Theodori GrasuuinckelI Delphensis, I.C. Libertas Veneta. Siue Venetorum in se ac suos imperandi ius. Assertum contra anonymum Scrutinii scriptorem

531쪽

conis .de qua sermo nobis est,conjuratio, quae nec populum in partes suas pertraxit,aut plebem haud aliis innixa viribus

quam malestriatorum quorundam quos praemiis ingentilus peti

lectos,quem pro se adduci adversarius, ipsemetIustinianus anfirmat. Anonymum hic rogare lubet, si publicam omnium caussam Bocchonius egit, ii nullae privatae rationes eum impulerint,quid premiis opus erat nec publice profuturis, nec privatim, nisi hoc nomine profutura dicere lubet, quod opes i litus ac loculos afflictura essent, ac detritura, si non sunditus exhaustura. Quidquid est, caussam non dicat adversarius quo minus authorem, quem pro se adducit, ac cujus authoritate caussam nostram jugulare se posse confidit, a nostris partibus stare demonstremus, contraq; ipsum valide,ni quid me fallo, retorqueamus. Est id ipsum porro longe seueissi inum quod vult, non alia magis de causa in querelas acerbas indignabundam plebem erupisse, videret eo pacto es omnes,m Re M. quandoque se se admoveri poset, sibi prscitis. Nimirum eadem illa habendorum in futurum comitiorum nova forma, ex adverso multis adytum ad Majora Comitia praestruxit, quos aut privatim virtus, aut publica in patriam bene merita, dignos reddiderant, qui prae caeteris aequali

bus suis, haberentur eximii. Quin& illud quoque, quod

ait, Nobilibus hod minus aegre erat c. quomodo probaturus sit noster,haud video. Eodem quo mox, etiamnum utar argumento. Si jam ante annum M ccxcva summa rerum ad

populum aut plebem spectavit, ecquid illud fuit, quod nobiles jure merito minus aequis animis accipere aut ferre tuerint P nullam ipsis ad id occasionem dicti nobis anni lege

sufficiente. Tantum aberat ut totae familiae, utque et 4m numero complures Reipublicae clavo admoverentur; ne quiadem mortalium ullus aut admotus fuisse, aut admoveri potuisse, eo quem nobis jam figuramus casu, dicendus est. Si

532쪽

no n spectavit ad populum rerum summa, si neque lex ea populum rerum summae admovisse deprehenditur, quo tristes illae nobilium querimoniae Θ Pressius agamus. Populum lex illa aut sub se comprehendit ac proinde imperii capacem socii, aut exclusit. Exclusisse si dicenda est jam non erat quod causari posset ordo nobilium. Si demum illius beneficio,p pulus imperii capax evasit, quis non videt, nihil fuisse quod

urere aut male habere populum potuerit f Coeterum nec inclusiva nec exclusiva ita loqui liceat lex ista fuisse dicenda est. Nihil illa innovavit, sed cunctis,quo fuerant loco, etiamnum permanentibus,novam duntaxat formam electioni futuri Ducis assignavit. Voluit illa,ut in posterum x L & unius Viarorum staragiis Dux crearetur, quem ante illa tempora terni modo Electores eligere atque creare consueverant. Eadem illa inclusiva fuisse dici possit, quatenus bene de patria:

meritis ad honores viam stravit, non minus quam ulli ex ordine nobilium: eatenus quoque exclusiva, quod eos quibus per leges accedere ad Comitia haud liceret, nec ipsa ad admoveri iis passa sit. Ex quibus omnibus irrefragabili am toramento mandestum evadit subsistere non posse quae ad- versarius adduxit, utpote sibi ipsi non modo contraria, sed

