장음표시 사용
411쪽
Compendii Lib. II. inat volutatur. Primm est is,quem therae concitigimae impctus Acit. Alter est is, quo utre orbis circum fertur. Tertius, quo incinet per duodecim animalia obliquo itinere circumducitur. rerra,& quod terra sit centrum Sc
Hactenus quae ad coelion attinent, nune de tellure dicendum e Ea est ex magnitudinis comparatione punctum ac censrtim muridi appellata. centrum a tem terrae non id est, quod inaequales diuidit portio. nes,sed in aequa Cr paria pondera scpirat, Quod terra quiescat. 2o.. Vt autem coelm mouetur iugiter, ita terra qui scat necesse est: ut id in quo tot generata res recipiat tu nuilo tumestu quatiatur. Quod terrae pars sit aquis obruta,pars
Pars autem terrae alia est miri obruta, alia minime, xt rerum compositarum ex elementis b abitaculam aliquod tutum esset, cr Iiberum. Et ea quidem terra portis,quae aquis uidetur extare,coelo propior sit oportet, quum ea quae uniuersa dis abdita delitescit. Quod terra sit grauissima,& quod terrae gra uitudo eiusdem speciei sti cum ea
Qui admodum autem ignis leui mus est,ita terrag ausima: aer autem er aqua, quonia intermedia Iurat elementa, intermedias quos nacta unt qualita tres. Quamuis autem elementorum alia graria sunt, alia leuia, non tamen ex grauitasse Cr leustate delin
412쪽
Naturalisscientiaegu tur.Telluris enim er aquae graustus, se sunt generis. Et ignis er aeris leuitas eadem sterie claui tur. Q gire quum etiam intendi remitis po int/rmae esse non poterunt substantiales.
Quo pacto composita, grauitudine terraeutanatur,& reliquis qualitatibus. z3.
tendunt, quo elementa cogunt potentiora. Lapis v
ro si proiectus sursum istur, non ex natura fluastratiar: sed partim ex issa ui, quae iam est presti ab eo quod impuli partim ex deris insequetis appulsu. Natura uero motus fiunt ij qui ex Jrmis substiuitiatibus
proficiscuntur. Levitate autem er grauitate, velut instrumentu, tam elementa quam compacta rac et mentis uti tur. LIBER TERTIUS. De rerum generatione & corruptione,
Iximus de corpore incorruptibilissimo. Nune de eo quod obnoxium est generationi G cor ruptrum,dicemus. Elam tam quibus corruptibilia' componuritur,quattuor ola, vel experimento er fensis cognoscimus,lgom,aere aquam, tellurem. ex eis leuiora sunt,sublimiores etia locos nancisicio. Quod bina singulis qualitates insint.
Elemeta gero singula binas habet qualitates. Ignis enim er calidus est, et aliquantum siccus. Aer humectus, er calidus aliquantum A sua stigida, Cr hum M aliquantum. Terra gero sicca est, fluitati j aequantum particeps.
413쪽
Compendii Lib. i i t. 3rt -Qudd contrariae sint inter se qualitates: dc quod
praeter quatuor,in sint etiam formales quaedam latentiores. 3.
