장음표시 사용
11쪽
redegit, partes singulas dilucide explicavit, exempla idonea apposuit, quae pleraque ipse elucubratus est: spirat in iis priscae eloquentiae Romanae ingenium, ut quasi απορρώξ quidam oratorum haberi possint deperditorum, et repraegentare, quicquid anto Ciceronem illi principes: Catones Gracchi Crassi Antonii Sulpicii in dicondo assequi potuerunt. ipse, quRntum ex toto libri habitu existumare licet, homo fuit a volgari rhetorum lovitate alienissumus; severus religiosus moribus castissumis, popularis libertatis defensor, arrogantiae nobilium graris accusator, praeterea doctrina multiplici excultus, qui quidem de arto grammatica Eo scripturum pollicetur ), de re militari, do administratione rei publicae ), contra dialecticos ), philosophiao autem inprimis studiosum in principio et fino libriss prodit .
Adumbraro conati sumus Virum, in quo specimen virtutis vere Romanae invenire non iniuria, spero, Videbimur; Cornificium esse, eundem fortasso, quem Cicero Verr. Ι, 30 severissumum atque integerrumum iudicem appellat ), statim demonstrabimus. I. Seriptor huius libri primus Latino odidit artem rhotoricam, nomina rerum, quibus ars continetur, primus e Graecis convertit, exempla adiecit propria, non aliunde quaesita, utrumque ipse profitetur'): itaque, nisi mendacem hominom fuisse arbitremur, et nominum et eXemplorum, quibus utitur, inventor habendus est: iam si Quintilianus figurarum quasdam appellationes in hoc libro obvias tribuit Cornificio'), sinuo ita I) I41, Ib. 23 83, II sq. a) 43, T. 4) 3, 3; 212, 15 sq.b si eerta res esset, etiam praenomen Q. addere possemus. opinati sunt quidam L. Cornificium esse, ad quem epistulae sunt scriptae Fam. XII, 17- 30; at is aliquanto iunior fuit Cicerone. 6 legantur verba apertissuma 133, 1 sqq. ab Handio tamen neglecta EncSel. Ε. et G. XVII, p. 108.7) IX, 3, s . 'adii et i liis - Cornificius interrogationem ratiocinationem subiectionem transitionem occultationem; praeterea fiententiam membrum arti-
12쪽
significat a nomino ante eum fuisse usurpatas, potestno is Cornificius alius suisse atque horum Rhetori eorum auctor Psi exempla idem laudat ad verbum convenientia ), cstne credibilo aut ab alio ea ante prolata suisse technographo, non ab hoc, qui abstinuit alienis, sua elaborare magistrum debere graviter contendit ), aut a posteriore maluisse Quintilianum ea sumere neglecto Vero sonte γ an Vero Statuemus ignoratum ab eo viro omnium doctissumo librum esse, quem usque ad nostra tempora traditum unquam latuisso studiosos Romanae eloquentiae plano improbabile est, et aliquem plagiarium fingemus, quo usus sit Fabius, quom extitisse ne tenuissumum quidem vestigium reperitur 3 ). Haec, quae satis manu sta esse Videntur, doctorum quorundam virorum ariolationibus maturo obscurata sunt: eas omnes recen8ere non opus est, nisi exempla vitiosa argumentationis ) congeroro velimus. vidit Verum praeter Victorium Sigonium Murorum Lambinum Salmasium A. Ricobonus, eXeulum, interpretationsem conclusionem'. es. 14 l: I47. 23: i59, 20: 163.l4: 164. 17: 149, 18: 152, 10: 152, 20: 16I, 8: 1 1. 1. gravissumus locus ostV, 10, 2 'pluresque invenies in ea opinione, ut id demum, quod pugna constat, enthymema aeeipi velini: et ideo illud corniseius 'contrarium appollai Quint. dieii locum 151, 4 sqq. . ubi 'eonelusio ex repugnantibus' quam ipse
appellat, sic describitur a nostro: 'eontrarium est, quod ex rebus divorsis dua-hias ali ram breviter et faeile eonfirmat - hoe exornationis genus - quom commodum est auditu propter brevem ei apsolutam conclusionem. tum vero vehementer, id quod opus est oratori, conprobat contraria re etc. cf. praeterea IX. 3, 90 'nam et hoc finitionem puta) cornisi eius atque Ruiis ins ια υξεως putaue quo significatur definitio 162, 22, ei IX, 3, 27 idem dictum sit de oratione libera, quam Corniseius licentiam 180, 6 voeai, Graeci
παρρησων . quem locum laudat Iul. Busnianus p. 36. ed. capper.) nescio an non de ipsius corniseii verbis, potuit enim Quintiliani fido eum laudare quod M. Mailius affirmat, 'multo maximam partem illarum figurarum, quae apud hunc incertum auctorem sunt, iisdem nominibus a Cicerone prius esse insignitas - ui necesse sit lateri, ea nomina non ab cornifieio, sed mulio ante eum natum saeia fuisse' opin. 186) plane fallitur.
