장음표시 사용
321쪽
57. Item carpinus, quod est minima ignis et
terreni mixtione, aeris autem et humoris sumina
continetur temperatura, non est fragilis, sed habet utilissimam tractabilitatem. Itaque Graeci, quod ex ea materia iuga juvencis comparant, quod apud eos juga e V vocitantur, ite Iu et eam ζυγίαν BP-58. Non minus est admirandum de cupressu, et pinu, quod eae habentes humoris abundantiam, aequam lite ceterorum miXtionem, propter humoris satietatem in operibus solent esse pandae: Sed in xetustatem sine vitiis conservantur: quod is liquor, qui inest penitus in corporibus carum, habet amarum saporem, qui propter acritudinem . nota patitur Penetrare cariem, neque eas besti
Catianus Aut in agro persectae, qui Inost eis liquor stantibus , emoritur . . suntque duriores . Non reeip i Philamiri emendationem presectae. Quae emendatio, cum neque Mos. auolioritate probetur, neque sensum perspieuum indueat s nam quid est , qtii ID quor emori tir λ ideirco Poleuiana videtur praestabilior. ST T. 57. Item ea pistis Carpinum Ceaeei Z giam vocant, quod ex eo iuga fiant. Sunt qui putant aceris esse genus, ru- heus, fissili ligno, eori est livido et sea-hro. Alii proprii esse teneris malunt. Aueior Plinius Lit,. XVI. e. s. dimstrales etiarinum appellani. Pvii Rem Orpinias j Carpinus , quam Graeci rwγtii vocant. nota est arbor, quippe et in collibus facile oeeurrit,
. ad topiaria opera etiam colitur. Durissima materia conficit. POL.
mensortim nomen, quam μvencorum, eertumque sit ex earpino seri juga, quibus copulantur boves, sive arando, sive plaustrum ducendo, reiecta voce jumentis, vocem Doencis recepi. POL. 53. de etipressti cupressos in marem et si ominain separatur. Mas late in ramos promittitur et diffunditur: soemina contrahitur, et in conum surgit.
Do uirauue Plinius in Lib. X l. e. 33. ae Toumes in Insiit. Rei uerbariae. 537. POL. et pinu i Pinus seiungitur in saliu
vam , et silvestrem, atque ex utroque
gonere habetur aediseiis apta. Distinguitur pinus ab abiete non solum ramorum orit ne, et, si de saliva loquamur , fruetu; verum etiam soliorum dispositione e nam in pinu solia semperhina et Litia ab eodem prine ipio progrediuntur singularia in abiete. POL.
322쪽
las, quae Sunt nocentes. Ideoque quae eX his generibus Opera constituuntur, permanent ad aeternam diuturnitatem. Item cedrus et iuniperus ea dem habent virtutes et utilitates; sed quemadmodum ex cupressu et pinu resina, Sic ex cedro Oleum, quod cedrium dicitur, nascitur, quo reliquae reS cum Sunt unctae uti etiam libri) a
Irtiolum qtiod istinet, sanior eortim sensentia uidestir, qui Virtim optime des Archiloc tiria mori tim con tinuere pinant Thyam et Cedriam. Potia sic ex cedro oleum , quod cedrium dicit .r , nascitur E cedro magna , quam cedrelaten diei testatue Plinius Lib. Nili. eap. 5. ei Lis. XXIV. c. 5. erumpit liquor sive resina laudati sima , quae Dioso i idi. κε ter Caleno , πι ραώ Paulo Fgineiae, et cedrium Vitruvio nominaiiae. Fum liquorem oleum diei, et Caleni testimonio proliatur sopi mo libro de saeuitatibus simplietum medieamentorum. Dioscorides autem capite nono et oelo-ιεsimo libri petitii osseum seri e cedria
scribit, euin eoncoquitur scilicet, vel Ieribus supra hallium eius expansis atque ita expressis: hoc genus Calenus memorato loco oleosam eed rea in appollat.
