장음표시 사용
11쪽
manarum esse s um. sic enim nec in rebus secundis laeticia exultabis, nec ADuolo i in aduersis constem aberis. Duo loquendi tempora iacito: uel de rebus s*ob προ- tibi plane cognitis, uel de ius quae dicenda necessario sunt. In his enim solis C G taciturnitati praestat oratio:alias uero tacere quam loqui potius est. Gai dere quidem debes ob prosperos successus, oc moderate ferre dolorem in O fς lamitatum sed utram tege ac dissimula. absurdii autem est, cum domi opes V nostras occultemus, obambulare sic, ut animi asseetiones omni b. pateant. γ' - 7 blagis caue reprehensionem quam periculum. nam improbis di nihili ho- ου' minibus, sermidolosus uitae finis esse debet: at bonis uiris, uita cum igno ' Θ minia Summo studio elabora ut in tuto uiuere queas : sed si quando tem -- 7 pus inciderit,ut pericula sint adeunda,incolumis bello euadere stude cum laude S gloria,non cum infamia di uituperio. Nam fatali necessitate qualilata sententia, moriend uni est omnibus: sed honeste mortem oppetere,Natura peculiare praestantium uirorum munus esse uoluit. Praecepta ad Mirari uero non debes,multa quae diximus, isti aetati tuae non conueni οφης re: nam me quo in id non praeteri t. ed constitui,una eadem P opera,consi
R' QNφ lium tibi dare di de praesenti uitae ratione , 5c quid in posterum tibi facien
dum esset denuciare testatumq; relinquere. Nam quando ξc quomodo his utendum sit, facile intelliges: at fidelem oc beneuolum monitore aegre imuenies. Ne igiciar caetera ex aliis tibi quaereda essent, sed ut hinc omnia ue lut e penu depromeres, existimaui nihil, in quo tibi consulere possem, esse Boniadose praetereundum. Magnas autem Deo gratias agam, si spes quam de te con sc ies saluta cepi, me non fefellerit. Nam caeterorum hominum plurimos, quemadmoem praecepi dum cibis iucundissimis potius quam saluberrimis delecitari cernimus: sicli meo Nie ad eos amicos se libentius adiungunt,qui socii delictorum,quam qui uitio G rum reprehensores aut monitores esse malunt. Te uero in diuersa ei Ieputo sentensia: hoc argumento usus, quod iii lustria singulari doctrinam 5c in- astitutionem reliquam complecteris . Nam qui ipse sibi imperauit ut honeis Ilissimis rebus incumbar, eum cosentaneum est, etiam alijs ad uirtutem exo hortantibus libenter obtemperaturum. Maxime uero incitaberis ad desis = π derium distudium honestarum rerum, si animaduertes, eas uetistimam uo ' luptatum esse procreatrices. Nam socordiae luxuriael sectatoribus, mole t in tanquam indiuiduae comites haerent,nec eos uoluptate frui pura re is lida patiuntur. Atqui uirtutem industria sibi comparant,uitamq; suam sobrie prudenterm instituunt, semper oblectationes synceras ta constantio res adipiscutur. α illic quidem primum gavisi, tandem dolemus: hic uero, post molestias, uoluptate persundimur.in omni b.aut rebus, non tam P in cipii meminimus, quam finem sensu percipimus. Nam pleraq; in uita non Isi Irisui Propter res ipsas agimus,sed propter ea quae sequuntur,elaboramus. Cogi muliueus ne tabis autem, licere improbis ec abi ediis hominibus, quiduis sine discrimicus ess uinu ne agere nam tale statim ab initio uitae suae fundamentum iecerunt at bo si dare operea. nis 5c honestis uiris uirtutem negligere cocessum non est: aut fieri nequit, quin a multis reprehendantur. Omnes enim non tam oderunt flagitiosos, quam eos qui uirtutis professi studium, re nulla uulgo antecellunt: nec iniuria. Nam cum eos improbemus,qui uerbis saltem mentiunturi quanto ma
gis illos dicemus improbos 8c nihili homines, qui in tota uita suae dignitatis gradus non retinuerunt.' Merito autem existimandii est, eius farinae homines non in sese tantum delinquere, sed esse sortunae quoque proditores: quae cum eis opes ex gloriam di amicos in manus tradiderit ipsi parata foe- Dii sumto licitate indignos se praebuerunt. Quod si fas est mortali,uoluntatem de rumi α Mima coniecturis indagare: illos quot, in sibi coniunctissimis potissimum, d ιρε φῶμης, monstrasse arbitror,quomodo inedii sint aduersus homines improbos, eg
12쪽
erga bonos uiros. Nam cum Iupiter,ut est a poetis proditum,& omnes credunt, Herculem Tantalums genuerit, alter apropter uirtutem immor talitate donauit, alterum ob improbitatem maximis supplicius affecit.De- E inguiacet igitur,in haec exempla intuentes, uirtutis & honestatis flagrare deside-friptis opes αrio: nec ea seruare duntaxat quae nos diximus,sed ec poetarum optimae sin m ενυμ tentiae discendae,& quae alii uiri sapientes utiliter praecepere,iesenda sunt. ς er Nam ut apes videmus omnibus quidem flosculis insidere, sed de singulis utilia carperer sic eruditionis comparandae studiosos, nihil inexploratum relinquere, sed utilia undique colligere decet. Tametsi enim haec omnia diligenter a nobis praestita suerint, uix tamen naturae nostrae errata ecimis probitatem superabimus.
