장음표시 사용
31쪽
eontingunt: aliqua tamen in iis etiam exoriuntur: In pria a. phys. mis etenun doctore Aristotele habemus in stirpibus perindia r. 33
atque in animalibus monstra necessario contingere, din aduersum veteres ait si ab initio temere concurrentibus rerum principi,s fiebant bouigena viri prora in animalibus, oportuisse in plantis etiam consimilia monstra fieri vitigena Pleoprora . sed apertius reipsa fieri alibi docet monstra ini plantarum fiuctibus, ut in animalibus inquiens , Monstra deten.
.: multime bria raro admodam fiunt is ijs, qua singulos pariunt, in. in . . sed erebrius in iis, quorum partus est numeroseu, θ praecipue in auium genere, earumque potismum is gallinis; ijs enim partus Columbas ' numelosus , non modo quod sape pariant, Ni columba, verum re Patara. etiam, quod multos simul eonceptus intra se continera, ct temporibus eoeunt; hιne gemina etiam pariaηι plura οῦ cotarent enim conceptus, quoniam in propinquo alter alteri eri quomodo intemivam stirpi dum fructus arborum complures. Acreuera in sicubus, iapem monstra rece sicis, in prunis talia nonnumquam Vidimus mali rorum g
lantur . nera; vidim Vinii monibus. Petrus Bertellius bibliop ta mihi familiaris in epone monstrum huiusviodi conlpex L sese confitetur. Prosper Alpinus eximios plantarum natura perscrutator haec demonstrorum natura conscribenti miti testatus est obEruasse se in fructu cucumeris mἰre monstrosam de Brmitatem iω insolij, tracheli j vulgaris,uirgae aureae, ac ulmi & in iiijs, floribusque rosarum; ω in floribus bliti rubri,&amarant hi: misitque diebus elapsis ex ho to medicinali spicam indici frumenti, cui a latere adnata v sebantur veluti caeparum cortices a ibi, cra ili, viscidam substantiam habentes , nigra capillamenta , furvamque ligunem intra se continentes . Gualtherius ex Rubraquente Si-gibertum autorem assert, cui arboris, quae dicitur Sambucus, flores , grana, fructus in flores, grana, & fructus vutis transformantur ; praeclarum sane monstrum sambuci ου- M.ti.na. uas ferentis. Ferrantes Imperatus in suo Mucio Carduum histica. monstrosum se habuisse scribit,qui mirifice cornucopiae imaginem praeleferebat. In fungis etiam, quos infimum veget lium gradum obtinuisse censeo, monstra interdum nasci a tor est Porta in sua Villa scribens afferti Neapolim ex Vesu- iit, 'mo monte lapides fungi feros, & Surrentum ex Faget , cis Io.
Bbellini ex Parthemo,& in Apulia ex Gargano; qui lapides
32쪽
NATURA,' ET DIFFERENTIIS. UB. I. 23
terra dodrante operti iungos restibili secunditate gignunt, qui septem diebus perficiunt,& sexies anno demetiuntur; n Runturque iungi ex his petris aliquando non pileati, sed tu- -δ ς vs riones, ut asparagi,& in ramos diuisi . Theophrastus r. Pu 'ς φ3 binthum memorat in olea natum. Laurus item aliquando genita est in platano, quercu, S ceraso ; ficus, & platanus, MIib s e , palma in lauro, iuglans, dicerasus in salice; ut cum Plinio,
ac Theophrasto Scaliger, dc Porta testantur. Pausaniae in
' Arcadicis ex una , & eadem radice ilex, & olea enatae sunt. , .de hist. Plutarchus in opusculo de Pythiae oraculis ait sub Sicilien, uat.c.3 sem Atheniensium calamitatem aureas glandes de palma. defluxisse. Non carent igitur monstrorum differen iij spumeo. I . ιδι um genera .
De Monninum e sis generatim quot, quaque sint.