calidites autem stigi tati, cr siccitari humiditu
contrariatur. Non solu aulcm qualitates eas quas seopa percipimus, habere videtur elamcnta, verum etiam latentiores quasdam uires exercere. Nam quum cala
fictus hu r sese ad pristinam reducit frigiditatem quae laum esse eias rei potior causa potest, quam abdita quaedam uis stliditatis,quae in aqua delitescat sQuod qualitates uicissim minime pendeant: esse qualitatu leuitas& grauitas:&quod in copositis secundae sint qualitates. q. Primae autem ita elementorum qualitates a semessim nequaquam pendent. Si enim pendere diceret: tur, aequomam et, ut ubi summe quid et cales m juramum etiam par et ccitatem. inciunt autem sinudae oppositiones aut levitatem, auigrauitatem. In rebus vero compositis, aequo vires omniura quoniam elementorum coactaepunt, durities, latici,colores, .s porci, reperiuntur. De caliditate. Giliditatis autem non una est virtus, quemadmodum Cr qualitatum reliquarum. Primum enim calaβcit: demum ea quae eiu dcm naturae flunt, congregati quae uero diuersae, disiungit. Igni numin aurum ab aere seligitur. Non tamen perpetuum id et uerum. Qgantas calore folis escitur, ut lutum paleas receptet,et pleras aliena miliciantur. Item quandos ficit lique ππ.ut ccram: quindos durescae, xt limum: qua rietas
414쪽
Naturalis scientiae viristus non ex calidiate, sed ex materiae conditione
De frigiditate. o. Frigiditas uero ea est, qua tam ea quae eiusdem naturae fiunt, quam ea quae diuerse, congregansur atque coluistentur. Uidcinia enim aestu carnem rare ictam,
fieri ita perulam, ut quicquid humem insit naturalis, exeat omne,atq; evanescar:quodq; uel maxime seques est, caro ipsa putrefiat: frigore contra effici, ut uῆς ob bructis humectum omne retineatur, calors ex fu ga contrarij circumstantis uehementior sit, atq; validior. into fit etiam, ut bγeme aptius quam aestate co- qnarur alimentum. Ut autem caliditatis prium ius est calefaciendi, itastigiditatis frigeliciendi. Posteriore; uero eadem propemodum sunt, quae is caliditare δι congregandi disgregandis.
Humiditas ea est,quae nisi comeretur extrinsecus, flueret maxime, ais perlabereturi. ut aer, quo nihil esὶ fluxius. Est enim aer aqua humectior. Quare neque uias quasdam internas habebit, ut quida putauerarit. Id enim si concederemus, set amfluxile contineret. De siccitare. 8.siccitatis contra ea natura est, ut se ipsam maximeterennet. Hunnditus uero crasstudinem efficit, licitas
uero tenuitudinem. De disserentia quatuor qualitatu. '
Diti ni autem inter se quatuor qualitates. Nam einditas atque frigiditas longe maiores utres habent,
415쪽
Quod elementa in uices transmuten.
corrumpit autem stigiditas caliditatem, Cr hum-ditat siccitas, utq; e contrario pariter. Quo fit, ut elementa uicom transit temur, ea praebertim fictili-- me, quae si risitudine atquc copulatur,utpote quae contrarias minus habeat potestates. Aptius namque is igne Mer uertitur, quam aqua, vel tellus. Quare ex duobus ijs elemetis, quae maxime aduersantur, tertium nascitur. Ex similioribus uero minime,sita uissim quapri mis conuerti tur. Quare si ignis ex aere stat, aer corrumpetur. Quicquid in generatur, alterias se quitur corruptione. E diuerso quos,qnicquid comrarapitur,alteriuue generationem amecedit. Quod ex qualitatum maiori minorique ina
rentione corrumpantur eleomenta. D.
