장음표시 사용
1쪽
S. 6s Er hoc intelligo omnos mor-L bos, qui ortum ducunt ex Causa lixa & permanente, quae licci distincta sit hi febre, tantum febrim facit, & quidem contianuatam, quamdiu causa manet; hos morbos voco Febriles. Hi morbi sunt ejusdem naturae, habent enim omnes, si Acuti sint, inflammatiorem, si Chronici Cacochymiam, priores h l bent febrim di inflammationem pro causa, Fe-l hres dicuntur Acutae, quia velociter decurrunt, secundum genus habet CacochImiam, hoc est, malignitatem in corpore, quae quando suppo rationem habet, oritur Phthisis, haec quando Icterum facit, vocatur febris Chronica, ineritia&c. haec complectitur omnes morbos Chro -
nicos & febriles in se. Omnes febres jam sunt
absolutae, nam internae & externae inflamma- tiones jam notae sunt, quomodo mutentur vel
in diaphoresti, vel in resolutionem, vel insup- purationem vel in gangraenam vel Sphacetum vel Scirrhum, dictum est, si jam attendatur ad reliquos morbos, nil differunt nisi primo loco& materia suscepta facilius vel dissicilius expellenda; ad primum sit exemplum una inflammatio in 'manu , altera in cerebro, tertia in cerebello, in manu erit rubor , dolor puncto - 1ius, calor ingens, renitentia in parte, febricu-
2쪽
la, aliud nihil, a. erit tumor, rubor faciet, se-hris , delirium, si in cerebello videtur morbus
esse malignus, cerebrum non sentit, aeger moritur, quia nil spirituum moventium ad cor mittitur, in manu porro fiet suppuratio, apertio , expurgatio, & postea claudetur, sed incranio haerebit, nec habebit exitum , sic pro loci diversitate diversae sunt causae; ad secundum facile vel dissicile exire potest materia,
Mi in capite, unde morborum: diversitates otiuntur; horum omnium ideaaest inflammatio, sed pars obsessis habet aliam functionem, ergo sequitur , ut hi morbi dicantur ex tot functionibus laesis, non ex causis laedentibus, putant omnes homines, quod quando inflammatio est in manu, & quando est in cerebro, quod differant, sed. per cerebrum cogitamus non permanus, ergo morbusta in causa Physica est idem, sed in functionibus nou.
Tales. &c. Incipio a capite in diaphragm te est Paraphrenitis, in ventriculo , Gastritis, hepate, Hepatitis, splene, Splenitis, intestinorum Enteritis , pluresque , in renibus Ne .phritis, vesica, Cystitis i Ureteribus, Ischuria, utero, Hysteritis, juncturis, ArthritiS , externe Erysipelas, vel Variolae veliMorbilli vel Anthraces &c. ut ante dixi. Tot varii morbi ab eadem causa, sed functionis , loci & evacuationis ratione diversa. Has operae pretium eriter amiuare.
3쪽
Phrenitis. q. 66. Phrenitis, aliis Phrenesis &Phrenia-ss indiguata est vocabulum Graecum a Latinis
non transatum, originem ducens απο si quidem Φρο mentem omnes nominarunt; meu tem enim aegrotare atque assici dicebant vete. Tes, cum partes animae inservientes laesas esse
Viderent; hinc quoque cerebrum & diaphragma Vocarunt , tanquam , id est, sapienti parti conferat quippiam, iisdem verbis
Galenus dicit, Phrenitidem mortales omnes eam ectionem appellant, in qua mentem laesam esse videbant, quam νῖ &-locant, putat autem Zarelianus Phrenitidem dictam fuisse fimentis dissicultate, ut Dysuria a dissipultate urinae ; Celsu, vero insaniam febricitantum vocat. vocabant etiam Anatomici diaphragma putabant enim veteres duplicem esse sedem animae vel in cerebro Vel in i diaphragmate, si in capite esset, dixerunt Phrenitidem, si in dia-phragmate Paraphrenitidem. PBrenitis est δε-