HAbςnt profecto monstra, ut quiuis alius effectus nais
turae, quatuot summa caussarum genera; mat riam , formam, effectricem caussam, atque finalem: materiam quidem, quia naturaliter ex mhi lo nihil fieri potest; & quicquid natura molitur, siue id substantia fuerit, siue accidens, non nisi ex praeexistente subie-3 pi yis icto, ut ex materiali principio essicit, Aristocete autore. Ha-6 's' bent etiam monstra, ceteraque omnia naturae opera caus sam formalem, quia eorum a natura constitutio , quae ge-a .phys neratio est, Aristoteleo monitu idcirco natura nuncupaIur,xi ' quia est via in naturam praecipuam, quae forma esse consti-' I ia tuitur ab eodem Philosophor habuit autem hoc rerum na- meta.t. s. turalium generatio ad differentiam constitutionis rerum artificiosarum , quia operatio artis non semper eam Br-mam assequitur, ad cuius adeptionem ab artifice dirigitur; quocirca denominationem ab ea sorma non habet ; ted ab artifice 2lo denominatur,a quo numquam non prouenit et sic plane operatio Medici non sanatio, sed medicatio num cupatur ; non enim semper sanat medicus operans, semper autem medetur . At generatio re um naturalium , Monstra qdia
nia efficit ex materia. Naturς opera omnia fibrma habent a Generati cur natura dia
Natura praecipua forma est Ars non semis per assesitur Intentam for
33쪽
Natura sem- quia est via in formam,quam semper quoquopacto consequiis tur; ue natura es p cipua rei generandae; propterea I natura nuncupatur: Quaecunque igitur a natura fiunt, Omnia luam Obtinent formalem caussam ; monstra ergo sormalis caulia: non sunt expertia, quum a natura gignantur. Im- Nullum factu moverOω effectricem necessario caussam habere oportet caret caussa quaecunque quouismodo producuntur; siquidem nihil fit usi a Pδm quod b dliquo em ciente non procreetur; nullusquo mutatio Est. Urixu ς tus dbique agente caulla: Quum etenim eme. Mutatio nulla Lxio cuiusque rei mutatio sit; mutatio vero nulla sit Aristote, g .phys. sine motore. li sine motore, quod absolute definitum est esse principium . t- primum unde motus quilibet proficilcitur; propterea effec- is, xv mn δb liqua effectrice caussa pendere neceste est. Sed pter finem. ' O uin n/Iura est autor, ea finalem caussam etiam obtinere dithilfiustra. 1 ιιud manifestum cuique reddit, quod natura ex Aristotelis decreto nihil agit frustra, sed omnia, quaecunque producit, propter determinatum procreat finem. Monstra igitur,quu a physsint effectus naturie,omnia obtinuere caussarum genera, main t 9 7s.
terialem,sormalem, essicientem, atque finalem. De quibus singillatim agendum est nobis, &primum quidem genera- tun,deinde vero etiam speciatim, Aristoteleam methodum .physti sectantibus, quae a communibus,&confusis ad specialia,& δ 3 17 Qistincta progredi consueuit.
Ironctrorum caussa finalis generatim quotuplex, quaeque sit. cap. V I I.
in generatisisne viventium quia ecies a tmnerante int ea quotuplex,
ALm rerum nostratium Natura parens, cuius effecis
tus monstra sunt omnia,decreto AristoteleO,quum
sem per alicuius finis gratia praestet quodcunque 3 operatur 3 quippe quae nihil usquam frustra emcit: quemadmodum in procreatione sub uestium animantium nullum sibi finem alium consequendum proponit,nisi perennem conseruationem speciei eorum,qu ob materiae participationem in indiuiduo perpetua esse nequeunt: quo fine P titur generans unumquodque procreando aliud sibi similom specie aut essentiali, Si accidentali simul, quae figura dicitur: consisti tque in propor tione pa rti um corporis, quod notauit Porphyrius: aut saltem inessentiali:&in hac aut spo
34쪽
NATURA, ET DIFFERENTIIS. LIB. I is
cialissima, aut subalterna, quae genus etiam nuncupatur: Ita plane quum Μonstra species sint mentium nostratium. milis tum alium in sui procreatione finem obtinere debent nisi eciei generantium aeternitatem: attributa enim cuiusque --neris essentialia lingulis aptamu r speciebus Aristotele dotω- Genetis e limre. Sed iste finis totius generis animatorum mortalium i ut tralia singulae communis est tum persectis, tum etiam viventibus monstro speciei adsuta sis, monstrorum finis proximus, ac proprius esse non pote is lem. tus, erit igi tur communis,a tque remotus. At vero finis proprius, communis ac proximus, quo a perfectis animantibus monstra discernuntur, alius est; nempe animantium perfectorum finis proptius Finis animanest procreare sibi similia in specie tum secundum formam ., tili persecto. quae animam respicit; tum etiam secundum mare riam; quae , Vm P V pH in figura, & in membrorum corporis constitutione, atque in ganiZatione consistit: organiratio enim quum sit dispositio ' 'corpus apparans ad animam, quae propterea definitur actus toto ni ratio primus corporis naturalis organici, ad materiam viventium ὸisponit co
refertur. Quum autem monstra sint errata naturae in opera. pusadmim .