Nam Plinius Lib. XV. e. 7. seri oleum ex malis cedri iradit quod oearetaeum vocetur. In quo notandum cedri hac. eas mala ab eo nominari, fruetui iuniperi colore et sgura similes, sed exiliores , si Caleno credimus seeundo libro de alimentorum facultatibus, dicias ab eodeui, et a Dioseoride prae- satis locis cedrides , quo Nomine utitiae Plinio, Lib. XXIV. eap. 5. Sed
illud praetermittere nec possum . Nec debeo , eoncisas cedri tedas in furnos coniectas undique igni extra cireumdato servere, primimque sudorem qui aquae modo fluxerit canali , e rium xoeari memorante Plinio Lib. XVI. c.
II. Sequentem vero liquorem crassiorem iam tandere picem, quam idem dieio Lib. XX l V. eap. 5. cedriam appellat. Tradii Theophrasitis, ρυπὰν Ζο- libro quinto, ut illud quoque addam , cedri materiem natam esse humorem emittere, quamobretia visas es.se ex ea Deorum statuar sudasse. quod ex ea, sicut et ex ceteris, quihus oleosus est immor, sacere eas consuevissent. Pil l ..
quo reliqtiae res unetve t tiri e-lium Iurit a tinois et o carie non De-d mr j Cedri oleo pertineta materies nee lineam, nee caesem sentit . inquit
Plinius Lib. XVI. cap. 39. idem Lib.
Xli I. cap. i 3. ex sententia Cassii II minae scribit Libros Nunaae lineas Non tetigisse, quod codrati essent. Dio-seorides tradit naturam illi esse et , imi ventia corpora corrumpendi, desun-cla incorrupta servandi et ob eam cau-
323쪽
DE ARCHITECTURA tineis ci a carie non laeduntur. Arboris autem ejus sunt similes cupresseae soliaturae, materies V
na directa. Eplicsi in aede simulacrum Dianae, et etiam lacunaria , ex ea, et ibi et in ceteris nobilibus sanis propter aeternitatem sunt sacta. Nascuntur autem hae arbores maxime Cretae, ct Asricae, et nonnullis Syriae regionibuS.
fiam eadaverum vitam plerosque id dixisse. Quae an eps natura i quam lamen pulchre explicat Galenus L. VII. medicamentorum simplieiuna moxii Plimium iit toties eiicito quinio capite li- hei XXIV. oius usum in medicinam anginae, e dilatum, doloris dentium,
gravitatis, aul vermium aurium damna
ohia sit. Pu L. Arbores uti m ejus stine similes ci presseae foliaturae 3 Seribendum orboris. Folia. inquit, eedri. sunt crapres- sinis similia. Duilia Arboris titilem stitis stini similos cu-ρresseae foliaturno , miatorios pena . Arret Antiqua arboros titisem pius. Non praetermitiam hoc loco, quod mihi in animum venit. Cum in notis Pouc. pro arbores videam esse odores , eum superioribus: quo l oleo eedrino reliqua ros etim stini tinctae
s uti etiam sisei l a tineis et a rario
non Ira dunmr . coniungerem odore, nempe propter odorem Don laeduntur.
Deinde fiant stilom initis similes. Sed has nugas habebis. PONT. Artoros titit m l Nemo est herbariorum , qui non sileatur, cedrum et iuniperum adeo indiserela esse facie , ut pene internosci non queant, nisi liueius d ssorentia. Codrus igitur a m .lom hahet iunipero soliaturam , non cupresso. At eitrus cupresso gerit stilia similia. Ait paulo post cedri ars res nasci maximo in Creta . Africa, et nonnullis Srriae regionibus. Sane et elirum in Afri ea nascitur. sed non in Creta nee in Syria tibi cedri proveniunt. Idem Vitruvius citrum vertit. tibi eodrus poni debuit. POL. hosi in clodo sistitiertim Ounae 1 Templi Ephesiae Dianae lectum
fuisse ex cedrinis trabilia, eonvenire inier omnes auctores scribit Plinius L. XVI. e. 4o. De Simulaero vero ipsius Deae ambigi , celeris ex hebetio tradentibus . Diio Miniano ODixin tim i ita enim ser hendum . non otii uiri, in l
ntiliis Srriclo rem thias j noe etiam iecidit Plinius Lib. XVI. eap. 39. C drus , ait, in Creta . Africa , Syria
laudatissima. Pui L. hae arbores maximae Crota , et Africti , et nonniavis S, P δερ πτω- nihil l Scribe Πὰρ tirbores maxime. Auetor Compendii: Nascitur muri ne in Cresia, ol Africa, et in Sinriclo r gionibus. PONT.
