장음표시 사용
41쪽
mos esset . metiris Iaederet ornim , ait Claudianus de Eutropio eunucho lib. I. in eundem . U. 123. ubi tamen ad illius quoque senectutem , maciem, Oris turpitudinem , non ad vitium tantumnodo
exsecti corporis, a poeta respici lateor. Ceterum, quod Clarissimus Maet hius non dis- ismulat , sollertissimis antiquitatum indagatoribus ad hanc diem ignotum suisse , eunuchos incessisse ae ministrasse dominae nudos ; qui mos nunc primum e tenebris eruatur ; id mihi etiam atque et- .m considerandum est . Sordidum , sane , ac flagitio proximum haberi debet , nudum incedere , non dicam honestae mulieri , eique virgini ,
sed etiam domino. nudum apparere, nulla urgente inecessitate . Iccirco si veteres hac consuetudine utebantur quod mihi nondum persuasum est rustici.& barbari suerunt , qui sordibus nimirum &re obscoena gauderent . Neque locus Claudiani ex libro I. in Eutropium V. Ios. a Maaochio alla- ltus hanc sententiam iuvare aut stabilire potest: Eoas rector Consulque furinus Pectebat dominie crines , . saepe laruanti l dus in argento I mpham gesabat alumnae. i. Et quum se rapido fessam pro cerat aestu 3Parricius roseis paυonum ventilat alis.
Fuerat scilicet Eutropius, qui ad Consulatum postea ludo sortunae pervenit , eunuchus balnearius , sive aquarius ; quod vilissimum genus mancipi rum . In balneis autem simulos nudari concede. bat ipsa necessitas . Multa propterea licebant lavantibus , & iis qui lavantes curabant , quae extra balneum culpa & nota non caruissent. Cicero
ad Papirium Paetum Epist. aa. lib. s. Suppedit , sagitium est . iam erit nudus in balneo , non reprehendes. Epictetus autem Enchiridii cap. 4. ita de balneis publicis ν Εαν , προβαμο
42쪽
σιαυγω να γινόμενα δε βαλανείω ' νους ἀπορραίνοντας , νοῦς ἐπωμι- , νοῦς λειροῦντας./lotum. abis , pone tibi quae in balneo 'unt s aspergentes , Acutientes, conviciantes . Non igitur . eunuchi dominabus suis nudi semper appasbant di quod apud Claudianum τε saepe satis ostendit. Neque nudus erat Eutropius quum alumnae suae comam pecteret , vel aestuanti ventulum saceret . Id liquet ex Eunucho Terentiana Act. 3. se. s. Quum enim Chaerea Mdolescens, veste commutata, ad Thaidem pro eunucho deductus esset , eo consilio , ut Pamphilam virginem, in domo Thaidis commorantem , cuius amore flagrabat, vitiare posset ; non illam comitatur in balneum , ubi eum exui oportuisset , a que ita omnibus prodere se non esse quem sim labat: sed indutus exspectat dum ea lavet. deinde reversam , & in lecto collocatam sumto flabello frigefactat. Ipsum loquentem audiamus:
Dum haec mecum reputo , accersitur lavatum intemea virgo et
D , latar , redit ; deinde eam in lectum illa eou
Sto exspectans, si quid mihi imperent . venis una , Heus tu, inquis, Dore , . Cape Me flabellum, ventulum huic sis farito, dum
ini nos Iaυritatis, si voles, lasato. aeripio tristis, Eutropius igitur , de quo Claudianus , nudus alumnae suae serviebat in balneo e sumta vero iterum veste , flabello pavonino eamdem cubantem ventilabat . Quamobrem nudus adolescens quem praesert ebur Quirinianum , si quid video , hausquaquam eunuchis accensendus est. XI. Hactenus, cur aliorum coniecturae mihi parum probentur , quoad eius fieri potuit , declaratum est . Nunc eo confidentius quid mihi ipsi de hac
43쪽
hae radem re in mentem venerit, exponam, quod certissima & exploratae in argumentis hu)usmoli afferre non liceat, & probabilimis eontenti esse debeamuτ. Satis enim futurum existimo si notam aliquam fabulam vel' histiniam selegerimus , eui omnes imaginum quae in ebore laudato continentur, nulla 'r adhibita, accommodari posignt. Ut autem refellem Inio pertinaeia , isa refelli no iracundia paratur sum. Fateor primit m libentissime, doctorum virorum , qui haec prius tractaverunt, cogitata non mediocri mih1 adiumento fuisse, ut ad hoc quasi convivium cum hae mea qualicumque symbola accedere ponsem : ἡ γαρ ἐργωδες ἡ- να πίω νῆς ἀρέσεωeυφήγησιν. minde illud praefabor , assentiri me exsestimantibus, haee ἀναγλ-γα quantivis pretii, antiquum esse opus, neque saeculis hisce postremis ad