tione sua impeditae ne possit finem hunc totum integre consequi: non valens essicere quod uellet, natura eadem vult, ac efficit quod valet, procreatque in eadem speeie substantiali ci . sibi simile animatum , sed in membrorum constitutione sibi dissimile. Quare finis proprius in generatione monstrorum, ac proximus est coseruare perpetuitatem unius speciei esset Monstro intialis generantium in indiuiduis dissimilis consormationis; fini PPrius. quum ficis persectorum animantium sit conseruare perennitatem speciei & secundum formam,& secundum materiam,
sue ieci eietantialis simul,&accidentalis: In eo enim solo monstrorum finis a fine persectorum animantium dissidet ;quod monstrorum finis est portio finis perfectorum animatorum; si quidem peccatum naturae monstra generantis est dic uini
quia non integrum finem consequitur sibi propositum,& st si h hiri, ne
desideratum;vid alteram illius partem; persectiorem quidem, quo cosiitat. ac magis essentialem nimirum formam specificam,& anima, de in ea speciei substantialis aeternitatem;non adepta dilid, tiori parte, quae eonstituta estin simili conformatione eo Poris. Vt ex his appareat non esse cum vulgo simpliciter ap Naturain m. serendum Naturam in monstrorum procreatione suo fict
frustrari; totali quidem fine frustrali videtur quoquo pacto, ne stus reruticia a quia
35쪽
Forma eum fine coincidit. Monstrorum forma duplex Dissertae catissae proxims
Caussa proxima quid haiaheat essentia Ie . Nostrai quo genere sint.
uia unam illius partem non assequitur, quae sensui est euiisentior; quod vulgo imposuit; at reuera non frustratur suo fine, quia illius partem edentialem, ac potiorena assequitur Natura monstra progignens. Ita ergo finis monstrorum est conseruare speciem essentialem suorum genitorum in materia dissimiliter organizata. De Monstrorum caussa formali generatim,quomplex, quaeque sit. capta U I I I.
V Ise sinali monstrorum caussa, par est ut ad contem.
plationem Drmalis accedamus; quum hae caussae Plerumque in unum coincidant AristoteIi: Quo factum est vi,quemadmodu de fine d udum ostensum est, monstra etiam obtineant duplicem caussam Brmalem ; remotam, proximam. Est autem remota monstrinrum larma communis & alijs in eodem genere degentibus; quum enim ab Aristotele inter caussas remotas, & proximas discrimen illud essentiale positum sit, quod omnis caussa proxima est propria lolius eius effectus caussa , cui proxima dicitur; at remota est communis etiam alijs effectibus in eodem genere cotentis, quumque id unicuique caussarum generi aptetur; propterea quando monstra sunt peccata naturae in genere viventium, monstrorum forma remota comis munis erit sorma cunctis animantibus, atq; adeo forina pro xima viventium quatenus uiuentia sunt: ea vero ad aures ,ristotelis est in genere substantiae sita,& omnino anima, quae definita est esse actus primus corporis naturalis Organici. FONIna igitur monstrorum remota est anima, quae communis est viventibus etiam perfectis,quae speciem constituunt monstro congeneam: diuiditur enim animatum subcaeleste in monis strosum, & bene conlarmatum. Sed animam esse monstrorum mrmam remotam illud etiam aperte demonstrat, quod anima definitur esse actus corporis naturalis organici, quos tam esse materiam mostrorum remotam mox ostendemus, adeo enim se te mutuo respiciunt materia & forma, ut mat riam remotam perficiens actus nequeat esse nisi Mrma rem ruta. Ceterum specifica, ω proxima monstrorum forma, ubuentia uostra in esse monitri coitituens, nulla est aliariuam mala
36쪽
