Joannis Antonii Vulpii, ... Divinatio in diptychum eburneum Vaticanum, olim vero eminentissimi cardinalis Angeli Mariæ Quirini, ..

51쪽

virtute magis quam forma puellae , .aut libidine inductus , neque a maiorum suorum eonsuetudine discedens , qui sorores matrimonio sibi copulabant, hoc symbolo consilium suum exponit . Puella verecundiam suam demissis , oculis , & capitis flexu prodit; ac digitum indicem summo peiari admovens , testatur. admirationem , quasi se regalibus nuptiis staterno coniugio indignam putet .. Α-mor interea severum ac sobrium Berenices animum iace pertentat & labefactat . Sinistra tabella par novorum coniugum exhibet , nempe Ptolemaeum ipsum, tunicatum , succinctum , ad Syriacam ex editionem paratum ac Berenicen in gaudio do-entem, & propterea mirum γλυκυπικρον facie praeeserentem . Gaudet scilicet , quod iam regina sit rdolet , quod a regis fratris ac mariti latere tantisper avelli cogatur , donec is , victis , hostibus , ex Asia redeat. Tradunt enim historiae, Ptolemaeum Euergeten statim ut Berenicen uxorem duxerat , in Asiam militatum abiisse. Iccirco expeditus cum

hasta & clypeo fingitur . Significat autem nova nupta , mariti labium digitis comprimens , nolle se iussis eius acquiescere, neque interea domi manere, ut ille praeceperat; sed cupere in Syriam simul proficisci , ac militiae labores perserre , seu tia prima aetate solita fuerat. ππογεω tabellarum summatim proposui : reliquum est , ut ostendam , singula quae in his tabellis animadverti possunt ,

huic υποθεσω mirum in modum convenite . Quod solide atque accurate me praestiturum confido. .. XIII. Hoc argumentum historicum quidem est, sed cognationem etiam nonnullam habet eum sabulis . Ut enim scribit Hyginus Poetici Astron mici lib. a. cap. 24. vovit Berenire , si victor Pt Iemaeus redisset , se detonsuram crinem : quo voto δε- mnarum erinem in Veneris Arsinois Zephrisidis posuit

52쪽

quum rex aegre ferret , Conon mathemtieus , eupiens,ire gratiam regis , dixit , erinem inter Mera υἱιώeoΠαeatum: cIr quasdam vacuas a figura septem stoiatis , ostendit, quas esse fingeret erinem. Votum igitur Berenices pro reditu & victoria Ptolemaei locumdedit tabulae de septem stellis , a Conone. mathea malleo , eodemque aulico adulatore , indieatis , quas Comam reginae esse mentiretur: id autem nomen eius ad hanc diem usurpatur . Nuaptiae igitur istae in veteri memoria celeberrimae sunt: propterea nihil vetat , eas adhiberi potuisse tamquam exemplum felicis matrimonii: nam illas virtus puellae s non incestus erga sororem amor Ieonciliavit; de qua virtute inserius verba iaciam. Ideo etiam auspicatae fuerunt, quod Berenice Ptolemaeum, coniugem unice dilexerit ; Arsinoen vide. licet amitam suam , eamdemque matrem adoptivam imitata ; de qua Theocritus Idyllio I . v.

Ex animo diligens fratrem atque maritum. L . 'Berenicen vero Evergetae uxorein, Ob amorem erga

virum miris laudibus effere Callimachus Catullo interprete Carm. 6 s. ubi Comam reginae, sideribus1am annumeratam, inducit profitentem, sibi saera fieri velle a castis tantum uxoribus, non ab adul. reris & impuris : se enim concordiae maritali a Venere praesectam . Historia igitur a me proposuam vitio caret quo plerasque alias superius resuta-txs laborare ostendi. Neque obstat bonis auspiciis eo niugium statris & sororis i hoc enim quod moribus nostris barbarum , incestum , ac nefarium

est, solenne suit atque augustum Ψgypti regibus , exempla Saturni ac Cybeles , Iovis ae lunonis ν iridis atque Isidis, magnorum Deorum, secutis D a pum

