Puluis Peruuianus vindicatus de ventilatore. Eiusdem suscepta defensio ab Antimo Conygio hortatu Germani Poleconii

31쪽

Vi I S Isaltem sumptione, a pertinacissima febre liberauit, Neque hoc temere iactatum sulti nec sordidae puluerem Romae distrahentium auaritiae tribui debuit ; parcius ista virit; multum profecto Christianae charitati, in huius pulueris dispensatione, nihil prorsus auaritiae

datum est et non sunt, crede mihi , qui hunc pulverem administrant, fraudulenti inces s res, nec dolosi imperitique experimentat res, ab huiusmo ei laudibus abstinere poterat & debuerat, maiores illi characteres me. lius collocandi orat, viri boni & optimi sint, ita me Deus amet, Christianis virtutibus praediti, qui nec cuiquam imponere , nec de quopiam detrahere, sed omnes omni u iuuare percupiunt et quod autem laboranti cais cochymia ventriculo,lumbis arena,vel stu obstructis,ctuciato colo,corpuscnto denique vitiato & male affccto puluis noster solatio, vel subsidio esse non possit, naturam accusa,

quae tot & tantis virtutibus instructum esse noluit nos illum dumtaxat adhibiem.uS., ad

fugandas frigidas sebres, hoc est illas, qua cum frigore aegros corripiunt.

32쪽

Mirifici huius Pulveris effectus.

EA Die Romani coeli inclementia anno. Proxime elapso I ss3. ut aliquot homi. nu millia diuersis morboru generibus coflictata fuerint; maligna febre multi extincti sunt,loge vero plures quartana simplici, auo duplici correpti suere,qui sere omneS nostru svuluerem adhibuerunt tunc enim primum innotuerit non sine prospero euentu et supra centenos appellare possem , quibus saturaris fuit; quamquam de paucis rescire potui, inter quos nonnulli Cardinales Eminentissimi, Excellentissimi Principes, Praesules Illustrinsi cni, multique praeterea, religiola vitae ho-

manes numerantur .

Charitas Eminentissimi Cardinalis de Lugo in eo praesertim enituit, quod pa/perculis&religiosis viris magnam vim huius pulueriS, quam propriis. sumptibus Romam aduehi curauit, liberaliter distribueritide Medici tamen consilio, cuius schedulam videre Voluit,antequam puluerem dispensaret; plus mille huiusmodi schedulas asseruat,totidem scilicet exhibiti pulueris testimonia, cum sperato, ac laeto successu et credibile est, opi-

33쪽

nor, sapientissimum Cardinalem hoc consultis prius doctissimis, &prudentissimis Medicis; clarissimum Fonsecam jam supra nominaui, qui suo puluerem calculo donauit; & vero Religiosissimus Princeps hu us medicamenti dispensationem Religioni duxisset, si tam dubiam , tλm creperum, di periculosum esset. Ego inter caeteros, quiato Idus Sexti s in simplicem quartanam lapsus sum; paroxiis idiuturni erant,viginti ci iter horarum; ex

x remus horror, quod mirum cuiquam acci- dex, feruente Leone ,svrio agros urente; xransactis quatuor paroxismis, vis morbo accessit, quartana limplex in duplicem abiit; haec me prostratum lectulo affxit, fractis

omnipo viribus , aluo praeter modum conet

stricta, & qaeod molestissimum erat, atrocise simis doloribus colicis cum paroxismo, prae 'sertim dum flagraret aestus, Ad torquendum mesonspirantibus, lapsi ab ortu morbi quadraginta circi per diebus,cum jam aliquid maturitatis humori sebiiji acsessisse crederetur, mihi cor pug bis purg tum est, sena, polypodio, cassati c. talibus egestis , qua Ita morbi ratio postulabat; bis scissa vena,sanguis corrupti csimus effluxui, non sine stupore Medici; nam 3jioqui vegeto sum corpore, indole sangui-

34쪽

PER UVIANVS 3 Inihil prorsus de rigore suo febris remisitim modum serueret paroxismi;deliriae mergebat, quod amicorum amicissimo nonnihil metus incussit; sub finem Septembris cureli. qua non juvarent, expurgato iterum corpo. re, pridie scilicet eius diei, quo febris recurrebat, Pulvis mihi porrect us est: Siracusa no vino eoque generosissimo & frigido maceratus; sub initium parOxismi, ut fierilsolet, potionem hausi,rigor febris solito major saeuiit, aestus vero paulo remissior, cruciatus colici mitiores, delirium abfuit; postridie paroxismum expectabam, sed minime acces. iit, nec etiam altero post die ; dolores colici soluti; uno verbo discussa se bris, & pristina sanitas restituta; modum diligenter obstrinuatum ingenue aperio.