NATURA, EΤ DIFFERENTIIS. LIB. I. I
mala corporis constitutio,de Brmisque membrorum organizatio , & omnino vitiata partium conformatio; quaiari quidem Aristoteli monstra formaliter sunt peccata,& errata naturae generantis: Modo natura generans mon 'ra errare, ac peccare nequit informa monstri remota: quum etenim, moi:stri re ea sit anima; & anima sit natura una, & similaris, siue sim- mota. , plex; simplicia vero, & una vel assequantur omnino, vel penitus non et sequantur causta productrices; nec ea partim a Gsequi valeant,partim non assequi: si natura generans inconsitutione viventis animam colequatur, iam vivens procreat nullo errore in animae productione: sin autem animam procreare nequeat, plane haud gignet viventem substantiam ;quare nec monstro lam. Quum igitur natura monstrum princreans constituat vivens, cuius Drmaeli anima, quae vita est esse monstit forma remota ; iam constat naturam in monstri exiartu non errare circa Brmam eius remotam. Sed error naturae in monstri procreatione consistit post animationem matellae in eius organizatione; siquidem natura generans Error natur animantia nostratia in subditam sibi materiam, praeterani- moniti rumgς
mam,quae substantialis Brma nuncupatur, miram acciden- 2: talem construit formam, quae multiplicem membrorum va- ' riorum structuram, nexum, figuram, molemque complectitur : in qua conlarmatione varijs modis potest natura peccare aliter efficiens ac efiicere deberet admirabilem hanc ani, Varii errores mali corporis fabricam, siue numerum, aut molem partium naturae in m diminuendo, adaugendoue; siue membra transponendo e ii , origine naturali sede; sive ijs debitam figuram, aut connexionem non attribuendo: siue partium substantiam in a Iienam commutando et de quibus erroribus pollea sigillatim fusius commodiori loco agemus. Quum itaque natura generan, ani mantia nostratia in nulla re alia peccare valeat non recte ope rans, praeterquam in partium Organciatione ς quum qu Monstronim monstra sint Brinaliter naturae peccata; lam eula forma specifidens elimrmam propriam, &specificam ca quid sit. monsi rorum nihil esse aliud quam
vitiatam membrorum corinporis subcaelo viventia conformati
37쪽
Materia su caelestium duplexa Relatiu i pa
mutarem in quia hab at essentiale. Materia mous ri remota
Materia proinxima generis. est remota speciei. Materia proxima moti siti
De Monstrorum caussa materias generatim, quotvlix, quaque sit .. cap. I X.
A qnstruxum forma transeundum nunc nobis est
ad eorum caussam materialem. Porro materialis. monstrorum caussa generatim, ut aliarum rerum. omnium corporearum sub caelo degentium , Ari- 8.meta. t. stotele autore,duplex est; altera remota,& communis, alterae x vero prox ima, & propria: Quod vel ex eo elicere possumus, quia quum materia essentialem respectum habeat ad sorma, Aristotelis decreto ; eidemque viro quot modis unum relati. 3phys uorum dicitur, totidem dicatur & alterum:quando nuper vir d. sum est monstrorum formam duplicem extare, aliam qui- Adaligd. dem remotam, aliam vero proxima I geminam quoquo materiam. monstrorum esse necella est, remotam pariter, proximam : Inter huiusmodi vero cautas, ut dudum vi- eaps.d mus, positum illud est essentiale discrimen ab Aristotelo, I .post. t. quod caussa proxima est propria solius eius effectus caussa,cui 3' proxima dicitur p. ast remota est communis etiam alijs in eodem genere positis: quum igitur monstra sint peccata nat