& falsa quoque. Quae porro hoc loco de privatis injuriarum offensionum-- ve caussis innuit Adversarius, eque Bajamontanae conjur tionis Historia, s modo Historiae mereatur nomen, non ineptiis minus,quam mendaciis sufferta narratio) recenset. talia non sunt, ut movere quemquam debeant. Quin imo si . privatae caussae domesticaeque iniuriae conjuratos exstim larint ut fatetur atque adeo probat insuper & firmat An nymus,non est ut ad interclusa Comitia, aut ad praestitutam novi Ducis electioni , assignatamve formam, nos conVert

mus ; estque hic ille nobis, ut erroris , ita& propriae con . fessio

533쪽

fessioni relinquendus; certe nec se iudice absolvi poterit malignus interim , & ex professo lividus , qui dolere ac que ii etiamnum praesumat, quod nihil super hoc ipse ad posteros transmiserint qui conjurationis illius historiam scripsere, non secus ac si necessum fuisset praedictos striptores calumniae ipsius velificaβ sese debere hariolari, ac spiritu prophetiaco id ipsum ante capere eaque porro, Mye falsa eue scirent ipsimet chartis mandare & facta pro irvectis, insecta pro si diis , posteritati obtrudere.

C A P U T. XXIV. In Conjuratorum historia Anonymi institia fuse laxata

Vanum Anonymi in conjuratorum tribunitiis concionibus praesidium. Faesti conjurationis justa detestatio.

Bajamontanae conjurationis occasio. Supplicium de Fontabono semptum. 6onjuratorum Avenionem ad Pontificem refugium. Legatis Fontificis ad Venetos instituta. Legationis caussa. 69ord tum Venetorum responsium. Consulata Anonymi conjectura. Baroclifacianus detectum , wpunitum. Contarint, . Soteri a cyoritas in Anonymum retorta. Falsa Anonymi comporatio inter Venetos stre aliorum oppidorum, Venetis Dbditorum, cives instituta. Aut apud Venetos cives,dicti Citta ini. Praerogativa eorum circa commenia, s r diagnitates. Cancedarii Veneti dignitas , magnitudo. ORdiri cum Tullio lubet; D magna vis veritatis,quae sese

contra hominum ingenia,solertiam, calliditatem,co Rrr a traque

534쪽

traque fictas omnium insidias facile per se defendat. Verun est, ait adversarius, cujus haec verba,cum desperarent sermo ei; de conjuratis Petro Vardoico Duce Rempub. ad pristina ormam reductum iri 6m de medio tollendi inivsse consilia, ac Hierum is illiis locumsissiciendi, qui receptum ordinem non inverteret opa aeque his similia sunt. Unde quaeso illi in rebus tam remotis tam exacta tamque quaesita cognitio veritatis, ad quam nec it pervenire , aut penetrare potuere , quibus sua debet Extranei

scriptores hic altum silent; crat enim alioquin ipsos proculdubio allegaturus pro sic. Ipsi si quid credimus V neti scriptores, muti unt, aut, ut alibi musitat, ac novissimo libri sui capite, haud plura verba proferint, quam sios lupato consti tum imi foret. Plane hic nobis edisserat oportet, e quod illud tempus fuerit, quo vaticinatrice potentia ipsum genii benignitas praeditum voluerit, ut & nos h uic illius si Uiis placet veritati fidem quam meretur dcferamus. Sic ego. Pars illa sive decretum super intercludendis loquar hic cum adversatio J Comitiis, atque excludenda plebe sive Ducem authorem habuerit, sive Capita Quadragintavit alis collegii, utique alibi quam in iniadragintavinali colleg: onec non & Consilio Majore discuti ae ventilari haud potuit. Assumo. Dubium nulli quinconjuratis illis ad majora

Comitia liber suerit accessus,anho nempe M c c X cv I, Cur urgo id in examen deduci sunt passi. si alia ipsis mens ac diaversa stabat sententia: Utiqi summopere res illa populum,decu us potissimum isatu habebantur comitia,tangebat: populus quoque a partibus ipserum furiarus erat. Si modo. contrarium libi placere vel eminus ac e longinquo ostentare ipsis libuisset, certam atque indubiam. suisque in manibus si-ram habebant victoriam. Si nihilominus praestacie tacere maluerint, ut ut quae agitabantur essent ipsis exosissima, omnino male fecisse ac contra officium viri ac civis boni.