324쪽
50. Larix Vero, quae non est nota, nisi liis municipibus, qui sunt circa ripam fluminis Ρadici litora Maris Adriatici, non solum ab Succi ve-hcmenti amaritate, ab carie, aut a tinea non Hoeetur, sed etiam flammam ex igni non recipit, nec ipSe potest per se ardere, nisi uti saxum in somnace ad calccm coquendam) aliis lignis uratur:
59. Laris Mero , quia non est Nintia i Omnium arborum . quae in Italia gignuntur, larix ad aediscandum laudatissima, ab eodem loeo s ut cedrus lplura solia emiiiii, quae lixi, rno tempore delabuntur. Naso tur in praecelsis
Alpibus, ex cuius eortice sit c us re sinosus emanat, ut refert vitruvius
qui ad omnia vulnera a Pastoribus amhibetur. Idem eortex propter hunc Oleosum hia morem iis laudatur. qui experiore laborant. Animadvertemus sa-ello videri . in errorem itioidi se Plinium, qui Lib. Xul. cap. 3 ., Post quam sex arborum genera, inter quae larix , enumeravit: Omnia, ait. Operpetuo inrem: ad quem Plinii l cum Haeduinus subieeit annotationWm hane ; At liarici mitrae siquid m M Iosia era sis, soliti hrom/ docidunt: ot sic Veriae arbor ruo μ' esti MLrone. Si nitemius ide Usu ae Praestant.
Ac Diuo iamd Ursinum ... Nosti mnim consti tum ilium morem . . . ad Romianos otium traductum, si I
go θι civi via I so animia ia, ita sin-giatirps quos P ac dominiacos flores, Pliantias, frutices , arboros, Partimque Iructus publicis id genus montimentis, seu genuina locorum ilioriam Vm-hola, o i insignia commmutandi. POL. non solam ah sticci o h mpnii timiritiae , ah curio, atit a limur non no. cottir , sed etiam i quae vitiosa primo in lutiti deprehetidis uiur, scientilius vero, nulla amaritudine lar eis corii-eem aut truncum esse praeditum, sed lanium resinosum et iucundum od rom ex i iatim percipi, etiam repud antur. Puto itaque hoc modo posse loeum commode legi: moc non solam Oh mcci oWhomon iam acritatos quae saeile ex Coa. Sag. Oph mentitii Mitruo, iamiaritiato septione colliguntur j tib curio citit trista non nocemr : vel
hoc scilicet audaciores esse: να mentiam a Delustris , a Ciaris , titil tis . naee ex aliis Vitru ianis confirmanis
liqua ex Justini Lib. XL. comprobantur. De puero enim seias exposito ita scriptum: Imqtie ctim non solum l puera eanibus et suibus j non nocero tir, o rum Hiram viati miliam Mersitis a- restir, nil ultimum in Gonnum tibii ci Dssit. Itaque noe Or passionem su-hit. Sie Vitruvius: solidistiae neque cito Pstia thus, ne e tib ignis oehementia nocentur. Pota
325쪽
αi4 DE AB CIlITECTURA nec tamen tunc flammam recipit, nec carbonem
remittit, sed longo spatio tarde comburitur, quod est minima ignis et aeris e principiis temperatura. Humore autem, et terreno est spisse solidata, et non habet spatia foraminum, qua possit ignis penetrare, rejicitque ejus 3 im, nec Pamtitur ab co sibi cito noceri: pro terque Pondus
ab aqua non sustinetur, sed cum porta trir, nutin navibus, aut supra abiegnas rates collocatur.
mmore nutem, ri Ierreno est spisse solidaria. Alii: Atimora aurem, ei terreno est mn e iaspisso solidata.
amari ul l peritis scientiae planta.