veterum operum imitationem elaboratum. Rudens vero architecturam non obstare , quominus ejus vetustatem certam & compertam habeamus. Nam raro admodum pictorem , aut caelatorem invenias
ita sollertem , atque , ut εργα simul &πάρεργα in tabulis suis eadem cura. & pari omnino arte perficiat . Sun qui hominem scite expriis hiant , eetera levius adumbrent . sunt qui emn-gendis quadrupedibus , avibus , piscibus gloriam eom garare studeant. Sunt qui agros, nemora, pascua , scilitudines , amoenos variosque prospectus , ε,rest item' ae fruini , litora, portus, maris tempestates aedificia denique, aut rudera aedificior nreregie ob oculos ponant. Unicuique proprium stumum & consilium est r neque ab omnibus omnia aeque postulanda. Quid igitur vetat, in opere au- liquo. imagines elegantes, rudem, , bar-haram , vel neglectam potius arcta tecturam appatere Nam quo pertineant addita eo hylia , in-
44쪽
sepius explicabo'. Unius autem eiusdemque Diptrochi valvae: sunt, eburneae tabellae duae , amoribus quidem sed . eastis, ut videtur, dieatae, immo par legitimorum 'conjugum significantes a Utrum verbex eo munusculorum genere suerint quae sponsi pactis sibi puellisi mittebant '. tamquam arrham Sc pignus suturarum nuptiasum ν utrum epistolae alicui , vel nuptiali carmini' operiendo destinatae 1 quis eas miserit , cui miserit quo tempore miserit, non tantum mihi atrogὸ , ut divinaret me posse, arbitrer . Sed antequam harum tabellarum& argumentum expon', de loco Iuvenaalis quem attulerunt viri doctissimi ex Parisiensi Academia ' Inseriptionum & Humaniorum Litte rarum , ut se ilicet amatoria Diptyelia , figuris iii, nata , Consularibus Diptychis longe antiqui brά
esse ostenderen , ae proinde ad elegantiorem aetatem, pertinere i quid sentiam , candide aperiam 'a Nisi tantorum vitorum auctoritas obstarat , quo rum ingeniis, doctrinae, diligentiae , iudieiis omnia deserenda . sunt , in sententiam .Clarissimi Baldi hi
pedibus item, qui blandas illas, a uas , denias quo tabelias , de quibus mentio apud Iuvenalem Sat. q. interpretari mavult epistolas , spissis ver bus , ω proliares με pollisitat nih-s , fio blanditiis
refer D e quam tabellas figuris illeeebrosis , & ad peccandum invitantibus ab 'artifica instructas, jusisu divitis impudici ; quae fabella' proprio nomine Diptycha vocarentve.Communem, quidem 'isse
Diptychi apphuailonem duplicaris, pugillariis ,
45쪽
bellas huiuscemodi , saeras amoribus. & lenociniis .
hoc vero nondum liquere mihi videtur . Nam Scholiastes ille vetus Aquinatis poetae, . ieiunus au , ctor, πιις-ητος απροςδονατος , quod mihi facile esset ostendere , nisi ad alia potiora properarem cuius auctoris laciniae nonnullae ad nos corruptissimae pervenerunt; vix boni aliquid nos docere potest: praesertim quum veteres illi Commentarii, primum editi in officina Sanctandreana A. ex bibliotheea Petri Pithoei I. Q cujus editionis exemplar domi servo , non Dipt his eo loco e hibeant , sed et licis 3 quae vox non nauci est . Criticis postea visum legi oportere Dipt his, monente Papia in Lexico. qui Grammaticus, & ipse nugacissimus , ad veterum scriptorum Ioea dubia statuenda , vel ad obscura explicanda parum idoneus. est . Nolim tamen pernegare , impurum illum nebulonem , qui marem se esse natum aegre serebat , potuisse etiam imaginibus obscoenis mitis tendis Naevolum ad se allicere : sed scalptorem
resto semper illi suisse, qui non semel, at idem-tidem , at nequiuimas tabellas suppeditaret , nullam profecto habet similitudinem veri . Molestum atque operosum id suisset ρ quum longe minore negotio tabellis committi possent littera amatoriae . Ceterum aliquid simile continet vetus Epigramma obseaenis rigido Deo, tabellas. Ducens ex Elephantidos libellis
Dat donum Lalage , rogatque renuis . Si pictas opus edat ad figuras.