535쪽

sunt dicendi. Neque enim ulla aut caussa aut ratio deterrere , aut ab ossicio dimovere debuerat. Quis hic pertinax silentium ni ijs agnoscat, qui jam ante, non alia de causa quam quod sua privatim interesse putaverant ijs dcm in Co

in iiijs, ipsim et Vegliae Comiti sele opposuerant, illiusque allectioni ad Comitia intercesserant λ Si quod in Comitijs

agebatur placebat, utique si ne verbo quidem uno minus sibi placere testandum sibi putarunt, quae ratio, cur ad arma convolare eaque scelerata, & in patriae viscera convertenda, haud alio nomine ac nec alia de causa voluisse, quiLquam existimet idque non e vestisio aut confestim , sed rotis jam tum annis quatuordecim elapsis, ex quo decretum illud malum fuerat, ac usu non minus, quam consensu, receptum ac stabilitum Θ Clamat evidentia, ex aequo inaniloquum ac lividum , ne sequius quid dicam adversarium hic esse , qui speciose veritatis obtentu math cautis imponere conatur, qt a conspiratores illi fuere homines male fe- .riati, perdit profligati, ac Libertatis patriae suae non hostes modo, veru in & proditores. Taedet, fateor, pigetque, quod adversarium meum eo

delapsum videam quanquam & alibi id ipsum a nobis observatum ) ut vel a nefandis sacrilegisque, ac nulli unquam bono sat detestatis aut detestandis auxilium petat ac praesi- dium. Multus est 6 pudor i in allegandis ip forum conjuratorum concionibus, quasi vero aut recti quippiam ab illis pro ficisci queat, aut vir bonus exigere debeat, qui patriam, qui penates, qui divina humanaque omnia, in ferrum, inflammas dare, ipsumque adeo incendium ruina extinguore conantur, quasi vero impurissimi mortales, ubi eorum animus ex corrupto corruptor evasit , ubi nihil praeter sanguinem, praeter caedem , praeter parricidia improbo ac Enguinario ore spirant,eructant,evomunt, aur aperte quod

536쪽

volant effari aut candide profiteri ac professa veraciter proferre , qua Velint, qua possint i Nemo sanae mentis tantis in praejudicijs judicium quaenat, aut inter tapidissimos quam

violentissimorum affectuum torrentes tranQuillae velitatis Halcyonia. Vt ut nihil dicerem ut ne in medio cuncta relii quere mens sit aut animus, misera, quin imo miserrima sit rerum regina ac gubernatrix dia veritas, si quidem ab ijs debeat pendere, qui tyrannidem , qui anarchiam, qui tyrannide & anachia quavis deteriorem Omnium rerum confusionem moliti ; ne quidem honesta vel in speciem ratione tutari filia possint. Ecquae causa adsignari possit, aut ratio,cur Aristocraticum regimen , & re, & nomine cinteris prae

stantius, non turbare, non immutare, aut alterare modo,

sed penitissime subvertere atque eradicare illi voluerint. Quam vasta, immania, atque execranda mortalium impu-rimini designarint, argumento sit, quod statim ab oppressa conj uratione placida,pacata,quietaque cuncta sperint. nemo novare, nemo moliri quippiam, vel per somnium fuerit ausus, nedum conatus. Vturpes illud Virgilianum, Hi motus animorum, atque haec certamina taIta

Puisem exigui jactu composta quiescunt

Quin imo, ut nihil aeque veritatem in lucem solet educere,

quam tempus, occasionum transitus, ac detractum rebus actionibusve, quo cooperta prius fuerant . in lucrum patuit brevi, nihil aliud i sta conjurantium rabie actum fuisso, quam ut Guel rum Gibellitiorumque funesta secessio,acto profunde sulco larem apud Venetos defigeret. Illa, quam dixi, factio, tanquam ferale sidus eorum mentes asstaverat, egeratque transversas. Hujus praestigijs sideratis, qua vis& facere & pati pronum fuit. Exemplo sit Franciscus Fon- rabonus, inter conjuratos haud postremus;quem cum sum