53쪽

puto , quod nollent externo sanguine .regiam stimipem contaminari , atque ita ad peregrinam. indolem paullatim deflectere. Persae hoe in genere ma-.

theniensibus . quoque usitatum olim fuisse sorores germanas, nempe , quas alii cons gui', neas vocant, coniugio sibi copulare . . Id certe nar- .rat Cornelius Nepos de Cimone. , inquit in matrimonio fororem suam germanam nomine Et Fim

cen, non magis amore, quam patris msre .ductus . nam, Athoniensibus licet , eodem patre . natas , uxctares, duce

re. Andocides tamen in oratione contra Alcibia-.dem id factum scribit δα παρανομιαν : proptereamnes Historici Cimonem infamia notant . . Immo Suid . in voce Κίαων , & o ρακος, testularum suDisragio ob eam caussam urbe illum eiectum , . a iur-.mat.' Neque solum Athenienses & Persae, verum etiam alii. ad Orientem populi , sorores matrimonio sibi copulabant , nimirum Phoenices. , Epirotae , , Ponti accolae , Cares , uti testantur Achilles Tatius, Iustinus, adii ;j quos memorat Augustinus Calmet. , Divinarum Litterarum Interpres doctissimuS , ad caput a . Geneseos '. I 2. Hic praestantissimo humanissim'que Oliverio non gravate con cesserim , ab . hujuscemodi nuptiis Romanos abhor ruisse non ita tamen abhorruere , ut Iovem incestum adorare desinerent , .eius templa diruerent , aras subverterent, eumqtie de caelestium regno, per vim & facinus parato, quantum in . ipsis fuit, deturbarent.. Morem igitur barbarum, quem im Superis adeo non improbabant. , ut etiam . Venerare .

tur; poterant , nifi saltor , in AEgypti .regibus Ω-eile ferre . J Christianis temporibus , a sqrorum .

54쪽

enniugiis abstinuerunt quidem Christiani teges ad

principes ; proximos tamen consanguinitatis grais. dus plerumque expetiverunt . Hunc vero morem

vetustum 'este , declarat Honorius Imperator , ita Ioquens lipud Claudianum lib. de Nuptiis Honorii& Mariae v. 28. ' Non rapio praeceps alienae foedera sedae ,

, Sed quae oonsa mihi pridem, patriisque relicta

Mandatis, uno materni sanguinis ortu - Commknem partisur avum.

Erat enim Honorio Maria , sororis patruelis si lia , nempe Serenae reginae . Quamobrem suspicari licet', missum hoc Diptychum a principe quodam viro ad puellam consanguineam, cujus nuptias ambiret , non effreni cupiditate , sed moribus puellae

captus.

XIV. Nudus igitur adolescens in priore tabel 'la non ipsum Ptolemaeum , sed Genium exprimit Ptolemari . Veteres nimirum , quibus nullus Deorum numerus certus & definitus suit , sicuti mora tuorum hominum animos appellabant Manes, eos que tamquam Deos venerabantur, & sacrificiis eo lebant , ita singulis nascentibus & viventibus cuin stodes quosdam & praesides vitae tribuebant; mari bus 4 quidem Genios , seminis vero Iunones Plinius 'lib. a.' Nat. Hist. cap. 7. Maior caelittim popuIus etiam 'quam hominum intelligi potes , quum snguli quoque ex, semetipsis totidem Deos faciant , Junones Geni que adoptando sibi. Immo unicuique homini duos . Genios praeficiebant, album unum, dextrum .&prosperum,' atrum alterum , laevum, atque infelicem ; quos Graeci ἄγαθοδαύμονας διυμοναρ dicebant . Missos facio Genios locorum , regnorum, provinciarum, urbium , fluminum , mon- tkini , ' silvarum λ; de quibus plurima scribere pos sem, si tes atque institutum paterentur. Fuit 'au

