una Arruns haesitque in Corpore ferrUm. illum exspirantem socii atque extrema gementem 86Sobliti ignoto camporum in pulvere linquunt Opis ad aetherium pennis aufertur Olympum. Prima fugit domina amissa levis ala Camillae, turbati fugiunt Rutuli, fugit acer Atinas, disiectique duces desolatique manipli rotuta petunt et equis aversi ad moenia tendunt. nec quisquam instantis Teucros letumque ferentis sustentare valet telis aut sistere Contra, sed laxos referunt umeris languentibus arCUS, quadripedumque putrem Cursu quatit ungula Campum. 8r5 volvitur ad muros caligine turbidus atra pulvis, et e peculis percussae PeCtora matres femineum clamorem ad Caeli sidera tollunt.

qui cursu portas primi inrupere patentis, hos inimica super mixto premit agmine turba, Sone miseram effugiunt mortem, sed limine in ipso, moenibus in patriis atque inter tuta domorum

confixi exspirant animas pars Claudere OrtaS, ne sociis aperire viam nec moenibus audent accipere orantis, oriturque miserrima aedes 883 defendentum armis aditus inque arma UentUm. exclusi ante oculos lacrimantumque ora Parentum pars in praecipitis fossas urgente ruina volvitur, immissis pars Caeca et Concita frenis arietat in portas et duro obice postis. 8so ipsae de muris summo certamine matres

428쪽

AENEIDOS XI

(monstrat amor Verus patriae, ut videre Camillam tela manu trepidae iaciunt ac robore duro stipitibus ferrum sudibusque imitantur obustis praecipites, primaeque mori Pro moenibus ardent. 8s3 Interea Turnum in silvis saevissimus implet nuntius et iuveni ingentem fert Acca tumultum: deletas Volscorum acies, Cecidisse Camillam, ingruere infensos hostis et Marte secundo omnia Corripuisse, metum iam ad moenia ferri. oo ille furens et saeva Iovis si numina POSCunt deserit obsessos Collis, nemora Spera linquit. vix e conspeCtu exierat Campumque tenebat, Cum Pater Aeneas saltus ingressus apertos exsuperatque iugum Silvaque Vadit opaca so3 sic ambo ad muros rapidi totoque feruntur agmine nec longis inter se passibus absunt; ac simul Aeneas fumanti pulvere Campos

Prospexit longe Laurentiaque agmina vidit,

et aevum Aenean agnovit Turnus in armis sio adventumque pedum flatuSque audivit equorum. Continuoque ineant pugna et proelia temptent, ni roseus fessos iam gurgite Phoebus Hibero tingat equos noctemque die labente reducat. Considunt castris ante urbem et moenia Vallant. 138sa-8s5 MPm; s6-sr My sa versus V vires hilari patriae, versam S refer, trobat resiliis Es audent My 'hae m. so1 poscunt pellunt, Ribbera sos camposque, o Ioagnovit conspexit et II adventus pedum virum irsae ineunt, o temptant c

429쪽

P. VERGILI MARONIS

AENEIDOS

LIBER XII

TVRNVS ut infractos adverso Marte Latinos defecisse videt, sua nun promiSSa EPOSCi, se ignari oculis, ultro implacabilis ardet attollitque animos Poenorum qualis in arvis saucius ille gravi venantum vulnere CCtUS tum demum movet arma leo gaudetque Comantis excutiens cervice toros fixumque latronis impavidus frangit telum et fremit ore Cruento: haud secus accenso gliscit violentia Turno. tum sic adfatur regem atque ita turbidus infit: nulla mora in Turno nihil est quod dicta retractent ignavi Aeneadae, ne quae pepigere ECUSEnt. Congredior fer sacra, Pater, et ConCipe foeduS. aut hac Dardanium dextra sub Tartara mittam, desertorem Asiae sedeant spectentque Latini , et solus ferro crimen Commune refellam, aut habeat victos, cedat Lavinia coniunx. 'Olli sedato respondit corde Latinus f praestans animi iuvenis, quantum ipse feroci

Virtute exsuperas, tanto me impensius aequum StConsulere atque omnis metuentem expendere CASUS.

Sunt tibi regna patris Dauni, sunt oppida capta

1-ω - 16 crimen ferro Re Iet victor deteriores

430쪽

P. VERGILI MARONIS

multa manu, ne non aurUmque animusque Latino est.

sunt aliae innuptae Latio et Laurentibus agris, ne genus indecores sine me haec haud mollia fatu assublatis aperire dolis, simul hoc animo hauri: me natam nulli veterum sociare Procorum fas erat, idque omnes divique homineSque Canebant. victus amore tui, cognato Sanguine victus Coniugis et maestae lacrimis, vincla omnia rupi go promissam eripui genero, arma impia Sumpsi . ex illo qui me CasuS, quae, Urno, Se UantUr bella, vides, quanto primus patiare labores. bis magna victi pugna vix urbe tuemur spes Italas recalent nostro Tiberina fluenta 3 Sanguine adhuc Campique ingentes ossibus albent. quo refero totiens' quae mentem insania mutat psi Turno exstincto socios uni asCire ParatUS, Cur non incolumi potius Certamina tollo pquid consanguine Rutuli, quid Cetera dicet o Italia, ad mortem si te fors dicta refuteti prodiderim, natam et conubia nostra petentem prespice res bello Varias, miserere parentis longaeVi, Uem nun maestum patria Ardea longe dividit. haudquaquam dictis violentia Turni silectitur exsuperat magi aegreSCitque medendo. ut primum fari potuit, sic institit oren quam pro me Curam geriS, an PreCor, Ptime, Pro me deponas letumque Sina pro laude pacisci. et nos tela, pater, ferrumque haud debile dextra ospargimus, et nostro equitur de Vulnere sanguis. longe illi deae mater erit, quae nube fugacem