3) ea lamen sententia est Sehittgii, Protegg. XLI, 'fieri potuisse, ut co nisseti liber cum libris ad Herennium eandem ob causam, ex qua similitudo inter Herennianum et cieeronem de Inventione suxii, multis locis conveniret.
13쪽
posuitque in libello quem 'iudicium secundum' ot in altero, quom Defensorem' inscripsit. at ipsius, qua usus erat, Quintiliani auctoritate adversarius quoque Ricoboni, Marius Mattius sopinionum libri ΙΙΙ, 175-188) nitebatur, et ex levi quadam neglegentia in eius verbis IX, 3, 69 notanda, ubi tra
ductionis exemplum cum altero adnominationis ox Cornificio asserens omisit admonero hoc alterum traductionis non esse ),
deinde ex duobus lectionis vitiis, altero hic altero illio relicto ), apertissumum discrimen repperisse se put M. quae praeterea suae opinioni firmandae attulit Mattius, no speciem quidem habent veritatis, tamen fidem tribuerunt ei multi, in quibus P. Burmann ), atque Cornificium iam sublatum rati aut desperaverunt do inveniendo auctore, ut ipse Burmann A)nostraque aetate plerique VV. DD., aut circumspexerunt, quem orbo libello patrem adsignarent, a Cicerone enim post Raph. Regii Fl. Sabini aliorumque censuras volgo abiudicabatur. Primus autem Regius anno 1492 senserat Ciceronis essen0n posse opus, de quo Quintilianus taceret ); rectissumum
1) en admonitione non opus erat ad explodenda exempla frigida iudicio Quintiliani, quorum scilicet vitium quantitatis mutatione non videbatur minui POSSe: itaque solum traductionis nomen posuit, ad nominationis omisit. 2) 'occupatio' menda omnium codd. est 164, IT, quam recte sustulit Spal-ding; cf. ibi Νot. nostras. frustra triumphat Mattius: 'solo hoc testimonio coguntur velint nolint Cornificiam lateri nequaquam hos libros a Cornificio con Scriptos suisse, neque omnino verum esse quod Scribunt nihil tribuisse Fabium Cornificio, quod in Rhetoricis ad Herennium non inveniretur omnino verum est. quippe Quintilianeus quoque locus IX, 3, 01, qui videbatur retragari 'nam et haec Cornifieius atque Rutilius schemata λεξεως putant', iam congruit adhibita optumorum codd. lectione 'ilam et hoc - schema' ut dosola definitione agatur.
b) Regius resulavit illos, qui inscriptione et quorundam Scriptorum auctoritate probari putabant Ciceronis esse haec Rhetorica: mentione Tullii et Terentiae nil effici monuit; rectissume a Quint. IV, b, 3 locum eX Rhet. ad Herennium 16, 6) reprehendi intellexit annotavitque non taciturum fuisse, si Ciceronis illud opus putasset: item bene iudicavit de verbis III, 6, 4b 'dixerunt coniecturalem legalem iuridicialem, qui et Verginio placent' vide ed. x Burm. praecepta eloquentiae diverso hic ordine tradi atque in reliquis h. g. Ciceronis libris animadvertit; cf. 'Quaestio, utrum ars rhetorica n d Herennium Ciceroni falso inscribatur, quae post eius Problemata in Quint. InSt. Or. prodiit Venetiis, sto. 1492.