ne in genere animatorum. Contingentia; idcirco materiR . monstrorum remota communiserit materia cunctis animantibus lub caelestibus, atque adeo materia proxima viventium nostratium quatenus uiuentia sunt in genere substantiae , Vnde , ut verbis Aristotele is utar, colpus naturale organi- 2.dean. cum constitui debet monstrorum materia remota; materia t-6. N 7- namque proxima generis euadit materra remota speciei. Materia vero monstrorum proxima est ipsum corpus animatum, seu viuens subcaeleste; id enim nullius alterius rei praeterquam monstrorum materia est; ut cuiuis Inductione per omnia mὸterialia copertum fieri potest: quare monstri caulsa materialis propria, & proxima generatim est corpus vives sub ueste. Quod inde quoque demonstratur aperte,quIR quum monstri ratio in mala conformatione consistere vita siit; organiratio vero a natura fiat operante in conceptu iam factum: quum Aristotele doctore conceptus sit corpus t .de geri. vivens;quippe quod fit ubi excrementum feminae receperita an Cλ-3- semine maris principium, quo ammatum .est: quod princI- Pium Duiligod by Cooste
38쪽
NATVRA, ET DIPPERENTIIS. LIB. I. ap
r. de ait, pilam nil nisi anima esse potest, quae vitae principium est Ari- Anima irae
Ug37 stoteli: prosecto materia vitiatae organizationis Iusceptiua, 'ς-vii & proinde materia monstrorum proxima necessario est codipus vivens subcaeleste: Subc elle inquam,quia mons , a sunt
ortui,& interitui obnoxia ς cuiusmodi non eli caesum: corpus
uiuen,,quia in solis viventibus proprie monstra contingunt; quum in ceteris inanimis prodigia, & ostenta , portentaque Μοfistrat socontin ere valeant in plerisque monilris similia, sed non ve li tu ub .re monstra: vivens inquam ablolute, quia quum organizatio corporis humani fiat non solum n utero,& primis diebus, a.degen. quando Aristoteli conceptus uiuen, vitam stirpis umcam ha- ο ς P bet animam vegetalem.& procedente tempore; quando in. super suscepit sentientem. qua postea fit animal; verum . organsratio etiam extra uterum dum rationalem habens animam homo 2 ςyi-m in alitur; siquidem alimentum conuertitur in partium substan-
eiam, S earum configurationem recipit et quumque natura cris aluum. errans in conformatione membrorum semper monstruata.
constituat siue pecce cin organizatione pruna dum fetu, si Iam habet animam vegetatem; siue in media,dum etiam senis stricem obtinens auimal est iue inultima,dum homo natus 4 de est ut nos docuit etiam Aristoteles; quod infra latius appa-io,il. rebit: Propterea monitri materia proxima generatim non' est vegetans solum, non animal tantum,non homo; sed corpus vivens subcaeleste uniuerse sumptum. Id ipsum ex eo item Mostea in bruriare demonstratur, quia non solum in humana natura mon ii irpib. stra contingunt, Verum etiam in brutis, & in stirpibus: quod eap. s. supra latius apparuit. Sic ergo monstrorum materia prox, 3-phys ma est corpus si hcaeleste vivens generati m. insuper autem Materia ut a
, .uhVjL 'umn materia proprie a Physiologo non nisi per sormam co phyiso nsLigi.&a. gnoscI Valeat; namque potentia non nisi per habitum cogno- Σ
de an.t.1 scitur; materia enim potentia est Aristoteli; cui actus est a, set uinita Is met3. intuleratio cognoscendi,& intelligendu si materia monstro- Materia eli, oh.st. rum proxima nihil aliud est, quam id, in quo utest eorundem potentia.. & ..de Brma; quod monuit Aristoteles asserens materiam simplici Acius st J alia . terVniuscuiusque id esse, an quo velut in subiecto insidet sor. 20ςQgR'. 'ma, ceu natura potior in viliori: prose quum Brma pro- Minia ut iapria monstri dudum uisa sit nihil aliud elle quam deformis materia sit.
