Praxis medica, sive commentarium in aphorismos Hermanni Boerhaave De cognoscendis et curandis morbis / pars quarta

21쪽

Phrenitis. 2 iquomodo sciemus, quod Plirentiis incipiet ξ si

praecesserint causae Phrenitidi generandae aptae, quae 9 77 a. recensui. Futura Phrenitis est melior quam praesens, quia praesen S raro curatur. In omni fere critica metapto si pulmo maxime anhelat, ut se liberet, & coquat mat

9 73 Hippocrates omnes morbos Acutos accurate rimatus notavit, per quaS Vias natura sibi commissa hunc morbum sanet, nil de causa nec de effectibus ratiocinatu S. Varices. Si Anus doleat cum varicibus , & varices turgidae sint , cessat furor , vel si incipiant venae Saphaenae turgere, & fieri varicosae, vel si solvantur Haemorrhoides; & fluant, haec notant minorem sanguinis pressionem versus

cerebrum

Alsi fluor bonus. Scilicet qui fit in Phrenitide In primo morbi tempore perpetuo levans, vires non tollens solvit, sed si alvi fluor oriatur ab viarum angustia, ab inflammatione, a praecordiorum anxietate, non juvat, sed est lethale signum, verum si primis diebus fluat cum levamine, & vires constent, morbus solve

tur.

Dolor. Omnia sequentia ab Hippocrate sunt observata, si doleant pedes, brevi futurus est minor impetus ad caput, & si dolor sit ad pectus cum tussi signum est materiam e cerebro descendere ad pulmones, & ibi procreare tus lima Haemorrhagia. Si oriatnr narium stillicidium cum paucis guttis , est semper lethale signum, sed si stillicidium fiat, antequam morbus est debacchatus & vires constant, si tum sanguis pleno rivo prodeat, solvit malum. Severis,

secta

22쪽

αα Phrenitis.

fecta arteria Temporali millenos curavit , ergo Haemorrhagia aliter solvit, quam Venae Semo, quia haec tantum demit de viribus fluentibus versus cor, sed Arteriotome sanguinis ex corde essi uxi impetum tollit. 9 78 . Utinam considerassent Medici, utinam ipse non neglexissem, si Phrenitis Vera

non curetur, antequam morbuS adoleVerit, po-hea nunquam curabitur , sanguis enim impaqctus vi cordis in corticalem cerebri substantiam vel cerebro vicinam, nunquam retroduci po test, quia nulla est elasticitas in cerebro, non lenim est corpus magis molle, magis iners 'magis paralyticum, quam cerebri cortex, hinc lomnes tu fiammationes post mortem cessant in cerebri membranis, manent circa cerebri medullam, ergo curatio citissime est instituenda, antequam morbus invalescat. Omnis inflammatio tollitur, vel resolutione, quae sola hic possibilis, vel suppuratione, unde Apostemata, Erosiones, Gangraena, Scirrhus & mors ori

untura .

β, 8s. Sola curatio indaganda restat , quae hisce facile. absolvitur indicationibus, I. ut impetus irruentis in cerebrum sanguinis minuattvr i a ut sanguinis fluiditas concilietur, 3. ut vires vitae conserventur. Impetus sangninis m,nuitur minuta copia, minuta pressione, copia lminuitur Venae Semone statim in initio institu- lenda ; cum enim axioma sit Medicum, pericu- llosissimi morbi, & qui valde cito decurrunt, citissime validissima requirunt remedia: it; in lVexa Phrenitide, ocum v periculo plena sit, ct brevi citoque decurrat, subito summa sunt lientanda remedia, hinc venae Sectio larga sit, lad animi deliquium usque, id est, donec pat' lescere l

23쪽

Phreniris.