Pridie illius diei, quo puluerem sumpsi,

hausi alterum Pharmacum, cuius supra memini, ut corpus probe purgatum esset; & licet vix per horam ventriculus retinuerit, suo tamen non caruit effectu; hinc corpus recte paratum & aptum, in quo puluis suam vim omnem exereret; post 3 3. circiter horas a sumptione pulueris,oon sine mediocri corporis agitatione , aluus soluta est; deiectio mutriplex fuit, egestae vero materiae non magna copia; haec autem ferruginei coloris, tenax & glutinosa, cum tamen ipso purgat Onis proximae die, liquida esset ι igitur ut vides

35쪽

vides, non sine ratione ac bonis signis , se-bris cessauit. Vix autem duo de viginti dies suxerant, cum rediuiua febris me corripit; illa paulo initior erat; dolores colici aeque acerbi , porctero die, alter paroxismus acce ibi, ut fere duplicis quartanae ratio; die vero seque nubqua libera febre sui, senae diluto, admixto cremore tartari, in jusculo vitulino purgaui

corpus, nec enim potentiore medicamento opus esse visum est, cum toto ilIo induciarum interuallo , mollior alnus extitisset; hinc pulverem nostrum minime stipticum esse deduco, quod tamen aduersarius illi aia finxit r altero post die, ineunte pgroxismo, iterum puluerem sumpsi, uodem quo prius' modo, nec dispari euentus diuersa tam erraselutionis ratio fuit, nam praeter urinae copio sae fluxum, magna quoque sudoris copia toto corpore manavit, non sine molesto quodam pruritu, ex quo humoris acrimoniam di quamdam capillaribus illis meatibu S a cruda materia illatam vim este deducebam . . Per sies qui men Iem, liber a febre . sui, viresque receptari sed dum vix saluam male curo valetudinem , & nimia corporis agitatione corpus fatigo,& ad literarum studiata, quibus mirifice delector , animum applico ,

'captata etiam non raro vespertina aura, uno

vςrbo, dum pro sano me gererem,aeger iteru

36쪽

fio, sebrisque reuiuiscit, non iam ut ante quartana duplex, sed triplex , longe tamen . mitior. breuiores paroxi smi, nullus rigor , modicum frigus; unum tamen mihi negotium facessebat; colici dolores quieuerant, sed eorum loco, sicca tussis,imminente paro. xismo , non mediocriter me torquebat, iisdemque cum sebre ibat redibatque perio. dis; nempe acris illa materia, quae ante in testina inuaserat. tune pulmonem vellit

Ηic triumphantem aduersarium M ta tum non insultantem videre mihi videor ssed ne triumphus , ante victoriam; Bruma saeuiebat,tempus sanὰ eiusmodi febribus cuiarandis parum opportunum ι alia remedi

non juvabant; puluis nonnullis suspectus esse videbatur; quid faeerem miser; iam se.

re mensas excurrerat ..cum sena iterum corispus purgaui , ac denuo puluerem, sed alio moao paratum glutivi; dilutum scilicet, re . tecta Bee ; huius consilii rationem cap. seq. exponam; similiae prorsus euentus fuit , sed quia leuiore tantum digito dilutum expreL seram, do sis iusta minor suit; hino ex triplici quartana, simplexe sit, quia tamen hos

Praeuideram,nouum dilutum parari curaue

ram, quod scilicet quarto post die, nouo pa. roxismo, eoque leuissimo accedente, sumpsi, in ipso sere brumali solstitio, quo febris pe-C nitus

37쪽

nitus extincta est a dilutum pulueris in Sotac uiano albo, citra ullam exterioris caloris operam paratum fuit, &per quadraginta circiter horas puluis maceratus est, modus solutionis per aluum fuit cum maxima & sere incredibili vi spati, idque prima vice stera vero partim per utinas, partim per secreta effluuia, citra sudorem quidem, n Latamen sine sensu spirantis poros acrioris effluuii ; per aliquot dies, lotium Ibertim fluxit; lentus semper & tardus, ut vides esse

ctus sulti ex his vero quid deduci possit, se

Peruviani pulueris Anaeiris

R TI s indiear imperitum me esse , vltro fiateor, litat de Phy sicis at iquid ' delibasse inficiari non possim; haec dissertatio tota sere Phy sica est, & totam p

ne Physicam desideraret, ut pro dignitat sciscuteret ur; cum tamen neque per temporis angustias liceat, nec instituti ratio postulee, illa dumtaxat hoc loco supponam , uae alias a me uberius demonstrata fuere; sup. pono