ARGUMENTUM.1 T JAM orationi dimisit Γ iuraresus, prasula II misi Nirae es ti tutem dono de
os istorum ignorantium contem,e,taneo metis eur mente suum exore r.
v I uobis regibus, Nicocles, uestes aduehere solent, aut QD, regisus aes, aut aurum laboratum, aut aliquid aliud eius generis, O culiquo ipsi egent uos abundatis:mihi quidem facili me cono *llim uinci posse uidentur, quod non largitionem, sed mercatu ram faciant, suas merces longe artificiosius uendant, Api sinu is quam hi qui ex professo cauponantur. Ego uero existi gi munus e Lmaui hoc pulcherrimum lare munus, ac utiliisimu,ec cum mihi danti, tum podo re Me
13쪽
tibi accipienti honestissimum,si describere ac desinire possem, quibus ossυ Acijs praestandis,&quibus rebus fugiendis, optime di ciuitatem ec rem umidio administraturus esses. Nam priuatos quidem homines permulta sunt quae ...iis iis '' erudi ni, Nin primis uita expers deliciarum,& singulis diebus de paran, do uictu quali dimicandi necessitas. Deinde leges, quibus singuli in suis ciuitatibus parere coguntur. Postea libertas illa quoq; magnam uim habet, qua palam licet θc amicis castigare,di inimicis exagitare delim mutua. De nique poetae ueteres praecepta de uiuendi ratione reliquerunt. Quare com si ientaneum est, eos eX his omnibus fieri meliores. Tyrannis aute nihil eius modi contingit, sed quos omnium maxime institui conueniebat, hi mox suscepto principatu,sine ullis monitoribus aetatem eximit. Perpaucis enim
V. I. ia, ιδd ζψό p xet ditu qui uero similiariter cum eis uiuunt, ad gratiam 5c di ,--bias, cunt: iaciunt omnia. Proinde cum in sua potestate habeant di plurima, ghtari /- , Pecuniδ , ima negocia: propterea quod hisce copiis di occasionib.
i. abutuntur,effecere,inmulti dubitent,utrum priuatorum hominum mediocritas 5c moderatio, tyrannicae uitae sit praeserenda. Nam cum honores eorum di diuitias atm potentiam intuentur, omnes eos dijs similes esse cem sent, qui monarchijs potiuntur. Cum uero in memoriam sibi reuocant ecmetus Zc pericula,ec ordine recensentes inueniunt, alios ab his quos minime ilas decuerat, interemptos ratios, ut in coniunctissimos secum delinque rent, elie coactos: aliis utras haec usu uenisse rursus mutata sententia, statuisn . praestare quocunil modo uiuere, quam cum talibus calamitatibus uni. a , cis e sis Asi domin ii. Est aut huius inaequalitatis&perturbationis tau
-- ν- . hsc,quQd regnum,tanquam sacerdotiu, iuslibet uiri esse putant, quod iiam ,γ . u. ei, rerum humanarum omnium, maximamu prouidentia postus ii iiii, lat. Quomodo igitur singulae res commodissime rectissimem administra, hie prascepta ri N possint,& debeant,&bona conseruanda,inlamitates effugiende sint B tradi. suaderi: illorum officii est, qui una perpetuo uiuunt. In uniuersum autem' quae studia tanqua scopus tibi proposita esse debeant. 8c in quibus uersanis , dummatque immorandum, ego recensere conabor. Vtrum uero donum L Issucueaut hoc, pro argumenti dignitate sit ab olutum N expolitum, ab initio diiudicari facile non potest. Multa enim ec numeris deuincta poemata, ec soluta P oratione costrapti libri, dum adhuc in mentibus autorii indusia teneretur, magnas sui expectationes concitarunt: sed persedia tandem re edita in pu- Ash, i ςum, longe xenuiorem quam pro concepta spe gloriam consecuta sunt
a . uviis, V n tu ipse praeclarus est,ut ab aliis praetermissa conquiramus. μ , hin ri.'mQΠδrchi β ueluti leges praesicribamus. Nam qui priuatos homines insti. sui. tuunt hi solis illis prosunt. Si quis uero dominos multitudinis ad uirtutem e citarit, is utrisque commodauerit, tum his qui imperant tum his qui pa- . - . , impςrio nam illi principatus securiores,liis respublicas mansuetiore, Ad . : ςς Primum igitur cosderandii est,quod nam sit regum officium. Nam si totius negocii caput, atq; id in quo uis rei est, probe costituerimus,
in ea intuentes melius de caeteris quoq; partibus dieiuri sumus. Arbitror equidem constare inter omnes, conuenire eis, ut ciuitatem Sc calamitatibus liberent,ec res eius secundas tueantur, ec e parua magna esso Cimi. Nam caeteraquς quotidie incidunt, horti causa fieri, re ad haec referri
A DbςM stud Rutem perspicuum est,oportere illos in quibus haec facultas .hisba ς dςbe x,oc qui hisce de rebus deliberaturi sint, non socordiae ignauitem
esse deditos,sed uidere ac circumspicere, ut sint aliis longe prudentiores.