lirium perpetuum, ferox cum febre acuta continua , ortum ab insammatioue cerebri , membranarum ejus. Omnis Phreniticus prius delirat, sed in Phrenitide est perpetuum delirium, sed hoc delirium est serox, ferox delirium vocatur, quod non modo cum obstinato animo, sed cum nocendi cupiditate seu sibi seu aliis conjunctum dicitur, accidit saepe ut homo pro primo morbo habeat ferox delirium cum
febre Acuta, vocatur Phrenitis Vera, si vero A a post
4쪽
post alium morbum ad cerebrum delatum vo Catur πι φyvi ς vel si princeps morbus circa diaphra a & postea ad cerebrum Veniat πλευ- τις παροφροσυνη; id est , Phrenitis Symplomatica . Si quis laboravit validaThrenitide, quarto die accedit delirium , quod vulgo vocatur Phrenitis , sed male haec vocatur veteribUS παροι quia materia febrilis per p aeterlapsum transmigrat in cerebrum, vocatur etiam desipientia, non veto fluens Phrenitis, hic morbus differt a Melancholia & Mania per febrim
acutam continuam sic Galenum audimus, ubi
dicit moJm squidem id est insanire , omnes homines dicunt eos, qui de piunt citra febrim, vero , qui cum febre id patiuntur , a morbis soporosis per delirium perpetuum & vigilias: a simplici delirio in febribus Acutis
saepius aborto per ferocitatem , a Paraphreni- ide cerebrum, ejusque membraBae assiciantur, in illa vero membranae pleurae pars diaphragma ambiens, vel & ipsum diaphragma, a ratione affectuum; in hac dolor capitis ingens internus, in illa dolor sentitur primario in dia-phragmate, vel locis vicinis, in hac respiratio magna & rara ; in illa parva & frequens; vox gravis in hac nunquam statim ab initio fit Hypochondriorum intro sorsum contractio, dum id semper mox a principio in illa observatur. g. 767. Dolor capitis. Si homines in summa 'state in regionibus fervidis bene sani toto die
caput sodi exponant, sic ut calescant, maxi. opere dolebunt, uncidunt in Phrenitidem Ueram a cerebro affecto. Legimus in historia Galliae Regem Henricum ignominia & contumelia affectum a Principe , cum ipse vellet esse Dux exercitus, ut Ducem debellaret, Cum
5쪽
vero e stet te stiva tempestas ct toto die Soli ex positus incidit primo in capitis dolorem,&deinde in horrendam Phrenitidem. Hi morbi saepe optimum corpus Occupant, & in Asia, America, si homines aestum diu ferre cogantur, in tales morbos incidunt; binc causa esse potest, quidquid obstructionem facit, sanguinemque in vas scerebri, adeoque spiritus animales nimis exagitat ac movet, ut aer nimis calidus & siccus
quaten liquidissima dissipat, & avolare facit;
reliquamque cruoris masnam tam crassam reddit, ut per capillaria amplius transare nequeat praesertim si 'ille aer ad caput determinetur ;videlicet a radiis solaribus, quod veteribus insolatio dicitur, quale exemplum refert Boxe-tus in Medicina Da Septentrionali. Si aer nimis frigidus ex improviso corpus arripiens &praecipue caput valde excalefactum, aut fortiter perspirans, subito constringit vasa, & h mores per intensum calorem extravasatos iaillis vasculis non tantum retinet, sed & propellit, unde error loci &c. EX creta & retenta idem essiciunt, ut Haemorrhoidum in viris.