ubi opus edere ad figuras pictas , a munere gladiatorio ad res Veneris significandas , nequiter , sed ingeniose translatum est. Quum enim quis Romae munus gladiatorium populo daturus erat, libellum antea , vel πινάων proponebat, in quo tota sp
46쪽
ctaeuli ratio aecurate descripta remi poterat di ipsa etiam gladiatorum paria, carbone vel rubrica nn4gi & delineari solebant , ut scirent Quirites , ad
quos ludos vocarentur . Huc' spectant verba Cic ronis ad M. Varronem Epist. lib. p. Etsi mia . nus flagitare, quam vir quis Ossanderit, ne populus PGrim Dist , nisi concitatur 2 ramen ego exspectatione promus tui moveor , ut admoneam re , non ut sagi- rem . Ostendere munus ut obiter explicem Tullium ) nihil aliud est mea sententia, nisi libellosae tabulas huiustemodi, in pilis, in columnis, in
frontibus tabernarum, in publicis locis proponere, quae muneris gladiatorii , sive alius spectaculi ex. Octationem populo moveant . Sed clarius ad hunc morem Horatius respexit. Sat. 7. lib. a. Ibi Davus, Saturnaliorum licentia usus, herum suum
sic alloquitur: Vel quum Pausiaca torpes, insane, tabellai. M peccas minus atque ego, quum Iυε, Rutubaeque, Aut Placideiani eontento poplite miror Praelia , rubrica picta aut carbone , velut si Re vera pugnent , feriant , vitentque moventu f Arma Uri
Erant stilicet Fulvius ,-Rutuba , Placideianus ea tempestate gladiatores multarum palmarum . Oviodius etiam hos libellos commemorat lib. I. Artis
Amatoriae a versu 16ῖ. . . rms aditus Ciscnsque novo praebebit amori, Sparsaque sollicito trisis arena foro. IIIa saeps pure Veneris pugηavis inena 2 . Et qui spectavit vulnera , vianus habet. Dum loquisur, tangitque manum , pincitque sitiuum rEt quaerit, posito pignore , vino x xter rna eius ingemuit, telumque volatile sensit et . . .
Et pars spectati muneris. ipse Dis . Petrus Bumannua , vir πιλυμ δις-n , NUonis
47쪽
gno m k quo is mutia sponsionis; scripto con signaba --τω ut ex 'r' uri. Erinde possim. Ego autem' accipia debilibello in aquis tota spectaculi: series , nomina item 'ac virtutes Hadiatorum pugnaturorum destri berentur; quem uitanum iuvenes cum, puellis pro miscue in Circo fidentes ab illis interdum, posce hane . . Videotis enim , hi libelli , non eo numero fuisse ut spectatoribus omnibus distribui possent . Dixi , 'in Cires' sedentis , non , in i amphitheatro ;nam & in Circo, gladiatores interdum dabantur et ibT autem mares . & seminae confusi, spe labant . eontra , in , amphitheatro cavea suprema : mulieribus adsignata' cerati, unde spectarent' a maribus longe remotae .: Non dissimulabo isdem ad F-guro pictas , explicarῖ etiam commiae: posse de architectis , qui antequam aedificium excitent , proponunt. ιχνογραφίαν &-suturi operis in charta 'delinea tana , venetiam ex ligno , argilla , aut alia materia fi Elam ; quod i specimen si probetur , ei simillimum' aedificium ' deinceps , sotmant . Sed prior explicatio magis . placet . Nunc a semita
i Dese igitul apud Iuverrilem loco me- motato , fundi epistolae . tabellis inscriptae ; vel prolixae, verboste, λτισοφραιμι , non unam aut ali ram , sed multas paginas implentes; vel crebrae
frequentes, quarum quae sequitur trudere atque ' u gere praecedentem ' videatur . Italice hodie 'dicereis
mus , lettere in Mooano ; quemadmodum Virgilius lib. I. Georg. im,rem appestavit densissimum ;nempe continuum non interruptum Medo . oerandis epiflosa memoratur a Iuvenale Sat. Eo. F. II. Usus tabellarum 'ad amores pertinentium sane
antiquissimus fuit e non tamen erediderim adiectasinis, nisi perraro, . pictas vel in ebore sua pias hi-
48쪽
storias . Propertius Eleg. ao. lib. a. lauiusmodi ga- bellas vocat supplices , quod earum ministerio Cynthia suppluraret poetae, cujus erga se amor ne se,
Nee tu supplicibus me sis venerasa stabellis. Fuerunt etiam tabel hae quaedam .coimnunes inter amatores, ceratae Videliceis quas graphio exaratas
mittebat iuvenis ad puellam , deinde stilo vel deletis prioribus notis puella mulabat , aliisque litteris conscriptas ad iuvenem remittetrat. De .hujusmodi tabellarum amissione queritur poeta Umber elegantissime, suo more, lib. g. Eleg. a .
Ergo tam doctae nobis periem raseliae, Seripta . si s pariter tot periere ' - . Has quondam nostris manibus detriinax Mur, .
