장음표시 사용
21쪽
rum extruendum profunda egesti e magnam in altitudinem dehiscebat. Deinde pergit: postea quo ebat Orbis, isdid est,quod sulco non
recto, sed obliquo, ta circumacto nebat orbis,Urbs appellata e st. Fossae igitur nomine, non intelligitur , ut sensit Magius , prim a illa fossa Mundus dicta, cuius non meminit Varro, eis sulcus aratro factus. Praeterea Olympus humo replebatur, ut aram sustineret, teste Ouidio ; itaque Orbis amplius non erat; Cum Varronis Possi, id est sulcus , quod circumageretur in orbem, Vrbi nomen da et . . Roma iiii Ex his elicitur Romam initio potius in orbem fuisse,quam in quadrurio an . extructa. Quod si quadrata magis placea is, quae obstare videntur,re-qψ dia a sponder3 poterit: inferii ex iisdem Romam non tam fuisse Olbiculatam,fμς φ quam angulosam. Nam Palatinus, circa quem egit sulcu HomuluS, per fecti circuli capax non erat. quod alii aucti res docent.Fabius: f Uulus, inquit per Palatium aratrum circumducens,quadratam Vrbem gnati t. Lib. I. Dioys. εωγραφει τετράγουνον σε, λοφν . circumseri t. Collem angula Agura. Et ipse Varro indicat, cum ait,Colonias eodem, quo Eoma, ritu ι onditas. At quota ex illis est in orbem extructa ' videmus passe sim in Italia positas in iugis, dorsoque montium, ubi nec circularem ', nec ullam omnino figuram impressuris . rbicum igitur orbem effecit muri fossae, pomoerijque comi ersio relinquens in medio spatium, quoad fieri posset, tectoruna capacissimum.
Haec pro iis, quibuS Placet quadrata Roma. Verum alia ex parte nis Plutarchus in Romulo videtur aduersari. ait enim Fa fossa, qu m
Cruserius . Hinc Urbe tamqtiam circulo centriam ircumscria re. clariusq; diceretur e inde Vrbemiatamquam circum centro circia criberunt . idest circumdederuut, Se quasi circum centrum quod sane Hiud erat ab Olympo, aedificarunt. Ex quo si aliquis inserat, Urbem rotundam suisso negaret, credo,id Magius, qui ait, a PIutarcho quadrangularν supra nu- Cupatam πιπαγωνον. sed ibi alia mens Plutarchi fuit. Ait enim :
ui vocant quadratam, quod es quadrangulum fibricauit, atque eo in Ioco Vrbem condere votait. Igitur quadrata Roma ibi non Urbem , sed aliud signa ficat,quod habemus a Iexto Pompeio. Duadrata , inquit, Roma s, in Pacatio ante Temptam Apocinis Δι itur,obi pinta mi,quasoni boni ominiso etia in Urbe condenda adbiberi,quia uxo munitus es initio in speciem quadratam. Eius Dei Ennius meminit,cum a te Et qtiis extiterat
Romae regnare quadratae. Ιaec ille. Res vero boni ominis repositae,eae videntur esse,quas ite in fossam vocatam Mundu conij cr. bant.Plutarchust In eam primitias istaserunt omniu quibus ae more ut bonis natura utebatur ut necessariD. Po emo ex qua qui Ne aduenerat regione, eius te me portiuncutam comtam eo coniecerunt, ct comiscuerunt. h. t P. Victor in Regione X.Palath; enumerat Romam quadratam .PlutarchuS ergo Romam quadratam a Romulo factam describens, hunc lapidem,seu locum
22쪽
Ouid enim aliud significat, Romam quadraria erit,atque eo in
