Georgii Fabricii De re poetica libri 4. Quid singulis contineatur, proxime sequens pagina indicabit. Latinorum poetarum inter se comparationes ex Iulij Caesaris Scaligeri critico desumptae

71쪽

Animos adhibere

Mentes aduertere Animos monitis aduertere

Dictis adiicere mentem Pectore adesse.

Exigere,animo reuoluere cum tacita quadam

cura. is. Meta. Dum

talia secum Exigit Hippomenes. Requirere secum

Repetere secum serre secum Referre mente Reuoluere secum Retractare secum Agitare mente.

Notare mente di cta Notare dicta pectore memori Notare verba animo memori Iussa notare animo memori Habere pectore memor POETICA Pectore memori signatum habere Percipere voces mente 'Tenere pectore

Tenere mente.

Haerere pectoribus dicuntur, quae animis tenentur infixa. Inhaerere pectoribus Ani mo alicuius adesse Animo sedere Defluere ex animo Excidere alicui.

Haurire auribus Accipere auribus Percipere aure Recipere aure. Per aures captare Condere aure. Audire voces Exaudire Voces Accipere voces. Captare sermonem Voces auribus captare Aures asserre verbis Praebere aures dictis Praebere Vocibus alterius aurem

72쪽

LIBER II. Aduertere ad vocem au Ferre vrrba res Edere ore Intendere aures ad ver- Edere verbaba Edere vocem Accommodare aures. Edere sonos ore tremere PRO P. Bibere auribus, Peragere sonos qui Iacere Verba, temere lo- Iactare verba

Loqui verba Loqui dictis

Dicere verba Vti verbis avide auscu ltare Aurem praebere Aduertcre aures.

Verba facere Verba facere pro aliquo Fundere verba. Verba in senatu facere Verba ferre pro aliquo Rumpere silentia,inter-

Dare verba, id significat dum loqui significat,

primum , quod verba interdum tacere. sonant: uti. lib . de soluere ora Arte : Cum dare non Resoluere ora possem munera verba Resoluere fauces dedi. Deinde latendo Verba concipere fallere, ut in Paride: Emittere vocem Nec tibi verba da- Implere dictismus, sentis mea vul- Implere aures sermonib. nera . Postremo, lo- Implere sermoni b. diem. qui: ut in Fast . Talia non tacito verba do- . lore dedit. Dare dicta in aliquem Sonos in aliquem dare Dare Ore carmina, Vaticinari Reddere verba Trahere sermone nocte Fallere sermonib' horas Fallere labore sermone

Cognoscere vice sermonis Committere sermonem 'Deficit sermoni dies Dies sermone minor Ei Te-

73쪽

14 DE se polleti e Av. Actio: vtyroiani belli scriptor Homerus,hortator scelerum Aeolides domitor monstroru Hercules. Huc pertinent, calida adias , fons perennis, aratum mare,lethiser arcus. V I. Passio: ut, Laboriosus Vlyses, aerumnosus Hercules: - Troiae & paci iae communis Erinnys. pax ingenium, felix memoria, praeclara scientia. V Ir. Loci aut notatio: vi, Aeriae volucres, silui-colae Fauni. Montium custos nemorumque virgo. Itur in antiquam sylvam, sabula alta serarum. aut positus loci:ur, Marsus aper, marmor Parisi, spica Cilisse, Ityreus arcus, Rhodophei' Orpheus. Propert. Blandinaeque suant per mea colla rosae. V II i. Tempus ut, rosa verna, corna autumnalia, prisca fides, dies serenus, nox accommoda fraudi, Trie aerica Bacchi Orgya. I X. Habitus: Vt,squamigerum pecus,setigeri suos, inerme vulgus,nuda Veritas. Incomptis Curius capillis, Tectus tunica Mars adamantina. Ocreatus miles. - triplici circundata muro Moenia.

Vna vox exercitationis gratia per singula capita ducenda est,& postea iudicandum , quae epithera instituto nostro magis conueniant. EXempli gratia: Aurum . .

Pars rei: Auri metallum,auri lamini. Quantitas: Solidum, graue pondus auri. Qualitas: Fulvum, splendidum, Flexilis obtorti per collum circulus auri: fit sile,lentum.

-- Sunt auri pondera facti Infectiq; mihi

74쪽

Respectus rei alterius: Puru, obryzum ,preciosum, venale,Daricum, Philrppeum. Rctio: Potens, fallax,perfidum. Passio: Subaeratum , Tololanum, Barbaticu

Locus: Stygiis umbris reconditum . In Albi aut Mulda apud nos bauentum. aut in Tami fluuio Galliae de quo Ausenilia: aut Corduba Hispania . de quo Silitis.

et empus: Vetus. Habitus: Auricomus ramus,intextum vestibus aurum. Cui pharetra ex auro,crines nodatur in aura

Aurea purpuream subnectit fibula vestem.

