Orderici Vitalis angligenae, coenobii uticensis monachi, Historiae ecclesiasticae libri tredecim; ex veteris codicis uticensis collatione emendavit, et suas animadversiones adjecit Augustus le Prevost

201쪽

i HISTORIA ECCLESIASTICA. si o82Jgatis in aula regali primoribus regni rex ita locutus

est.

Egregii proceres, Nerba mea diligenter nudite, et salubre consilium mihi, quceso, tribuite. Antequam transfretrassem in Iormanniam, regimen Anglire fratri meo, Isafocensi viscopo, commenda eram. In Normannia vitiati contra me surrexeri ιnt, et, ut ita dicam, intimi si) et forinseci me inoaserunt. Robentus situs meus, eι tirones quos enutrit, es quibus arma dedi. contra me rebollaperunt, eisque mei malesciolientes et Dimi hostes gratanter Hinc serunt. V rum Deo, Crejus semus sum, vis Protegente, nil ρ fecerunt; nec de meo aliquid, nisi ferrum in vulneribus suis, obtinuerunt. Conglobatos in me is log oenses ρaratus ad bellum terrore compressi, Parique modo rebelliantes Cenomatinos armis et viribus co es-cui. His nimirum Occupationibua ultra mare ire

tuus fui, ibique estu moratus, publicis titilitatibus

laboriose semis. Inter frater meus Angliam υehementer oreressit, et ecclesias fundis et redditibus exspoliarit, onnamentis ab antecessoribus editis nu- νὰ, militesque meos, qui contra Danos et Hibe nenses, et alios hostes mihi nimis infestos, Angliam tutari debuGrant, seduxit, et trans Alpes in extera regna, me Cant Pto, Pertrahere disponit. Nimius

202쪽

liabor cor meum angit, Proecfus Pro ecclesiis Dei, quas refixit. Christiani reges, qui ante me regna runt, Ecclesiam Dei amauerunt, honoribuo et mentis multi generis locupleta erunt; unde Πtinc, ut credimus, in amoena sede felici retributione gaudentes r quiescunt. Adesserius et Edomus ac sanctus Os-

et Eoarus, gnatusque meus et carissimus dominus Edruardus dederunt mes Ecclesim Sanctin, qum est sponsa Dei. Et frater meus, Crai totius regni iti telam commen Oi, violenter opes diripuit, crudeliter pauperes omnessit, impola πρ milites mihi surripuit, totumque regnum injustis exactionibus concutiens exagitaoit. Quid inde agendum sit caute considenate, et mihi, quoeso, insinuate. Cumque omnes tantum virum timerent, et Sententiam in illum proferre dubitarent, magnanimus rex ait: Noxia temeritas se en comprimenda est, nectini ad detrimentum re ubilcm Pno aliquosa ore Pamcendum est. Hunc ergo virum, qui terram turbat, comprehendite; et, ne in deterius sermoaleat, solenter custodite. Cumque nullus in episcopum auderet inji-Cere manum, rex ipse primus apprehendit eum. Illo autem reclamatite : Clericus sum, et minister Domini ;non licet pontiscem damnare sine judicio Vum ;providus rex ait : Ego non clericiam nec antistitem AEamno, sed comitem meum i), quem meo vice mea Pr Osui regno, rationem commissin villicationis auis dire volens comprehendo.

Sic regia potestas praesitum praesulem cepit, in

203쪽

i92 HISTORIA ECCLESIASTICA. Normania iam deduci secit, et in arce Rotomagensi in carceravit, ibique intrusum quatuor anilis si , id est usque ad finem vitae suae diligenter custodivit. Capite vero inquietudinis dejecto, militum motio conquievit, inibique regis providentia regnum suum intus et extra sortiter munivit. Ecce in hoc homine palam coinpletbm 1idemus,

quod in libro mythologia Dum dicit Fulgentius : Qui Plus quraris quam licet, minus erit quam est a .