leseere aut deficere incipiant oegri, magno &lo vulnere, saepe per plures venas simul, ut tanto educatur citius, cum interdum periculum sit in mora, idque teste Riterio, in morbi principio bis, terve repetendum, prout impetus morbi, aegri conditio , aetas, tempe ries & vires permittunt, saepe instituetur misisso sanguinis per plures venas simul, ut faeiebant Graeci, Si Phrenitis sit in initio , nil plus juvat quam Venae Sectio ad pedes instituta, tum enim totus impetus a capite tollitur , sed si morbus cerebrum infarciens obstruxerit, tum commendari solet venarum Ju-glllarium vel Frontalium apertura, quoniam tum spes est cerebrum levaturum iri, si haec non 3uvent ad sectionem arteriarum perveniendum est, imprimis Frontalium & Temporalium, quae digito sentiuntur & facile secantur, haec quomodo inveniantur & cum optimo successu secentur, vide apud Aurelium Severinum de E caci Medicina in Ca te de Arte-ristome , ille clarissimus Auctor observavit, aegroto S, qui per repetitam Vente Se Aiomem restitui non poterant, per Arteriotomen in arteriis Temporalibus peractam statim esse restitutos, id quoque meminit Paracelsas p& mO-dam peragendi vide apud Dionis Cour, ae eration Chirurgi e si haec cum audacia fierent, plurimi sanarentur , nam sanguis ex vena missus minuit saliem copiam 'quae per pulmone Snuit, hinc missio sanguinis per venas non satis minuit impetum, sed arteriarum sectio omnem Impetum ex corde factum tollit, si morbus sit vehemens, post duodecim horas repe tendum erit ι hinc missio sanguinis magnae Cer

te est utilitatis in hoc motbo, quoniam impetus

24쪽

petus sanguinis non tantum & ulter torvasorum destructio impeditur; verum etiam in vasis saepe impactum resolvitur, hinc nunquam negligenda est quidquid Chemici ex suis operibus pro mittunt, bona essent eorum verba, si in facta transirent. Alvum laxantia etiam prosunt, quae humores nec acriores reddunt , nec validius movent, Cum tamen eos solvunt, ad intestina derivant, atque educunt; qualia sunt purgantia antiphlogistica cum multo potu diluente nitroso

danda, ut Cremor Tartari, ejus Crystallus, Tartarus ipse. Sal Polychrestus, pulpae Tamar indorum, Tamar indi ipsi decocti cum 1ucco Limonum & Nitro. V. g.

Tamar indi SV iij

Aquae purae pint vij Coquantur simul Colaturae addatur Nitri puri

Succi Limonum q. s. ad gratiam. Hoc bibat aeger, vel pulpae Cassiar Fistulla & in decocto Rob Sambuet , Mel, Manna, Cassa &c. ex quibus unusquisque pro modulo suo formulas concinnare potest, de his imprimis de Tamaritidis tutissime tanta aegris propinari potest copia, donec Diarrhaea laborare incipiant, qua saepius Phrenitidem solvi visum est, nullumque inde periculum timendum ., Clysmata similia injecta quoque summopere juvant, multoties, omni seXta hora si fieri posiset, seu bis terve de die, ut perpetuo madescant intestina, laxentur vasa, di huc deri- ventur humores ι possunt fieri ex sola aqua, fere

25쪽

Phrenitis.

sero lactis, lacte ebutyrato, melle cum aceto vel orymelle vel sero lactiis cum aqua & melle, additis laxantibus & emollientibus. Auas fovendus mollionis fomentis aut pulmentis ex bulbis Liliorum alborum coctis cum sero lactis, haec noctes atque dies apponantur&no , Ut tumeant, tum asperis Ficuum foliis leniter perfricandum , si enim prius tumeant vel layatae sint, a minim causa rumpUntur, aut appligentur hirudines, vel paululum salis inspergatur; vel sedeat aeger nudato ano supra*aporem aquae calidae in sella pro forata , ut partes illae humectentur & einolliantur , imponantur tunc suppositoria ex Melle & Aloe

subtritis tu substantiam scissilem cocta & inspisse

sata , donec incipiant dolere, si sponte non rumpantur, apponantur huic loco cum lacte dulci prius depurato hirudines , tum sanguinis copia est educenda , donec aeger deliciat, si vero fatis fluxerit , huic imponendus est Spiritus Vini, quo pars laVetur , hoc est inter omnia remedia furori Phrenitico sanando opti

mum.

Collator a sunt balnea corporis, sorbetur de Coctum avenae, & hoc os colluatur, quo ipso effcitur, ut praeter humectationem arteriae C rotidis laxentur, per quas sanguis tam violenter & tanta copia ad cerebrum non fertur. Nares, Osuli tac. Spongiae aceto Vel aqua maiadidae his partibus praesertim circa aureS appli- Centur, quae ibidem quasi trahunt, obseruatum

est dudum Cantharides post aures in ejusmodi

casu optime juvasse, ergo quo magis trahens ibi applicatur, eo melius promovetur. Emo I liuntur & laxantur , vasa per balnea immersionis, imprimis vero vaporis, tot .m corpus,

et B. IV. B quod

26쪽

M, Phrenitis.

quod in talibus penitus fere aridum nullum R. dorem transmittit humectetur & per vasa ab. sorbentia liquidum in majora Vasa deferatur, atque ita emolliantur; fomenta naribus, oculis& auribus applicata huc spectant, ita ut totum fere caput madescat, id posca, hoc est, aceto cum decuplo aquae peragitur V. g. potest sumi sequens.