Extra controuersia enim est,pro eo ac animos suos excoluerint,e S etiare
gna habituros esse. Quare nulli pugili tam opus est corpus exercere,quam regibus animum di ingenium. Nam celebres conuentus uniuersi, nullam
14쪽
A partem constituunt eorum certaminum 5c praemiorum,pro quibus uos singulis diebus decertatis. Haec igitur considerantem te dare operam decet, Di Delia m. ut quantum honoribus, aliis antecellis, tantum etiam uirtutibus eos supe
res:nem putes, curam di studium in aliis prodesse rebus ad hoc uero ut meliores & prudentiores fiamus,nihil habere uitium: nem tantae inscelicitatis condemnes homines, ut artes quasdam ad cicurandas bestias,& animos illorum agrestes excolendos inuenerimus, ipsi uero nobis ipsis nihil ad uir tutem adiumenti adserre queamus: sed quod di institutio ec cura nostrum , animum utiliter erudire queat,ita sis animo affectus,& tum inter presentes υ - - Δὶ ad prudentissimos te adiungit , tum exterorum quoscun7 poteris accersi reddere. to,tum nel celebrium poetaru ne I sophistarum quenquam incognitum praetermittito,sed aliorum auditor esto,aliorum discipulus: acita te para, ut minorum sis iudex, maiorum .mulator, oc uelut aduersarius in certamine de palma sapientiae. Nam per haec exercitia celerrime talis ses, qualem esse oportere nos costituimus eum,qui recte sit regno praefuturus,& urbem ita ut decet administret. Sic uero ipse te maxime cohortabere, si absurdum esse s est duxeris, ut deteriores praestantioribus praesint, &stolidiores prudentiori, impre- ῶ
hus imperent. Nam quo uehementius aliorum amentiam ut turpem,desipi Gm io, Lcies: eo diligentius mentem , ingenium tuum exercebis. Hinc igitur eos auspicari decet,qui fimo uolent ossicio, munus suum Praecepta M. pN clare administrare. Praeterea te etiam 5c hominum 5c ciuitatis amantem neralia.
elle decet. Nec enim fieri potest ut uel equis, uel canibus, uel uiris, uel ulli Ia lu rei alias is recte praest,qui illis non gaudet ac delectatur, qui curae ipsius ae fidei mandati sunt. Multitudo curae tibi sit, di omnis in eo tuus desiud et I a. si hor,ut imperio tuo delectentur 5c gaudeant. Notum enim est, ct olistarchi ρυ as eas di caetera imperia eo diuturniora esse, quo diligetius multitudinem
η coluerint. Sic autem praeclarus populi gubernator eris, sine uulgi petii QT lantiae isenos Iaxaris, ne p alijs c5cesseris, ut in populum pro libidine grassentur:sed si in id opera dederis, ut honores ec magistratus ad optimo, de. tu' 'serantur, caeteri tuti sint ab omni iniuria. Haec enim elementa prima & maxima siunt sorticis reipublicae. Mandata ec instituta uitiosa loco moue, ec Mnauta, ct maxime quidem optimorum inuentor esse labora: sed si id fieri ne. qitit,illa imitare,quae apud alios laudabiliter recepta sunt. Leiles Quaere in uniuersiam aequas oc utiles, oc inter se consentientes: ct praeterhaec quae controuersias quam paucissitnas pariant, compositiones quam seripo. test celerrimas inter ciues eniciant. Haec enim inesse oportet omnia in legi.
tius bene constitutis. Essice, ut e laboribus 5c opere faciundo praemia de tu se
crum sperent e rensibus controuersis,caeterism callidis aucupias, poenas ec damna expectent: ut illa expetant oc sectentur, haec auersentur ec susti ant. De illorum controuersiijs ne sententiam seras ad gratiam, nem alias
aliter,sed de hsdem rebus siemper eadem decernito. Etenim θc decet de ex, R V sim pedit, ut regum animi di sententiae de iure, sint immutabiles, nec unquam uarient, ad honarum legum exemplum. Vrbem administra non aliter '. quam paternam domum, quod ad aedificia reliquos' apparatus & copias si a attinet,luculente 5c regaliter:quod ad exactiones re reditus, accurate 5c diligenter,ut simul, lauderis,ne sumptibus exhauriaris. Magnificen 'Mὰ tiam in nulla re superuacanea, magnis sumptus ostenta: sed tum in praedi, tia. ρciis rebus, tum pulchritudine possesisionum, tum benescentia in amicos. Nam quae in hunc modum expenderis, liaec 5c tibi manent, ec posteris tuis
Plures commoditates quam pro expensarii ratione,allatura sunt,aut quam proflationes pecuniarum attulissent. Religionem eam serua, quam a ma P eligio
iotibus accepisti sed id pulcherrimum sacrificium ec maximum cultum exiu stima,
15쪽