'αμὸθ m condere Ooluiti Cum vero de Urbis aedificatione loquitur,o Aieulare illi figuram /t ribuiti Roma igitur quadrata pro cerro usi Vrbis desionade: lympus, unde incipiebat designari. Idem Plane, nasi per vim distorseris, ejicitur ex verbis Varronis. Quod si quadratam Romam Fabius δε cato de scribunt; quadripartita, ci quadri urbem intelligunt. Sic enim & Annius interpretatur. Certe Fabius Pomam primo tetrapolito , tum quadratam appellat, quatuor Videlicet diuelsis locis cor stantem is, in Palatino monte constitutis: nempe Roma oppidulo versus Esquilias antiquiore, quam e sic t Romulus et Extructa Vellia versus Coelium : Ger mallia fundata versus Circum Maximum, quo germanos Romulum, αRemum Tiberis detulit in alveolo expositost Romano soro aedificato , quod aliqua sui parte spectaret Esquilias : Ex quibus quatuor, tetrapoli SRoma, oe quadrs partita est. rotundae tamen, & obliquae figurae. Qui ita lentiat, non audiet Solinum , sut Diony sium s nisi Dionysius idem quod Plutarchus quadrangulum intelligat. Solini autem locus non caret tenebris. Quid enim est et Roma incipit a flua, quae e si in area Apollinis,
ad supercilium aurum Caeli dylua enim in Palatino , scalae ad rupes Hom. dilarentini fuerunt, qua imminet Tiberi ;c uire, Urbs Romuli fuerit in so- scipi. c.s.lo Palatio. dicta eri Roma quadrata, quoia ad aequilibriumforet pυ ta; dacta, non facta . Poni aurem ad aequilibrium, si, 't norat rinitu S , fignificat construi ad aequalem regia Iam , ει aequa ratione absolui ; rectius or
23쪽
Locus conditae Urbis a Romulo Cap . III.
s suit palatinus Collis, Vbi nunc Horti Farnesiani, ut sine controuersia auctores. Dubium tamen, an Romulus aIiquid aliud praeter PaIatium sedi si carit, vel Pomoerio incluserit. Nam Tacitus loco citato,Capitolium, iri isti,non a Romulo,seda T. Tatio additum Cato in Vrbi credidere. Sed Dionysius ait ante Sabinum bellum Capitolium, MDrjgini b. Auentinum a Romulo fuisse munitum .LiuiuS quam ui S primo acripserit, IV ly in I Romulus Palutinam st, imum, in quo es erat educatu , m VP i ta metu. et 'ei us P ulso post, rescebat inciuit uterim Vrbs m N imm i, amatque ais An n appetendo loca. Idem cum Plutarcho memorat, Capitolium ante diabi-Nςsi l nurn bellum factum suisse arcem Romanorum: Spurrus Tarpeius inquit ψς 'VgVi Romanae miserae apeir Moenibus utique munitae . Idem Paulo poli ;& , ' Hinus Mia Tarpeia aqua orte tu acris extra marmaps tum ruera L Lib a. Lib. Eadem apud Propertium sic loquitur flagrante bello et q. Eleg. 4. Romani montes,ct montibus addita Nomo' . . , Strabo. Prisci namque Capitotium,& Palatium, Vemque urri Iem iis muniere muris, ut oenientisus aliunde exterius facuis foret ascensis sodes Ut T.Tatius primo aduentans incursu locorum potituss' Cato: Eo-
mutas,snquit,eum Palatio etiam Eriquilinum tenuit ab excu s dic um , Lo Q cit, quas ilia Lueumo dedit more tθnseo. Fabius:Forum, inquit, Romanum
α ib cauit, po Beuum Sabinum foedere icto Romulus Vrbis agros diuisit
in partes tres aequis colubias. Sabinis Tatio Capitonum,'Duirinans: omulo sequentes, quianus, Palatinus , in quo Roma: Gaor ito , ct Luceribus T sis Coentis,ct Coelio,s obuenerunt. Et ut constaret de Iaa. ib' ς I bitatione loqui , subieciti Auentinum Romulus passus es babitare. Sexigitur colles incolis frequentes fuere ante obitum Romuli: Forum , &arx,& alia loca teste Liuio,& Strabone. De Foro Propertius: Stabant Romano Fila fabina ro. Postremo Valerius : His Romulo , & Remo inquit , Mus Numitores loco, bi educati erant, b em condere permiserato, monte Palatino .