Menstruorum in feminis suppressio; tum capistiis perspiratio subito inhibita. Dispuitio. . Omnes homines, qui dispositi sunt, ut facile incidant in Pleurit idem & Peripneumoniam. Sc. facile Phrenitici fiunt. Si
imprimis vero ille dolor est punctorius vel lancinans , tum est dispositio inflammatoria , r bedo oculorum & saciei, vultus torνus, lacieSVultuosa, ut dicit magnus Hippocrates, unde Iubor vulgo dicitur ab obstructione in iis locis, sed hoc non ita est verum, at quia arteria Ca rotis obstructa , sanguis per cervicales pulsus PQr internas carotides transire ' nequit, binc
6쪽
plus fuit, per externos ramos earotidis, ' plus
mπ turbulent . In omnibus morbis, ubi primus impetus febris incipit habere somnum turbulentum, cogitate, quod adsit levis inci-Piens. inflammatio, hiec si per dies aliquot per-re Xerit, dabit perfeAam Phreni idem , & despientiam : Hippocrates dicit desipientia levis sensim increscens in Phrenitidem furibundam abit, homines primo leviter delirant , postea penitu λdesipiunt, non multum post incidunt in summum furorem, suum cerebrum vix sentiunt, sed morbuS cognoscitur per functiones laesas, si ergo hoc in primo febris initio fiat, & adsceneat, eticet aeger postea de capitis dolore non Conqueratur, tum certum est, quod Phreniti&feri incipiat. Somnus nimius & immodicus volatilia auferendo , reliqua in spissando , illa ad vasa capillaria accumulat, aggravat: hinc cerebrum & caput replet, maxime intempestivus & variis in locis captus, sic contra vigi 1iae si nimiae absumendo spiritus animales. non nisi quiete reparandos, & tenuissima corporis fluida, acres humores gignunt, unde huic affectui facile nascitur Oocasio. Adolescentia. Huic aetati morbus hic est fie-quens, in senectute vero nullus forte est vi
Calidorum Uus . Abusus potus & cibi, quemadmodum est nimis calidus cibus & aromati cus, diu saepe contῖnuatus; potus halituosi ut vinsgenerosioris & spirituosi, ut spiritus vini, imprimis. ex seminibus oleo sis, & inde repetita ebrietas. Opii intempestivi usus, aliorumque remedio rum calidorum; motus nimius merito huc re- senseri debet, cum motus muscularis quo
7쪽
eunque modo factus sanguinis circuitum pro movet, auget, ct hinc omnia dicta producere
Inselutis vocatur diuturna capitis vitivo botrerpositio,. quando forte tempore aestivo per arenosa locae ambulavit homo, . tum vesperi totam cutim faciei in gammatam habet, si reflexio arenae etiam hoc facere possit, quid faciet Solis actio nimis diu durans in mollem cerebri substantiam. Vigiliae sunt motus cerebri, hae ergo nimis diu durent, inflammant cerebrum, die primo magnum dolorem capitis conciliant , deinde accedente febre Continua & Acuta Phreniti
Ira si via licet furor brevis dicitur, perfecte tamen inde summum furorem, id est, Phreni iidem oriri Auctores observant, idem facit, amor immoderatus & omni conamine, ardentique desiderio quaesitus Maeror, ut vidi in optimis hominibus pressi& per calamitatis & conquerentibus sua infortunia penitus redditos L isse Phreniticos. Non possum oblivisci casum, quem vidi : Vidua orbae,ia suo marito relicta sine subsidiis, erat tranquilla, cum aderam, sed altero die accersebar ab ejus infantibus, ut viderem, quoniam eorum mater inquietam noctem egerat , vidi & tantum intelligentiae aderat, ut delirium adesse animadvertere non possem , abivi & post unam vel alteram horam advocatus iuveni eam sic , ut tota nuda Cum furore debaccharetur spostea quidem sanata fuit, sed non sine exquisitissimis remediis contra morbos acutissimos, quia Me
8쪽
tuu contrarium abeunt; quando hommes ingenuosissimi adversis fortunis jactati aegritudinesti tristitias secum diu concoxerunt, nec ma nifestant, sed tantum inde habent magnam febrim, signum est, Phrenitidem esse metuendam. Terror vel motus gravis maxime ex improviso accedens eundem producit morbum , memini me novisse generosum juvenem ac robustum, qui ex terrore incidendi de nave in aquam adeo perculsus erat, ut paucos post dies,
neglecta Venae Sectione, in Phrenitidem delapsus sit lethalem. Protervia. Si ioverecundus fiat homo , qui ante meticulosus, si ferox , qui ante sedatus, si protervus, qui ante obsequiosus, brevi post Prhenitide laborabit, si videam aegrum & rogem, quomodo vale S & respondet, quid tua
refert, certi estote, quod tum intra unam horam erit ferox, hoc Medicum monere debet, ut tum adhibeat medicamenta contra Phreniti
Oblivio. Si petat poculum vel matulam vel smile quid, & si detur , dicunt, cur affertur poculum, & nescit se petivisse, sintra horam
laborabit Phrenitide. Siccitas. Oculi pulverulenti, siccitas oris interni, faucium, Darium, si inflammatio praecesserit, & col lectio floccorum , Venatio avicularum, raptus muscarum, haec si adsint, notant Phrenitidem Orituram. Huc quoque referuntur applicata, ut Vapores, Odores, suffi-mig a calidissima. imo venenata naribus apposita; sic linimenta, unguenta, emplastra, pinis gula, ad capitis partes, quae ea ferre nequeunt,
applicata, unde primo Erysipelas, hinc iustammationes & Phrenitides ortas fuisse Practici test an
9쪽
tantur, sic ex sola Odontal gia a causa externa frigida oborta, duobus parvis emplastris de Mastiche &c. ad tempora applicatis lathalem phre. nitidem secutam fuisse observavi. Non Pleuriticus, id est, non persecte Ple riticus, tunc denotat ibi abundare in sanguine illud viscidum inflammatorium, cui si succedat perturbatio animi hoc denotat Phrenitidem Symplomaticam futuram.