stima,si ipse sis optimus Sc iustissimus. Maior enim spes est, tales facilius ali Aquid boni a dijs impetraturos,quam illos qui multas pecudes maciant. Honor. Praecipuos honores coniunctissimis, uerit simos beneuolentissimis deseri mullirium Tutissimum satellitium corporist custodiam esse puta,& amicorum uirtutem, S ciuium beneuolentiam,& tuam prouidentiam. Haec enim sunt, per Sumitis ino quae imperium iacit ecum paretur,tum conseruetur. Cura patrimonia μου Q. priuatorum: N cogita,prodigos de tuis sumptus facere,& rei amplificandς intentos tuas opes augere. Bona enim in urbe habitantium omnia ad famim ML liam pertinent regum qui bene imperant. Veritatis perpetuo tantuml-dium ec reuerentiam prae te ser,ut tuis uerbis maior sit fides,quam aliorum μία iras iuramentis. Fac ut hospitibus omnibus in urbe tua tuto uersari liceat: ecin contractibus nullae contra leges iniuriae fiant: at inter aduenas eos ma/ximi facito, non qui tibi munera aduehunt .sed illos qui tuae benescentiae subsidium cum fiducia expetunti Quod si feceris,propter honores illis habiLigeratu . tos,magis alii te praedicabunt. Exime ciuibus formidinem nem terribi Chri vita. lis esse uelis nihil delinquentibus. Nam qualis tu in alios fueris, tales ipsi uicissim erga te erunt: multosin timeat necesse est, ciuem multi metuunti haesi Latio Irasci,aut aliquid per iram agere nunquam decet: timulare,cum tempus po---α stulat, non dedecet. Acrimonia tuam proba,indagatione rerum quae γε runtur a ciuibus omnisi:clementia, moderatione 5 mitigatione supplicio uor 4. rum. Autoritate imperii tuere non acerbitate aut Levitias nam,sed ex
cellenti praeter caeteros sapientia, ut te suae caluti melius quam semetipso Bessi Cr pacis collere arbitrentur. Bellicosus esto scientia res militaris, ec apparatu: pa- βμ cificus, ut ne quid praeter ius ec aequum concupiscas, tibii uendices. meu . Erga ciuitates imbecilliores tale te praebe,quales in te potentiores esse uel Cotrouersiae. les. Noli de rebus omnibus contendere, sed de illis duntaxat, quarum Sor . uictoria tibi profutura est. Contemnendos existima, non eos qui utili- a s ter succumbunt, sed qui cum damno suo uincunt. Magnanimos puta,
non eos qui maiora suscipiunt quam sustinere possint, sed illos qui e me-I- isto. diocria desiderant, Zc quae aggrediuntur, perficere possunt. Aemulare non eos qui latissime imperium propagarunt,sed qui praesens imperium re Biaraudo. 'issime gesserunt: oc existima te ab omni parte beatum fore,non si omnib. hominibus cum terroribus re periculis imperites, sed si talis fueris qualis nunc es,& ea agens quae in praesentia studio tibi habes, mediocria desiderat minis. iis, 5c nulla re ad usum necessaria carueris. In amicitiam tuam admitte,no omnes qui se ingerunt sed eos qui tua natura digni sunt: neq; cum quia hus iucundissime tempus conteres,sed quorum opera adiutus, urbem me Familiam lius gubernes. Accuratissime inquirito in mores Θύ ingenia tuorum lae F miliarium: non ignarus te talem a tuae uitae ignaris iudicatum iri,quales illi
Mnissimi. fuerint cum quibus uiuis. Tales praefice rebus illis quas ipse non posmFis, . cis,quasi tibi asscribendu sit, quicquid illi secerint. Fideles existima,non qui quicquid dixeris aut feceris, laudant:sed quietia errata θc delicta repreTilmrtas is hendunt. Potestatem fac uitis sapientibus libere dicendi sententia' , ut m os si quibus de rebus dubitas, praesto sint qui illas una tecu examinent. Dinu Ag Maiori dica inter eos qui arte assentant,& qui ex beneuoletia te colui, ne improbi meliore coditione,&in maiore apud te gratia sint, ψ boni uiri. Audi quid Srem τοι de se mutuo dicat: ec conare cognoscere cuiusmodi sint,no minus eos qui Milo. dicunt, quam illos de quibus dicunt. lilae supplichsailice calumniato- Calumniae, res, quibus delinquentes. Impera tabi jpsi non minus quam csteris ud pSili imper maxime regium putato, si nulli uoluptati seruias, sed cupiditates magis in
'potestate habeas,quam ciues tuos. Nullam familiaritatem temere aut iii
' ri cogitanter contrahe: sed te inuincito, ut illis congressibus gaudeas, qui te oc
16쪽
te & sapientia augeant, ec essiciant ut alijs melior uidearis. Ne ob illa ti, Virius. hs placeas,quae etiam ab improbis perfici possunt: sed uirtute laudi tibi dii, cito, cuius nulla pars improbis contingere potest. Verissimos honores in in esse puta, no qui palam ex metu tibi habentur,sed cum soli sunt, si pruden- --Ltiam tuam plus quam fortunam tui ciues admirentur. Si forte ita cecide Inepitiete rit,ut re aliqua leuiore gaudeas,clam facito: sed cum reb. maximis serio oc, dae. cupatus es, stenta. Non postules ut alij modeste uiuant, regibus petu aesit exta lanter uiuere liceat: sed tuam temperantiam aliis exempli uice proponito. plo civitas. Nec enim ignoras, totius ciuitatismores ad exemplum magistratuum conformari. Hoc tibi argumento sit quod regno bene praesis, si uideris, subis Sigra meditos re ditiores di modestiores sub imperio tuo esse factos. Magis ex, Liae Mampetendum ducito, ut liberis tuis honestam famam, quam magnas opes re, ' si ς linquas . nam hae mortales sunt, illa immortalis : fama pecuniae acquiri possimi, fama pecunijs emi non potest . opes etiam improbis contingunt: glori a uero parare non possunt, nisi uirtute praestantissimi. Splendidus Sti d Maesto in uestitu,& caeteris corporis ornamentis: in aliis uero actionibus to. immierans esto laborum,ut reges decet,ut qui uident,ob aspectum te regno di gnum iudicent:familiares tui, ob animi tui robur ijsdem assentiantur.