55쪽

rem Geniorum , seu Daemonum genus , . teste Plu' tarcho in libro de oraculorum desectu , μέσαε ἐὼν ανθρ των , medium inter deos ει homiηes His propterea existimabant uti Deos , veluti nunditiis , quotiescumque ad homines aliquid mandare voluissent. Id testatur Plato apud eumdem Plutare hum libro de Iside & Osiride . Quod etiam argumento nostro mirifice convenit. Ptolemaeus enim tamquam Deus aliquis maior quae fuit priscorum regum superbia mittit Genium suum ad Berenicen , mortalem adhuc mulierem , quod non dum regi matrimonio conjuncta esset. Censorinum audiamus cap. 3. libri de Die Natali . Gonius est Deus, euius in tutela , - quisque natus es, wυit s e quod, ut generemur, curar, si υe quod una gignitur nobiscum , sive etiam quod nos genitos suscipit acraetur I certe a genendo Genius appellatu . Fumdem esse Genium Larem multi veteres memoriae prodia derunt mno in nos maximam, imms omnem

habere potestatem , creditum es . Nonnulli binos G nisi in iis dumtaxat domibus quae essent mariνα , e tendos putaυerunt . Euclides Socraticus duplicem omnibus omnἱno nobis Genium dicis appositum s quam rom apud Lucilium in Iibro Sa rarum s. licet cognos ora. Significat igitur figura nudi adolescentis, , comsilium Ptolemaei se uxor. ducenda Berenice, Genio regis o otum & manifestum esse. Nam Genius, ut idem Censorinus eodem loco tradit , assiduus hominibus observator appositus erat: Oportebat ideo intimas hominis , cui aderat, cogitationes ei mmnino patere. Horatius propterea Epist. a. l. a. v. 387. . Scit Genius, natale comer qui temperat astum,

Naturae Deus lumanae, mortalis in unum. quodque caput, υultu mutabilis, albus ci' atre.

Et ob hanc etiam fortasse caussam nudus effingi-

56쪽

tiit quod ei nuda omnia & aperta ' essent. Genios dominorum adorabant servi , praesertim quum eos iratos placare studerent. PropertiuS Elegia 9. l. 4.

Atque iubi iam nossis lassavit brachia plagis, Uamsu ad plutei fulcra sinistra Deans

Exuitur j Geniumque meum profratfra adoras. Iurabant praeterea veteres per Genios & Iunones suas. vel alienas: nam & auramentum pertinet ad

Deorum religionem. Tibullus Eleg. 6. lib. 3. Eisi perque suos fallax iurarit ocellos,

Iunonemque suam, perque suam Venerem, Nulla fides ineris. ' . Quartilla pariter apud Petronium satyrico e Iunonem meam iratam habeam, si umquam mae meminerim virgisem fuisse. Juvenalis denique Sat. 2- U. 98. ., Et per Iunonem domini, iurante mimsro.

Loquitur ibi poeta de cinaedo , qui honos sit auribus nubebat viro et propterea tribuit ili I. un nem , perinde ac seminae, non Genium. Existimo autem , iurare per caeut , idem omnino fuisse ac jurare per Genium vel Iunonem . Ita Coma Berenices ijurare videtur per Iunonem reginae, quum sie apud Catullum Carm. 6 S. I. Invita , o regina, tuo de vertice cus ,

Invita . adiuro teqMe, ruumque caput, . D. fero, quod si quia triariter adiurant. c. . . Genius enim dicitur nior ar in unumquodque

pur. Siquidem homine mortuo & Genius, occidebat : quod postea copiosius explicabo . At Iuno non suit Deaiffgyptiorum, sed Graecorum & Romano rum. Id vero nihili est : nam Ptolemaci Egypti re- aes originem ducebanti ab homine Graeco , nempe PtolemGo Lagi , uno ex ducibus Alexandri : noni ituri mirum est si caeremonias & sacra Macedonum retinuissent. Sed Tolenne iuramentum. ες lanctissimum suit, iurata per Genium sarincapas UAD 4 P.M