38쪽

vono igitur pereqnem sanguinis ex arteriis in venas & ex venis vicissim in arterias fluxum & circuitum,quem qui neget deinceps non erit, nisi perspicuae veritati contradi-

Suppono deinde purgantia medicamenta huIla prorsus vi motrice aut mapnetica pol clere, sed istutam medieamento vitiosam materiam, quae sanguini inest , idque singularis' cuiuspiam humoris exuperantia , laxatis

meatibus, eodem arteriarum motu, qui corde otium ducit, necnon fibrarum nisa, extrudi per aluum, urinas,sudores,vomitus, secreta effluuia &c.admoue quaeso guttul ambilis ingenti Rhabarbari massae , ne latum quidem unguent mouebit et Bluitur autem morbific us humor a corpusculis medicameli ad id munus aptis natis et sic acetum muIt soluit & liquae, nonnullae mercurius, aquaestυsiae, quas sortes vocant, durissimis c. o. . rasoluunt, ut aes, serrum, &c. nec ciborum

Elutio, liquatio, diges ut vocant alio momao fieri potest; ndi: enim solus ventriculi ca. lor, qui modicus est, ossa mollire ac liquefa .cere valeret. .. Praeterea suppono, res frigidas atq ue intermittentes, ut vocant, ex materia qua .

clam morbifica, cruda, dura , crassa , oriun ducere; quod certe, qui neget, neminem et Te facile cressiderim;si crassior est, facit quar C 2 tanam

39쪽

tanam; si tenuis, quotidiana quam PII nius Amphimerinam vocat, si mediocriter crassa, tertianam, hinc quartanam in atra bile, tertianam in flava, quotidianam in pituita tanquam in propria sede auctores passim colIocant; haec autem morbifica materia vocetur humor labrili si cuius tardiores circulsus majora faciunt internalia, quibus intercestis paroxismi distingun tur, hinc sebrilis humor quartanae, qui crassior est, tardi iis suum circuitum absoluit, quod enim crassius est, per capillares meatus dissicile traducitur, contra vero quotidianae longe citius, tertianae demum medium inter utrumque tempe. tamentum obtinet, hinc sorte praedicta interualla sunt ut humorum crassitudines .

Quartana vero duplex duplicem diuersis distinctum sedibus febrilem humorem hahet et hinc non raro accidit, ut diuiso humore, simpIex in duplicem abeat, sed breuiori-hus paroxismisi licet enim in iisdem meati-hus ι duo illa in sestarum particularum , ex quibus humor sebrilis constat, quasi Ggmi

na, vel examina currant, quia tam en sejun icta sunt, & alterum capillares tenet, dum aliud in majoribus truncis adhuc versatur,

quid mirum, si paroxismos duplicenti quomodo vero paroxismus fiat, facile dictu est, frigus enim procedit ex eo quod obstructis

40쪽

bus a febrili humore,nempe quod crassum, durum & crudum est , exiguos: illos meatus

statim obstruiti sanguis arteriosus ex arteriis invenas traduci nequeat,sanguinis enim cursus talis est, ut a trunco arteriarum versus extremos earumdem ramusculos pellatur, contra vero ab extremis venarum ramis versus principem truncum, quod plus mille experimentis comprobatum est, nec ab ulloqui pertinax non sit, negari potest . Igitur cum sanguis arteriosus, qui natiui caloris vehiculum est, in venas derivari non possit. quid mirum si vehemens inde frigus

consequatur, nempe sanguis ex caloris absentia, frigus statim concipit, ut suppono ἔhino rigor & tremor, qui varius est, pro va tia materia, hinc Bagrant interiora praecor diae, dum exterius frigus sentitur , nemp sanguis arteriosus hoc careere contentus magnam vim caloris concipit, quem totum in se colligit; hinc arteriae turgenr,venae de primuntur, hinc cor frequenti quidem, sed minore motu micat, quia sanguis arteriosus magno motui resistit, nee ultra protrudi Potest, propter obicem obstructionum; hinc .imlsus depressus, hinc minus libera respirandi facultas, tum quia rami arteriosae & ve nosae adeo turgent, in pulmonibus, ut tra cheae meatus &d uctus inde contrahantur.'tiam quia copiosior sanguis qui pulmonibus .c C a inest