Considera semper Sc dicta 8c facta tua, ut in deliria quam paucisisima inci- CEU ratio. das. Optimum quidem est, ipsum articulum &puncitum temporis ec με-
modi attingere:quoniam uero id facile cognosci attingi* non potest, ma- nimia. lis citra resistere, quam ultra progredi. Mediocritatis enim uis magis in eo quod parum, quam in illo quod nimium est,cernitur. Vrbanus esse stu- VHos Moe, & grauis. Nam alterum imperio dignum est, alterum familiaribus con gravitate temgressibus accommodatum. sed hoc est rerum omnium dissicilimum. Nam preata.
qui grauitatem assectant, pi eruns frigere: qui urbani esse student, nimis
abiicere sese comperiuntur. Est autem utraq; hac se a utendum. ec anne xum utris incommodum effugiendum. Iae ad regni administratio, Experientianem pertinentia, exacte stire desideras,ea aggredere doctrinae ec experien carsi mria cottae adiumentis.Nam doctrina uias ostendit. sed si ipsis reb. gerendis exer- Η - .cearis, id consequere, ut res dextre administres. Cogita, quaeres eueni Euentus biant ec obinciantur priuatis hdminibus di tyrannis. Nam si praeteritorum re lenta4 is eoacordere, de futuris etiam rectius deliberabis. Minime decere puta cum situ aliqui priuati homines mortem oppetant, ut post obitum laudentur: ut re- Niris Vges ea studia Ac actiones sugiant,quae uiuentibus ipsis gloriam pariant. do imagines uirtutis tus potius, quam corporis monumenta relinquere uelis.
Maxime da operam,ut Sc te 5c urbem in tuto colloces: sed si periculum Honestasse,
adeundum fuerit honeste mori potius quam turpiter uiuere praeoptabis. Curit ut In omnib. tuis factis, Regni memento, ut ne quid hoc honore indignu facias. Caue admittas, ut tua natura simul penitus intereat: sed cum cor, C0g t λης e-
pus mortale tibi datum sit,animus immortalis, da operam, ut immortalem Izazi .
animi tui memoriam relinquas. Meditare,ut de praeclaris actionibus di is, iatia, ''cas: quo assuescas eadem etiam sentire at* insgere animo, quae dictitas. Sofi oris Quae tibi cogitanti optima uidebuntur,ea re ipla perficit O. Quom glo- ρ - .riam miraris, eorum res gestas imitare. QIIae tuis liberis praeciperes, ea Fae quaestra ipse facere ne graueris Utere praeceptis nostris, aut tute inueni meliora. ias. Sapientes existima,non eos qui de reb. minutis curiose rixantur, sed qui de Qui sentis maximis rebus egregie dictit: nec eos qui aliis felicitatem pollicentur, cum per Menas. ipsi in maximis angustiis uiuant: sed qui mediocria de se profitentur, ue rum 8c negocia dextre obire, & inter homines uersari commode possunt: nec in uitae mutationibus perturbatur, sed pulchre oc moderate res tam secundas quam aduersas ferre norunt.
17쪽
Aristas es Nem mireris nos multa dixisse, quae tute quoq; intelligis . nam hoc me A mrso fηρ quo' non praeterit,sed probe noram,cum tanta multitudo sit 5c priuatoriaretis ammi hominu principum alios tale aliquid dixisse,alios audiuisse,alios a nono nullis facta uidisse,nonulla etia ipsos in quottidiano usu habere. Verum in his orationib.quar ad praeceptiones de officiis pertinent,no requirenda est nouitas, in quib. nec admirabile, nec incredibile, nec inussitatu quicm coisperitur:sed hic doctissimus habendus est,qui que in aliora animis diipersa iacent,quam plurima colligere,& elegantissimis uerbis explicare potest.
Optima quae Illud quos mihi satis notum fuit,quod ec poemata di alia scripta suaso-
'epr rriseneris, omnes quidem utilissima esse iudicant,ea tamen non libentisii- me audiunt: sed eodem erga illa sunt animo,quo erga monitores: quos uniuersi quidem laudant, eorums tamen congressus reis ut, ac muunt cum una delinquentibus uiuere, quam cum monitoribus. Hoc uel ex Hesiodi, uel Theognidis,uel Phocylidae poes cognoscitur. Nam hos latentur
optima consilia reliquisse uitae hominum: quamuis autem hoc dicant, ma lunt mutua sua stulticia potius tempus perdere, quam in illoru praeceptio nibus uetiari. Praeterea si quis e praestantibus poetis, quas gnomas seu sim tentias uocant, in quibus illi potissimum elaborarui, excerperet, illis etiam ob re Q nil ulo plus delectarentur. Libentius enim comoediam aliquam nequip
z-ά- simam di ineptissima audirent, quam ea quae ita artificiose composita sunt.