Tum nolum est, nulla amaritudine laricis eorticem , aut triaueuin esse prae
ditum , sed tantum resinosum et iucundum Odorem ex iisdem percipi. Quam rem putabam vocem illam , iamvir tutem possc repudiari. Cogitabam, nuntlocus emendari posset ita r Oh meci omhementium ti υ mattite, ab caris, ara tineia, non noce vir; quomadmodum de vestis ute et curis coniunctim ipse Vitru ius locutus est olisi. Sed nolui huiuconiecturae indulgere. POL. n e tram n itine summam recipit, nec rhonem Demisti l Larteem nee
ardere, nee carbonem sacere, nec a
lio modo ignis vi qua lapIdex eonsumἱ testimonio sunt Plinius Lib. XVI. e. o. et Palladius Lib. XI. e. i5. F.ius
rei eum Veneliis perieulum sacere vellem , monitus Vitruvii loetione , spe-elanie Maecenate meo, ium ad Ve- Neios regio legato, nune ad Paulum III. Poni. Max. incensa arsii, ita tamen ut viderolue flammas dodignari, et velle a se diseuiere. Annolavit Petrias Anii rea, Maiihiolus in valle Solis Trideutitiae dieiiotiis, et in vallibus Camonio et Tropia Brixiensibus, plurimum larigni carbonis usum ex eoquendis serri venis. PniL. nec tamen itine i Ignari hominis est putare, resinosum lignum inustum flammis stare ; quippe . si pingui resina lapides perungantur, ardent: Larix, quae hodie in Alpibus, aliisque reperitur locis , igni iniecta ardet etiam in fornaeibus: et, quod magis est, in
tilissimos, ui Seal g. in Lib. de Suhiis tale . et Matthiolus in Comin. in
Dioscoridem , reserunt. Nostrain lamen Iarteem dico eamdem , quam deseri bunt veteres. Ipso Plititus sui immernor elur, lavieem ignem conelpere Lib. XVI. e. is. In Macedonia, inquit, Iuricem mus Iam uruns, γορ- minae radices tumum. Budaeus in Not. et Comm. ad Theoph. uisi. Plani. POL. sod longo spatio turdo comburituri Idem est Iongo spatio et tardo. Qua
326쪽
Ea autem materies quemadmodum sit inventa,
Go. Divus Caesar cum exercitum habuisset circa alpes, impera issetque municipiis praestare commeatus, ibique esset Casiciliam munitum, quod vocabatur larignum, tunc qui in eo suerunt, naturali munitione consisi, noluerunt imperio Parere. Itaque Imperator copias iussit admoveri. Erat autem ante ejus Castelli portam turris ex
hac materia alternis trabibus transversis uti pyra ) inter se composita alte, ut posset de summo sudibus et lapidibus accedentes rcpellere.
Tunc vero cum animadversum cst alia eos tela ,
praeter sudes, non habere, neque pOSSe longius a muro propter pondus jaculari, imperatum est
fasciculos ex virgis alligatos, ct saces ardentes ad eum munitionem accedentes mittere. Itaque celeriter milites congesserunt, postquam flamma circa illam materiam virgas comprehendisset, ad coelum sublata efficit opinionem, uti videreturium tota moles concidisse. Cum autem ea per Se
6o. Distis morari Λpuia neminem hilationem non tollit. Vid. Budaeum in ex antiquis Seripioribus ea historia de Theophrastum. Notandum vero eat in Castello Larigno oeeurrit, praeter Vi- praecedenti artieulo scripsisse Vitruvium, truxium , qui fortasse eius laeti testis seu longo viatio tarde comburi Ar .suit. Nonnulli negant larieis lignum vel ut in Edit. P. F. V. tianism com- nonnisi alio aditineio ligno ineendi. hiarisiar. Aliud autem est cominari et et ex eo quod resina abundat, ar- in earbones lignum mutari, aliud 1latndere affirmant. Experimentum Philan- mam concipere, alere, et ser are, exdri iisdem sero verbis repetitum est, quo praeeipue incendia dependent. quibus ipsum Leo Bapti,ia Alberii nar- STRAT.rat. Eliam scaligeri experimentum du- Cum antem ea Per se emistit er
327쪽
extincta esset et requieta, turrisque intacta apparuisset, admirans Caesar, iussit extra telorum missionem eos circiam allari. Itaque timore Coacti oppidani cum se dedissent, quaesitum Unde ea ligna , quac ab igni non lauderciatur 3 tunc