57쪽

pianus I. C. Digestorum. lib. . I 2. tit. a. g. 6. Si quis iuraverit in re pecuniaria per Genium principis, dare se non oportere , O peieraverit , imperator noser cum patre rescripsit , iusibus eum castandum dimittere oe ita ei superdici. , . IV πιτ γως μη olaema. Tertullianus Apologetici cap. 28. Cis apud vos per omnes Deos 1 quam per Genium princi pia .pejeratur . . Immo hujusmodi iuramentum num. quam adhibuisse, multis exitio fuit imperante C ligula ; quod testatur Suetonius in eius Vita cap. 27. Nec omnes, inquit, gravibus ex caussis occidi iussit , verum male de munere suo Umaret, vel quodntimqMam per Genium suum deierassem. . Genio: Augusti dedicare aedem Iovis Olympii Athenis, reges amicos & socios voluisse, refert idem Tranquillus in Octaviano cap. 6o. Quemadmodum , vero Iunonem pronubam rite appellavit Maro lib. 4. Kneid. v. I 66. ita Genium παρανυμμν haberi fas est: quin in immo a Genio lectus. genialis nempe nuptialis ,

XV. Ceterum Canis Genio apponitur, propte ea quod Genius & Lar Deus idem. esset, ut multi veteres memoriae prodiderunt , tesse . Censorino de Die Natali cap. 3. Fingebantur lautem Larssviatorum ciabitu cum pelle, & cane . Penem exhibet noster adolescens in summo snistro humero,& balteum etiam coriaeeum, ut videtur ..ΜemOrabile est quod scribit Plutarchus εν , Lares qui proprie Praestites vocarentur , canina. pelle indui consuevisse ; & Canem ipsis appositum . --τοις, inquit, κόων παρε κεν .. Ver quod custodirent aedes, ideoque alienis seros, domesticis mansuetos eos esse oporteret, cuiusmodi est natura canum et vel quod Genii . quidam . censerentur scelerum ultores, qui in vitas & familias hominum inspicerent, ac tamquam canes sagacius omnia odora'

58쪽

rentur & scrutarentur. Manae etiam Genetae, quae mater fuit Larum, canem immolabant, petentes, Misa. να--ogAM ν οἰκογενῶν , ne quis videlicet eorum qui domi nascerentur,. bonus evaderet . quod votum interpretatur Plutarchus , ne quis euto morereturi, & inter Manes reserretur , qui u bane appellabantur nempe bona. Propterea Virgilius AEneid. I a. v. 646. Vos o mihi Manes veboni. Quid quod PiJumnus , unus ex Laribus , , dem erat Romanis ac Genius maritorum , & custos puerperarum y ut docet Ioannes Meursius apud Frideri cum Taubmannum. ad Aululariam Plauti Actu a. Sc. 8. v. 13. Neque argumento Diptychi per grino i quidquam officiunt Romanae consuetudiis nes : nam hae magnam partem. sumtae suerunt a

Graecis : & pyηterea qui tabellas fieri jussit, potuit

esse homo Romanus , ut mirari non oporteat , si adiecta sint figuris nonnulla propria Romanorum . Non igitur fidelitatem , sed sagacitatem potius Ggnificat canis Genii comes in ebore Quiriniano et Genius enim assiduus observator suit actionum humanarum , si Censorinum audimus loco superius allato. Coniecerat igitur Genius Ptolemaei & virtutem Berenices, & animum regis erga illam propensum. Canis autem ad puellam caput erigit, eam placide intuetur, ac pede blande sollicitat, ut domesticam scilicet, ac mox domini uxorem suturam. . XVI. Cur vero nudus fingitur Genius y Quoavidelicet Dii veste non indigeant; sunt enim αυγ--, e , ipsi sibi sufficientes ; sunt etiam ανσσει , e pertes morborum, & iccirco aeris ac tempestatum iniuriis non obnoxii , adversus quas praesidio vinctium uti solemus: nisi quod Genius αγηρως non est, neque ἀγωατος I seneicit enim ac moritur simul cum homine ) vel ut significetur amor sine rus , non simulatus ; manifestus , non occultus ,

59쪽

qualis deeet apertum coniugem , ut loquitur Propertius Eleg. lib. q.