Immittatur pannum, & eo penitus madido Obvolvaturi caput, i in multis calibus, ubi caeteravi I profuerunt, Mic sodo remedio sanati sunt ;hinc simile fere remedium clarissimus ham in his laudat; cic plus quam Narcotica quaevis prodemel dicit, Collutoria oris fiunt ex decoctis diluentibus, ut radicibus Graminis, Acetoiae, herbis ejusdem , Malvae &c. hinc etiam gargarismata compPnantur nam nisi os & fai ces madidae sint, sanguini non tam facilae conceditur transitus, ct liberum hRm tum a capite versus inferiora iter impedituri, summopere laudit 'S---πι caput radere, nil adera confert post repetitam venae sectionem S purgationem, idque semper in Phrenitide : commendat. , nullum empi astrum admovens, sed Pi-Ieolum tantum, quod βblatam rasura capillitium spissitudine quadautenus cQmpensat, aut caput a frigore erterno muΠlati; quando dera duntur capilli, tum qumue millena vascula

27쪽

Phrenitis. sciriduntur. D qc. rem dium , in ,Gallia, Hispania , Lustantia , ἁ omyibus locis . calidis Mediei faciunt in Phrenitide. hiis omnibus ita peradiis & per aliquot dies δερ g tentatis, nuctamen cedente malo ad Opi 'ta confugiendum, non ut per e causam tollas, sed majora inde symptomata prohibeas, qu*Lndu quam, in principia aut ante dictas evacuationet sexhibenda laut aliter saepe pessime cedunt, ita ut aegri magis furibundi & inquieti mori n-tas, putat antςm bases in Onihili an declinationς hi j us morbi Opi ta seu Marcotica met.

di cit doli abhibita cum sacpes, dgri: quin

imo 'Rnquam ante duodeeimu uiei pro spepe haec exhibita fuisse se scir* a sierit, qUJ tum non nozebunt, quia, vides fiant im imum tum datur g anum semis Opii in succo Citri vel aeeinto disso utum, tum expect*t ut i l Rijuvetuis, si juvet, post semi horam datur adhuc grauum

Peril ia. saepe feci, ut pedes ab inferioribus usque ad suturam ' mitterentvn ins pedi luvium, quod constabat ex luteiebutyratu cino

minis minuitur, minuta prest ne, i si fit revulsior e & repulsione in ' aliaS .cortaris: pst VS , Iauti S enc ii S in his assectibus ab 4nti . quitate elata ; nec aliter in his sonant oracula Hippo cratica, sed ea esse revellenda , quae quo oportet vergant, ad hanc exgo' revellenitum classem Φct ni s urbi M l sinu : staris ''tion e . . tisabentia , epispastiςa , -oi il& vies intoria, qum in applicatai p te M Jytam in

28쪽

ia 3 Plirenitis.

ians cum sale aceto mistus, additis Ruta, . Ω- emine Nasturtii Hortensis grucae, Sinapi, Cae

pis Assatis &c. plantis pedum , poplitibus ci

crurib is applicatus maxime conducit: si ab his forte rodantur inferiora; es quasi urantur , parvi pro tempore est habendum, dummodo a nobilioribus ad magis ignobiles partes trahun.

tur humores peccantes, ad repellentium classem recensentur omnia' refrigerantia & coi stringentia i forma cucuphae, emplastri epithemati S , O XJrrhodoni &e.. quae vasa constrinis gendo sanguinem issis partibus appositis ar- cent, a multis hic maxime Commendantur

pisces fluviatiles Tinete dictae, splen vitulinus,' alia nimis, 'sordida pedibus & capiti applicata, Omnia haec applicui, sed nil inde prae. -m tum vidi; ratio: hujus opinionis est, quia haec cito putrefiunt, & putant Medici, sic putredinem, a corpore educi, verum sanis idem

fit ; denique sanguini . in vasis impacto flui ditas est concilianda; redditur sanguis fluidus

eum diluendo vel vasa laxandor & emolliendo: ngm si ve vasa laxaveris, sive sanguinem dilue- Iis, eodem modo res redit, sanguis optime diluitur venae semone cedendo reliquae sangui- Ni S massae, porro praecipuum in hisce diluens est aqua , caetera tantummodo diluunt, qua-etenus ut plurimum sunt aqua ; hinc quoque Terum lactis, lac ebutyraium ad teporem sani corporis, forma pCtus, intus, balnei, vaporis , clysmatis, m i me diluunt, audi ponfutat attenuantia & resolventia, qualia sunt Gai Marinus , Gemmae, Nitri, Ammoniaci , Polychrestus, Piunellar, huc pertinent decocta ex radicibus ficet ossa, Graminis, Lapati Acu