Praesulatus B oce sis, et comitatus Cantiae ingentibus gaZis abundans, et per totam Aia gliam atque No manniam regia poteStas Cum propria communis uni clerico non sussciebat, qui universo mundo praeserrisatagebat; quem ad hoc non cogebat divina assumptio, Dec canonica electio, sed insanabilis cupiditatis immoderata praesumptio. Ergo quod habebat perdidit, et inclusus gemuit, exemplumque posteris, ne honoribus inhient, dereliquit. IX. fio8S. J His temporibus, indictione via', Mathit dis, regina Anglorum, aegrotavit, diutina infirmitate

anxia, reatus SuOS Cognovit et obnixe deflevit, omnibusque rite peractis, quae mos christianus exigit, salu-

204쪽

LIBER SEPTIMUS. 193tari Sacra merito munita, Iii' nonas novembris obiit i . Deinde mi pus ejus ad coenobium Sanctae Trinitatis, quod ipsa sancti moti talibus apud Cadomum construx rat, delatum est, et ab episcopis et abbatibus multis

inter chorum et altare venerabiliter tumulatum est.

Exequias ejus celebrarunt monachi et clerici cum pauperum agmine, quibus ipsa vivens frequenter profuit in Christi nomine. Memoriale ejus super ipsam ex auro et gemmis mirifice constructum est, et epitaphium hujusmodi litteris aureis comiter exaratum est.

Egregie pulchri tegit haee structura sepulcri Moribus insignem, Wrmen regalo, Mathildom. Dux Flandrita pater. huic extitit Hadala mater, Francorum gentis Roberii filia regis, Et soror Henriei rogali sede potiti Regi magniseo Willermo iuncta marito,

Praesentem sedem, praesentem iacit et aedem, Tam multis terris quam multis rebus honestis A se ditatam, se procurante dicatam. Haec consolatrix inopum, pietatis amatrix,

Garis dispersis pauper sibi, dives egenis. Sie in sinitae petiit eonsortia vitae, In prima mensis post primam lueo novembris su). i) Co ne sui potnt dans te conrant de la septionae indiction , mais

205쪽

i9. ISTORIA ECCLESIASTICA.Cado mense coenobium sanctae et individuae Τrinitatidicatum Mathil dis abbatissa per annos XLVII strenue rexit, atque Ceciliam, regis liliam , aliasque plures ita Dei famulatu solerter educavit, et regulariter instruxit. Qua defuncta, nobilis Cecilia successit, et pluribus annis tempore fratris sui Henrici regis ossicium matris

gessit. Deinde filia Willermi consulis, filii Stephani

Blesensis, regimen ejusdem ecclesiae suscepit, sed immatura morte praeventa, Parvo tempore tenuit si .

X. fio 85-io85. J Post obitum gloriosae Mathil dis

reginae, Willelmus rex pene IV annis, quibus supervixit, multis procellis tribulationum contra Eum insu gentibus vehementer laboravit. Nam quidam Cenomannensium, qui quasi naturali semper inquietudine agitantur, et mobilitate sua pacem turbant, i Psique turbantur, contra regem Willermum arma sumpserunt, sibique multisque aliis dispendia magna procuraverunt. Hubertus enim vicecomes, gener Willei mi Nivernensis

comitis χ quibusdam parvis occasionibus regem prius

206쪽

LiBER SEPTIMUS.195st 3-I085Joisendit, sed postmodum in majus cresceytibus, Castra sua: Bellummota temet Fredellaicum i) reliquit, et cum uxore sua, Omnibusque SutS ad castrum, quod Sancta Susanna vocatur, ut publicus hostis secessit. Istud nempe municipium, ad quod confugit, super Arva fluvium situm est, in ardua rupe, in confinio Ce D Omannensium et Andegavensium u). Illuc militarem manum sibi accersiit, et Normannis, qui Cenomannensem pagum tutari conabantur, damna damnorumque formidinem non segniter intulit. Erat enim nobilitate clarus, sensu et probitate praecipuus, ingerati virtute et audacia servidus, et pro his insigni is longe lateque famosus. Custodes autem Cenomannicae ut his, et circumjacentium oppidorum insestationibus Huberti frequenter lacessiti

207쪽

u vi HISTORIA ECCLESIASTICA. t 108 1085Isunt, regi suu Wilici mo querelas infortunii sui retulerunt, et ab eo auxilium POPOSCerunt. Rex igitur exercitum Normannorum actutum asCivit, partemque Cenomannorum qui sibi cohaerebant, accersivit, et hostilem patriam cum valida manu adivit. Sed castrum Sanctae Sugannae, quod inaccessibile erat prae rupibus et densitate vinearum, quibus ci cumdabatur, obsidere nequivit; nec hostem, qui intus erat, ad libitum coarctare valuit, quia sortiter sibi procurabat, et amplos aditus habebat. Rex itaque

quoddam municipium in valle Beugici i) construxit, ibique magnam militum copiam ad arcendum hostem constituit; ipse vero pro magnis regni negotiis in eustriam rediit. Regis familia, cui Alannus Rufus et), Britonum comes, praeerat, divitiis, epulis 5 achellicis sumptibus praestahat. Sed castrensis cuneus eis virtute et multituditae sequi parari satagebat. Nam de Aquitania et Burgundia, aliisque provinciis Gallis probati milites ad Hubertum convolabant, eique totis nisibus auxiliari, suamque probitatem ostentare sei vera ter os, labant. Unde sectum est ut de detrimentis