- omnis amor magnus , sed aperto in coniuge ma=or, non adulterum aut scortatorem , quorum amores

surtivi & latentes. Cupidinem sinibus vestium carere , scripsit ovidius Amorum lib. I. Eleg. Io. id puerum Veneris pretio prostare iubetis uo pretium condat , non habet His snum. Ita nudae fingebantur Gratiae , quod essent simplices, ae sine dolo. Horatius ode 7. lib. 4. Gratia eum N phis geminisque sororibus audet

Nudos etiam repraesentabant Deos internuntios , qualis erat Mercurius . Nudi praeterea statui sol bant Iuppiter , Neptunus , Bacchus , Venus , &Dii sere omnes nuptiarum , amorum , generationis praesides . Quanto eo im dedecori hominibus nuditas est , tantum decet Deos , ob caussas qua2 attulimus . Recte animadvertit Joannes Nicolai cap. 1 a. libri de Ritu Bacchanaliorum, ex Hebraeorum moribus & divinis Litteris , nuditatem sumtam ιαεταφοMκῶς, quamlibet rem turpem significare. Au- sustus propterea Caesar vetuit edicto , ne imberbes inter Lupercos nudi per urbem cursitarent, uti re

fert suetonius in eius Vita cap. 3I. In Lupercal, bus enim , sesto Romanorum , Luperci per lasei- viam discurrebant nudi , pudenda solum succincti pellibus immolatorum paullo ante animalium, canes autem praecipue immolabant & obvium quem que scutica caedebant. Mulieres porro quae Lupereo discurrenti palmam caedendam praebuissent, adipisci credebantur secunditatem . Quapropter aliquis suspicari potuisset , nudum adolescentem in Diptycho Lupercum esse , qui sinistra manu non librum quidem , at scuticam extollat , secunditatis auctorem ; praesertim quum docti viri 'inneius

60쪽

X LIII.

& Muratorius ineertum esse dixerint, an liber si id quod adolescens manu teneat , vel aliud quid, libet potius . At si tabellae pulchre servatae sunt , si ab iniuriis remporis omnino immunes , ut sexunt ; existimo euncta in illis expressa & clara ense oportere, neque ullum dubitationi' relinqui lo

XUII. Ceterum δερυσορον, sive hastatum , Genium Ptolemaei vetus ille scalptor, quisquis fuit . nobis propόsuit , , ob duas , nisi fallor , caussas ;communem unam, peculiarem alteram . Communis est; quod antiqui, Romani praesertim , singuriis Deorum simulacris hastas addebant, immo pro Marte hastas colebant, ut Varronis auitoritate ste rus tradit Arnobius lib. s. Contra Gentes . Non enim segnes, aut inertes Deos & nihil agentes , quemadmodum Epicurei , sed strenuos , & efficaces inducebant , qui pro majestate sua propugna,

re, a bonorum capite periculum Propulsare , m lorum vim retundere, scelera ulcisci parari essent.

Peculiaris caussa est ; quod Genium Ptolemaei, bellicosi regis, armatum & hasta instructum fingi deseret . Qua de re copiosius. postea dicam in expli,catione tabellae alterius . . ' 'e XVIII. Habuit vero rationem artifex pudicar affectionis qua rex erga sororem serebatur : sustulit enim .e corpore sermosi 'adolescentis , quem in ebore effingebat , , partes libidinum administras , Nimirum fgnificare voluit, nuptiis Berenices expetendis, non praecipue concubitum , sed vitae communionem , δέ animorum coniunctionem magis quam corporum a Ptolemaeo spectari. t dignamque illam, ob magnas virtutes, iudicat-m quae staterni fastigii particeps haberetur . sic& Callimachus Catullo interprete in Elegia de Coma , laudat temperantiam Berenices, quae discessum resis mi-