Tam varia,& incerta est in auctoribus AntiquitaS . Quid sit Verum ut statuantur fines Vrbis, non moenia spectari debent, sed po- Poemorisi- moerium. Numquam enim proprie Vrbs ac Cepit incrementum, nisi Pro-Lib δῖ ς' ducto pomoerio. Ut autem constet quid hoc e siet; Principium, inquit Varro,quod eratpo i murum,pomoerium dictum ,ei que ambitu auspicia urbana iniuntur/Gellius : Loetis per totius Vrbis circuitum pone muros, quifacit sinem Urbani a pic=Hic Plutarchus Oi ον μιΘεν τειχους, η μsia τειχος. suasi pos murum, Gei pone marum. Vt neque interiore parte f
neque ararisas orat Non magis quod pos murum e et Yta ann quo murus
24쪽
hori id, pomoerium Romani appellarunt. Iam in Urbis incremento quantum moenia processura erant, tantum hi termini inaugurati consecratiq; oroserebantur Limes pomoerij certa per interualla distinguebatur Cip- is, idest lapidibus curuam in sormam in sui ino expolitis.Varro: Cippi h pomoeri uni circu Romam, lacitus: Inde e ertis patijs interiecti Lapides. His additae sunt inscriptiones, Duas adduco eX Grutero.' primam cum Augustus Vrbem auxit. C. Marcius L.F. L. N. Censerinus, ct C. nim C. F. Gai ui
Alteram Claudij: Ti.C audius DrusiF.Caesar Au .Germanicus Pont Max Vrib. Pot.VIIII. I .XVI.CUVIII.Censior P. P. auctis Populi Romani inibus
Pomerium ampliatiit terminauitque. Aio igitur, Romulum cum Vrbem conderet, solum Palatium pomoe . Palatinus tuo inclusisse. Ie ilius: Antiqui imum autem pomoerium, quodis Romulo innitutum en,Palatini montis radicibus terminabatur. Fabius, ct Pala 'tinus in quo Roma r cum tamen dixisset alios Colles habitari. Romulus apud Liuium : Iuppiter, inquit, tuis iusius auibus bio in Palatino prima Vrbifundamenta ieci. Tacitusser ima montis Palatini, loquitur enim a
de terminis moenium. Idem 3, est apud Valerium. Vrbem conderesub monte Paulino. Messiala : Fa atino in monte,aujicato parua moenia ponunt .
Quod si ante bellum Sabinum Romulus muniuit Capitolium,& fortasse Aventinum , teste Dionysio .' & Lucumo hetruscus, teste Fabio , proximum Capitolio Quirinalem, id fecit non habitationis gratia, sed ne editis locis potitus hostis grauius inde in Urbem incumberet. Quare c& Forum Romanum tunc extra pomoerium fuit. de quo sic Dionisius. Fam Lib.
oedere Udem,st omulus S Tatius planitiem Capiton ubiectam exesasLua, stagno,quodpropter loci cauitatem erat aquarum e Vicinis montibus manantium receptactitam, terra congeria repleto. in huius quod nunc es, fori v m v terunt.Nequo vero, cum su ora ex Fabio Pictore dicebam , aedificatui a Romulo forum,quartana Vrbis quadripartitae parte, hoc forum intelligi volui,quod postea Magnum, S Vetus,oc Romanam dictum est;sed aliquod aliud forum in ipsoria et Colle Palatino a Romulo frictum
pro nundinis ; Noua enim Vrbs loco indigebat, quo conuenirent ciaue S , negotiarentur , emptionibuS Venditionibusque necessaria vitae compararent. Quod ipsemet Fabius confirmat paulo post scribens, inito prcelio Sabinorum Romanorumque extra portam Palatinam,Metium Curtium sese cum equo armatum in paludem iniecisse. Ex quo ut quidam aiunυnomen loco dedit,qui lacus Curtius dictus est, in medio Ro. mano Foro; sed tunc Palus erat extra Vrbem. quod, &Liuius,& Var
'uidem clara sunt, quae conficiunt Palatinum Collem Romano PQmQprio definitum. Illud difficilius, an Romulus icto foedere cum Ta tio PO-
25쪽
tio pomoerium produxerit. Nam sorte sub indicat Tacitus, Capstolium non a Romulose da Tito Tatio additum Vrbi credidere inox pro fortuna 1 b i pomoerium a dii m. Quasi & illi auxerint, ut sequentes Reges. At Dionysius: Romulo, inquit, tenente Palatium, eique contiguum montem Cor 'Lum Tatio vero Capitolium quod primum occupauerat, ct aeuirinalem Colom. Idem indicant quae supra ex auctoribus recitabam de urbe, alia atque alia subinde loca appetente.