Generratur autem Cr corrumpuntur elemen a ex maiori mnori ue qualitatu quatuor intcntione. Qualitates enim elemensor ,quemadmodum magnitudines, quum quantitas quantitati superuenit, ita quum priori qualitari maior accedit intentio, augenturiat que e contrario diminuuntur. Quoniam uero rario raea unt elementa, quae sublimiora sunt, nece se est ut inaequali magnitudine claudantur. Obstraalim est enim, imo ratione conclusum,plusquam bis atque triasses clementa quae continent,ea quae subsequunture uestigio,contiine: minus uero aliquanto quum ter batque trigesies. Neque obstat, id quod dici sole ut de
ris ad immuta terrae ad aquam Abdecuplam depre . hcndi
416쪽
, 4 Naturalis sesentiae hendi proportionem. Verbi gratia: ad deris inciam generandam ec cem ignis reqlliri solere. soluet dum enim est, ais respondendum, idcirco decuplamis diametru ese inter elementa proportionem, quia in 'orbem, non in sphaeram colliguntur. Nos vero ita fumus pedisequuti, ut intelligeretur eam ese dcbere proporti o diametrsi nem, si in sphaeram, non in oncm colliguntur. Ex
a coron- ijs e concertaria plurima elicituntur, quemadmodum
ria istud est: Eam proportionem quae mundi huius in Grioris ad tessarem est collecta, ad eam proportionem quae totius sphaerae diametri ad terrae diametrum mnstrata, triplam ejἰe inde convinci: quod qualis quum fit proportio diametram, talis se haerarum debeat triplicata. Qisum ter atque trigesessime terrae diametrum a sphaerae totius diametro contineri senserint Mathematici, a totas haerae uniuerse magmindine proportione innumerabili terrae magnitudo excedetur. Sed euagati paulo uberius fumus. Nunc ad
De similibus 8c dissimilibus elementis. Q. Ea itaq; elementa, quae vicissim conuertuntur,aut easdem habent qualitates ut aer ignis ea naans caliaditus, quae inest in eadem lecte clauditur, cum raquae est aeris ) aut omnino controius: ut aqua,ignis, tectus,aer. Quae autem si nilia sunt, euestigio conuertunturi.ut iis aerem ignis, tellus in aquam. ucro
dissiparia prorsus ais diuersa sunt, ea ex se tertium ese ficiunt elementum. Qsalitatim actione haec sunt i pzila in singularia. Necesse est enim, ut prius fit immultatio
qualitatum,qκ4m g cratio perficiatari
417쪽
Compendii su eQiiid differat a generatione mutatio qualitatis. 13. Quamobrem hoc di lut inter qualitatis mutationem, Cr generationem, quod in immutatione quidem qualitatis eadem bensiilis est subiecta materia: ingen ratione uob tota materia transimulatur. ouod contactu transmutentur elementa, agant scilicet,&patiantur. q. Necesse etiam est, uisi elementor sperare liceat trali nutationcitam elametu id quod couertitur,quam id quod conuer i contactu agant, Cr patiamur: hae tamen conditione, ut disimilia sint, quae contingi tur. Nihil agere,aut exercere uires suas posse in id quod est simile usquequa l. is. ,
Ignis enim calidisiimus in calidi u res agit uia res fuas,nes qνicqui perpetitur. Fieri tamen potest, ut aliquid in seipsum agat uires suas,d- tame aliqua ex parte sibi ipsi dissentiat. Aqua enim calefacta se ianum in pristinum reducitfrigiditate: cr radj cvlidorum frigidorumj corpora,istisi contrariis, in stipsos reuersi deflectuntur. Via is siquidem hγeme alii limorum puteoru aquas calidas hauriri, aestate uerὀfrigetes. quod fieri non posset, nisi coiviraria circisean e contraqua festo in sese quodlibet uires suas multiplicaret.
Quod qualitates maxime potentes minus resistant,alle contrario. I 6.