14쪽
hoc iudicium a multis praeiudicatae opinionis vindicibus acriter quidem, set sutilissimus argumentis ) impugnabatur; Fl. Sabinus ) magis sensu quodam Latinitatis movebatur: quantopero ipsa disciplina, quam tradit Cornificius a Ciceroniana in libris de Invontione proposita discropei, mirum in modum
plerosque veteres et recentos lectoros atquo editoros fugit: sosollit similitudo eorum, quao utorquo do exordio et narratione praecipit, ut relicua item congruero nimis cito Statuerent, aut cepit oscitantia quaedam, ut non animadverterent
plane diversam esse conStitutionum, quarum maxume tructatione munus Oratorium continetur cs. 16, 14 sq.), numerationem appellationem divisionum explicationem: Cicero quattuor numerat, Cornificius tros ); ille appollat coniecturalem definitivam gonoralem translativam, hic coniecturalem logi tumam iuridicialem ); illo separat a constitutionibus contro Versias, quae in scripto versantur, hic cas subiungit lo-gitumae constitutioni ); ille gonoratum dividit in nogotialem ot iuridi et alom, huic iuridicialis ipsa gonus est tertium constitutionum, subiectam habens formam absolutam et assumptivam'); in coniecturali constitutione illo firmamonium dolansori, hic accusatori tribui ty); illo actioni non solum praeteritae, Aut etiam futurae coniecturalem statum adhibet, hic in praetorita eum continet'); illo non utitur divisione in probabile collationem signum argumentum consecutionem approbati Onom, hic contra abstinet altera in argumentationem eae
cau8R OS persona ex ipso tacto, sit huius partis divisione in
b) cs. IT, I 0 cum In v. l. IT exit. in Topicis quodam modo ad veriorem Cornifieii rationem redit, ubi ait 95: 'in qua re alii quasi status existunt novi, qui reppelluntur legitumae disceptationes: tum enim defenditur non id
legem dicere, quod advorsarius velit, sot aliud: id autem contingit, quom scriptum umbiguom efit - quom opponitur scripio voluntas scriptoris - quom legi lex contraria adfertur etc. sic emendavimus locum volgo male lectum et interpunctum.
15쪽
continentia cum ipso negotio gestionem negotii adiuncta negotio et consecutionem ); maxume disserunt tractatione locorum Communium, argumentationum artificiosarum et vitiosarum, denique generis deliberatiVi, quae longius persequi hie nolumus, cf. modo ΙΙ, 10 sqq. cum Inu. II, 47 sq. ΙΙ, - 27 cum Inu. I, 51 sqq. III, 1-10 cum 155 sqq. et quae do his
partibus olim scripsimus in Monae. d. n. 1852, p. 482-48 . Ea omnia qui accuratius inter se comparaVerit, non amplius do eodem utriusque libri scriptore, immo ne de fonte quidem eodem cogitabit, unde ambo scriptores hauserint. Cicero pleraque ex Hermagora repetiit, qui ei potissumus est auctor, ut Hermogeni ); nonnulla enim in illo reprehendens significat se
in ceteris viam a Graeco magistro monstratam tenere: aput
Cornificium nusquam invenias Horinagoreae disciplinae Vestigium; quin Videtur eam ipsam petere prooemii verbis 'illa, quae Graeci scriptores inanis adrogantiae causa sibi adsumpserunt, reliquimus: nam illi, ne parum multa scisse Viderentur, en conquisiverunt, quae nihil attinebant, ut ars difficilior cognitu putaretur . falsa otiam de scholis ab eo institutis, ex quibus Cicero commentarios suos excipere potuerit,
suspitio est; familiaria enim negotia 3, 1 , quibus parum otii
sibi relinqui dicit, nil praeter curam domesticRrum rerum Significant; eae sunt occupationes, quarum etiam 26, 4 meminit; iis impeditus scholas habere nequibat: quas si tamen ei tribuerimus invito, nihilo magis efficiemus, ut Ciceronem docuerit, nisi hunc impium dicere velimus in magistrum: magistrum enim certe laederet istis 'huius constitutionis stranAlativae Hermagoras inventor esse existumatur, non quo non usi sint ea Veteres Oratores saepe multi, set quia non animadvorterint artis seriptores eam superiores, nee rettulerint in numerum constitutionum: post autem ab hoc inventam multi reprehenderunt, quos non tam inprudentia salii putamus, res enim perspicua est, quam invidia atque obtrectatione quadam inpediri'. his ΙnV. Ι, 16) aperte reprehenduntur verba Cornificii 16, 16: causarum constitutiones alii quattuor fecerunt: noster doctor tris putavit esse, non ut de illorum quicquam detraheret in-
1) cs. 29, 8 cum Inu. II, l6 sqq. I, 37 sqq. 2) Inu. I, 8, 12; vide contra I, 16.