- - quid necetia est singulis commemoradis immorari: In uniuersum enim si naturas hominum considerare uoluerimus, inueniemus plerosque nec ci
his saluberrimis gaudere, nec studijs pulcherrimis, nec actionibus optio
mis,nec doctrinis utilissimis: eas uoluptates habere maximas, quae rationi utilitatis maxime aduersantur:ac tolerantes 5c industrios uideri eos, qui
ossicium nepligunt. Quare qui fieri posset, ut aliquis talibus, siue moneat, siue doceat, siue utile aliquid dicat, placeret, qui praeter ea quae dicta sunt, B
prudentib. inuident di obtrectant, simplices putant eos qui mente carent Sic autem ueritatem rerum abhorrent, ut ne sira quidem propria negocia norint. Nam de suis rebus cogitantes, moerent: cum de alienis disputant, gaudent: ec ferre mallent corporis insortunium, quam animo aliquid agitare, di de re aliqua necessaria cogitationem susti pere. Deprehendet au tem eos aliquis in congressibus inter sese conuicia uel dicere uel audire: insolitudine non deliberare, sed optare, aut precari. Haec aut n5 in omnes dico sed ad istos duntaxat pertinere uolo,qui his quae diximus uitiis obno'Aptari Ο xii sunt. Illud tame palam est si qui sunt qui uelint aliquid multitudini gra
in V tum uel dicere uel lacere, illis exquirendas esse orationes non utilissimas, sed fabulosissimas.Nam cum tales audiunt,gaudent: sed cum certa mina retib--., praelia spectdt,m rent. Quare admirationem merentur ec Homeri poesis,
Tis, es re qui primi Tragoedia inuenerunt, quod animaduersia humani ingenii na. ' tura, utrium hisce sormis ad poesin suam abusi sunt: alter enim certamina Nbella semideorum labulose persecutus est, alteri labulas oculis subiecerui, ut illae dimicationes S prstia non narrari sed geri uideantur: nec auditi so lum a nobis,sed etiam spectari possint. Cum igitur talia exempla in prom ptu sint,demonstratum est, si quis desideret auditores allicere ec demulce re,ab admonitionibus occonsiliis esse abstinendum, sed illa &scribenda EcC ADHi dicenda qui b. populu gaudere uidet. Haec exposui propterea,quod exiey si stimaui,te non oportere unum esse de multis: sed cum sis multorum rex oc in Q Π ς' dominus non assentiri debere caeteris, neq; uel res graues ec serias,uel prudentes homines, metiri ac ponderare uoluptatibus, sed in actionibus utilibus periculum illorum lacere: praesertim quum sapientiae professores dea nimi exercitationibus inter sese dissentiant. Nam alij per disputationes dici
18쪽
A lecticas,alij per eloquentiae praecepta,alii per alia nescio quae,suis auditori hus sapientiam pollicentur. In eo uero cossentiunt omnes, quod bene insti tutum N eruditum hominem oporteat, e singulis horum, libi prudentiam consilii capiendi comparare. Sunt igitur ea de quibus adhuc ambigitur, GUMHymissa facienda:& amplectendu id, de quo nulla controuersia est: ut rectius suomodo ex de illis iudicetur: ec consiliatij maxime, occasionisus oblatis, at in subitis pl' ML arduisq; rebus, spectandi sunt: repudiatis illis,qui ambages agunt, ac generaliter es in uniuersum de rebus dicunt: multom magis illi sunt improban di,qui temere nullo in cum fruetu nugantur. Satis enim clarum est,cum qui sibi ipse nihil prodest, nunquam alios facturum esse prudentiores. Pru Bonua e L. dentes autem, ec qui longius quam alij prospicere pos Iunt, magnifacito ec tiariis. lito: ac persuasum habeto, BONUM consiliarium utilissimam, di rege o mnium dignissimam esse possessionem. Illos etiam tuum regnum maxime amplificaturos credito, qui tuam mentem plurimii iuuare ec excolere pose sunt. Ego quidem,pro mea intelligentia,te admonui: Sc eum honorem Bonae pMYὸ quem postum,tibi habeo. Velle autem debes, ut etiam alii, quod initio pta sum isse dixi, non consueta munera tibi offerant, quae uos longe pluris emitis a do, proau H
nantibus, quam a uendentibus: sed ea, quibus tametsimultum utaris,idm M.
nullum diem facere intermittas,nihil decedat, aut deteratur,sed quae maiora oc preciosiora ipso usu fiant.
i sitsus ipsius Nicoempersona suis aulicis ore proeens , aut etiam alijsflugestis. praecipientis. Duplex est titulus, more Platonico. Prior NicoHEs,alto Sγmmaciaeus, ut socialis ea de eos, ut opinor, suod inter sonum regem a prosos ciues ιιμ - Θedumades Dei tus s.dum utris pulli sim I transuistati, fiscitatis re vilicae, veluti coniunctis eoorijstnsierarunt. Frmum utem eloquenerae de soponatis, nasse propter evassos ex Lν- suros aulicos quorum nausam aperuersitatem etiaminpraece oris orationis epilogor si cede netit. Deinde ostendit prae tanti'mam reipuόομ firmam esse Monar iam Posi se regnum iusso titulo posita eruis id moderat pria ueniamentos iam si re. inemo Deo praecipit, sui rei, suta omini vi, uiat.