Obseruata est autem ea natura quatuor quasit i , ut quantum minimarum est quaeq; uirium, ita nitaxime renere ualeat: confra, quantum quaeq; maxia
rum est Mini tua pari possit obsistere. Siccitas B enim
418쪽
Naturalis scientiae enim atq; bumiditas imbecilles uires habent ad impugnorum, ualenses autem ad resistendam. Quod impugnatre atq; resistere sit qualio
E ' diuerso, ealiditas die rigiditas acrius aliquanto instant, quam obstentis uti. Quae omnia diligenter inspexeris, anima crtes quemadmodu propriam et peculiare hominis est,capax esse distiplinae: ita qualitatum esse propriu, mpQuare posse,ut presistere. Quod quicquid agit,patiarur,dum ea
Dixistri autem, necessariu esse eas pati qualitates, quae in aliquid uires sinu exerceans. Quod tame de id genus actione interstenta est, quae inter duas sit qua- Iitates adiunctas.Vt enta quam inclusus ars ob sus est hostis, populari illiuε aut , atque expilare tuto possumus nihil enim impedit iri,si quid in debile quippiam aeque seiunctim uires suus aga a quos ita,cet mctis accipi intinus positi. Ennius enim expugnatur, nunc; Min uel bγlium quidem ab eo mulctantur. Ignis namque uel si sit remotior, madidas vestes crescit: iuestibus contra nihil perpetitari Quod potestas ex formae afluentia
Potestusuero ea, qua quas nititur in agendo, atquentitur,non ex materinant quantitatis essentia, neque id est,hr- rarβεσε intentione, 'd ex forme affluetia Cr mulcre to titudine nascitur. Feram itaq; qMamnis inu, quam est ealefacit , nondum tamen sit stru intentius, or mari tamen lim xv remeedrivatam. ocima sies
419쪽
Compendii Lib. tri. utbnuiuitis quam A tansulam ignis plagam hi igit. a tauru' eQuod quum quippiam agit in alterum uires suas, cum aliqua id committat diffi
Omne uerὁ quod in alterum agit vires suus, cum liqua id esticit deicultate. Alioquin neque mora ulla '' intercederet, ex infinita esset Iaciendi unis quod imi seppiae facultas. facultasQuod ex ultimo rei conatu difficultas agnoscatur actionis. it. Ex ultimo autem cuiusis releonutu,actionis cuiusuis dissicultas agnoscitur, ut palam esse persticum
potest, confiderare volentibu s.
Dixtimus de elemen ora tra mutatione,atq; istorupulitatibus. Nunc de s quae ut ais miscetur ex eleinentis,est breuiter percurrendu . Necesse itas putamus,ex quatuor elemetis sinuquodq; collare. Ex D1joenim constare niihil potest:quu necessc esset, ut elementum id seipsum corruperet Cr tra mutaret. Ex duo
bim quos si quid coponi cotingeret: tunc esses inter rogadus, injiciam esse deberet,an dii imilia dis contraria.Si silmilai,in una fit se naturalpeciems couerte rene Si uero cotraria,teritu elemensu generaretur. Eae tribus item feri non potest, ut qMcquam constet tor tum enim alit quartu produceretur,aut ex illis linum ira alterius naturum uerteretur.Haec aute de ijs copositis intelligi debent,quae sola elementora uirtute latro ducatur. Nam coeli quidem ea uis est, ut saepe ex inoris astoro clamenis compositum pinu poscere.
420쪽
os Naturalis scientiae Quod in mixtis uirtutes,non formae ina
Quin aut ex elementis res quMet compo aut natur, non formae ipsic elementorum με stantialis m-lementum tromttuntur. secederent siquidem a locis ijs quos nasi aut tura peculiarcs illis Ircit. Sed virtus quaedam,atq; vis sola elementoru inseritur, Quae qridem uirtuue, quem-
admodum,mae ipsae subsutiales, neque magis nes minus possunt fusciperes t enim substantis, ita incompositione nes maior neque minor existet. Qualitates, vero omnes, quae frinae substanti s adiacentes appetulantur, ut caliditas, frigiditas. siccitas, humiditas, lanitus,ponderositus,at' ijs similia, una cum composito producuntur: unis eiusdem omnino speciei ciniis quae in uni elamentis. Hoc tamen interest,qubd illa quidem quae elementis haerent summae ais intentifi-mae iudicuntur quae ueris compositis, Norem vim habere,as actionem uidentur. Quaestio&solutio. 14.Qneri solet non leuiter,utrum haec copositio vi rete fuliqum elementoruJrmae ex ea mixtione corrumpantur. Verum aequius est arbitrari, naturali esse mutatione, quum ad rem substititiale σ naturalem huiuscemodi elementoru corruptio dirigatu . Eadem ratione cocluditur, naturaliter calcferi aquam posse: quia ea materia, quae ad formam aliqua ex ea cales ctione tedit siubstantiale, ad recipienda afficitus a latui caliditate. Materia uero tipidis, ut ursum ue sus feratur cotra natura, exse non potest adiu oris