16쪽
Vontione, set ut ostendoret id, quod oportuisset simpliciter ac singulari modo docore, illos distribuisse dupliciter et bi-
portito'. si animum Cicoronis a tali culpa abhorruisse existumabimus, concidit hoc uno argumento et Seliuigii coniectura,
qui Gniphonem fecit libri auctorem ), et van Heusdii ), qui
Aelium Stilonem, uterque enim ea ip8a re maxume ducebatur, quod a Cicerono magistri commentarios editos esse arbitrabantur non cogitantes scilicet de tanta, quantam supra ostendimus, librorum ipsorum disserentia. ne autem quis ad pravam Burmanni ) aliorumque opinionem rediens Inventionem ante Cornificiana scriptam putet, conferat 15, 4, ubi ait: do insinuatione nova excogitavimus, quod eam Soli praeter ceteros in tria tempora divisimus' cum Invent. I, 23, quo loco Ci- coro hae triplici insinuationis partitione ut re iam volgata utitur. fieri sano poterat, ut opus a Cornifieio tarde ad umbilicum adduceretur, aliquot annos defluxisAe Suspicamur, antequam eo perveniret; nam in extrema parte Sullam victorem
deseribit 210, l; in 73, 5 Sulpicii legem quandam vituperat,
neque incredibile videtur Inventi Onom iam ovolgatam fuisse quarto nostri libro nondum edito; ne maturius opus conficeretur, difficultas impediebat scriptionis aput Romanos nondum usitatae; de pronuntiatione Vero omnium primus hic scriptor praecipere ausus est cf. 99, 18); nequo poterat occupato aliis
negotiis cito procedere eXemplorum elaboratio, quorum mR-xumam partem ab ipso Oxcogitatam esse ipso affirmat et argumentum ex Romanis rebus potitum prodit. tamen prolata ost opinio scriptorem non suis exemplis esse uSum, plane Pervorsa cf. Ellendi. Brov. eloquontino Romanae ante Caesarem historia p. 41): si enim Latinos oratores in suum volumen transtulisset, non latuisset hoc populares, nee effugisset crimen mendacii; Graeca autem exempla si convertisset in Latinum Aermonem, Graeco certo doctos non sesellisset ac ridiculus suisset rhetores Graecos in prooemio resutans, deinde
2) eL Disquisitio de L. Aelio Stilone Cieeronis in rhetoricis magistro, Rhetoricorum ad Herennium, ut videtur, auctore. scripsti J. A. c. van Heusdephil. th. mag. liit. hum. doct. Traiecit ad Rhenum 1839. VIII. 109. 8vo.
3) 'illius de inventione libros passim deseripsit' Prael. Dedie. XXXV.