208쪽

fl08 1085J I. IBER SEPΤIMUS. 197Mugicorum Suκannense castrum ditaretur, et quotidie ad resistendum magis magisque consortaretur. Mult ties opulenti Normannorum et Anglorum PPOCeres capiebantur, quorum redemptionibus vicecomes, et

Robertus Burgundio i), cujus Deptem in conjugio

habebat, aliique adjutores sui honorifice ditabantur. Sic tribus aianis Hubertus Normannis restitit, et tu i micorum opibus locuples, invictus permansit. In hac guerra Robertus de Veteri-Ponte α), et Robertus de Uxelo S , aliique egregii di Orinaianorum milites, multumque lugendi, occisi sunt. Nam x' iv ' kalendas decembris A , dum Normannica cohors impetum in hostes saceret, quidam puer imberbis, qui secus viam inter

epres absconditus erat, sagittam emisit, et Rich

Dium de Aquila, Engen nisi filium 5 , lethaliter sub

Oculo percussit. Furentes nutem socii concurrerunt, et puerum statim comprehenderunt, atque pro viri

209쪽

i98 HISTORIA ECCLESIASTICA. Io8 1 5J dicta nobilissimi haronis occidere voluerunt. Sed moriens Richerius ei subvenit. Nam, dum vellent eum jugulare, Vulneratus quanto potuit conatu exclamavit: Sinite illum pro amore Desi. Peccatis meis exigentibtis sic debeo mori. Mox dimisso Percussore, lugendus heros peccata sua Sodalibus suis consessus est; et ant quam urbem adduci potuisset, mortuus est. Deinde corpus ejus delatum est ad quoddam monachorum monasterium, quod Eugeiaulsus pater ejus in sua possessione construxerat in honore Sancti Sulpitii, praesulis Bituricensium si , ibique cum ingenti luctu parentum et assinium tumulatum est a Gis leberis, venerabili episcopo Εhmicensium. Merito vir iste a notis plangebatur, quia multis bonis in vita sua decorabatur. Erat enim corpore sor

tis, pulcher et agilis, in lege Dei fidelis, religiosis

hominibus supplex et humilis, in negotiis vero saeculi cautus et secundus, et in omni conversatione sua tran

quillus et dapsilis. Hic habuit conjugem Iudith, filiam

Ricardi Abrin catensis cognomento GOZ, sororem Scilicet Hugonis Cestrensium comitis su , ex qua genuit Gislebertum Aquilensem, et Engenuisum, et Mathil dem, et alios plures filios et filias. Gislebertus autem solus, aliis decedentibus, paternae probitatis et honoris heres successit, et Iulianam, Strenuissimi comitis Mam

ritaniae Goi redi filiam S , conjugem duxit, quae Ri-

210쪽

herium, et Eugenuisum, ac Goi redum, et Gisle-hertum peperit; quorum duo medii cum Willelmo Adelino, Henrici regis filio, aliisque multis nobilibus vii ' kalendas decemhris naufragio si perierunt. Mathildis autem potenti viro Roberto de Molbi aio, comiti Nordanhumbrorum et , nupsit, qui eodem anno Contra Willelmum Rufum, regem Anglo 'um, rebellavit. Sed

paulo post captus, sere xx xlv annis in carcere praelati regis, et Henrici fratris ejus sine prole consenuit. Nunc ad rem, unde parumper digressus sum, re

mea .

Mense januario Guillelmus de Warenna S), et Bal-dricus de Chitreio 4 , Nicolai filius, atque Gis lebertus de Aquila 5 , cupiens mortem Richerii fratris sui

vindicare, cum valida manu Normannorum impetum

si re super oppidanos conati sunt. Sed nihil praeter serrum iri vulneribus suis lucrati sunt. Tune Guillel