organizatio, malaque membrorum corporis contormatio : Orgamratio
39쪽
' inexistens, non quidem in anima viventis; non in corpore ut 'est qui si bani ma contra distinctu; quia Oculus, aut pes animam non habens aequi uoce oculus, aut pes est Aristoteli per- a.deam
inde ac lapideus, vel pictus; sed mala organizatio quum sit x 9
in toto composito exanima, V corpore organico; constare liquido iam poteti materiam monitrorum proximam nia hil esse aliud quam corpus subcaeleste vivens. Ceterum quia corpus subcaueste vivens trifariam considerari potest, pri-
viventis tri mo quidem Vt animatum est atque omnino ratione animae: plex confide- deinde vero ut corporeum quin est,seu ratione corporis ;deratio. incep, autem ut tertium quid est exanimὀ, ω corporeaeque constitutum. Materia monitri proxiπὸ Physiologo non est
vivens quoad animam; nam corpus vluen, ratione animae male conformatum monstrum est metaphorice , ac poetu Monstra Heta cum; illi enim vitiosos homines ab Hercule interemptos m culi domita stra ab eo edomita concinunt: Nos autem hic agimus de sqv in i ςIjnt, Monstris naturae ad Phy sicum attinentibus. Neque ver materia monstrorum proxima est totum vivens ut tertium quid ex anima corpore aeque constitu tum, quia id monstrum est integrum, non autem monstri par, materialis, si monstri formam obtinuerit: sin minus .iam nihil habet monis
stri, dc est vivens perfectum . Reliquum est igitur ut monstri materiam proximam dicamus esse vivens subcaueste Monstri maia quoad suum corpus animae subiectum, ac potius corpus vi. teria proxi- Dentis subcaelestis, quam corpus vivens subcaeleste. Cuius m qua, ea ratio est, antea tacta, quia in hoc toto proprie inest moti,
stri larma essentialis proxima; quum enim forma haee mones ' strorum essentialis, eademque proxima sit mala membroo 'rum consormatio; membraque sint partes corporis viventis, Aristotele doctore; propterea monstrorum materia prin et degen. xima nil nisi corpus animati subcaelestis esse dicenda est. an cδ ιν Addo 1lcrum monstrorum alia oriri ab initio in alvo mate Monstra quae na simul cum organizatione laetus, alia fieri extra uterum ista' dui h Multis iam animalibus ob malam Organizationem alimentoviem. md iram in monstri naturam degenerantibus , obteruatione Aristotelis; quum autem adultum animal monstro lamia vide in L. formam non induat nisi in suis membris quatenus sunt par- ς ὸ 'htes corporeae subiacentes animae; atque ι' aluia matria non an .ea. 3 orga i
40쪽
NATURA, ET DIFFERENTIIS. LIB. I. a I
organizetur rufi conceptus, in quo inest anima vi sormata, quae sibi praeparat, &architectatur corpus, formatque id ii iti ore. neum ad operationes vitae recte obeundas; ut alibi iust do Π-hum. monstrauimus; plane manifesto iam constat materiam moridi tib in suorum proximam non esse animam viventis , non illius V δ' corpus ut ab anima contradistinctum, non ipsum vivens t tum ut aeque ex anima & corpore constitutum, non idem v uens ut animatum;sed vivens Idem subcaeleste ut corporeum quid, siue animans mortale quoad corpus,siue clarius corpus
animantis mortalis animam in te habenS. . .. aDe Monstrarum caussa effectrice generatim,quot ε
Sperest, post aliarum explicationem, nunc mauita
standa monstrorum cauilla emciens generatim. Sum autem in effectrice monstrorum caussa eaedem agen- ltis proximi', & remoti differentiae: sed praeterea noris nullae aliae; quia proximum eruiens subdiuiditur in prima- 'num , coadiuuans, secundarium, & Instrumentale. Porro icaussae monstrorum effectrices remotaeduae sunt: prima quii dem est Deus optimus eminenter cum agentibus omnibusna turalibus ad eorum effectus omnes producendos, functionetque obeundas nunquam non concurrensi a quo propterea rebus omnibus pendere esse, vivere , his quidem clarius, his autem Obscurius, pro uniuscuiusque capacitate, docet r.enel. t. Aristoteles. Secunda vero monstrorum caussa effectrix re-IOQ. mota est caeleste corpus,quod motu suo perenni luminis opera physice gubernat omnia essicientia nostratia; quod no. i. meteo. ult, monui tque nos idem Aristoteles alicubi statuens necessa- cap. . rium fuisse mundum hunc inferiorem contiguum extare si, semis lationibus, v t omnis huius virtus gubernetur Inde s roximum vero effciens instrumentale monstrorum generationi delerulens est calor maternorum viscerum. Secunda. rium vero monstrorum emciens est matris uterus. Coadiuuans monstrorum essiciens , quod meorum generatione primario agenti cooperatur, est matris anima. Primarium