29쪽

Phrenitis, act

sis Acetosellae, Cichorei , Lactucae, Endivi te, Agri monile &c. floribus Buglossi Borraginis, Violarum, Sambuci, sic fiunt in hoo

casu decocta ex fructibus horruis bene maturis, addito Saccharo vel Melle ut & Nitrois atte nuantibus supra memorati S. Corpus. Credo, quod nil magis noxium sit, quam hominem 'Phrenitide laborantem includere lecto cortinis i ibdum, . & simul vitare, ne surgat, aegros furentei jussi, ut surgerent, immisi pedes in cucupham cum aceto pauco&:1ale, tum desierunt fureri, quando . iterum in Derq veniebant, iterum furiebant, ergo potius erecti teneantur, sed in loco obscuro, &dum erectus Ted et , sedeat cum inferioribus in balneo, si aeger surrexerit ex balneos & velit petere lectum, tum antequam immittatur, iaepispasticum ex aceto, pane , Ruta , Allio& sale ad pedes, poplites & inguina est appli-CaΠdum , ut non modo laxet, sed si imulum faciat , capiti embamma est applicandum ex

Oxycrato seu aceto rolaceo & aqua tosarum addito sale di nitro, multos tabes aegroS curaudos habui, quibus si haec applicarentur, primo die omnes sanabantur, si secundo, saepe moriebantur. Hinc nisi corpus subinde a lecto abstineat, & erectum in moderato frigore teneatur ac reficiatur. , frustra , quidquidi saepetentas , tua erunt in levando aegro molimina;

nil adeo laudatus Θdenham in morbis inflammatoriis , maxime in hoc inculcat, quam se stud; digna sunt ejus verba; dicit: Hoc in casu

nempe ubi Phrenesis &c. aut alia quaedis esseratae in flammatiouis indicia aegrum febricitantem obsederunt quantumlibet languinis detrahatur, quantumviis i diter tegatur corpus, quicuntur de '

30쪽

go phrenitis.

mum ΓDores refrigerantes ingerantur, Mn prias

sedabithr febris , quam aeger se lectato interdiu

Ab initorit .. cum calor circamium, lentis aeris inIex

stragula conriasiis funguimem plus exagitet E pro

ci nisu 'corpor s Ilias vehementiori impetu es --dem in caput impingat. Quod si usque adeo debilitati a morbo fuerint, ut erecto Corpore per duas. tresve horas sedere nequeant, quin de ficerent, omnia ita accomodari debent, ut facile sedeant, & simul quasi sedere & jacere videantur; a Crata imis in arist Viris observatum est, tales aegrotos vix delirasse, cum a lecto labstin ent, cum vero te iterum lecto additis,sent, rursus delirio correptos fuisse.

6. Si adsit Peripneumonia & sequatur paraphienestis, si tum sputa prodeant, y aeger

furat, tum non mitto sanguinem, nec supprimo sputum, sed si hoc non juvet, mitto sanguinem & facio ut dixi. In morbo Acuto cerebri & cerebelli per derivantia est agendum,& si in morbis Acutis hare instituerentur, vix inde aliquis moreretur, cum vero hic nil est differendum , omnia ilico sunt instit uenda, nam sequenti die nil prodest; deinde etsi Medicus p faescripserit venae sectionem, aut aliud quid' adhibuerit, attamen si morbus nim Is duraverit inutilis erit Curatio , & aeger mors tur , si me in talibus morbis Temper advocandi lsu sit alii Medici este ci etiam ut plurimum in

illis casibus, ut totum SorpuS inferius ambiretur cataplasmate emollientissimo , ita ut fere pure excoriarentur. Tandem his omnibus diaeta exactissititii, ut Vitae vire S conserventur, est

adjicienda, aer itaque sit purus, frigidiusculus , stre vel sponte ita factus & ut Sydentam di- .cit 2 iocus non sit luculentior ih cubiculo,

qua n