. .etii non signatas iussi ha ro. IIla iam siue me noranr placare puellua , iEt quaedam sine me verba diserta Aqui . . . , , Non illas situm caras effecerat sexum IVulgari buxo sordida rara fuit. . i. Qualescumq- mihi semper mansere fideles , i . h. semper cre effectus promeruerst: ' σλ . Forsitaen haec illis Devans mandataL bellis r i 'Irascor, quo iam re, lente, moratus heri .. m. 1
In quibus versibus animadvertendum est quod ais Propertius , .non pretiosas , at faciles & de viii materia fuisse tabellas quas amiserat.
Non tuas fixum earar effecerat aurum; . . . I
lami taxo sordida cera suis . . . Quum fortasse locupletes amatores, iisdem temp.ribus , & eburneas tabellas ad hoc ministerium adhiberent, & lamellis aureis affxis pretium illis adderent . Unde posteriora saecula exemplum sum, serunt parandi atque ornandi Dinyeia Consula xia; de quibus Claudianus in libro . de altero Cori. sulatu Stilichonis V. 34 . .. .
49쪽
Tum visides Hrdos, s cetera Iligit Auseri , . Prodigia, immanesque simul Laronia dentes, i ycti ferro in tabular auroque micantes, idiscripti rutilum caelato Consule nomen Per 'oceres s vulgus eant - -
Non solum autem Consularia sed etiam Quaestoria , & aliorum magistratuum , ut videtur . Quae nimirum auro addito ornabantur si Principi mittenda essent . Testis omni exceptione major Symmachus Epist. ad Flavianum 8 I. lib. a. ridatis per lammaehus peracto munere Candidati , offert tibi dona Quaestoros; ει ceteras necessitates nostras pari honore participat . cums igitur ut eius nomine Dipt hao apophoreta fuscipere dignemini , qui appararui ejus plura in praeclara tribusis . Praeterea Domino et Principi nostro ad referendam largitati. eius sed iam magis quain parem gratiam, auro circumaatrem Dip claran misi. Ceteras quoque amicos eburneis pugialariabus f eansoltis argenteis hominavi . Verum iisdem temporibus Valentinianus , Theodosius , & Arcadius eiusmodi licentiam Constitutione sua cohibu runt , Velanim , ne cui , praeter Consules ordinarios i mittendi ac donandi Diptycha eburnea potestas esset: ceteros autem viliore materia uti voluerunt . Constitutio illa exstat in Codice Theodofiano lib. I. tit. de Expensis Ludorum. Videndus Franciscus Iuretus in Miscellaneis ad Symmachum. Porro etiam Ovidius Amorum lib. I. Eleg.
I a. meminit communium tabellarum inter amatores C Flete moes ea si reses rediero tabellae .
. . Infelix hodie littera posse negat. 'Quamvis autem ' mihi persuasum hon sit , locum uvenalis e Satyra s. ad amatoria Diptycha figuris ornata pertinere ς nihilominus probo conjecturam viri doctissimi atque elegantissimi Claudii
50쪽
Boiii V nempore Iuvenalis amatoria Diptycha , penes homines: elegantiarum studiosos . ad utim & subitos eventus promta & parata sui Dia ; quemadmodum & antili erant , & sigilla vaseulat, & lampades urnae cinerariae , & similia : seditenta. ' erae : pretium : faciet qui alteram eius Gallicam epistolam de hoc : arsumento ad Cardinalem: Quirinum, datam perlegerit illa enim viri doctrinam , antiquitatis notitiam , acumen , prudentiam, & singularem comitatem ostendit: .
XII. Sed iam tempus est ut aperiam, quid mihi
videatur deo argumento Diptychi Quiriniani ; ne quum aliorum conjecturas & sui piciones tanto m limine refutare conatus adhuc riterim , nihil ipse in medium proferam quod 'earum loco. substitui possit . Existimo igitur , figuras ' quae . in eburneis Diptychi tabellis continentur, 'pertinere ad nuptiaSPtolemaei Euergetae regis agypti Berenices sororis eius , quorum pater suit Ptolemaeus Philadelphus Agypti rex, genuina mater Arsinoe Lysima chi , adoptiva vero mater Arsinoe alia , germana soror Philadelphi ; cui maritus 'adoptavit cliberos quos ex priore susceperat , quum illam , ob iἡῖ dias sibi structas, dimisisset , atque in Coptum rein legavi sset'; altera vero uxor. sterilis viveret , uti testatur Scholiastes Vetus Theocriti. In utraque
tabella figura muliebris hanc Berenicen significat: sed in prima puellam de innuptam, in altera vero,' nuper posita virginitate , ex: maritali thalamo prodeuntem . Iuvenis nudus in. . dextera Diptychisore non est ipse Ptolemaeus, at Genius Ptolemaei,
qui libellum virgini ostendit, in quo memoria benefactorum Berenices litteris consignata sit . Erat enim Berenice magno animo puella, & virago potius quam mulier: immo, praeclara iacinora edid rar, aetate . ac sexum supergressa Rex propterea