LIIII.

Epithetorum,quod ad usum attine varia vis atque natura est: aut enim sunt I. Necessaria,quae discretionis causa adhibentur. Ouid.

Quid Pandioniae iam sunt nisi nomina,Thebae ad disserentiam illarum , de quibus Tragicus in Troade: Cecidere Thebae vidit Elion capi

Sua regna victus. Ouid.-non audet Oileus Aiax. Vt alium ostenderet ab Aiace Telamonio. Tibuli. - nos ad mala nostra Vertimus in saeuas quod dedit ille feras. Saeuas inquitferas, ad distinguendum a domesΗ- eie & mansuetis. a. Perpetua,quae propria naturae sunt: Vt, humida nox, placida ouis, dirum bellti, tenerae puellae, cana senectus, miseri mortales,Vagus Oceanus. s. Teporaria, quς qui pro negociorum qualit te accersuntur,aut ornatus gratia ponuntur, scri-

D . bentia

75쪽

16 DE R E POETICAbentis arbitrio. Ouid. Attenuant vigiles corpus miserabile tutae. Virg. Perdidit horrendo Troiam Venus improba bello. Tibuli. Praeda seras acies cinxit discordibus armis. . Argumenti vim habentia, quae ad fide aut ancrementum orationis faciunt. Virg. - nec litora longὰFida reor fraterna Erycis . ideo enim fula,quia fraterii . Tibuli. Quem labor assiduus vicino terreax Hoste. Quid enim maiorem terrorem incutit, qu cura assidua,& vicinus hostis 3 Horat. Mutauit mentem populus leuis. ideo enim leuis,quia mutabilis.

Est & alia epithetorii diuisio, quae ex ambiguitate eorum oritur,alia enima. Communia sunt', quae & in genere possiune

intelligi, & ad certum casum referri. Vir. t r. Aen.

- graditur bellum ad crudele Camilla. Crudele si uniuersale est, d totam belli calamitatem: sin ungula re, ad huius belli exitum, qui Camillae exitiosus fuit,resertur. . 1 Certarum rerum fiunt propria, non sua natu ra,sed casu: propter personas aut res,quib' adiunguntur. Idem a.

Arma diu senior desueta, trementibus aeuo Circundat nequicqua humeris , & inutile ferrum

Cingitur

Ferrum per se inutile diei non poteli, sed inutiale l. ni erat qui eo cingebatur. Ouid. in Ariadna: Crudeles somni quid me tenuistis inertem Somno tribuit quod ei minimer conuenit, sed respexit ad grauem fortunam suam. a. D

76쪽

. L r 3 E R r. s. Dubia, quae ad varia substantiva reseratur, propter incertitudinem casuum. Virg. c. Aen. - aliae panduntur inanes Suspenta ad vento .-Aliae, vel animae inanes: vel ad uentos inanes.

Horat. I. Carm.

Nec cursus duplicis per mare Vlysset. Vtru cursus duplicis, an Vlysei duplicisὶna & ve

teres Grammatici utrumque annotant. L U I.

Detrahutur perBnis epitheta,& attributitur Ic-bus,iucunda ouadam transpositione. Virg. Heu fuge cruaeles terra uge litus auarum.1d en, crudelis atque auari regis ditione & hospitium. Ouid. - postquam crudelibus aris, Admota est sensitque sibi sera sacra parari. id est ars & sacris tam deoru quam hominum crudelium. Tale est apud eundem: Verberibus iussas praebuit ipse manus. Irem apud Virg. Haec ait,& socij cessarunt aequore iusi,

Permutatur etia epitheta, ut ea quae sint pers naru,tribuatur personaru affectibus. Virg. i. Aen. Conueniunt quibus aut odium crudele tyranni

Aut metus acer erat.

id est odium tyranni crudelis. Aut accommodentur locis atque temporibus. Idem 6. Ibant obscuri sola sub nocte per umbras. id est ili ibat sub obscura nocte. 5c . -Vdae Vocis iter,tenuemque inclusit sanguine vitam. Cum dicendum esset,Vdum iter vocis.

77쪽

TI 3 E R I. 3sabid. Hic iuuenis iam victor, cuas vestigia presbHaud tenuit titubata solo. ε. - lucent genialibus altis Aurea fulcra toris. 7. -pars arduus altis Pulverulcntus equus furit.-ri. infelix humero cum apparuit ingens Baltheus.-recerunt hoc licentius vetustissimi,ut plura etia ni adlugerent epitheta. te illud Tragici,quod a Cicerone i Tusculana citatur: Per speluncas saxis structas asperis pendentibus, Maximis,ubi rigida constat crassa caligo inferum.