j v N T qui de eloquentia non optime sentiant,ec sapientiae mota, iastudiosos assidue criminentur: ac dicant, eos n5 amore uir eontra eata, tutis, sed sui compendit &auaritiae gratia,tales disputatio, maiores Δ nes instituere. Ego uero, ex illis qui hunc in modum ata. p.
cti sunt perquam audire uelim,quu bene dicedi studio de ditos fugiat,cur eos qui recte uiuendi consilia agitant, Iair dent Nam si emolumenta eis molesta sunt, plura di maiora e factis quam e dictis fieri coperiemus. Deinde illud quom absurdum est, si ignorant Lucine αννnos pietatem colere,& iusticiam exercere,& caeteris studere uirtutibus,no tWIus etiam ut deteriore quam alii conditione simus, sed ut bonis in uita plurimis per. de ri fruamur. Quare non accusandae res illae sunt, per quas aliquis cum uirtute aliis prsstare possit: sed homines potius,qui res illas per abusum deprauat, aut eloquentiam ad impostiIras oc iniurias conserunt. Miror autem,cur Non me isti qui hoc animo sunt, non etiam diuitias ec inbur ec sortitudinem in crimen uocent. Nam si propter eos irascuntur eloquentiae, qui decipiunt 8c mentiuntur:etiam aliis bonis rebus notas inurere debent. Nec enim defit,
tuti sunt illarum rerum possessione instructi,qui deliquisse,ec per eas mul- tos afflixisse comperiantur. Verum non conuenit, si qui obuios uerbo B rant,
19쪽
rant, robur accusare: necp propter homicidas,sortitudini conuiciari: nemdeni hominu improbitatem in res transferre : sed illi ipsi culpandi sunt, qui honis rebus male utuntur,re ciues suos per ea Isdere conantur,quae ad Entomiu clo eorum salutem conuertere potuissent. Iam uero, neglecta singularii re quentiae. rum tali distinctione,eloquentiam in uniuersum damnant: Θc in eum errarem impellatur,ut non animaduertant, se illi rei esse inimicos,qua non alia concessa est generi mortalium, quae sit pluriu utilitatum causa ec effectrix. Nam reliquis naturae nostrae dotibus, nihil caeteris animantibus antecellimus, sed ab illis longe tum celeritate,tum robore, tum aliis facultatibus suis
peramur.Sed cum data tandem esset occasio, ut emergente naturae ui, muis
tuo c5silia consenemus, Θc nostras sententias inuicem explicaremus: non solum serinam uitam deseruimus,sed in unu congressi urbes condidimus, ec leges tulimus N artes inuenimus,et sere ad omnia solerter a nobis inue ta,oratio suas uires ec opes contulit.Haec enim est,quae de iustis 5c de iniustis,di turpib. di honestis leges tulit: quae nisi costituta 5c distincta fuissent,
nulla existere potuisset hominu cosociatio. Hac ec improbos couincimus, re uiros prestantes laudibus ornamus. Per hac re stolidos erudimus, Θc prudentes exploramus. Nam ita dicere ut decet recte sentiendi maximu signuesse credimus: & oratio uera et legitima N aequa honesti ec fidelis animi si mulacrum est. Huius ope ec de controuerius disceptamus, re de ignoratis inquirimus. Nam argumentis N probationibus,per quas dicendo persu demus,illis ipsis etiam in aliis delitierationibus utimur.& eloquentes dici mus eos, qui ad populum uerba facere possunt: prudentes uero illos puta,
mus, qui in contilii capiendi deliberatione ipsi secum optime de rebus diis sputarint. Quod si de hac facultate in summa dicendum est, nihil quod
prudenter agitur,sine orationis subsidio fieri reperiemus: sed orationem et operum 5c cogitationum omnium ducem esse, qua eo magis quil ututur, quo flant alijs prudentiores. Quare qui de magistris eloquentiae, Ex sapientiae studiosis columeliose loqui non uerentur. odio non minore digni sunt Regum eri, quam hi qui templa statuasq; deorum immortalium uiolant. Ego uero pr--δσης cum omnes orationes probo, quarum quantulacunq; tandem utilitas esses i fi potest: tum uero pulcherrimas, ex regi b. dignissimas,oc mihi maxime con si Q uenientes eas iudico, quae de honestis actionibus, ec serendae reipublicae ' ratione praecipiunt. at in inter illas ipsas excellere centeo, quae 5c principes docent, quomodo sit tractanda multitudo: &homines priuatos, quomodo erga principes affecti esse debeant.Haec enim quaedam uelut instrumenta esse uideo, ut urbes ec scelicissimae ec amplissimae fiant. Ac alteram qui dem huius doctrinae partem,quomodo sit gerendum imperium, ex Isocra Propositio. te audivistis: eam uero quae restat, de ciuium ossiciis erga magistratus, ego recitare conabori non quod illum superare studeam sed quia me potissimia decet, hisce de rebus apud uos disserere. Nam si ego non indicassem, quae a uobis fieri uellem, ec uos a mea senrentia aberraretis: no iustam uobis irascendi causam haberem.Si uero praedixissem omnia,& tamen nihil eiusmoPRIMVm ca di fieret:iam non iniuria contumacibus succenserem. Arbitror autem, Puxi vi qm uos ita maxime excitati Zc acui posse, tum ut recordemini, tum ut exequa in restito po mini quae sierint,si non in consulendo tantum occueatus, certis capiliorem. tibus enumeratis discessero: sed si insuper ostedero,Primum,praesente rei publice formam esse ampletiendam ec magnifaciendam non tantum quia
necesse sit, nem ideo quod ea perpetuo sumus usi: sed ob id etia,quod haec
inter omnes reipublicae formas praestantissima est. Deinde, quod ego non contra leges hoc imperiu teneam, aut aliis ui extortum, sed sancte ec iuste, tum propterprimos maiores,tum propterpatrem, tum Propter me ipsum.