17쪽
sequens in exemplis et in eo imitans, quod antea acerbo reprehendiSSet. Ciceroni autem illam retardatiouom operis Cornificiam in causa fuisse videtur, ut suum relinqueret inde et imperfectum: taeduerit otiam ex illo nimis multa describere de pronuntiatione memoria et elocutione, ut meliorum fontium po- nuria coactus fuerat Cornificium paene solum sequi iam in
primis de exordio et narratione capitibus ). Vel sic Inventio, quam suus ipse pater postea spreVit se Or. I, 5), non excidit manibus discontium: propter Ciceronis nomen multum lecta atquc adeo lubontius adhibita est quam libri Cornificiam partes eae, quibus iuventionis praecepta continentur; itaque hic fortasse interiisset, si integra fuissent Ciceronia Rhetorica: nunc horum defectus altoris salutem attulit. facito enim bibliopolae alicui in montom venire poterat utrumque librum vendibiliorem soro, si annecterutur Inventioni ars Cornificii, huius scilicet Domino inducto. fraudem confirmasse iam idem. homo videtur nonnullis interpolationibus, ut verbis ipsius Ciceronis in alionum librum translatis vero Tullianus videri posset lectoribus nil mali suspicantibus, neque eum ratio ustupore plebis litorariau potita docopit: Tullius et Torontia foedissima illa interpolatio 18, 13 sq. F. Maturanesum, Ru-
dron sem et Angelum Bucinensem et alios Rugii adversarios lusit. nescio an ab eodem profecta sit salsario divisio Cornificiam operis in sex libros, antiquissuma certe est, quippe iam Prisciano') usitata. huius et antiquiorum scriptorum Hiol) cs. Cornis. I, 2, 3, 8, 9, t 0, II, 12, 13, 14, ib, IT cum Inu. I, 7, 9, 8, 23, 2b, 26, 27, 28, 29, 3l: etiam cornis. I, 18, ib, 6, 7, 23, 24, 15 cum inu. I, 10, 20, 2 l, 23, 24, 28, 29.2) vido ipsius hominis minume mali verba: 'Cicero ad Herennium lib. In se ipso exemplum ducens sic ait: pater familias - Tullius haeres meus Terentiae uxori meae triginta pondo etc. nonne hoc si mi,Simum est argu mentum si enim alius a Cicerone ad Herennium scripSiSSet, nunquam prosecto nec Tullii nec Terentiae meminisset'.
3) Priscianus III, 3, 10 606 ed. P.). 'Cicero ad Herennium in quinto:
quibus virtutibus - comparare'. locus est 150, 20. numeruS igitur restituendus etiam X, 1, 2 876 ed. Ρ. 'idem in Illi ad Herennium 'quid enimi ibi vis ' aliquis inquiat- idem ad eundem in ΙΗΙ 'at non Africani nepotes,
18쪽
ronymi ) ot Rufini ) auotoritas opinionom dudum divolgatam
Utilitatem huius libri, postquam primum ost oditus, bene intellectam suis so a studiosis artis oratoriae maxume inde Patet, quod eum ne Ciceronis qui dom do oratoro libri aut Orator Obscurare potuerunt; neque ei postea ossuorunt Quintiliani Institutionos oratorino magnis doctrinae copiis insignes. nil nocuit Ciceronis obscura quidem, set haut dubie contra hos libros comparata obtrectatio ), nil Quintiliani malignum silontiumq): scholao artem tam accommodatam suis exercitutionibus, et, ut ipsius scriptoris verbis utar dilucida brevitate praeceptionis' conspicuam non dimiserunt; idem vero Cicero, qui oblivioni tradere voluerat opus agreste, Suo nomine conservavit ot immortalitati tradidit, Quintiliano autem dobo-tur, quod licuit Cornificii nomon sino ulla dubitationo his libris inscribere. imperatorum aetate usurpatos esse docent additamenta, quae notavimus 23, 4 et 54, 17; medio aevo magi- Stros rhetoricao inprimis hunc auctorem secutos esse ostendit codieum vetustorum multitudo. Quod autem plerumque usu venit, ut libri Doquontor locu interpolatorum impudentes manus sentirent, nescio an in nullum tantopore, quam in hunc Cornificianum cadat. ae primum,
inquit' eie. hie posteriora ex quinto, priora ex quarto laudaverit grammaticus necesse est; illa enim 172, G, haec 125, 10 leguntur. I) Hieronym. in prooem. comment. ad Abdiam: 'dicit et Tullius tuusndulescentulo sibi inchoata quaedam et rudia excidisse. si hoc ille tam itelibris ad Herennium, quam de Rhetoricis, quos ego vel persectissimos puto ad comparationem senilis prudentiae dicere potuit, quanto magis ego libere profitebor et illud fuisse puerilis ingenii et hoc maturae senectutis '23 Rufinus aput eic. ed. Or. V. I, 180 et 193 'Ciceronem nd Aerennium in arto s. 'in arte rhetorica laudat. 33 de or. II, 10 'nec vero te, carissume frater - rhetoricis nunc quibusdam libris, quos in agrestis putas, insequor ut erudiam.' adde Il, IIT,
4) vide III, 6, 44-46, ubi Cornifieius commemorari debuit, et ib. 63 obiter eius mentionem saeti III, 1, 20. cf. Monac. n. d. I 852, 476.