Tria sunt secundu Aristorete epithetorum Vitia. quae incultum sermonem faciunt. Prolixa: Vt, incuruiceruicu pecus. Inepta, quae sunt absurda aut tumida:vt, senex Respublica Panophaeus tonas. Nimia, cum ita densantur , ut fastidium parianta vel cum duo ut modo dixi: vel ut apud Grςcos, pluraum adiunguntur nomini substantivo.

Epithetis utimur aut gratiar. Laudadi: ut, ingeniosus poeta sortis Achilles.

-optimus armis Aeneas.--Consiliis nec inutilis auctor Creditus. α. Vituperandi:Tortius Procrustes,crudelis Bu-0ris. - scelere ante alios immanior omnes Quos inter medios venit furor.-3. Amplificandi. Vigilas ne Deum gens Augustus caesar,Diui Smus. Extenuandi:

78쪽

LXIIII.

usum epithetoru mostrauit, recte habitus postaru doctissimus Virgilius, in narratione de Hercule ubi eius cum Caco latrone Italo duellum describit. nam dc patrem, Sc auum, dc patriam Herculis , narrando per epitheta ottendit: quem primum Amphitryoniadem, mox Alciden, inde Tirynthium nominat. neque enim casu oblata , sed iudicio selecta hoc modo posuit. In reliqua autem narratione Alcidae nomen retinet: quia Alceus ἰ--- dictusmultu enim erat ad pugnam dc ad victoriam magis idoneum. Allusit praeterea tecte ad alia virtutis eius cognomenta: --saeuis hospes Troiane periclis seruati facimus Hercules cultus suit a Thasiis: αλ ira : ab . Ephesiis. Item: - nam maximus vltor Tergemini nece Geryonis. Hercules Vltor cultus a Latinis , παρα- ab

Olympiis.

Idem etymologiam nominis veram - τισις νης expressit epitheto: -vltrix accincta flagello Tisiphone. ad non veram allusit verbo:

- vocat agmina fama sororum.

n6nulli enim Furiaru dici volsit Tisiphong. Idem in notussis personis variat epitheta: Troianos in laude Troiugenas & Dardanidas nominat, in infamia Laomedontiades aut Phryges: quod a

Seruio annotatum est. Ita cum Canit, , qui deinde secutus Ledeam Hermionem:

tacite significat illa puellam nec a matris Helenae, nec ab auiae Ledet moribus fuisse aliena . similiter Propter matris probra Vlysses in vituperio Aeolides a

79쪽

PE R. E POETICA LIB. I.

des a Virgilio, si syphides ab Ouid. appellatur.in

vero igitur usu epithetorum aut historiam spectamus. fidei causa:aut significatione vocabulorum exprimimus docendi gratia: aut costitimus officio, ne contra bonos mores aliis cxagitandis facere vi deamur.

Ea epitheta quae tempus significant aut ponuntur ab olute pro ipso tempore. Tibuli. Sic venias hodierne,tibi dum thuris honores Liba & Mopsopio dulcia melle feram.

aut accommodantur personis. Virg. Nec minus Aeneas se matutinus agebat.

aut applicantur rebus: quod caeteris magis est poε-ticum, Ouid. Hanc matutinos pectens ancilla capillos

Epitheton interdum indifferens est, A. attribui vel antecedenti vel consequenti potest. Virg. in Buc. Quamuis multa meis exiret victima septis, Pinguis'ingratae premeretur caseus urbi. potest dici victima pinguis,& pinguis castus. idem: Quam diues pecoris, nivei quam lactis abundans eodem modo hic, pecoris niuei, & niuei lactis. Ambiguitas autem omnis, nisi apertam habeat intelligentiam,aut certer ex utraque parte sententiam non incommodam , sic in oratione vitanda est,ut in nauigatione scopulus.cEOR

80쪽

GEORGII FABRICII

Tabella

arta pro epe

stola Libellus

L itera scribere tabellas Facere litteram Notate litteram Ducere litteram digitis Deducere litteram Exarare notas Perarare litteram Incidere verba ceris Committere litteris Committere cerae Mandare verba libello Dare tabellis verba ferenda Signare tabellas arcanas Imprimere gemmam Imprimere annulum Imprimere ceram Imponere ceris notam Mittere litteram: Dare tabellas

Tradere chartam Tradere verba latentia filo.

t Portare tabellasia Ferre tabellas

ferre tabellas Reddere epistolam Reddere li3eram.

Excipere verba notara Accipere tabellas Accipere notas Recipere epistolam Soluere epistolam manu Charta soluta Labefactare chartam a vinculis Rumpere litterarum vincula Demere vincula chartata Legere tabellas Perlegere litteram Relegere scripta Illectu scriptu remittere Charta peragit vices linguae Dextra cum charta loquitur. Charta loquitur cum a liquo. Littera. it Littera venit Venit in manus Peruenit in manus