Animi, id est, instam matio ad arterias Inter costales sine vero morbo diaphragmatis. si inflammatio diaphragmatis fiat, ubi adest Phrenitiς, Vocatur Paraphrenitis, haec est pessima omnis
Urina , faeces. Hippocrates ubicunque nos docet quod si aeger in febribus habuerit ur, nam fatis coloratam & crassam & faeces alvi nas & excrementitias satis coloratas, si reddDderit in illa febre faeces albas, ut in ictero , urinam albam, ut in Hystericis & Hypochon-driacis, erit intra duas horas Phreniticus, tum enim est decursus & inversio omnium humorum. Urina favoressa denotat tanto magis ferri ad superiora. Foeces albae sine causa manifesta, Cum antea essent coloratae. Pallida it dem nisi nullum potum haustnm sit. . Suspe onigro, quando olea & salia utinae in diathesin
Cadaverosam eunt. Signa Haec denotant praesertim siccitas partium internarum. q. 768. Hic quaeruntur omnia symptomatae omnem Phrenitidem perfectam concomitantia, seu quae signa praesentis sunt hujus mali I. Est depravata imaginatio , tum levi ter tantum delirant, saepe cum risu & sermone
tantum in Concinno ac inepto, ut vix risum te
10쪽
Pravantur, & ideas a causas internis sormant ac ante habuerunt de externis, pei suasi nibus , tamen & rationi adhuc auscultant, cum vero
ratio laesa est , pejus diabent; si iam affectus accedant, ita ut rapiantur ici quamcunque saevitiem & offensionem proprii corporis, vel &adstantium, est pessimus, & quartus delirii gradus , adest tinnitus aurium, omnia gustur apparebunt amara. 2. Ferocitas vocatur maximi motus laedendi luel stibi vel aliis, Phrenitis impetus est maximus. lvindicandi sibi male acta, est inquies perpetua
in somno, saepe alta voce clamant, adest dentium stridor, ut saepe per fragmenta rumpam i
3. Pulsus durus vocatur, quando digitus a politus arteriae non patitur pulsus se comprimi, & videtur tanquam baculus transire pei arteriam, non Vero liquidum, hoc tum fit, tam prae nimia siccitate in arteriarum minimaram lmembran S. quam inflammatoria obstructione in capillaribus, accedit vis cordis, qua sanguis citius per vasa trajectum arteriarum latera fortius extrorsum pellit. Est certe mirum, quod Hippocrates hic fecit; & ubique commemorat, hic Prosper Alpinus de praesagienda vita , morte repetit hoc dogma, saepe docens, quod si aeger febri Continua laboret cum levi delirio , &profunde respirare incipiat, quod paulo post Phrenitis subsecutura sit, qui enim febri a dente laborant, citissime respirant, si profunde &tarde respirare incipiant, tum credite mihi, quod secutura sit Phre uitis; qui non periti sunt Diagnoseos morborum,putabant, aegros suo S tum. optime se habere, sed hoc sit, quoniam cerebrum sic assicotur, ut non sentiant molestiam