19쪽
ut iam supra monitum est, ex Inventione complura ingesta sunt, oo consilio ut Ciceronis videretur esse, ut 4, 13; 9, 17;
14 si in aliquot saltem codicibus 11, 20; 12, li; 20, 16; 27, 2; 53, 2; 67, II; 77, 5; contra ex Cornificiano opere nil in
Inventionem translatum est. aliuΗ generis sunt explicationes,
Summaria eorum, quae in ordine leguntur, ab incauto librario
9; 2l 3, 4; eao ανακεφαλαωσεις tam similos sunt inter se, ut hac repetitione nil fingi possit Dedius; praeterea plurumis locis invenias adiecta aut constructioni grammaticae, aut ipsi scriptoris sententiae plano contraria; constructioni, ut 10, 13;
intempestive loci antea lecti citantur l87, 4; 192, 3; 194, 8; nondum lecti anticipantur 192, 12; l95, 12; 196, 1 ot 12;197, 4. plano ridiculo interpellatur scriptor ista loquacitatoidontidem intorstrepente I92, 3 - 12, quam paginam lectori,
ut animi causa inspiciat, indico. earum interpolationum Sehulgindagavit numerum non exiguom magis Sensu quodam recti odoratus, quam artis rhetoricae ductus cognitione; quam ob rem otium sana aliquot membra se ecuit, c. g. 188, 7 et 1 l. oetori editores rarissume aliquid senserunt, spuria cum genuinis pariter relinquentes scriptori, in quo, ut ait Orolli ad L21 hic l9, 8), nil huius modi tomero damnandum sit. Sehula autem admodum inconsiderate rem gessit, quom locos ipsi suspectos eiecit, quasi in hac re ab omni errore immunia esset: nos maluimus diversa typorum forma distino ro aera lupiniS. Duili co by Cooste
20쪽
Quae modo eXposuimus, argumento esse possunt, quam magnus Sit error eorum, qui parum Valere arbitrantur criticam operam ad scriptores recte iudicandos: illis enim plurumis et foedissimis interpolationibus tribuendum videtur, quod docti quidam Viri iniquam . de hoc libro sententiam tulerunt: ista sano ieiuna inepta putida effecerunt, ut scriptor oleganti brevitato et ingenua simplicitate excellens, qui nil ante rem, nil praeter rem profert, qui res persectis Verbis comprehendit, qui aetate debet a nobis princeps prosae orationis Latinae haberi, si quidem in hoc genere antiquior libor integer ) ad nos non perVenit - ut is, inquam, ipse tamquam ieiunus ineptus
putidus magistellus contemneretur. at SperamuS, quem admodum, quom pesSume habitus circumferretur, tamen invenit, qui vel per pannos agnoscerent decorem, POSteu SeVerioribus etiam placiturum, remotis, quae eum nitere non Sinebant, adhibitis, quase sui similiorem reddant. m.
Codicos huius libri permulti inveniuntur iique aut tales, ut certae familiae adsignari possint propter constantiam lectionis, aut ex divorsis familiis conflati . familias constituimus
tres ae notaVimus eas numeris 1, 2, 3, ubi omnes eiusdem sectae codices consentiunt. Primao familiae codicibus Oeto usi sumus, quorum Rntiquissumi et optumi sunt Parisinus 77l403 saoc. IX, 7231 στ)saoc. X Herbipolitanus h) in confinio utriusque saeculi scriptus. ex uno eos fluxisse exemplo inde colligas, quod carent principio usque ad verba tria sunt tempora 9, 10). similitudo tamen non tanta est, ut pro uno usurpari possint: Sun
enim unusquisque habet bona, ut p: 51, 8, 62, 3,. 73, 10, si,
10, 185, 15, 189, 17. eiusdem generis suerunt duo Gryphiani,
I) nam Catonis de re rustica, qui passim in recentiorem sermonis sormam mutatus est, hic ratio haberi nequit.