Lib. ue. Idem canit Virgilius, apud quem de Romulo Anchises iEn buius , Nate, a spicin illa inclita Roma
Imperium terris, animos aequabit obmpo, Septemque onasbi muro circumdedit arces.
Vbi di eruius e Grandis e LI inde bitatis , ct aEj dicunt, breuesseptem Collieulos a Romulo inetasos , qui tamen aliis nominibus appeuabant e . Alij volunt bosi os, qtii nuneiunt,d messo inclusos, iis i Palatinum inuirinalem Aventinum Coelium,Viminaism, quilinum, Ianicularga iij vero volunt hos quidem Use,alys tamen nominibus appellatos, Haec ille. At non facile affirmauerim cur dixerit Ianicularem pro Capitolino.
Ianiculum autem fuit extra Urbem, ut infra.
Pomorma Certum in hac dubitatione primo videtur, non potuisse a Romulo per hiis lib. septζm Μonte S Vrbis extendi pomoerium . Nonnulli quidem illo Rege Oeeuhauit pro Simos insedere colles, Quirinalem, Coelium, Esquilinum; sed extra septemta, Vrbem habitarunt. Nam etsi alii alia scribant, in hoc tamen audien montes. dus potissimum est Liuius, ει Tacitus . Dionysius vero qui dixerat Tatiu, Capitolium,& Quirinalem habitationi destinasse, postea de Nuntia scribit, sutrinatim Couem eo lexus ampfiatis moenibus; quem tamen collem cum reliquis praeter Capitolium, & Palatinum adiectos esse ab alijs Regibus testatur Liuius. Qui ex m- At Tacitus, qui additum a Tatio Capitolium ex inueterata opinione
h6, v M, assirmat, negat I reprisso terminos Urbis propagari, nisi ab in; qui pra-ptopae, tulere Imperium. Et agro quidem de bouibus capto, ut ait Gellius quod
tuiti sanxisse Romulum Condita Vrbe censendum est. Tatius autem de hoste Loc. cit. nihil ceperat; nisi adiectio Sabini territoxij pro hostico habenda sit. Nihilominus tamen nemo temere inficiari potest, Capitolium vel a Tatio Romuli ritus imitante , vel a Romulo post Tatij mortem inclusum pomoerio fuisse. Nam S Sabino S nouam gentem receperat in Ciuitatem , Lib. i. quae causa fuit posteris Regibus proferendi pomoerium. Liuius e sequutusque, inquit. morem regum priorum, Ancus Martius,quisem Romana auxerant, Bosibus in Ciuitatem aecipiendis. adiecta quippe multitudine, addebatur habitationi locus Quare primo Capitolinus mons Sabinis, deinde coelius Albanis , tum Latinis Auentinus datus est. Praeterea nusquam legimus,deinceps CapitoliumVrbi additum,quod de alijs Collibus memoratur . Demum quia non licebat captare urbana auspicia extra pomoerium; sequentibus autem aetatibus in Capitolio presertim
de Coelo est obseruatum. Quare Collis ille celeberrimul sinibus inaugu ratis di pomoerio circumscriptus est.