ei demonstraverunt eas arbores, quarum in his locis maximae sunt copiae, et ideo id Castellum Larignum, item materies larigna est appellulis. 6 I. Haec autem per Padum Ravennam deportatur in colonia Fanestri, Ρisauri, Anconae, reliquisque quac Sunt in ea regione, municipiis praebetur; cujus materies, si esset facultas apportati O- Dibus ad Urbem, maxime haberentur in aedificiis utilitates: ct si non in omne, certe tabulae in subgrundiis circum insulas si essent ex ea collocatae , ab trajectionibus incendiorum aedificia
sese, et reqtiim Iia usum esse huius libri eap. a. admonui, Post ea requietis. Quam lectionem quoniam in antiquo exemplari inveneram, non im. probavi. Pii L. Cum se dedissent, quiaetitiam rutile
ea ligna j lia ex LE. et Maa. Pit. Fal. Elo. Legebatur cum se de iuvissent,
miateries. Sed verbo hoc et interpunctione emendatis, reete se habet senientia. POL. si non in omnibus, certaes rabimitio , Ser bendum eret . eitra dipli- iliongum , pro stitiem, quod etiam dieitur is corro, id est δεχ' ωγι. Puttari si non in omne, cerre Ohniae in subgrundiis in Legebatur in omni s. Emendavimus ex antiquis etsi non in Omne . opus, adhibendi lignum copia
in sti 1 idiisl Subgruini a sunt i eii partes prominentiorcs. Ita appellat dabolemia Pandect. Lib. L. de verti. signis. Varro stibat undas Graeci meta,
328쪽
periculo liberarentur, quod eae nec flammam nec carbonem possunt recipere, nec sacere per se. 62. Sunt autem eae arbores soliis similibus pini, materies earum prolixa, tractabilis ad intestiniam opus, non minus quam Sapinea , habe que resinam liquidam mellis attici colore, quae etiam medetur phthisicis.
63. De singulis generibus, quibus proprietati
bus e natura rerum Videantur esse Comparatae,
quibusque procreantur rationibus, eXposui. Insequitur animadversio , quid ita , quae in urbe supernas dicitur abies, deterior est, quam quae imsernas, quae egregios in aedificiis ad diuturnitatem praestat usus, et de his rebus , quemadmodum videantur, e locorum proprietatibus habere vitia aut virtutes , uti sint considerantibus apertiora,
sa. betque resinam risiarim mel- ρ ρ in tirle i Legebatur quod quae lis utiles eviorat Plinius Lib. Xul. e. in tirha; dempsi eoni unetionem rau. Io. Pluseulum huic erumpit liquoris, salem qtisu, eum ea desit in E. P. melleo colore, atque lentore quam du- F. V., et in MM. Pit. Elo. Sag. P e.
reseentia. Resina autem l ut obiter di- Vat. . neque noeessaria sit. POL. mi e viventibus plantis defuit, laeda, quem umodum rideamur, a Deorum picea, abiete, steret, nilio, larice, pi- propri trietatis has re silia avi sirimnu. Materia vero ubi comburitur, fuit res, uti sint consi ramihus vertiora, pix. pKneipio liquida, postea dee is si exponam i Quamvis reele composita εieca, et ab igne nigrorem aequirit. Pni L. sint, tamen vetera complecterer vii es-63. quae in tirho suo os diei vir a- sene c siderantibus apertiora , e mbies, deterior est, quam quae infernasi norom. videtur quid deesse ante illa Abies dieitur supernas et infernas a su- et da his relus: eeu d di v ram inperiori et inferiori mari, ut eap. aeis de his rebus ... ex nerem. PONT.quenti. Pu L.
329쪽
De Abiete sive aω et infimates cum
ennini desci tione 6έ. 'tonis Apennini primae radices ah Tym
rheno mari in Alpes et in extremas Hetruriae regiones oriuntur. Ejus Vero montis jugum se circumagens , et media Curvatura prope tangens Oras maris Adriatici , pertingit circuitionibus contra fretum. Itaque citerior ejus chirVatura, qUae Vergit ad IIctruriae Campaniaeque regiones, aprici Sest potestatibus: namque impetus habet perpetuos ad solis cursum. Ulterior autem, quae CSt Proclinata ad superum mare, Septentrionali re-64. Montis Aponnini primae rudiaces ab Tyrrheno mari T3rrhenum
mare inserum voeatur, Adriaticum vero superum. Quae abietes ex Apenni, ni ea parte , quae ad Tyrrhenum mare protenditur , advehuntur, dieuntur Infernates. Quae autem ab ea , quae orgit ad mare Adriali una, eae superi
Montis Apennini primae rudicos ab Drrheno mari in inpra H in 'tre mas miriariae regionos oriuntur l Videtur legendum in ex romas Limriti rogiones; nam si ine pit a mari Hetruseo, desinit in Alpes, 'litibus extre-inae Liguriae regiones anneetuntur.