537쪽

ma Patrum clementia supplicio exemisset, ut suem ad con sueta coeni illius volutabra relapsum, constans sibi, ac prona in reum clementia oculis orbandum duntaxat decrevit,

quo vel ipse pacto, indignum sese inter mortales ac cives suos qui ageret agno stere psylset, cui commvnnis omnibus. ussera hujus lucis ob flagitium esset erepta. Argumento pariter sit, quod haud isto rerum cardine cessandum ratiAvenio nem ad Joannem ejus nominis vicesimum ac secundum RomanumPontificem sese conjurati receperint ac fide facta sese actos extorres quod contra juratos hostes Ecclesiae Gibeth nos , Guelphorum partes constanter essent tutati, seque bello Ferrariensi opposuissent, quod etiam eousque Pontificis animum impulerint, ut ipse sibi decedere ratus; quicquid istorum si dijs placet) exulum libertati abraderetur, eo conatus omnes intendere videri voluerit, ut qua domi, qua foris essent quam pacatissimae Venetorum res. Haud alteri fini, Fratres Franciscus Turrimus Minoi itarum per OG citaniam provincialis,&Bernardus Guido Inquictor haereticae pravitatis per Calliae regnum, legati Pontificij Uenetias ablegati. Hi anno M ccc xv I I, die mensis Septembris quarta supra vicesimam inter caetera tria, haec disertim petiere: Primum erat ut Veneti inter sese qua par esset concordia acquiete degerent, Alterum Verba hic apponam ipsissima) ut ex Vos de cimi re ipsa, ct toto di rictu seu dominio

libertatis , solum ex partialitam titulo, nongro criminibus manifesti, velitu reducere, Tertium circa captivos a carcere qui attinebantur eximendos ac liberandos totum versabatur. Non

fraudabo hic lectorem meum insigni Veneti candoris argu mento , quod ut ut per se comprimis antiquitate sua venerabile existat .vel hoc ipso nomine potentius apud homines servirenestios . ac viros bonos sese commendet, quod vel ex illo elucestat, quam semper alieni Veneti fuerint ab omni . factione..

538쪽

factione. Hoc legati, quos mox dicebam, responsi tui

re. Respondentes primo ad primum, quod de pace inter nos habenda civetur , cum pura mente asperimur vobisque se sancta Matri Eooksia af mamus. quod a primaeva fundatione nostrae triclyta ciuisatis es quadam quasilai ta natura, animi civium nostrorum adpacem se coη- cordium habendam, nutriendam, se perpetuo confirmandam, nedum habilitati , quin imo creati se nati sunt: ideo absit quod intra Crisimum se Ducarum rastrum se terras nobis subjecur, P inter nostros conci es , scismatum vel paritalitatis cognitio vel materia habeatur. Pr

pter quod vere scire potestis,ct cognscere potest se poteris Domi in ersummus Pontifex, quod is nobis, tanquam suis se Ecclesiae Romana peculiarita ibi ouum pacis quod optat desiderium estperfectissime completum. e Ad secundum, quod assit quod apud nos ex pas. tialitatis titulo, quod nomen majoribus minis horrendum fuit semper, se nobis est, se quod volumus ηobis se minis posteris fore inrogaritum , aliquis ni conmari, exules, vel expulsi, nec velis.mus, quod unIuam in nostra civitate vel Ducasu, opus sit medico talis plaga. c.

Ad ultimum vero quod cum nomeηpartialitatis apud nos Incogitum

sit, nutis sub isso situlo habemus deterior, Sec. Si quidem Baja- montanae factionis conjuratos defendere, eorum dicta ac facta protegere Anonymo lubet, non intercedo. V iderit ipse, qua fronti tales sit defensurus, qui non alio in patriam suam beneficio memorandi veniant quam quod velut Eridis in medium projecto ponas, discordiarum semina pro virili sparserint. Videat porro, qua fronte eos in urbem introductos sit asserturus. Evincet ab altera parte stimium de Fontabono supplicium , ipsi adversario notissinum , atque ab iplomet citatum, quam non remisse in eos animadversum sit, qui tam nefanda consilia in publicuna protradere sint aggressi, Ac sane causa non sit cur admissos in v hem dicat,cum illimet ipsi omnem moventes lapidem,Sum mi quoque Pontilicis intere essionem haud alteri fini de precatii