26쪽
Hieramen negotium facessit Plutarchi auctoritas. Ait enim .' Vuneisui Templum ram inde ab initio aedimatum d Romulo, ut ibi Una cum In Quaest. eouga suo Tatio Curiam haberet, ct colendum quidem Deum ignibus Rom- q,
praepositum sed extra Vrb em locum iiti a nandum Hamilis. Quibus
eonsentiui ea quae tradie Vitruvius ex Aruspicum hetrusca disciplina- 'r' Lib i equi huius templi locum designat Dionysius loquens de Foro Romano, Ubi, inqu t, magna hominum frequentia negotiabatur circa Vulcani Lib.a. templum paulum supraforum eminens, ibique narrat Romulum dedicasse quadrigas aereas, & suam effigiem; quod & Plutarchus testatur in Romulo . Eamdem Vulcani aedem , siue Vulcanale supra Comitium in foro collocat Sextus Pompeius. Ex quibus deducitur aedem soro imminentem extra Urbem fuisse; quod tamen recepto intra Vrbent Capitolio esse non potuit, interiacente soro Palatinum , & Capitolinum Collem . Constat autem illam aedem non ante conditam, quam Romulus , & Tatius pari potestate regnarent. Quod cum Plutarchi verba demonstrant: tum Liuius , ubi Iovis Feretrij templum omnium pri- Lib. 1.rnum Romae secratum scribit in Capitolio. Nodus hic facile explicatur. Aedes enim Vulcani structa est a Romu- Vulcanilo extra suam Vrbem, nempe Palatium : & extra Tatianam, nempe Capitolium. Verum postea ad parandum forum Complanata, repurgata Itha ve
que; valle intermedia, ut urbem utramque coniungerent, ibi quoque bem. pomoerium continuari debuit, intra eius fines recepta Cum foro Aede Vulcani. Crediderim autem Romulum fatis fecisse voluntati suae, si Aede
Vulcani incendiorum praesidis sua Palatina Roma amandasset, ut ignes
Iam ut congrua Vrbis auctae delineatio sit: Asinistro Capitolii late. Auctatare, ubi postea Carcer Tullianus, pomoerium Colosseum versus produ- a
Catur, ut Sacram quoque viam in qua Romulus , & Tatius foedus secerant, aliqua parte includat. Inde conuersum per radiceS Palatini, val- eupa ἱζῆ lemque Circi Maximi tendat ad Tiberim . Ad quem alia pars muri pertinebat, dextrorsum Capitolio accubanti S, productique secundus , Theatrum Marcelli. Ibi Porta Carmentalis.
27쪽
GENERAT IM de portis scribit Plutarchus, portas Vrbis
sacras non fuisse. Nam cum conditores aratro moenia desiis gnarent ;Ubi portam, inquit,designare Sisum es, vomere exempto, atque aratro sublato spatium relinquunt. Unde totum babent murum praeter portas scrum . nam eas si ducerentiacras , religiosum esset neressaria , o impura in Urbem recipere , ct expoγ-tare . Sic. ε lib. I. tit. de Diu. I er. l. si quis. Si quis violauerit muros, eapite punitur. Sicuti s quis transcendet scalis admotis, metalia qualibet ratione ; nam Cives Romanus alia , quam per portas Gre
di non lipet, cum illud bonile , b abominandum AB. Nam Romuli fratcr
28쪽
a by Remus occisis tradi Ar ob id, quod murum transcendere voluerit. testator Ouidiu S, apud quem verba iubentis Romuli sunt , Neve quis aut muros, aut factam Comeres sum
Transeat , a uentem talia dede neci. Suod Remus ignoraus ba miIes contemncre muros
Coepit, ct bis populus , dicere, tutus erit iIV eo mora , trans Byt. retro Celer occupat ansam rIue premit duram sanguin9lentus Bumtim. Quamuis autem portae sacrae non essent, sanctas dicebant. Inst. lib. 2. de Re r. diuis M. cincitae. nctae quoque res, vetati muri, portae Cisitatis. Ideo autem muro anctos dicimΠs quia poena capitis constituta in eos, aliquid in m tiros deliquerint. si aut. tit. cit. l. famnum. Sanctum es quod ab iniuria hominum defensum, atque munimentam eri. Se l. sacrarcimcimus nesa, quae,neque cra, Nequeprofanassut mctione enim qua