xit interpretos locum hunc exposuerunt, iit si dii et oi 4penninum extendi ab Alpibus ad extremum Detruriae prope Romam, eum eerium sit extendi ab Alpibus usque ad Italiae extremum, multo ultra limites antiquae Hetruriae. Sod in textu vere exponitur. Apenninum originem suam in Alpibus habere . et in extremis Hetrariae regionibus, selli et extremis versus Alpes, non in extremis versus Boniam : Vitruvius enim po in loeo de origine , non de extensione dicebat quod progreditur ve sus mare Adriaticum, atque hine sectitur versus fretum sieulum ad extremas oras Italiae, ad quas vere prineedit , et in quibus desinit. Eo modo te ius perspicuus est, et ex romas m- triar μ rogiones, non indieat extremum Hetruriae propo Romam, sed al
in estis hahel pors mos ad solis eras sumi lia F. P. F. V. et Mss. Pit. Sag. Polle. Oxs. Est. Bim. Legebatur
330쪽
gioni subjecta, continetur umbroSi S et Opacis pei petuitatibus. Itaque quae in ea parte nascuntur arbores, humida potestate nutritae, non solum ipsae aligentur amplissimis magnitudinibus; sed
earum quoque Venae hiamoris copia repletae, turgentes liquoris abundantia saturantur. Cum autem excisae et dolatae vitalem potestatem a mi Soerint, Venarum rigore permanente, Siccescendo Pro
pter raritatem fiunt in anus et cxanidae, ideoque in aedificiis non possunt habere diuturnitatem. Quae autem ad solis cursum spectantibus locis
64. Menariam ricora permanente. Schne d. defetidit hane leelianem; et relisit uenarem rigor.
immitis habet perpetuos a solix cursu. Sed malui obsequi eieribus libris. Et verba ad solis ciaratim ita interpretor, ui particulam, ad , pro secundum in telligendam esse existimem: nempe im- poetis halet perpetuos sectindiam solis 1 stim, clui ita sertur, ut in eam cur inuriam iliu agere possit. Sic ipse Vitruvius paulo infra de eadem re loquens . aii: qtiae autem l arbores j ad solis crirstim speci tutis Iocis procreari n. POL. continetur iamdi sis et vacis pes peruiliatibus i Demantur lino sordes et scribatur ex cod. Sag. continetiar -- ι sis et vocis proprie ut hi. Ut enim pars Apennini montis, qua ad me. ridiem spectat , apricis est potestatibus, ita opposita , quae ad septentrionem vergit. continetur umbrosis et opacis proprietatibus. PONT. Nugeri r amplissimis mons ti finibus i Palladius Lit,. XI. e. 5. scribit illaecuinquo ex parte meridiana
caeduntur utilitarus esse, quae vero ex
Septentrionali proceriores , sed sicile vitiari. Sed de ea re legito Theoph. Ddiis iτeρια Lib. I. Putita
pter rarisalem stivi l Ita realituimus locum ex EE. et MM. Pil. Sag. Elo. Beg. Est. Oxs Vat. Biui. Legebatur
amiserint . . . Premtiuntes . . . rigorem.
Dieitur recte arboros o arrum rigore permam les, ut dieitur: vir sortis eidem animo permanet moriens, quo ubiui. Rigore autem signis eat cursu, seu quodam tenore, ut Quintilianus utitur Lib. IX. e. 3. Oriatio habrat reclumqtiamdum oeliati ficiem, quae stupore immobili rigore non do tit. Sie diebiue rigor numinis, idest fluminis reis eiiiudo. Llpianus Lib. I. de suminis: Irim utigoni rocis ira desint tiro id quod
sumen conti invisurialem rigorem cur stis stii tonens. xenarum itaque rigor est ipsarum rectitudo et longitudo quae prius erat, servata similiter cavitate.