539쪽

precati suerint quam ut denuo in urbes admitti possent. Quidquid sit nunquam probabit Adversarius Ferrariensi bello agitatam Bajamontana conjuratione Venetorum Rempub. imperatorijs sese partibus socialse, quod omni procul dubio factura fuerat si quidem factiones, istae apud ipsos invaluissent ac Bajamontani conjunti eo nomine, quod Guelphorum Fartes sectarentur, ac non potius, quod adversum patriam suam scelestam inijssent conjurationem, extorres acti fuissent. Progredior. Vult Anonymus postquam tempestas illa desaevinet, melius aliquando Reipub sesse res habuisse, sic tamen ut novis subinde fluctibus agitari ac ferri non desierit. Argumento ipsi est quod complures familiavMajoribus Comitijs circa ea tempora hiisse adscriptas,deprehendat. V erum & hic quoque aut errore peccat aut malitia. Bajamons in quadriennium exulare jussus cum patriae finibus excessisset, moxque Patavio petito nova indies moliretur , perpetuo exilio mulctatus est. atque hinc anno 1 c c c XX vo I. novissima mensis Ianuarij die, factum de- Cretum, cujus nos jam ante meminimus. Fui. & instuper cir-κa eadem tempora Bar ij detectum facinus, & de auctore

sumptum supplicium. Atque hi quidem sunt illi fluctus,qui

Rempub. Venetam tunc temporis exagitarunt exercuerun que. Caeteroquin tamen, nunquam quocumque demum

loco res forent, actum, ut qui iam majoribus adscisceretur Comitijs, nisi cui id ob bene merita, immensi beneficij loco concedendum videbatur. Fallitur in eo Adversarius, quod simul& semel admissos ad dicta multoties Comitia putet eos, quorum meritis id datum diximus. Caussae cognitione opus hic erat, fidemque suorum in patriam ben meritorum ut facerent illorum Con it orum candidati, erat necesse ; quod sane tractum successumque, ut IC i. loquuntur temporis requirebat. Ut ait ille, nihil in fluctu

540쪽

cernitur. Nec sunt vel ipsa in bene meritos absque judicio spaigenda beneficia,sed cum delectit conferenda, donanda, non prodigenda, atque id agendum quam maxime, ut bene

merentibus honos deferatur, honori bene meritorum ria respondeat. Quos ergo virtus sua, quos grata virtutum remuneratio Comitiorum participes reddidere, vel quivis videat eos non aliunde temporis utique intercapedine distinctos separatosque fuisse. Nec est quod Valeriorum hic gentem nobis objiciat adversarius. Excussiam id jam ante

nobis, monstratumque frustra hic sese miserum torquere.

Nec felicior sane Monymus m allegandis ad firmanda, quae asserit, Boteri ac Contarini Cardinalis authoritatibus, quae si penitius intro spiciantur longe ab illius opinione divo

tant. Ait Contarinus. Probe a majoribus nosi cautum fuisse n plebs admitteretur ad conventum hunc civium, in quo est summa ni

potestati Sic dico. Si standum Contarini testimonio, ut vel Adversario largiente omnino standum, nihil aeque certum quam non spectasse apud Venetos ad populum summam rerum ex quo priscis Venetis id quam maximo opere curaecordique sivisse deprehenditur, ut plebs procul ab adminia stratione Reipub. aetates ageret. Boterus itidem nihil ast rit, quam id, quod huc usque a nobis probatum fuit, dum inquit, Rerum ramma apud Venetos baud alios praefuisse, quam n biles . nonnullis fumilise viros, qui vel a principio in usum serie cotilegerunt agnosce Anonyme vel te allegante nobiles fuisse primos urbis Venetae conditores vel qui diversii exinis causit iisdem usis sese ad unxissent. Est suum scorpioniblis in cauda venenum. Adversarius ut infixo legentum mentibus aculeo, finem calumniandi faciat, comparationes instituit inter cives urbis Venetae, & cives aliorum oppidorum, quae ditioni Venetae sunt obnoxia. Haec ait formam aliquam habere Reipub., sua consilia,suos. magistratus, ei vero, qui inter cives apud Venetos princia

peni