funistibnixata od enim sanctione quadamsub nixum es , id anctum es. Hinc intelligi potest frustra a quibusdam ex loco Plini, vel corrupto, Vel perperam explanato, de quo postea, designari in Urbe Roma florenti &aucta portas triginta septem. Cum enim muri sacri essent,& multo pauciores post exactos Reges portae fuerintutare infertur, nil quam tot portas sui . Religiosum enim erat rem sacram euerterer & non sacram , id est portam substituere. Idque immutatis muris nunquam finiam opimnor. Quamquam forte a ueto pomoerio Contingere potuit. Sed & tunc antiquas portas ad nolit muri ambitum fuisse translatas probabilius est. Iam Portae Vrbis Romuli quot suerint,docet Plimus. Urbem, inquit, tres portas has entem Romulus reliquit, aut Ut uribtis traiatibus ereda mus, quatuor. Prima dicta est Mug oni S , seu Mugonia a boum mugitu, qui ex ea emittebantur. Fuid haec, ut ait Dionysius , prope templum Iouis Statoris mucebatque e Sacra via in Palatium, rn cuius viae capite templum poli Iouis Statoris erat , ut ait PlutarchuS : ira Vffori Romani margine , Ut diis oma colligitur ex Liuio . Haec ergo porta ibi erat, qua parte monS Palati
nus est deuexus in vallem Vbi Olim templum Pacis, nunc Paciferae Virginis, Non:e Cognomento : Ccantraripsam cedem S S.Cosmae,& Damiani . Altera Romanula , siue Romana cieta est, quae, ut ait Varro, ef
di cta ab Roma quae babet gradus in Naualia ad Volviae fac elium , ct
Porta Romana infituta eL ὰ Romulo in in mo Ctitio Victoriae, qui Deus Porta Ro- gradibus in qtiadrasuram formatus es. Hic autem locus: idem ille vide- m Du --tur e sic, de quo flutarchus : δ omulus habitauit ad Pulchri nitoris quos 14 Rbucii vocant gradus circa dejfensum ex Palatio in Circtim Maximum. Quod lo . si verum est ; Haec porta in altero latere Platini collis sita fuit, contra Auenti um ,&Circi Maximi vallem spectans . Quod etiam coniicitur ex aliis Varronis verbis : Hoc, acrisiciumst in Velabro , qua in Novam viam exit Ar, Si a lxnt qGidam, ad 5 epulchrum Accae, qui iocus extra Vr-- m antiquam ftiit, non Ange aporta L Omanula . Velabrum enim Pro PQ Cii cum Maximum fuit. Quamquam Sextus Pompeius videtur refr*gδ ri, qui hac porta iter aperit in Sabinos.
29쪽
Porta Ia. nualis. Lib. I. I ib. 1. Sa.
Tertia porta Ianualis'est dicta ab Iano,ut ait Varro,ct ideo ibipossum nisignum , O in1 itutum a N ma Pompilio , vis ciau semper, nisi
eum bellum t. Non facile statui potest ubi haec porta literat. Onuphrius collocat in foro Romano, deque ea loquutum putat Limum ijs verbis, mi Hositis cecidit, confestim Romana inclinatur acies , fusq; en ad ve- terr Portam Palatij. aeci ibi serino est: de porta Mugonia ad bacra viam , S Templum lovis Statoris. Subdit enim Liuius, Romulum turba sugientium actum , VOtum eodem in loco nuncupasse, Templumque Ioui obtulistis. Quod Templum inibi postea aedificatum prope portam, vi su pra dixi, Mugoniam fuit. Macrobius ponit sub radicibus collis Viminalis. sed hic Ocus ab Urbe Romuli non parum aberat. Ouidius inter duo fora collocat Boarium, & Piscarium, ut interpretantur subij censque causam ait: Tatium Sabinorum Regem, occupata iam arce descendisse in sorum per Cluum Capitolinum;Hic enim est intelligendus. Tum subdit, Iano loquente. Et iam contigerant portam , Saturnia cuius
D mgs1 at o ostias insidio feras.
Cum tanto Ceruus committere Numine pugnam, Ipse meae moui callidus artis opem. Oraque , qua potiens opesum, fontana reclusi Sum quὰ repentinas eiacuiatus aquas. Ante tamen madidisse ieei Iphura venis, Gauderet Ut Tati eruidus humor iter . Cuius ut utilitas pulses comperta Sabinis.