20쪽
A Nam si prius haee demonstrata suerint, nemo erit quin ipse sese maximo di. gnum supplicio iudicet,si meis re consili js 5c imperatis non obtemperauerit. Quod igitur ad reipublicae formas attinet nam de hoc initio dice In ramo sis
re constitui omnes mihi astentiri arbitror, iniquissimum uideri, ut eadem rint inhonis & improbis tribuantur: aequissimum uero, ut rec2a ratio ineatur, oc - , discrimen seruetur,ne ins quales aequalia cosequantur, sed ut sortiana & honor cuim pro merito oc dignitate sua contingat. At Oligarchiae dc Demo cratiae id spectant, ut aequalitas sit inter eiusdem reipublicae socios: ec in eo
statu praeclaru habetur, si nemo plus alio possit, id quod ignavis 5c impro-
his expedit. Monarchiae uero principem locum praestantissimo cuil deserunt,secundum illi qui a primo est proximus, teritu Sc quartum caeteris eadem ratione. ae si non ubique recepta oc usitata sunt, uoluntas tamen ecconsilium politiae id spei lat. Quod si oc ingenia hominum ec a filones
acutius intueamur,uniuersi Monarchias praeuare iudicabunt. Quisve Faesis eam sanae mentis est, qui non optet in ea ciuis esse republica, in qua sua uirtus non ignoretur, potius quam ut in multitudine ignobilis, nullao te uulgo potior, delitescat Quin etiam, hanc tanto mitiorem 5c aequiorem iudice-isius,quanto facilius est unius uiri iudicio ec uolutati fatisfacere, quam multorum ec uariorum ingeniorum approbationem oc lauore emereri. Qiodigitur monarchia 8c iucundior sit, re lenior, ec aequior, plurib. ostendi pose set: sed hinc etiam idem facile intelligi potest. In caeteris uero, quanto Aego Humonarchiae potiores sint θc ad consulendum,& ad res necessarias opportu re με ne conficiendas,sic pulcherrime cernemus, si maxima negocia inter se com G αparata excusserimus. Nam qui singulis annis magistratus ineunt homines imperiti sunt, in uita priuata nati ec educati,neque de republica quicquam prius intellexerunt,aut usu edoclii compertum habuerat. Qui uero ijsidem v rebus perpetuo praesunt,etiamsi minus ingeni js ualeant, crebro usu tamenec experientia caeteris longe antecellunt. Illi praeterea, dum alii alios in. tuentur,multa negligunt:hi uero cum norint sua prouidentia omnia peis, ' fisis Rci oportere, diligenter de singulis cogitant. Ad haec Democratici ec Oli. mmise Agarchici ambitiosis inter sedit sensionibus, reipublicae nocent: at Monata tra Πm .chae, qui nemine habent cui inuideant, de omnibus rebus id statuunt quod 'utilissimum est. Praeterea illi cum maximam temporis partem in priua tis negociis consis mant, nullam cognitionem ad ea negocia quae incidere, afferunt. nec ea peragenda tempestiue suscipiunt. Deinde cum in curii, conuenere, saepius eos reperias inter sese rixantes, quam communiter consultantes.Hi uero quianes curias, necti tempora definita habent, noeiu&interdiu negociis intenti, nullas occasiones negligunt, sed in tempore singula peragunt. Ad haee illi inter sese inimici sunt, re uellent tam superioris quam sui temporis magistratus urbi pessime praefuisse, ut ipsi maximam
gloriam consequerentur.hi uero,cum per omnem uitam rerum potiantur,
temper eandem beneuolentiam habent erga rempublicam. Et,quod est omnium maximum,alteri rempublicam ut rem priuatam, alteri ut alienam re curant: alteri in consilium adhibent ciues audacissimos alteri dele Ru exo mnib. habito,prudentissimos: alteri honorant eos qui in turba dicere possunt, alteri rebus gerendis idoneos evehunt. Nem uero in quotidianis iam uia, tantum negociis, quae uelut in orbem redeunt, Monarchiae excellunt, sed Iis lista HS omnes etiam belli gerendi commoditates comple fiuntur. Nam di conscii enu ρε here milites,& illis uti seu clam seu palam,&alios persuadere,alios cogere, - .
alios largitionibus adducere,alios aliis ossici js di artifici js demereri: in Monarchiis longe facilius est, quarm in caeteris imperiis. Et haec non minus rebus ipsis quam uerbis probantur. Nam tum Persarum potentia uniuersi Posse.