Duae fuerat tuto reddita forma loco eri . a mibi posta estparuo coniuncta cetra ;Haec adoletflammis eu rue farra suis . Eadem sabulam loco citato refert Macrobiu S. Porro Ioeum, &po tam sui ne ad Aedem Iani, indicem pacis, ac belli, indicant Ouidij sequentia. Sed eur Pare Lates, molirique recluderis armis Idibis, Sinissis quae de hoc templo alibi dicenda sunt, porram lanualem templon, an . vi se propinquam arbitror sub Palatino colle, qua spectat Capitolium , habuerit. primo fuisse. Romanos Sabino bello partim ad Mug niam cum Romulo , partim ad Ianualem, diuisa fuga venisisse. De Mugonia Liuium tDe Ianuali Ouidium, & Macrobium, mutato portae situ, loquutOS: Vtraque Dionysium, πλησιά i Τες πιώς πυλαως appropinquantes portis, Ad Mugoniam stetisse Romulum, impetuque in subeuntes hostes facto, Sabinos fudisse : eosdem Ianuali portar appropinquantes suisse auersoSaliorum fuga , & Curtij Sabini periculo, qui in pioximam paludem confluentibus aquis se coniecerat. Inde exortam fabulam Iani aquam effundentis commiscentisque sulphiaratos humore S ; nam ad Ianum geminum, ut ait Varro, aquasu buratae fuerunt. Quod ad Iani adem pertinet, putarim quoque simulacrum , & Aediculam Iano fuissesctam l. Aeneid. a Romulo ad radices Palatij, ubi porta lanualis. Servius, conritat , inquit,
30쪽
duit, Iani templam pat isse sub Romulo . Postea ampliato pomoerio
eum Capitolium S Palatium idem murorum ambitus cingeret, translatum a Numa signum , templumque extra moenia , & quasi bellum exin eluderetur , clausa S Templi sore Sapertas sub Romulo. An eodem translata sit porta lanualis mihi exploratum non est . Hoc quidem , S eiusdem portae claudendae aperiendaeque morem indicat locus Varronis. Fauent & Ouidi; carmina e quamquam ipse de ea porta sic est loquutus, quasi&in Palatio, & ad imum Argiletum sub Capitolio esset. Ex consuetudine videlicet poetarum, quibuS per anachronismos mutare in rebus rationem temporum religioni non est. o
Quarta est Porta Carmentalis ad radice S Capitolij & sorum nunc Thiasi,.
Montanarium, fortasse Ianualis etiam dicta , ut tres tantum essent portae . De ea postea. Alterius Portae meminit Varro, quae Saturnia diceretur ad aedem Saturni sub Capitolio, quam nunc, inquit, vocant Pandanam Haec quamuis sorte in Urbe Romuli aucta, & complectente Capitolium usui esset, tamen non censetur in Romanarum portarum numero, quia supererat
ex vetere oppido, quod in Capitolio situm Saturnium dicebant. Apud MOuidium sic Iuno :A Patre dicta meo quondam Saturnia Roma eri, Haee idi a Caelo proxima Terra fuit.
Ex his animaduertes haud recte a M. Fabio Ravennate, deinde a Iano Iacobo Buissardo, qui eius vestigiis institit, Romam quadratam Romuli delineatam fuisse . Quatuor enim montes moenibu S comprehendunt, Capi'olinum, Palatinum , Esquilinum, Auentinum. Atque ut alia , quae ibi peccant, praeteream; frustra expromunt quadratam Romam a confictiS quatuor monticulis, dolatis quodammodo , & in quadrum dis positis . Nam ex quatuor illis muro inclusis nunquam Vrbs quadrata
existeret . Quae si suit, solum sicundum radices Palatii suit.
In Crementiam Urbis sub aliis Reetibus. U. V.
Vma Secundus Romanorum Rex nihil addidit. At refragatur Dionysius, qui sic ait; Numa ct Suirinatim Couem complexus ampliatis moenibus. Sed contra, Liuius adiectionem Qui . Litarinalis Servio Tullio attribuit. Vbi sola certatur auctoritate, auctorem sequor Liuium ; cum quo sentit Plinius, siue quis alius de Viris illustribus. Numa quidem io Quirinali domum sibi parauit, sacrauitque Aediculam, ut alibi reseram ; ed montem Vrbi non addidit. Coelium hodie Lateranum addidit Tullus Hostilius,traductis Romam Albanis. Dionysius factum astruit ante bellum Albanum , nec, pUtO,perista det- Causa enim, quam supra atrigi, di Rum oppugnati Vrbis viri Cli sex tςrminos neminem auxisse, nisi aucto Imperio , di agro de hostibu